| Peşmerge پێشمەرگە | |
|---|---|
![]() | |
| Etkin | 18.yy - günümüz |
| Ülke | Irak |
| Bağlılık | Kürdistan Bölgesel Yönetimi |
| Tipi | Ordu |
| Büyüklük | 300.000 ila 500.000 paramiliter güç |
| Renkleri | Kırmızı, Sarı, Beyaz ve Yeşil |
| Marş | "Ey Reqîb" |
| Savaşları | |
| Website | https://gov.krd/mopa-en |
| Komutanlar | |
| Başkomutan | Neçirvan Barzani |
| Peşmerge Bakanı | Şoreş İsmail Abdullah |
Peşmerge (Kürtçe: پێشمهرگه, Pêşmerge, kelime anlamı "ölümle yüzleşenler"), Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin askerî gücüdür. Irak Anayasası'na göre Peşmerge, güvenlik yan kuruluşlarıyla birlikte Kürdistan Bölgesi'nin güvenliğinden sorumludur. Peşmerge'ye bağlı kuruluşlar arasında Asayiş (istihbarat teşkilatı), Parastin u Zanyarî (istihbarat yardım teşkilatı) ve Zeravani (Jandarma teşkilatı) bulunmaktadır.
Peşmerge'nin tarihi 18. yüzyıla kadar uzanır. Osmanlılar ve Safevîler içinde askerî sınır muhafızı olarak tarih sahnesine çıktı ve 19. yüzyılda iyi eğitimli, disiplinli bir gerilla gücüne dönüştü. Özgür Kürt devleti hedefine ulaşmayı amaçlayan, bağımsızlıkçı Kürt hareketinin silahlı bir birimidir. 2003'te başlayan Irak müdahalesi'nde ABD ile birlikte koalisyon güçlerine eşlik ederek 2003 yılında Saddam Hüseyin'in devrilmesiyle birlikte Kürdistan Bölgesel Yönetimi Ordusu olarak resmiyet kazanmıştır.
Etimoloji
| ]"Peşmerge" kelimesi "ölümle yüzleşenler" anlamına gelmektedir. İlk olarak kısa ömürlü Mahabad Cumhuriyeti'nde (1946–47) Cumhurbaşkanı Kadı Muhammed tarafından kullanıldığını belirtir.
Geçmiş
| ]Kürt savaşçı geleneği, bağımsızlık özlemleriyle birlikte binlerce yıldır var olmuştur ve ilk Kürt savaşçı grupları çeşitli imparatorluklara karşı bağımsızlık için savaşmışlardır.

Peşmerge bir süreye kadar sadece gerilla kuvveti olarak var oldu, ancak bağımsızlık ilan eden Mahabad Cumhuriyeti'nde (1946-1947), General Mustafa Barzani liderliğindeki Peşmerge, cumhuriyetin resmi ordusu oldu. Mahabad Cumhuriyeti'nin yıkılmasından ve devlet başkanı Kadı Muhammed'in idam edilmesinden sonra Peşmerge güçleri, 20.yüzyılın geri kalanında İran ve Irak hükûmetleriyle savaşmaya devam edecek gerilla grupları olarak yeniden yapılandı.
Peşmerge'lerin çoğu Kürdistan Demokrat Partisi'nin kurucusu ve başkanı Mustafa Barzani tarafından yönetiliyordu. 1975'te Peşmerge, İkinci Irak-Kürt Savaşı'nda yenildi. KDP'nin önde gelen üyelerinden Celal Talabani, direnişi canlandırmak için aynı yıl partiden ayrıldı ve Kürdistan Yurtseverler Birliği'ni kurdu. Bu olay, bugüne kadar Peşmerge güçlerini ve Kürdistan'daki Kürt toplumunun çoğunu bölen KDP ve KYB arasındaki siyasi tartışmanın temelini oluşturdu.
1979'da Mustafa Barzani'nin ölümünden sonra yerine oğlu Mesud Barzani geçti. KDP ve KYB arasındaki gerilim arttıkça, Peşmerge'lerin çoğu bir bölgeyi kendi partilerinin kontrolü altında tutmak için savaşırken, aynı zamanda Irak Ordusu'nun saldırılarına karşı da savaştı. Birinci Körfez Savaşı'nın ardından Irak Kürdistanı, iki büyük parti olan KDP ve KYB arasında 'nı gördü ve Peşmerge güçleri birbirleriyle savaşmak için kullanıldı. İç savaş, Eylül 1998'de Barzani ve Talabani'nin resmi bir barış anlaşması kuran Washington Anlaşması'nı imzalamasıyla resmen sona erdi. Anlaşmada taraflar, gelir ve gücü paylaşma, Irak askerlerinin Kürt bölgelerine girmesine ve PKK'nın Kuzey Irak topraklarını kullanmasına izin vermeme konusunda anlaştılar. O zamana kadar her iki taraftan da yaklaşık 5.000 kişi öldü ve çok daha fazlası yanlış tarafta oldukları için tahliye edildi. Sonraki yıllarda gerilim yüksek kaldı, ancak her iki taraf da birbirine yaklaştı ve 2003'te her iki parti de Irak Savaşı'nın bir parçası olarak Baas rejiminin devrilmesinde yer aldı. Diğer milis güçlerinin aksine, Peşmerge Irak yasaları tarafından hiçbir zaman yasaklanmadı.
Peşmerge günümüzde Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin ana askerî gücü olarak bölgenin korunmasında ve savunmasında rol üstlenmektedir. Peşmerge Bakanı, Şoreş İsmail Abdullah'tır ve Peşmerge'nin Başkomutanı Bölgenin başkanı Neçirvan Barzani'dir.
