Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çakura (Lazca-Gürcüce: ჩაქურა Çakura), Gürcistan'ın güneybatısında, Guria-Acara'da ve Megrelya'da yaygın olarak giyilen Gürcü-Zan geleneksel erkek kıyafet takımıdır. Bu tip kıyafetin ayırt edici özelliği (Çoha-ahaluhi) modelinin normalden daha kısa hali olması ve kıyafetin uzunluğunun giyen kişinin yaşına uygun olarak değişmesidir. Hem dokuma hem de fabrika ürünü ipek ve yün kumaşlardan üretilir. Pantolonlar da aynı malzemeden yapılmıştır. İç cep için atlas, saten, pamuklu kumaş kullanılmıştır.
(Tarihsel-etnografik bölgelere) göre çoha-ahaluhi belirli farklılıklar gösteriyordu. Özellikle Hevsureti kıyafeti (“talavari”) ve Guria, Acara ve Laz kıyafeti “çakura” farklılık gösteriyordu.
Çakura Gürcü kıyafetinin gelişmiş versiyonunu temsil ederdi. Bu durumda çoha-ahaluhinin gelişmiş versiyonları ile ve pantolonun önemli derecede yerleşmesinden söz ediyoruz. Çakura bedenin üstüne giyilen, esasen bele kadar gelen çohadır ve bu şekilde bu, belden üste giyilen giysidir. Güneybatı Gürcistan’dan Karadeniz'in güney sahillerine muhacir olarak göç eden Gürcüler, belden üste giyilen çakuraya bugün de çoha, yine kıyafetin alt kısmına “şarvali” – “lazurai” diyorlar. Acaralılarda olduğu gibi eski Klarcetililer de çohanın içine giyileni zubuna (zubuni) ismi ile ifade ediyorlar. Fanela (ფანელა) içine ise elle örülmüş perangi (gömlek) giyiyorlar. Kıyafetin bu türünün (çakura) adının Çakvi ile ilişkili olduğunu (Aşağı Acara’da), çohanın bel kısmından kesilmesinin ve orijinal şarvali (pantolon) ile kombinasyonunun ilk olarak orada gerçekleştiğinin kabul edildiğini işaret ediyorlar [çakura teriminin Çakvi toponimi ile mi yoksa çaki (ჩაქი) ile mi ilişkili olduğunun açığa kavuşturulması gerektiğini düşünüyoruz. Etnolojik sözlükte çaki kelimesinin başka anlamları ile karşılaşıyoruz: Çohanın bir ayrıntısı olan -çaki daha çok erkeklerin çoha-ahaluhisinde karşımıza çıkıyor. Bu küçük yalancı eteklere deniyor, güzellik için yapılıyor, bu yüzden nakışla süsleniyordu. Normal çohada 2-3 çaki (yani 2-3 parçalı-kiloş etek) vardı, karaçoğuli-de altı çaki vardı. Çaki (Farsça Çak-delik, elbisenin yırtık yeri). 1. Üst giysinin yan tarafında etek kısmında dikilmeden bırakılmış yer; 2. Çoha ya da ahaluhinin arka etek kısmında belden aşağı dikişle uzatılmış bölümler. Saba’nın tanımına göre “çaki bir nevi etek kamuflajı”dır. Güneybatı Gürcistan'dan muhacir olarak giden muhacir Gürcülerin konuşmasında çakuranın alt kısmı olan - “şarvali” – “lazurai” terimi ile ifade ediliyor. Ortak Gürcü kıyafeti – çoha – nın bel bölgesinden kesilmesi ve pantolon benzeri giysinin (“lazurai”) giyilmesinin ilk olarak Çaneti’de/Lazeti’de gerçekleştiğini ve daha sonra tüm Güneybatı Gürcistan’da ve Guria-Samegrelo’da yayıldığını, bu terimin bu çevreye işaret ettiğini düşünüyoruz. Bu bir tahmin olup tahminin kesin olmayışının nedeni şudur ki ulusal kıyafet –çakuranın alt kısmının daha yaygın ismi dzigva/dzikva idi].
