Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şeyhbızınlar veya Şıhbızınlar, Irak ve Türkiye'de dağınık küçük topluluklara sahip bir Kürt aşiretidir. Ana yurtları Irak'ın Süleymaniye şehrinin ilçesi ve çevresidir. Aşiretin Yemen valisi Bâzân ile ilişkisi olduğu düşünülmektedir. Vali Bâzân'ın, Emeviler döneminde Yemen'den, kendi ismiyle anılan Irak'ın Bâzân bölgesine sürüldüğü iddia edilmektedir. Aşiretin isminin Vali Bâzân ile ilişkili olarak "Şeyhbâzân"dan veya keçi anlamına gelen "bızın"dan geldiği düşünülmektedir. Bu, aşiretin geçimini hayvancılık yaparak sağlaması ile ilişkilidir.
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 Türkiye | 600 aile (1908 yılında) |
 Irak | 4.000 aile (1908 yılında) |
| Diller | |
| Din | |
Aşiret mensupları Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde Soranice konuşurlarken, Türkiye'de olanlar Soranice'nin bir şivesi olan "Şeyhbızeynice"yi konuşmaktadırlar.
Etimoloji
Aşiretin adının şeyh ve Bazan kelimelerinin birleşimi olduğu düşünülmektedir. Kamûs-ül Â'lâm'da Bazan için şöyle denmektedir:
Bazan, Musul ilinin Süleymaniye Sancağı'nda ve Süleymaniye kentinin 30 km. kuzeybatısında ilçe merkezi bir kasaba olup, Dicle'nin kolu olan bir küçük ırmağın kıyısında ve Süleymaniye'den Akköprü'ye giden yolun üzerinde yer alır.
Bu kasaba aşiret mensuplarının geçmiş dönemlerdeki ana yerleşim yeri olduğu ve bu yerleşim yerinin isminin Yemen valisi ile ilişkili olduğu şeklinde görüşler vardır.
Tarihçe
16. yüzyılda yazılmış olan Şerefname'de Cizre bölgesindeki aşiretler arasında Şeyhbızınlardan da bahsedilir. Şeyhbızınlar, Tınzê yöresinde olan Dêrde kalesinde mukim bazı Kürt aşiretleriyle birlikte anılır.
Alman haritacı ve kaşif Carsten Niebuhr'un 1778 yılında yayımlanan gezi kitabında yer alan Kürt aşiretleri listesine göre; Şeyhbızıni aşireti 10 bin nüfusuyla Mardin ve Bolu arasında sürüleri bulunan bir aşirettir.
Mark Sykes'ın 1908'deki Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Kürt aşiretleri ile ilgili çalışmasında da Şeyhbızın aşiretinden bahsedilmiştir. Bu çalışmada aşiretin Baban'lardan oldukları belirtilmiştir. 1908 yılında aşiretin üç kolundan en büyüğü Köysancak,Erbil ve Kerkük yakınlarındaki yarı göçebe şekilde yaşayan 4.000 ailedir. İkinci kolu, Sultan Selim tarafından Erzurum'un fethedilmesinden sonra, 1514 yılında Baban bölgesinden Erzurum'a getirilen, burada 2 veya 3 köyde yerleşik biçimde yaşayan 450 aile ve Tortum yakınlarında yaşayan sayısı tespit edilemeyen ailelerdir. Üçüncü kolu ise yine Sultan Selim tarafından Boyabat yakınlarına yerleştirilen ve tamamen göçebe yaşayan, Anadolu giysileri giyip Kurmançça konuşan 120 ailedir. Ayrıca Eleşkirt yakınlarında yaşayan birkaç aile de rapor edilmiştir.
Aşiretin ilk olarak Baban bölgesine yerleşmesi ise Osmanlılar ile Safeviler arasında yapılan savaşlarda arada kalmaları ve gerçekleştirilen başarısız görüşmeler neticesinde, Safeviler tarafından bu bölgeye sürülmeleri ile olmuştur. Aşiret Sünni olduğundan dolayı Sultan Selim tarafından bu bölgeye yerleşmeleri hoş karşılanmıştır.Çaldıran Muharebesi sırasındaki desteklerinden ötürü, istedikleri yere yerleşme özgürlüğü de dahil olmak üzere çeşitli ayrıcalıklar elde etmiştirler. Aşiret üyelerinin geçici olarak Palu'da kaldıktan sonra Anadolu'ya doğru göç etmelerine izin verilmiştir.