Yapı
| ]
Peşmerge çoğunlukla Kürdistan Demokrat Partisi'ne (KDP) ve Kürdistan Yurtseverler Birliği'ne (KYB) sadık güçler arasında bölünürken,Kürdistan Sosyalist Demokrat Partisi gibi diğer küçük Kürt partilerin de kendi küçük Peşmerge birimleri vardır. KDP ve KYB, güçlerinin bileşimine ilişkin bilgileri hükûmete veya medyaya açıklamamaktadır. Bu nedenle, kaç Peşmerge savaşçısı olduğuna dair güvenilir bir sayı yoktur. Medya kuruluşları 150.000 ila 200.000 Peşmerge olduğunu iddia etmektedir, ancak bu sayı oldukça tartışmalıdır. Peşmerge, KDP-KYB arasındaki anlaşmazlıklardan ötürü Kürdistan Bölgesi'ni Dohuk Valiliği ve Erbil Valiliğini kapsayan KDP tarafından yönetilen bir "sarı" bölgeye ve Süleymaniye Valiliği ve Halepçe Valiliğini kapsayan KYB tarafından yönetilen bir "yeşil" bölgeye ayrıldı. Her iki bölgenin de, diğer bölge ile koordine olmayan kendi yönetim kurumları ile kendi Peşmerge birimi vardır.

Peşmerge'nin bölünmüş yapısının bir sonucu olarak, tüm Peşmerge gücünden sorumlu bir komuta merkezi yoktur ve Peşmerge birimleri bunun yerine siyasi bağlılığa bağlı olarak ayrı askeri hiyerarşileri takip eder. Peşmerge'yi 1992'den bu yana birleştirme ve siyasetten arındırma çabaları gerçekleştirildi. Ancak şu ana kadar birleştirme planları ve reformlar başarısız oldu ve Peşmergelerin çoğu hala KDP'nin ve KYB'nin etkisi altındadır. 2014'teki Irak İç Savaşı olaylarının ardından, Amerika Birleşik Devletleri ve birkaç Avrupa ülkesi, KYB ve KDP'ye, yardım ve finansman şartı olarak karma Peşmerge tugayları kurmaları için baskı yaptı. KYB ve KDP, daha sonra Peşmerge İşleri Bakanlığı'nın komutası altına alınan Bölge Muhafız Tugayları altında 12 ila 14 tugayı birleştirdi. Ancak subaylar, kendilerine sadık kuvvetlerin konuşlandırılmasını kontrol eden ve cephe ve sektör komutanlarını atayan parti liderlerine rapor vermeye ve onlardan emir almaya devam etmişlerdir.
Savaşlar
| ]Peşmerge-PKK çatışması
| ]Peşmerge ile PKK düşman taraflar arasındadır ve günümüze kadar birçok halde birbirlerine karşı savaşmışlardır. Peşmerge ve PKK, İdris Barzani'nin çabaları sonucu bir dönem ateşkes ve barış yapmışlarsa da PKK ve PKK lideri Abdullah Öcalan'ın bölgedeki tek lider olmak istemesi, ulus Kürt devletine sıcak bakmamasının yanında Peşmerge'yi kendi bölgelerinden uzak tutma çabaları, Peşmerge'yi ve Barzani ailesini sürekli irdeleyip suçlamalarda bulunmasından dolayı ateşkesler kısa sürede bozulmuştur. Kürdistan Bölgesel Yönetimi, PKK'yı kendi topraklarını işgal eden illegal bir güç görmekte olduğu gibi PKK'ya karşı sert uyarılarda bulunmaktadır. PKK ise Irak'ta yapılan Türk operasyonlarının KDP-TSK işbirliğinde yapıldığını iddia edip Kürdistan Bölgesel Hükûmeti'ni suçlamaktadır.

CIA peşmergeleri
| ]1995 yılına kadar Irak içinde 7.500 kadar Peşmerge ve Kürt STK'lar görevlileri CIA operasyonu ile ülkeden kaçırılarak ABD ordusunun 'ne taşındı. Irak'ın işgali sonrasında bu peşmergelerin eğitilerek Irak'ta önemli görevlere getirildiği savunulmaktadır.
2015 yılı itibarıyla 35 bin Kürt askerin yanı sıra Irak ordusundan ve güvenlik güçlerinden ayrı olarak 300 ile 350 bin arasında Peşmerge bulunmaktadır.
Kürdistan Bölgesel Yönetimi başbakanı Mesrur Barzani, günümüzdeki Peşmerge'lerin sayısını roket sistemleriyle donatılmış 5 bin zırhlı araç, 550 tank ve 25 savaş helikopterine sahip 270 bin kişi olarak açıklamıştır.
Yabancı savaşçılar
| ]Gönüllü savaşçıların sayısı bilinmemekle birlikte sıklıkla Amerika, Avrupa ve Avustralya'dan Peşmerge'ye katılım olmaktadır.
Destek
| ]Peşmerge'ye Amerika, Avrupa ve Avustralya'dan silah ve lojistik destek olmaktadır.