Çakurada barutluklar da korunmuştu. Çohanın belden üstüne benzer şekilde çakura da bedeni sıkı şekilde sarardı. Şunu da doğru şekilde ifade ediyorlar ki çohanın bu şablonu “erkeğin heybetini, belinin inceliğini ve geniş omuzlarını görünür kılıyordu.” Çakuranın altı (şarvali) arkadan keskin şekilde katlanmış halde, üst kısmı çok geniş ve bacakları dardı. Çakuranın içine zubuni giyiyorlardı ve çoha içinde ahaluhide olduğu gibi zubuninin boyun ve göğüs kısmının bir bölümü çakuranın içinde görülürdü. Benzer bir kıyafet Samtshe’de de yaygınmış:
| “ | (Ude Köyü) – “bizim kıyafetimiz önceleri kısa çoha idi, ona migva diyorduk. Şimdi de Kvabliani Tatarlarının giydiği gibi böyle çoha - migva giyiyoruz. Acaralılar ve Gurialılar gibi. Migva çoha ile birlikte dar ve honcriani şarvaliyi (önden iliklenen pantolon) biliyorduk.” … “Yaşlı adamlar Cavahiler gibi daha fazla dizkapaklarına karar uzun, kırışık çoha giyerlerdi elage ile [elegi/eleği erkeğe ait isimsiz “yelek” benzeri kıyafet idi – R. T.].” … “başlarındaki kırmızı fese iki-üç arşın uzunluğunda “saroği” dediğimiz mavi kuşak sarılıydı. Saroğiyi (sarık) komşularımız Tatarlar da (Müslüman Gürcüler kastediliyor – R. T.) sarıyordu fakat başka renklerde, biz Hristiyanlar ise Tatarlardan ayırdedilmek için mavi renk kullanıyorduk. | „ |
Samtshe’de benzer kıyafet tarafından onaylanmıştır.
“Erkekler, evde örülmüş yün kumaştan dikilmiş Guria “çakurası” benzeri kıyafet giyiyor. Üstte kısa ve yanlarından açık (yırtmaçlı) “çoha” giyiyorlar. Çohanın göğüs ve boyun kısmı açık ve katlanmıştır. Göğüs bölgesinde iki tarafta cep ve barutluk yuvası dikilmiş”.
“Altta katlanmış “ağ kısmı bol” şarvali (pantolon) giyiyorlar.”
“Önceleri ise Meshiler meğer diğer Gürcülerin giydiği kıyafeti giyiyorlarmış. Erkekler uzun ve arkası katlı kurtmaciani çoha giyiyor (kurtmaci-ყურთმაჯი -eski Gürcü elbisesi kol modeli. Bu modelde kol iç kısımda koltuk altından bileğe kadar açık ve serbesttir. E.Ş.) … Çohayı mavi renkte kalın, yün kumaştan dikilmiş zebuni (zubuni) üzerine giyiyorlardı. Çoha uzun ve arka kısmı katlı (parçalı) idi.
Tao-Klarceti’de yaptığı geziden sonra Ekvtime Takaişvili şöyle yazıyordu:
Erkeklerin kıyafeti Gurialıların, Acaralıların ve Lazlarınki gibidir yani çakura
Solomon Bavreli-Aslanişvili de Güneybatı Gürcistan’da çakurayı onaylıyor ve kendisi ona “dzikva-çoha” diyor, yaygınlığına değiniyor ve bu giysinin Artvinli ve Ardanuçlu Ermeniler tarafından kullanımının altını çiziyor:
| “ | Artvinli ve Ardanuçlu Ermenilerde farklılık var; onlar ne Erzurumlu ne de Karabağlı Ermenilere benzemiyorlar. Hem fiziksel olarak hem de kıyafetleri ile onlar diğer Ermenilerden farklılık gösteriyor. Buralı Ermeniler kısa boylu, güzel, kara gözleri-kaşları ve beyaz-kırmızı yüzleri onları süslüyor. Kırmızı fes, dar örülmüş yün Megrel pantolonu, kısa dzikva-çoha, çarık ve kendilerinin ördüğü manusi sielegi (მანუსი სიელეგი) denen giysi erkeklerin kıyafetini oluşturuyor. | „ |
1893 yılında Türk yazar İsmetzade Mehmed Arif Samsun tarafına muhacir olarak gitmiş Gürcüler hakkında şunu yazıyordu:
| “ | Erkeklerin kıyafeti sizi şaşırtır. Başlarına başlık denen kaba yün kumaş sargı takıyorlar ve dzigva dedikleri dar pantolonlar giyiyorlar. Genel olarak onların giysisi kaba çohadır. Kaba yünü kendileri örüyor. Elbiseyi de kendileri dikiyor. Bunların haricinde başlıkları şaşırtıcı ve görülmeye değerdir, Gürcülerin bedenleri orantılı ve çok zarifler. O çevrede yaşayan yerli halkın büyük kısmı da Gürcü kıyafeti giyiyor. Gençler iple üzerine desen verilerek süslenmiş (მოსირმულ) başlıklar takıyor, bellerinde kama ve revolver tabanca taşıyorlar, bu nedenle insan bu güçlü gençleri izlemekten bıkmaz. | „ |
Çakura Samegrelo’da da kısmen yaygınmış. Orada bu kıyafete Güneybatı Gürcistan’da olduğu gibi “dzikva” deniyordu.