Mark Sykes, 1908'de Kürt aşiretleriyle ilgili çalışmasında, Kerkük yakınlarındaki Şeyhbızın aşiretine mensup yaklaşık 4.000 aileden şu şekilde bahsetmiştir: Büyük ve savaşçı bir aşiret, kavgacı ve sert mizaçlılar. Bölgede haydut olarak bilinmekteler. Mükemmel at biniciler. Çok zekiler, Martini-Henry tüfeği yapmaktalar. Kışın köylerde, baharda köylerinin çevresindeki çadırlarda yaşarlar.
Pek çok Şeyhbızınlı Peşmerge olarak Irak-Kürt çatışması sırasında Kürt lider Mustafa Barzani'nin yanında savaşmıştır.
Kaynakça
Genel
- Sykes, Mark (1908), "The Kurdish Tribes of the Ottoman Empire", The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, cilt 38, ss. 451-486, doi:10.2307/2843309, JSTOR 2843309, 4 Aralık 2020 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 20 Kasım 2020
Özel
- ^ a b c d . Independent Türkçe. 21 Ağustos 2021. 21 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2022.
- ^ a b c d "Etnik Sınırlarda Gezinmek: Haymanalı Kürtlerin Kimliklenme ve Kültürlerarası İletişim Pratikleri" (PDF). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Anabilim Dalı. Fiğan, Mehmet. 2017. 11 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 12 Eylül 2020.
- ^ Şerefxanê Bedlîsî, Şerefname, Çeviren: Ziya Avcı, Azad yay., 2014, s. 163
- ^ Carsten Niebuhr, Voyage en Arabie & en d'autres pays circonvoisins, v.2, Amsterdam 1780, s. 339 (Almanca baskısı 1778, s. 417)
- ^ a b Sykes,Mark
- ^ a b . web.archive.org. 22 Ekim 2012. 22 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2020.
Konuyla ilgili yayınlar
- Bane, Xamgelî (2012). "Şêxbizingel kî ye, ji ku kêçax raçe hatiyîne Heymene" (PDF). Bîrnebûn (Kürtçe). 53: 41-44. 29 Aralık 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 25 Eylül 2020.
- Lewendî, Mahmûd (1988). "Ferhengoka Şêxbizinkî" (PDF). Bîrnebûn (Kürtçe). 4: 68-72. 29 Aralık 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 25 Eylül 2020.
- Lewendî, Mahmûd (1997). "Kurdên Şêxbizinî" (PDF). Bîrnebûn (Kürtçe). 3: 78-98. 29 Aralık 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Eylül 2020.
- Ruciyar, Baran (2015). (Almanca). Kurdica. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2020.
- Şêxbizinî, Brang (2011). "Guranîyeli kurdgeli Şêxbizinî" (PDF). Bîrnebûn (Kürtçe ve Türkçe). 48: 65-66. 10 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 25 Eylül 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Seyhbizinlar veya Sihbizinlar Irak ve Turkiye de daginik kucuk topluluklara sahip bir Kurt asiretidir Ana yurtlari Irak in Suleymaniye sehrinin ilcesi ve cevresidir Asiretin Yemen valisi Bazan ile iliskisi oldugu dusunulmektedir Vali Bazan in Emeviler doneminde Yemen den kendi ismiyle anilan Irak in Bazan bolgesine suruldugu iddia edilmektedir Asiretin isminin Vali Bazan ile iliskili olarak Seyhbazan dan veya keci anlamina gelen bizin dan geldigi dusunulmektedir Bu asiretin gecimini hayvancilik yaparak saglamasi ile iliskilidir SeyhbizinlarOnemli nufusa sahip bolgelerTurkiye600 aile 1908 yilinda Irak4 000 aile 1908 yilinda DillerSoranice DinSunni cogunlukla Safii bir kismi Hanefi Asiret mensuplari Irak Kurdistan Bolgesel Yonetimi nde Soranice konusurlarken Turkiye de olanlar Soranice nin bir sivesi olan Seyhbizeynice yi konusmaktadirlar EtimolojiAsiretin adinin seyh ve Bazan kelimelerinin birlesimi oldugu dusunulmektedir Kamus ul A lam da Bazan icin soyle denmektedir Bazan Musul ilinin Suleymaniye Sancagi nda ve Suleymaniye kentinin 30 km kuzeybatisinda ilce merkezi bir kasaba olup Dicle nin kolu olan bir kucuk irmagin kiyisinda ve Suleymaniye den Akkopru ye giden yolun uzerinde yer alir Bu kasaba asiret mensuplarinin gecmis donemlerdeki ana yerlesim yeri oldugu ve bu yerlesim yerinin isminin Yemen valisi ile iliskili oldugu seklinde gorusler vardir Tarihce16 yuzyilda yazilmis olan Serefname de Cizre bolgesindeki asiretler arasinda Seyhbizinlardan da bahsedilir