Teçhizat
| ]Hafif silahlar
| ]Tanksavar silahlar
| ]| İsim | Tür | Kalibre | Ülke | Notlar |
|---|---|---|---|---|
| RPG-7 | Roket güdümlü el bombası | 40mm | ||
| Roket güdümlü el bombası | 44mm | |||
| Panzerfaust 3 | Roket güdümlü el bombası | 60mm | ||
| AT4 | Tanksavar | 40mm | ||
| Tanksavar | 84mm | |||
| Güdümlü tanksavar füzesi | 120mm | |||
| MILAN | Güdümlü tanksavar füzesi | 115mm | ||
| Geri tepmesiz tüfek | 106mm | |||
| Geri tepmesiz tüfek | 80mm |
Havan
| ]| İsim | Tür | Kalibre | Ülke | Notlar |
|---|---|---|---|---|
| 2B9 Vasilek | Havan | 82mm | ||
| Havan | 60mm | |||
| Havan | 81mm | |||
| M29 mortar | Havan | 81mm | ||
| Havan | 120mm |
Man-taşınabilir hava savunma sistemi
| ]| İsim | Tür | Kalibre | Ülke | Notlar |
|---|---|---|---|---|
| Strela-2 | 72 mm | |||
| SA-18 Grouse | 72 mm | |||
| SA-18 Grouse | 72 mm |
Zırhlı araçlar
| ]| İsim | Tür | Miktar | Ülke | Notlar |
|---|---|---|---|---|
| T-62 | Ana muharebe tankı | 116 | ||
| T-55 | Ana muharebe tankı | 134 | ||
| BMP-1 | Piyade savaş aracı | 30 | ||
| MRAP | Zırhlı personel taşıyıcı | 250 | Maxxpro ve Cougar gibi zırhlı personel taşıyıcılar | |
| Humvee | Zırhlı personel taşıyıcı | 3677 | ||
| Zırhlı personel taşıyıcı | 80 | |||
|
| Zırhlı personel taşıyıcı | 50 | ||
| Armored car (military) | 45 | |||
| BRDM-2 | 10 |
Lojistik ve ticari araçlar
| ]| İsim | Tür | Sayı | Ülke | Notlar |
|---|---|---|---|---|
| Ana muharebe tankı | 339 | |||
| Mack | Ana muharebe tankı | 391 | ||
| Mercedes-Benz Atego | Ana muharebe tankı | 170 | ||
| Mercedes-Benz Zetros | Ana muharebe tankı | 619 | ||
| Ana muharebe tankı | 752 | |||
| Ana muharebe tankı | 339 | |||
| Ana muharebe tankı | 391 | |||
| GAZ-66 | Ana muharebe tankı | 170 | ||
| Ural-4320 | Ana muharebe tankı | 619 | ||
| UAZ | Ana muharebe tankı | 752 | ||
| Unimog | Ana muharebe tankı | 104 | ||
| Yüksek Hareket Kabiliyetli Çok Amaçlı Vasıta | 619 | |||
| AGF Serval | 619 | |||
| Toyota Land Cruiser | Military light utility vehicle | 758 |
Ağır silahlar
| ]| İsim | Tür | Sayı | Ülke |
|---|---|---|---|
| 2S1 Gvozdika | Kundağı Motorlu Topçu Sistemi | 18 | |
| BM-21 Grad | Çok namlulu roketatar | 24 | |
| Çok namlulu roketatar | 40 | ||
| M102 | Obüs | 84 | |
| M119 | Obüs | 36 | |
| Obüs | 200 | ||
| M-30 | Obüs | 80 | |
| M-46 | Obüs | 7 | |
| D-20 | Obüs | 24 | |
| Obüs | 25 |
Uçaksavar
| ]| İsim | Tür | Sayı | Ülke | Notlar |
|---|---|---|---|---|
| Anti-aircraft warfare | 8 | |||
| Anti-aircraft warfare | 28 | |||
| ZU-23-2 | Anti-aircraft warfare | 16 | ||
| Anti-aircraft warfare | 21 | |||
| ZSU-57-2 | Anti-aircraft warfare | 11 | ||
| Anti-aircraft warfare | 8 | |||
| Anti-aircraft warfare | 8 |
Havakuvetleri
| ]| İsim | Tür | Sayı | Ülke | Notlar |
|---|---|---|---|---|
| CH-47 Chinook | MALE İHA | 5 | ||
| UH-1 | Utility helicopter | 7 | ||
| MD Helicopters MD 500 | Utility helicopter | 12 | ||
| Light-sport aircraft | 5 | |||
| Lockheed C-130 Hercules | Transport aircraft | 4 | ||
| Mil Mi-14 | Military transport aircraft | 3 | ||
| Mil Mi-17 | Military transport aircraft | 4 | ||
| Utility helicopter | 6 | |||
| Eurocopter EC135 | Utility helicopter | 3 | ||
| Bell 206 | Utility helicopter | 3 | ||
| Bell 407 | Utility helicopter | 2 | ||
| Helicopter | 2 | |||
| Helikopter | 25 | |||
| Utility helicopter | 20 |
Resimler
| ]-
23 Haziran 2014 tarihinde Suriye sınırı yakınındaki peşmerge özel birimi -
M16 tüfeğiyle Peşmerge askeri -
Haziran 2014 yılında Kerkük'te T-55 Tank üzerinde peşmergeler - Duhok kırsal kesiminde bir Kürt Peşmerge askeri
-
Erbil'de Bir ABD Ordusu askeri ve Kürt peşmerge
Kaynakça
| ]- ^ "A CASE STUDY OF THE FEMALE KURDISH MILITIAS OF IRAQ AND SYRIA" (PDF). 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ "IKBY Kobani". 17 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021.
- ^ a b "Irak Anayasası" (PDF). 30 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)2 Şubat 2022.
- ^ a b "وزارة البيشمركة". web.archive.org. 12 Ocak 2015. 12 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2022.
- ^ Bawa, Twana Faris (31 Ocak 2015). The Privatisation of Security in the Kurdistan Region of Iraq (İngilizce). Legend Press Ltd. ISBN . 12 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2022.
- ^ "Peşmerge'nin tarihi". 27 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi2 Şubat 2022.
- ^ Valentine, Those Who Face Death, KDP, 2018.
- ^ Koerner, Brendan (21 Mart 2003). "What does the Kurdish word peshmerga mean?". Slate Magazine (İngilizce). 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2022.
- ^ "Peşmerge yeniden mi yapılanıyor?". Independent Türkçe. 8 Temmuz 2019. Erişim tarihi: 2 Haziran 2022.
- ^ "Gobierno Regional del Kurdistán | President" (İngilizce). 30 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2022.
- ^ Meiselas, Susan (2008). Kurdistan: In the Shadow of History (2nd ed.). University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-51928-9.
- ^ "President". Kurdistan Regional Government Representation in Spain. 2015. Retrieved February 14, 2015.
- ^ S. R. Valentine, Peshmerga: Those Who Face Death, KDP, 2018, chapter six.
- ^ "Asia Times Online :: Middle East News, Iraq, Iran current affairs". web.archive.org. 22 Şubat 2010. 22 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2022.
- ^ "Profile: Who are the Peshmerga?". BBC News (İngilizce). 12 Ağustos 2014. 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2022.
- ^ a b c d e Helfont, Samuel (March 1, 2017). "Getting Peshmerga Reform Right: Helping the Iraqi Kurds to Help Themselves in Post-ISIS Iraq". Foreign Policy Research Institute. 16: 13.