Yani çakura Güneybatı Gürcistan’da ortaya çıkan ve yayılan, Gürcü erkek kıyafetinin nispeten yeni versiyonu idi; pantolon benzeri giysinin gelişinden sonra uzun çoha ile pantolon benzeri alt giysi birbiri ile uyumsuz (abes) olduğundan erkek elbisesi (çoha) bel kısmından kesildi. Bu aslında Gürcü Müslümanlar arasında (Acara, Lazeti, Samtshe, Şavşat-İmerhev) yayılmıştı. Bununla birlikte o Guria’da ve kısmen Samegrelo’da da popülerdi. Bu nedenle çoha ve çakura arasındaki etnografik sınırın Hristiyan ve Müslümanlaşmış halkın dinsel sınırı ve erken feodal dönem yönetimlerinin sınırları ile tam olarak örtüştüğüne dair bilimsel literatür görüşü kabul edilir değildir.
-
Gurialı Gürcü halk sanatçısı Varlam Simonişvili ve ekibi -
1900'lü yıllarda Çakura giyen Laz bekçiler -
Çakura giyen bir Megrel -
Acaraya özgü Horumi dansını sergileyen Gürcü folklor ekibi
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Topchishvili, Roland (2015). "ქართული სამოსის ისტორიიდან: ჩოხა-ახალუხი" (Gürcüce).
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cakura Lazca Gurcuce ჩაქურა Cakura Gurcistan in guneybatisinda Guria Acara da ve Megrelya da yaygin olarak giyilen Gurcu Zan geleneksel erkek kiyafet takimidir Bu tip kiyafetin ayirt edici ozelligi Coha ahaluhi modelinin normalden daha kisa hali olmasi ve kiyafetin uzunlugunun giyen kisinin yasina uygun olarak degismesidir Hem dokuma hem de fabrika urunu ipek ve yun kumaslardan uretilir Pantolonlar da ayni malzemeden yapilmistir Ic cep icin atlas saten pamuklu kumas kullanilmistir Cakura Tarihsel etnografik bolgelere gore coha ahaluhi belirli farkliliklar gosteriyordu Ozellikle Hevsureti kiyafeti talavari ve Guria Acara ve Laz kiyafeti cakura farklilik gosteriyordu Cakura Gurcu kiyafetinin gelismis versiyonunu temsil ederdi Bu durumda coha ahaluhinin gelismis versiyonlari ile ve pantolonun onemli derecede yerlesmesinden soz ediyoruz Cakura bedenin ustune giyilen esasen bele kadar gelen cohadir ve bu sekilde bu belden uste giyilen giysidir Guneybati Gurcistan dan Karadeniz in guney sahillerine muhacir olarak goc eden Gurculer belden uste giyilen cakuraya bugun de coha yine kiyafetin alt kismina sarvali lazurai diyorlar Acaralilarda oldugu gibi eski Klarcetililer de cohanin icine giyileni zubuna zubuni ismi ile ifade ediyorlar Fanela ფანელა icine ise elle orulmus perangi gomlek giyiyorlar Kiyafetin bu turunun cakura adinin Cakvi ile iliskili oldugunu Asagi Acara da cohanin bel kismindan kesilmesinin ve orijinal sarvali pantolon ile kombinasyonunun ilk olarak orada gerceklestiginin kabul edildigini isaret ediyorlar cakura teriminin Cakvi toponimi ile mi yoksa caki ჩაქი ile mi iliskili oldugunun aciga kavusturulmasi gerektigini dusunuyoruz Etnolojik sozlukte caki kelimesinin baska anlamlari ile karsilasiyoruz Cohanin bir ayrintisi olan caki daha cok erkeklerin coha ahaluhisinde