Seyhbizinlar Tinze yoresinde olan Derde kalesinde mukim bazi Kurt asiretleriyle birlikte anilir Alman haritaci ve kasif Carsten Niebuhr un 1778 yilinda yayimlanan gezi kitabinda yer alan Kurt asiretleri listesine gore Seyhbizini asireti 10 bin nufusuyla Mardin ve Bolu arasinda suruleri bulunan bir asirettir Mark Sykes in 1908 deki Osmanli Imparatorlugu ndaki Kurt asiretleri ile ilgili calismasinda da Seyhbizin asiretinden bahsedilmistir Bu calismada asiretin Baban lardan olduklari belirtilmistir 1908 yilinda asiretin uc kolundan en buyugu Koysancak Erbil ve Kerkuk yakinlarindaki yari gocebe sekilde yasayan 4 000 ailedir Ikinci kolu Sultan Selim tarafindan Erzurum un fethedilmesinden sonra 1514 yilinda Baban bolgesinden Erzurum a getirilen burada 2 veya 3 koyde yerlesik bicimde yasayan 450 aile ve Tortum yakinlarinda yasayan sayisi tespit edilemeyen ailelerdir Ucuncu kolu ise yine Sultan Selim tarafindan Boyabat yakinlarina yerlestirilen ve tamamen gocebe yasayan Anadolu giysileri giyip Kurmancca konusan 120 ailedir Ayrica Eleskirt yakinlarinda yasayan birkac aile de rapor edilmistir Asiretin ilk olarak Baban bolgesine yerlesmesi ise Osmanlilar ile Safeviler arasinda yapilan savaslarda arada kalmalari ve gerceklestirilen basarisiz gorusmeler neticesinde Safeviler tarafindan bu bolgeye surulmeleri ile olmustur Asiret Sunni oldugundan dolayi Sultan Selim tarafindan bu bolgeye yerlesmeleri hos karsilanmistir Caldiran Muharebesi sirasindaki desteklerinden oturu istedikleri yere yerlesme ozgurlugu de dahil olmak uzere cesitli ayricaliklar elde etmistirler Asiret uyelerinin gecici olarak Palu da kaldiktan sonra Anadolu ya dogru goc etmelerine izin verilmistir Mark Sykes 1908 de Kurt asiretleriyle ilgili calismasinda Kerkuk yakinlarindaki Seyhbizin asiretine mensup yaklasik 4 000 aileden su sekilde bahsetmistir Buyuk ve savasci bir asiret kavgaci ve sert mizaclilar Bolgede haydut olarak bilinmekteler Mukemmel at biniciler Cok zekiler Martini Henry tufegi yapmaktalar Kisin koylerde baharda koylerinin cevresindeki cadirlarda yasarlar Pek cok Seyhbizinli Pesmerge olarak Irak Kurt catismasi sirasinda Kurt lider Mustafa Barzani nin yaninda savasmistir KaynakcaGenel Sykes Mark 1908 The Kurdish Tribes of the Ottoman Empire The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland cilt 38 ss 451 486 doi 10 2307 2843309 JSTOR 2843309 4 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 20 Kasim 2020 Ozel a b c d Independent Turkce 21 Agustos 2021 21 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Subat 2022 a b c d Etnik Sinirlarda Gezinmek Haymanali Kurtlerin Kimliklenme ve Kulturlerarasi Iletisim Pratikleri PDF Hacettepe Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Iletisim Bilimleri Anabilim Dali Figan Mehmet 2017 11 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 12 Eylul 2020 Serefxane Bedlisi Serefname Ceviren Ziya Avci Azad yay 2014 s 163 Carsten Niebuhr Voyage en Arabie amp en d autres pays circonvoisins v 2 Amsterdam 1780 s 339 Almanca baskisi 1778 s 417 a b Sykes Mark a b web archive org 22 Ekim 2012 22 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Kasim 2020 Konuyla ilgili yayinlarBane Xamgeli 2012 Sexbizingel ki ye ji ku kecax race hatiyine Heymene PDF Birnebun Kurtce 53 41 44 29 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 25 Eylul 2020 Lewendi Mahmud 1988 Ferhengoka Sexbizinki PDF Birnebun Kurtce 4 68 72 29 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 25 Eylul 2020 Lewendi Mahmud 1997 Kurden Sexbizini PDF Birnebun Kurtce 3 78 98 29 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 26 Eylul 2020 Ruciyar Baran 2015 Almanca Kurdica 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Eylul 2020 Sexbizini Brang 2011 Guraniyeli kurdgeli Sexbizini PDF Birnebun Kurtce ve Turkce 48 65 66 10 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 25 Eylul 2020