- ^ "Kaka Hama, head of Kurdish Socialist Party joins Mosul battle plan with force". www.rudaw.net. 26 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2022.
- ^ "Over 150,000 enlisted as Peshmerga troops in Kurdistan Region, official data shows". www.rudaw.net. 23 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2022.
- ^ "Kurdish peshmerga divisions hamper war effort - Al-Monitor: The Pulse of the Middle East". www.al-monitor.com (İngilizce). 23 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2022.
- ^ Chapman, Dennis. Security Forces of Kurdistan Regional Government, US Army War College. 2009, page. 3.
- ^ "Wayback Machine" (PDF). 23 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Haziran 2022.
- ^ S. R. Valentine, Peshmerga: Those Who Face Death, KDP, 2018, chapter 9.
- ^ "Lebanonwire.com | Kurdish Peshmerga Forces Have Room to Grow". web.archive.org. 13 Ocak 2015. 13 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2022.
- ^ "Terör örgütü PKK, Duhok'ta Peşmerge güçlerine saldırdı". Anadolu Ajansı. 13 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2022.
- ^ "Terör örgütü PKK Peşmerge güçlerine saldırdı". TRT Haber. 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2022.
- ^ "Teröristbaşının dört ay önceki telefonunu hatırlıyor musunuz - article - ODATV". www.odatv4.com. 16 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2022.
- ^ "Serbest Ferhan Sindi | PKK ve IKB arasındaki gerginlik ve çıkmazlar". Independent Türkçe. 5 Kasım 2020. 5 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2022.
- ^ "'Peşmerge Kobani'den nasıl döndüyse, PKK da Sincar'dan çekilmeli'". Anadolu Ajansı. 13 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2022.
- ^ Şafak, Yeni (22 Nisan 2022). "PKK, Kürtlerin akrebidir". Yeni Şafak. 22 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2022.
- ^ "Esrarengiz Bay Bob'un kimliği Hürriyet EnisBerberoğlu, 7 Ekim 1997". 11 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2009.
- ^ "Cephede 20 Amerikalı peşmerge". 22 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2015.
- ^ "ABD'den peşmergeye doğrudan silah yardımı". 30 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2015.
- ^ "ABD'den Kürt peşmergelere silah yardımı". 5 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2015.
- ^ "ABD'den peşmergeye silah yardımı". 15 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2015.
- ^ a b Gunter, Michael M. (2018). Historical dictionary of the Kurds (3. bas.). Lanham: Rowman & Littlefield Publishers. ISBN .
Dış bağlantılar
| ]- Michael G. Lortz, 'The Kurdish Warrior Tradition and the Importance of the Peshmerga' (PDF dosyası) (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Vikipedi ozgur ansiklopedi Pesmerge پێشمەرگەEtkin18 yy gunumuzUlkeIrakBaglilikKurdistan Bolgesel YonetimiTipiOrduBuyukluk300 000 ila 500 000 paramiliter guc 91 1 93 RenkleriKirmizi Sari Beyaz ve YesilMars Ey Reqib 91 2 93 SavaslariIran Irak Savasi Irak Kurt Ic Savasi Korfez Savasi Turkiye PKK catismasi Kurdistan Bolgesel Yonetimi PKK catismasi Irak Savasi Kobani Kusatmasi Irak ve Sam Islam Devleti ne karsi yapilan askeri mudahaleler Irak Savasi 2014 gunumuz Websitehttps gov krd mopa enKomutanlarBaskomutanNecirvan BarzaniPesmerge BakaniSores Ismail Abdullah Pesmerge Kurtce پێشمه 8204 رگه Pesmerge kelime anlami olumle yuzlesenler Kurdistan Bolgesel Yonetimi nin askeri gucudur Irak Anayasasi na gore Pesmerge guvenlik yan kuruluslariyla birlikte Kurdistan Bolgesi nin guvenliginden sorumludur 91 3 93 91 4 93 Pesmerge ye bagli kuruluslar arasinda Asayis istihbarat teskilati Parastin u Zanyari istihbarat yardim teskilati ve Zeravani Jandarma teskilati bulunmaktadir 91 5 93 Pesmerge nin tarihi 18 yuzyila kadar uzanir Osmanlilar ve Safeviler icinde askeri sinir muhafizi olarak tarih sahnesine cikti ve 19 yuzyilda iyi egitimli disiplinli bir gerilla gucune donustu Ozgur Kurt devleti hedefine ulasmayi amaclayan bagimsizlikci Kurt hareketinin silahli bir birimidir 2003 te baslayan Irak mudahalesi nde ABD ile birlikte koalisyon guclerine eslik ederek 2003 yilinda Saddam Huseyin in devrilmesiyle birlikte Kurdistan Bolgesel Yonetimi Ordusu olarak resmiyet kazanmistir 91 6 93 Etimoloji degistir kaynagi degistir Pesmerge kelimesi olumle yuzlesenler anlamina gelmektedir Ilk olarak kisa omurlu Mahabad Cumhuriyeti nde 1946 47 Cumhurbaskani Kadi Muhammed tarafindan kullanildigini belirtir 91 7 93 91 8 93 Gecmis degistir kaynagi degistir Kurt savasci gelenegi bagimsizlik ozlemleriyle birlikte binlerce yildir var olmustur ve ilk Kurt savasci gruplari cesitli imparatorluklara karsi bagimsizlik icin savasmislardir 91 9 93 Mustafa Barzani 1979 daki olumune kadar Kurt davasinin baslica siyasi ve askeri lideri oldu Pesmerge bir sureye kadar sadece gerilla kuvveti olarak var