karsimiza cikiyor Bu kucuk yalanci eteklere deniyor guzellik icin yapiliyor bu yuzden nakisla susleniyordu Normal cohada 2 3 caki yani 2 3 parcali kilos etek vardi karacoguli de alti caki vardi Caki Farsca Cak delik elbisenin yirtik yeri 1 Ust giysinin yan tarafinda etek kisminda dikilmeden birakilmis yer 2 Coha ya da ahaluhinin arka etek kisminda belden asagi dikisle uzatilmis bolumler Saba nin tanimina gore caki bir nevi etek kamuflaji dir Guneybati Gurcistan dan muhacir olarak giden muhacir Gurculerin konusmasinda cakuranin alt kismi olan sarvali lazurai terimi ile ifade ediliyor Ortak Gurcu kiyafeti coha nin bel bolgesinden kesilmesi ve pantolon benzeri giysinin lazurai giyilmesinin ilk olarak Caneti de Lazeti de gerceklestigini ve daha sonra tum Guneybati Gurcistan da ve Guria Samegrelo da yayildigini bu terimin bu cevreye isaret ettigini dusunuyoruz Bu bir tahmin olup tahminin kesin olmayisinin nedeni sudur ki ulusal kiyafet cakuranin alt kisminin daha yaygin ismi dzigva dzikva idi Cakurada barutluklar da korunmustu Cohanin belden ustune benzer sekilde cakura da bedeni siki sekilde sarardi Sunu da dogru sekilde ifade ediyorlar ki cohanin bu sablonu erkegin heybetini belinin inceligini ve genis omuzlarini gorunur kiliyordu Cakuranin alti sarvali arkadan keskin sekilde katlanmis halde ust kismi cok genis ve bacaklari dardi Cakuranin icine zubuni giyiyorlardi ve coha icinde ahaluhide oldugu gibi zubuninin boyun ve gogus kisminin bir bolumu cakuranin icinde gorulurdu Benzer bir kiyafet Samtshe de de yayginmis Ude Koyu bizim kiyafetimiz onceleri kisa coha idi ona migva diyorduk Simdi de Kvabliani Tatarlarinin giydigi gibi boyle coha migva giyiyoruz Acaralilar ve Gurialilar gibi Migva coha ile birlikte dar ve honcriani sarvaliyi onden iliklenen pantolon biliyorduk Yasli adamlar Cavahiler gibi daha fazla dizkapaklarina karar uzun kirisik coha giyerlerdi elage ile elegi elegi erkege ait isimsiz yelek benzeri kiyafet idi R T baslarindaki kirmizi fese iki uc arsin uzunlugunda sarogi dedigimiz mavi kusak sariliydi Sarogiyi sarik komsularimiz Tatarlar da Musluman Gurculer kastediliyor R T sariyordu fakat baska renklerde biz Hristiyanlar ise Tatarlardan ayirdedilmek icin mavi renk kullaniyorduk Samtshe de benzer kiyafet tarafindan onaylanmistir Erkekler evde orulmus yun kumastan dikilmis Guria cakurasi benzeri kiyafet giyiyor Ustte kisa ve yanlarindan acik yirtmacli coha giyiyorlar Cohanin gogus ve boyun kismi acik ve katlanmistir Gogus bolgesinde iki tarafta cep ve barutluk yuvasi dikilmis Altta katlanmis ag kismi bol sarvali pantolon giyiyorlar Onceleri ise Meshiler meger diger Gurculerin giydigi kiyafeti giyiyorlarmis Erkekler uzun ve arkasi katli kurtmaciani coha giyiyor kurtmaci ყურთმაჯი eski Gurcu elbisesi kol modeli Bu modelde kol ic kisimda koltuk altindan bilege kadar acik ve serbesttir E S Cohayi mavi renkte