oldu ancak bagimsizlik ilan eden Mahabad Cumhuriyeti nde 1946 1947 General Mustafa Barzani liderligindeki Pesmerge cumhuriyetin resmi ordusu oldu 91 10 93 Mahabad Cumhuriyeti nin yikilmasindan ve devlet baskani Kadi Muhammed in idam edilmesinden sonra Pesmerge gucleri 20 yuzyilin geri kalaninda Iran ve Irak hukumetleriyle savasmaya devam edecek gerilla gruplari olarak yeniden yapilandi 91 11 93 Pesmerge lerin cogu Kurdistan Demokrat Partisi nin kurucusu ve baskani Mustafa Barzani tarafindan yonetiliyordu 91 12 93 1975 te Pesmerge Ikinci Irak Kurt Savasi nda yenildi KDP nin onde gelen uyelerinden Celal Talabani direnisi canlandirmak icin ayni yil partiden ayrildi ve Kurdistan Yurtseverler Birligi ni kurdu Bu olay bugune kadar Pesmerge guclerini ve Kurdistan daki Kurt toplumunun cogunu bolen KDP ve KYB arasindaki siyasi tartismanin temelini olusturdu 1979 da Mustafa Barzani nin olumunden sonra yerine oglu Mesud Barzani gecti KDP ve KYB arasindaki gerilim arttikca Pesmerge lerin cogu bir bolgeyi kendi partilerinin kontrolu altinda tutmak icin savasirken ayni zamanda Irak Ordusu nun saldirilarina karsi da savasti Birinci Korfez Savasi nin ardindan Irak Kurdistani iki buyuk parti olan KDP ve KYB arasinda Kurt Ic Savasi ni gordu ve Pesmerge gucleri birbirleriyle savasmak icin kullanildi 91 13 93 Ic savas Eylul 1998 de Barzani ve Talabani nin resmi bir baris anlasmasi kuran Washington Anlasmasi ni imzalamasiyla resmen sona erdi Anlasmada taraflar gelir ve gucu paylasma Irak askerlerinin Kurt bolgelerine girmesine ve PKK nin Kuzey Irak topraklarini kullanmasina izin vermeme konusunda anlastilar O zamana kadar her iki taraftan da yaklasik 5 000 kisi oldu ve cok daha fazlasi yanlis tarafta olduklari icin tahliye edildi 91 14 93 Sonraki yillarda gerilim yuksek kaldi ancak her iki taraf da birbirine yaklasti ve 2003 te her iki parti de Irak Savasi nin bir parcasi olarak Baas rejiminin devrilmesinde yer aldi Diger milis guclerinin aksine Pesmerge Irak yasalari tarafindan hicbir zaman yasaklanmadi 91 15 93 Pesmerge gunumuzde Kurdistan Bolgesel Yonetimi nin ana askeri gucu olarak bolgenin korunmasinda ve savunmasinda rol ustlenmektedir Pesmerge Bakani Sores Ismail Abdullah tir ve Pesmerge nin Baskomutani Bolgenin baskani Necirvan Barzani dir 91 3 93 91 4 93 Yapi degistir kaynagi degistir Pesmerge askerleri Pesmerge cogunlukla Kurdistan Demokrat Partisi ne KDP ve Kurdistan Yurtseverler Birligi ne KYB sadik gucler arasinda bolunurken 91 16 93 Kurdistan Sosyalist Demokrat Partisi gibi diger kucuk Kurt partilerin de kendi kucuk Pesmerge birimleri vardir 91 17 93 KDP ve KYB guclerinin bilesimine iliskin bilgileri hukumete veya medyaya aciklamamaktadir 91 16 93 Bu nedenle kac Pesmerge savascisi olduguna dair guvenilir bir sayi yoktur 91 16 93 Medya kuruluslari 150 000 ila 200 000 Pesmerge oldugunu iddia etmektedir ancak bu sayi oldukca tartismalidir 91 18 93 91 19 93 Pesmerge KDP KYB arasindaki anlasmazliklardan oturu Kurdistan Bolgesi ni Dohuk Valiligi ve Erbil Valiligini kapsayan KDP tarafindan yonetilen bir sari bolgeye ve Suleymaniye Valiligi ve Halepce Valiligini kapsayan KYB tarafindan yonetilen bir yesil bolgeye ayrildi 91 16 93 91 20 93 91 21 93 Her iki bolgenin de diger bolge ile koordine olmayan kendi yonetim kurumlari ile kendi Pesmerge birimi vardir 91 22 93 Kurdistan bayragini gosteren Kurt Pesmerge askeri Pesmerge nin bolunmus yapisinin bir sonucu olarak tum Pesmerge gucunden sorumlu bir komuta merkezi yoktur ve Pesmerge birimleri bunun yerine siyasi bagliliga bagli olarak ayri askeri hiyerarsileri takip eder 91 23 93 Pesmerge yi 1992 den bu yana birlestirme ve siyasetten arindirma cabalari gerceklestirildi Ancak su ana kadar birlestirme planlari ve reformlar basarisiz oldu 91 16 93 ve Pesmergelerin cogu hala KDP nin ve KYB nin etkisi altindadir 2014 teki Irak Ic Savasi olaylarinin ardindan Amerika Birlesik Devletleri ve birkac Avrupa ulkesi KYB ve KDP ye yardim ve finansman sarti olarak karma Pesmerge tugaylari kurmalari icin baski yapti KYB ve KDP daha sonra Pesmerge Isleri Bakanligi nin komutasi altina alinan Bolge Muhafiz Tugaylari altinda 12 ila 14 tugayi birlestirdi Ancak subaylar kendilerine sadik kuvvetlerin konuslandirilmasini kontrol eden ve cephe ve sektor komutanlarini atayan parti liderlerine rapor vermeye ve onlardan emir almaya devam etmislerdir Savaslar degistir kaynagi degistir Pesmerge PKK catismasi degistir kaynagi degistir Ana madde Pesmerge PKK catismasi Pesmerge ile PKK dusman taraflar arasindadir ve gunumuze kadar bircok halde birbirlerine karsi savasmislardir Pesmerge ve PKK Idris Barzani nin cabalari sonucu bir donem ateskes ve baris yapmislarsa da PKK ve PKK lideri Abdullah Ocalan in bolgedeki tek lider olmak istemesi ulus Kurt devletine sicak bakmamasinin yaninda Pesmerge yi kendi bolgelerinden uzak tutma cabalari Pesmerge yi ve Barzani ailesini surekli irdeleyip suclamalarda bulunmasindan dolayi ateskesler kisa surede bozulmustur Kurdistan Bolgesel Yonetimi PKK yi kendi topraklarini isgal eden illegal bir guc gormekte oldugu gibi PKK ya karsi sert uyarilarda bulunmaktadir PKK ise Irak ta yapilan Turk operasyonlarinin KDP TSK isbirliginde yapildigini iddia edip Kurdistan Bolgesel Hukumeti ni suclamaktadir 91 24 93 91 25 93 91 26 93 91 27 93 91 28 93 91 29 93 Pesmerge gucleri CIA pesmergeleri degistir kaynagi degistir 1995 yilina kadar Irak icinde 7 500 kadar Pesmerge ve Kurt STK lar gorevlileri CIA operasyonu ile ulkeden kacirilarak ABD ordusunun Guam Ussu ne tasindi Irak in isgali sonrasinda bu pesmergelerin egitilerek Irak ta onemli gorevlere getirildigi savunulmaktadir 91 30 93 2015 yili itibariyla 35 bin Kurt askerin yani sira Irak ordusundan ve guvenlik guclerinden ayri olarak 300 ile 350 bin arasinda Pesmerge bulunmaktadir Kurdistan Bolgesel Yonetimi basbakani Mesrur Barzani gunumuzdeki Pesmerge lerin sayisini roket sistemleriyle donatilmis 5 bin zirhli arac 550 tank ve 25 savas helikopterine sahip 270 bin kisi olarak aciklamistir Yabanci savascilar degistir kaynagi degistir Gonullu savascilarin sayisi bilinmemekle birlikte siklikla Amerika Avrupa ve Avustralya dan Pesmerge ye katilim olmaktadir 91 31 93 Destek degistir kaynagi degistir Pesmerge ye Amerika Avrupa ve Avustralya dan silah ve lojistik destek olmaktadir 91 32 93 91 33 93 91 34 93 91 35 93 Techizat degistir kaynagi degistir Hafif silahlar degistir kaynagi degistir Isim Tur Kalibre Ulke Notlar Walther P38 Tabanca 9x19mm Parabellum Nazi Almanyasi 8000 Almanya tarafindan saglanan Heckler amp Koch MP5 Hafif makineli silah 9x19mm Parabellum 160 Almanya FAMAS Piyade tufegi 5 56 45mm 160 Fransa M4 Karabina 5 56 45mm 160 ABD Heckler amp Koch G36 Piyade tufegi 5 56 45mm Parabellum 160 Almanya 8000 Almanya tarafindan saglanan HS Produkt VHS Piyade tufegi 5 56 45mm 160 Hirvatistan M16 Piyade tufegi 5 56 45mm 160 ABD Armalite AR 15 Piyade tufegi 5 56mm 160 ABD Heckler amp Koch G3 Muharebe tufegi 5 56mm NATO 160 Almanya Rheinmetall MG3 Genel Amacli Makineli Tufek 5 56mm 160 Almanya 40 Almanya tarafindan saglanan 91 36 93 Franchi SPAS 12 Savas av tufegi 5 56mm NATO 160 Italya Rheinmetall MG 3 Genel Amacli Makineli Tufek 7 62mm NATO 160 Italya 100 Italya tarafindan saglanan M2 Browning Agir makineli tufek 12 7 99mm 160 ABD M24 Sniper Weapon System Keskin nisanci tufegi 7 62 51mm 160 ABD Barrett M82 Keskin nisanci tufegi 12 7 99mm 160 ABD 100 Italya Fransa ve Birlesik Krallik tarafindan saglanan Makarov PM Tabanca 9 18mm 160 Sovyetler Birligi Zastava M92 Karabina 7 62 39mm 160 Sirbistan AK 47 Piyade tufegi 7 62 39mm 160 Sovyetler Birligi Pesmerge ye ait AK 47 ile birlikte standart Taarruz Tufegi 91 36 93 AKM Piyade tufegi 7 62 39mm 160 Sovyetler Birligi Pesmerge ye ait AKM ile birlikte standart Taarruz Tufegi RPK Genel Amacli Makineli Tufek 7 62 39mm 160 Sovyetler Birligi PK makineli tufegi Genel Amacli Makineli Tufek 7 62 54mmR 160 Sovyetler Birligi DSK Agir makineli tufek 12 7 108mm 160 Sovyetler Birligi Tabuk Sniper Rifle Keskin nisanci tufegi 7 62 39mm 160 Irak Dragunov SVDM Keskin nisanci tufegi 7 62 54mmR 160 Rusya Zastava M91 Keskin nisanci tufegi 7 62 54mmR 160 Yugoslavya Zastava M93 Anti malzeme tufek 12 7 108mm 160 Sirbistan Tanksavar silahlar degistir kaynagi degistir Isim Tur Kalibre Ulke Notlar RPG 7 Roket gudumlu el bombasi 40mm 160 Sovyetler Birligi RB M57 Roket gudumlu el bombasi 44mm 160 Yugoslavya Panzerfaust 3 Roket gudumlu el bombasi 60mm 160 Almanya AT4 Tanksavar 40mm 160 Isvec 160 ABD Carl Gustav recoilless rifle Tanksavar 84mm 160 Isvec 160 Almanya HJ 8 Gudumlu tanksavar fuzesi 120mm 160 Cin MILAN Gudumlu tanksavar fuzesi 115mm 160 Fransa 160 Almanya M40 Geri tepmesiz tufek 106mm 160 ABD Breda Folgore Geri tepmesiz tufek 80mm 160 Italya Havan degistir kaynagi degistir Isim Tur Kalibre Ulke Notlar 2B9 Vasilek Havan 82mm 160 Sovyetler Birligi M224 mortar Havan 60mm 160 ABD M252 mortar Havan 81mm 160 Birlesik Krallik M29 mortar Havan 81mm 160 ABD M1938 mortar Havan 120mm 160 Sovyetler Birligi Man tasinabilir hava savunma sistemi degistir kaynagi degistir Isim Tur Kalibre Ulke Notlar Strela 2 Man portable air defense system 72 160 mm 160 Sovyetler Birligi SA 18 Grouse Man portable air defense system 72 160 mm 160 Sovyetler Birligi SA 18 Grouse Man portable air defense system 72 160 mm 160 Sovyetler Birligi Zirhli araclar degistir kaynagi degistir Isim Tur Miktar Ulke Notlar T 62 Ana muharebe tanki 116 160 Sovyetler Birligi T 55 Ana muharebe tanki 134 160 Sovyetler Birligi BMP 1 Piyade savas araci 30 160 Sovyetler Birligi MRAP Zirhli personel tasiyici 250 160 ABD Maxxpro ve Cougar gibi zirhli personel