kalin yun kumastan dikilmis zebuni zubuni uzerine giyiyorlardi Coha uzun ve arka kismi katli parcali idi Tao Klarceti de yaptigi geziden sonra Ekvtime Takaisvili soyle yaziyordu Erkeklerin kiyafeti Gurialilarin Acaralilarin ve Lazlarinki gibidir yani cakura Solomon Bavreli Aslanisvili de Guneybati Gurcistan da cakurayi onayliyor ve kendisi ona dzikva coha diyor yayginligina deginiyor ve bu giysinin Artvinli ve Ardanuclu Ermeniler tarafindan kullaniminin altini ciziyor Artvinli ve Ardanuclu Ermenilerde farklilik var onlar ne Erzurumlu ne de Karabagli Ermenilere benzemiyorlar Hem fiziksel olarak hem de kiyafetleri ile onlar diger Ermenilerden farklilik gosteriyor Burali Ermeniler kisa boylu guzel kara gozleri kaslari ve beyaz kirmizi yuzleri onlari susluyor Kirmizi fes dar orulmus yun Megrel pantolonu kisa dzikva coha carik ve kendilerinin ordugu manusi sielegi მანუსი სიელეგი denen giysi erkeklerin kiyafetini olusturuyor 1893 yilinda Turk yazar Ismetzade Mehmed Arif Samsun tarafina muhacir olarak gitmis Gurculer hakkinda sunu yaziyordu Erkeklerin kiyafeti sizi sasirtir Baslarina baslik denen kaba yun kumas sargi takiyorlar ve dzigva dedikleri dar pantolonlar giyiyorlar Genel olarak onlarin giysisi kaba cohadir Kaba yunu kendileri oruyor Elbiseyi de kendileri dikiyor Bunlarin haricinde basliklari sasirtici ve gorulmeye degerdir Gurculerin bedenleri orantili ve cok zarifler O cevrede yasayan yerli halkin buyuk kismi da Gurcu kiyafeti giyiyor Gencler iple uzerine desen verilerek suslenmis მოსირმულ basliklar takiyor bellerinde kama ve revolver tabanca tasiyorlar bu nedenle insan bu guclu gencleri izlemekten bikmaz Cakura Samegrelo da da kismen yayginmis Orada bu kiyafete Guneybati Gurcistan da oldugu gibi dzikva deniyordu Yani cakura Guneybati Gurcistan da ortaya cikan ve yayilan Gurcu erkek kiyafetinin nispeten yeni versiyonu idi pantolon benzeri giysinin gelisinden sonra uzun coha ile pantolon benzeri alt giysi birbiri ile uyumsuz abes oldugundan erkek elbisesi coha bel kismindan kesildi Bu aslinda Gurcu Muslumanlar arasinda Acara Lazeti Samtshe Savsat Imerhev yayilmisti Bununla birlikte o Guria da ve kismen Samegrelo da da populerdi Bu nedenle coha ve cakura arasindaki etnografik sinirin Hristiyan ve Muslumanlasmis halkin dinsel siniri ve erken feodal donem yonetimlerinin sinirlari ile tam olarak ortustugune dair bilimsel literatur gorusu kabul edilir degildir GaleriGuriali Gurcu halk sanatcisi Varlam Simonisvili ve ekibi 1900 lu yillarda Cakura giyen Laz bekciler Cakura giyen bir Megrel Acaraya ozgu Horumi dansini sergileyen Gurcu folklor ekibiAyrica bakinizCohaKaynakca ჩაქურა Ethnoraphic dictionary of the georgian material culture 16 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Haziran 2022 a b c d e f g h i Topchishvili 2015 Topchishvili Roland 2015 ქართული სამოსის ისტორიიდან ჩოხა ახალუხი Gurcuce