tasiyicilar Humvee Zirhli personel tasiyici 3677 160 ABD ATF Dingo Zirhli personel tasiyici 80 160 Sovyetler Birligi kurdish Light Armored Vehicle Zirhli personel tasiyici 50 160 ABD M1117 Armored Security Vehicle Armored car military 45 160 ABD BRDM 2 Armored car military 10 160 Sovyetler Birligi Lojistik ve ticari araclar degistir kaynagi degistir Isim Tur Sayi Ulke Notlar Ural 5323 Ana muharebe tanki 339 160 Rusya Mack Ana muharebe tanki 391 160 ABD Mercedes Benz Atego Ana muharebe tanki 170 160 Almanya Mercedes Benz Zetros Ana muharebe tanki 619 160 Almanya Navistar 7000 series Ana muharebe tanki 752 160 ABD KrAZ 6322 Ana muharebe tanki 339 160 Ukrayna GAZ 33097 Ana muharebe tanki 391 160 Rusya GAZ 66 Ana muharebe tanki 170 160 Sovyetler Birligi Ural 4320 Ana muharebe tanki 619 160 Sovyetler Birligi UAZ Ana muharebe tanki 752 160 Sovyetler Birligi Unimog Ana muharebe tanki 104 160 Almanya Yuksek Hareket Kabiliyetli Cok Amacli Vasita ilitary light utility vehicle 619 160 Almanya AGF Serval ilitary light utility vehicle 619 160 ABD Toyota Land Cruiser Military light utility vehicle 758 160 Japonya Agir silahlar degistir kaynagi degistir Isim Tur Sayi Ulke 2S1 Gvozdika Kundagi Motorlu Topcu Sistemi 18 160 Sovyetler Birligi BM 21 Grad Cok namlulu roketatar 24 160 Sovyetler Birligi Type 63 multiple rocket launcher Cok namlulu roketatar 40 160 Cin M102 Obus 84 160 ABD M119 Obus 36 160 ABD D 30 Obus 200 160 Sovyetler Birligi M 30 Obus 80 160 Sovyetler Birligi M 46 Obus 7 160 Sovyetler Birligi D 20 Obus 24 160 Sovyetler Birligi Ordnance QF 25 pounder Obus 25 160 Birlesik Krallik Ucaksavar degistir kaynagi degistir Isim Tur Sayi Ulke Notlar 20 mm modele F2 gunk Anti aircraft warfare 8 160 Fransa 80 mm air defence gun M1939 52 K Anti aircraft warfare 28 160 Sovyetler Birligi ZU 23 2 Anti aircraft warfare 16 160 Sovyetler Birligi ZU 23 4 Anti aircraft warfare 21 160 Sovyetler Birligi ZSU 57 2 Anti aircraft warfare 11 160 Sovyetler Birligi 130 mm air defense gun KS 30 Anti aircraft warfare 8 160 Sovyetler Birligi Type 63 anti aircraft gun Anti aircraft warfare 8 160 Cin Havakuvetleri degistir kaynagi degistir Isim Tur Sayi Ulke Notlar CH 47 Chinook MALE IHA 5 160 ABD UH 1 Utility helicopter 7 160 ABD MD Helicopters MD 500 Utility helicopter 12 160 ABD Ikarus C42A Light sport aircraft 5 160 Birlesik Krallik Lockheed C 130 Hercules Transport aircraft 4 160 ABD Mil Mi 14 Military transport aircraft 3 160 Sovyetler Birligi Mil Mi 17 Military transport aircraft 4 160 Sovyetler Birligi Eurocopter EC635 Utility helicopter 6 160 Fransa Eurocopter EC135 Utility helicopter 3 160 Almanya Bell 206 Utility helicopter 3 160 ABD Bell 407 Utility helicopter 2 160 ABD Eurocopter AS350 B3 Helicopter 2 160 Fransa Bell OH 58 Kiowa Helikopter 25 160 ABD Sikorsky S 333 Utility helicopter 20 160 ABD Resimler degistir kaynagi degistir 23 Haziran 2014 tarihinde Suriye siniri yakinindaki pesmerge ozel birimi M16 tufegiyle Pesmerge askeri Haziran 2014 yilinda Kerkuk te T 55 Tank uzerinde pesmergeler Duhok kirsal kesiminde bir Kurt Pesmerge askeri Erbil de Bir ABD Ordusu askeri ve Kurt pesmerge Kaynakca degistir kaynagi degistir A CASE STUDY OF THE FEMALE KURDISH MILITIAS OF IRAQ AND SYRIA PDF 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 4 Temmuz 2021 160 IKBY Kobani 17 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Kasim 2021 160 a b Irak Anayasasi PDF 30 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF 2 Subat 2022 160 a b وزارة البيشمركة web archive org 12 Ocak 2015 12 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Subat 2022 160 Bawa Twana Faris 31 Ocak 2015 The Privatisation of Security in the Kurdistan Region of Iraq Ingilizce Legend Press Ltd ISBN 160 978 1 78955 133 4 12 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2022 160 Pesmerge nin tarihi 27 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi2 Subat 2022 160 Valentine Those Who Face Death KDP 2018 Koerner Brendan 21 Mart 2003 What does the Kurdish word peshmerga mean Slate Magazine Ingilizce 17 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Mart 2022 160 Pesmerge yeniden mi yapilaniyor Independent Turkce 8 Temmuz 2019 Erisim tarihi 2 Haziran 2022 160 Gobierno Regional del Kurdistan President Ingilizce 30 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Mart 2022 160 Meiselas Susan 2008 Kurdistan In the Shadow of History 2nd ed University of Chicago Press ISBN 978 0 226 51928 9 President Kurdistan Regional Government Representation in Spain 2015 Retrieved February 14 2015 S R Valentine Peshmerga Those Who Face Death KDP 2018 chapter six Asia Times Online 160 Middle East News Iraq Iran current affairs web archive org 22 Subat 2010 22 Subat 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Mart 2022 160 Profile Who are the Peshmerga BBC News Ingilizce 12 Agustos 2014 10 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Mart 2022 160 a b c d e Helfont Samuel March 1 2017 Getting Peshmerga Reform Right Helping the Iraqi Kurds to Help Themselves in Post ISIS Iraq Foreign Policy Research Institute 16 13 Kaka Hama head of Kurdish Socialist Party joins Mosul battle plan with force www rudaw net 26 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2022 160 Over 150 000 enlisted as Peshmerga troops in Kurdistan Region official data shows www rudaw net 23 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2022 160 Kurdish peshmerga divisions hamper war effort Al Monitor The Pulse of the Middle East www al monitor com Ingilizce 23 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2022 160 Chapman Dennis Security Forces of Kurdistan Regional Government US Army War College 2009 page 3 Wayback Machine PDF 23 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 2 Haziran 2022 160 S R Valentine Peshmerga Those Who Face Death KDP 2018 chapter 9 Lebanonwire com Kurdish Peshmerga Forces Have Room to Grow web archive org 13 Ocak 2015 13 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2022 160 Teror orgutu PKK Duhok ta Pesmerge guclerine saldirdi Anadolu Ajansi 13 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Agustos 2022 160 Teror orgutu PKK Pesmerge guclerine saldirdi TRT Haber 9 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Agustos 2022 160 Teroristbasinin dort ay onceki telefonunu hatirliyor musunuz article ODATV www odatv4 com 16 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Agustos 2022 160 Serbest Ferhan Sindi PKK ve IKB arasindaki gerginlik ve cikmazlar Independent Turkce 5 Kasim 2020 5 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Agustos 2022 160 Pesmerge Kobani den nasil donduyse PKK da Sincar dan cekilmeli Anadolu Ajansi 13 Mart 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Agustos 2022 160 Safak Yeni 22 Nisan 2022 PKK Kurtlerin akrebidir Yeni Safak 22 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Agustos 2022 160 Esrarengiz Bay Bob un kimligi Hurriyet EnisBerberoglu 7 Ekim 1997 11 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Temmuz 2009 160 Cephede 20 Amerikali pesmerge 22 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Mayis 2015 160 Arsivlenmis kopya 10 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mayis 2015 160 ABD den pesmergeye dogrudan silah yardimi 30 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mayis 2015 160 ABD den Kurt pesmergelere silah yardimi 5 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mayis 2015 160 ABD den pesmergeye silah yardimi 15 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mayis 2015 160 a b Gunter Michael M 2018 Historical dictionary of the Kurds 3 bas Lanham Rowman amp Littlefield Publishers ISBN 160 978 1538110492 160 Dis baglantilar degistir kaynagi degistir Michael G Lortz The Kurdish Warrior Tradition and the Importance of the Peshmerga PDF dosyasi Ingilizce gtdKurdistan Bolgesel Yonetimi konulariSembollerBayrak Ulusal marsIllerErbil Dohuk Suleymaniye HalepceSiyasetAnayasa Erbil Baskan Basbakan Hukumet Parlamento Hukuk Siyasi partiler Idari bolumler Dis iliskiler OrduEkonomiPara birimiDemografiSehir gtdIrak SavasiArkaplanKorfez Savasi 160 32 Cekic Guc 160 32 Irak ambargosu 160 32 Petrol Gida programi 160 32 Kitle imha silahlari 160 32 Nijer uranyum iddialari 160 32 BM GK Karar no 1441 160 32 Bush Aznar gizli gorusmesi 160 32 Savas karsiti protestolar 160 32 1 Mart tezkeresiTaraflarABD 160 32 George W Bush 160 32 Tommy Franks 160 32 David Petraeus Birlesik Krallik 160 32 Tony Blair Pesmergeler 160 32 Mesud Barzani 160 32 Celal Talabani Irak 160 32 Saddam HuseyinMuharebelerUm Kasr Muharebesi 160 32 Nasiriye Muharebesi 160 32 Necef Muharebesi 2003 160 32 Bagdat in isgali 160 32 I Felluce Muharebesi 160 32 Necef Muharebesi 2004 160 32 II Felluce Muharebesi 160 32 Irak DirenisiOlaylarBagdat Muzesi Olayi 160 32 Jessica Lynch Olayi 160 32 Ebu Gureyb Cezaevi iskenceleri 160 32 Mahmudiye tecavuz ve cinayetleri 160 32 Firdevs Meydani Olayi 160 32 Tarik Eyyub Olayi 160 32 2004 Irak KBR konvoyu pusu olayi 160 32 Guantanamo Kampi 160 32 Haifa Caddesi Olayi 160 32 Scott Helvenston Olayi 160 32 Nisur Meydani Olayi 160 32 Duelfer RaporuIsgal ve ic savasAcademi 160 32 KBR 160 32 Halliburton 160 32 Mehdi Ordusu 160 32 Irak Islam Ordusu 160 32 Mucahitler Ordusu 160 32 Bedir Orgutu 160 32 Naksibendi Ordusu 160 32 Irak el Kaidesi 160 32 Irak Islam Devleti 160 32 Irak Islam Yuksek Konseyi 160 32 Cokuluslu Guc 160 32 Gecici Koalisyon Yonetimi 160 32 Irak Dunya Mahkemesi https tr wikipedia org w index php title Pesmerge amp oldid 36467294 sayfasindan alinmistir Kategoriler Irak askeriyesiKurdistan Bolgesel Yonetimi


