Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çin coğrafi keşifleri, Çin İmparatorluğu'nun MÖ 2. yüzyıl ile MS 15. yüzyıla kadar ülke dışında karadan veya deniz yoluyla keşfettiği yerleri kapsar.
Karadan keşifler
Pamir Dağları ve ötesi
Tarım Havzasını kateden Han Hanedanı döneminde Çinliler Orta Asya’daki güçlü Pers, Hint ve Ortadoğu devletleriyle ilişkiler kurdular. MÖ 2. yüzyılda Han Hanedanı Zhang Qian adlı elçiyi bölgeye gönderecektir. MÖ 104 ila 102 yılları arasında Han Hanedanından İmparator Wu, Dayuan bölgesini elinde tutan ve MÖ 329 yılında Büyük İskender tarafından temelleri atılan Helen asıllı Ferganalı Yüeçilerle savaşacaktır. General Ban Chao’nun elçisi Gan Ying, Roma İmparatorluğu hakimiyetindeki Suriye’ye kadar gidecektir. Bu ilk keşiflerden sonra Çin keşifleri deniz seyahatine kayacaktır. Bu ağırlık kayması İpek Yolu sayesinde Avrupa’ya kadar uzanan ticaret yolunun büyük ksımı Çin hakimiyeti olduğu bir dönemde gerçekleşecektir.
Denizden keşifler
Güney Çin Denizi
Çinli denizcilerin 11. yüzyılda pusulayı bulmalarından önce mevsimlik muson rüzgarları yaz aylarında ekvatorun kuzeyine doğru, kışın da güneyine doğru eserek deniz yolculuğunu belirleyen bir etken olmuştur.Neolitik Çağda insanoğlunun anakara olan Çin’den ayrılıp Tayvan Adasına yerleşmesi bu sayede kolaylıkla anlaşılabilmektedir. Çin’de siyasi birliği sağlayan ve imparatorluğun temellerini atan Qin Hanedanı (MÖ 221 – MÖ 207) döneminde Çin donanması Güney Çin Denizine açılmış ve günümüzde Vietnam’ın kuzey bölgelerini içeren ve o dönem Annam denen yerdeki halkları fethetmiştir. Kuzey Vietnam, Çin egemenliğinden MS 938 yılına kadar kurtulamayacaktır. Bu dönemde inşa edilen gemilere ait bir buluntu 1975 yılında ortaya çıkartılmıştır. Guangzhou’da yapılan kazılarda bulunan ve Han Hanedanı (MÖ 202 – MS 220) dönemine ait olduğu saptanan gemi kalıntıları 30m uzunluğunda ve 8m genişliğinde olup, 80 ton kapasitelidir Wu döneminde Zhu Ying ve Kang Tai gibi gezginlerin Kamboçya’yı 226-231 yılları arasında ziyaret ettiği bilinmektedir. Burada Hindistan kralı tarafından yollanmış olan elçilerle de temas etmişlerdir.
Hint Okyanusu ve ötesi
Çinliler Hint Okyanusu'nda MÖ 2. yüzyıldan beri seyahat etmekte ve tanınmaktadırlar. Bu dönemde Huangzi (黄支) olarak adlandırılan ve önemli bir ticaret yolu üzerinde bulunan Etiyopya’dan elçilerin Çin’e ulaştığı biliniyor. MS 4.ve5.yüzyıllarda Hindistan’a giden Faxian, Zhiyan ve Tanwujie gibi hacılar Çin’e Budist eserlerini getireceklerdir. 7. yüzyıla gelindiğinde Hindistan’a aynı şekilde ulaşmış olan 31 adet Çinli rahip bulunmaktadır. MS 674 yılında Daxi Hongtong, Arap Yarımadasının güney kısmına yaklaşacak ve Güney Çin Denizinin batısındaki 36 ülkeyle temas edecektir. Deniz yoluyla tacirlik yapan Çinliler ve Çinli elçiler Tang Hanedanı (MS 618- MS 907) ve Song Hanedanı (Ms 960 – MS 1279) döneminde Güneydoğu Asya ülkelerine uğradıktan sonra Hint Okyanusuna açılırlar, Malezya, Hindistan, Sri Lanka, İran Körfezi ve Fırat Nehri üzerinden modern Irak’a kadar giderlerdi. Arap Yarımadasına ve Kızıldenize girerek Etiyopya ve Mısır’da alışveriş yapar, Kahire’de özellikle aranan Çin vazolarını satarlardı. Çinlilerin MS 9.yüzyıldan itibaren Doğu Afrika ile ticaret ilişkisinde bulundukları ve İran Körfezini yoğun şekilde kullandıkları Arap kaynaklarında da doğrulanmaktadır. Orta Çağ’da Çin liman kentleri Guangzhou ve Quanzhou çok sayıda yabancının yaşadığı kozmopolitan şehirler görünümindedirler. Çin gemileri Arap coğrafyacı El İdrisi tarafından 1154 yılında kaleme aldığı eserde de anlatılmaktadır.
Zheng He
MS 1405 – 1433 yılları arasında Çinli Amiral Zheng He komutasındaki büyük Çin donanması Batı Okyanusuna (Hint Okyanusuna Çinliler tarafından verilen isim) yedi sefer yapmıştır. Çin donanmasının bu seferleri Yeni Dünya’ya yapılan İspanyol ve Portekiz seferlerinin aksine Çin egemenliğinin yeni topraklar fethetmesi gibi bir sonuç vermemiş, halihazırda var olan uluslararası ilişkiler sürdürülmüştür. Bu dönemde bomboş bir okyanusu olan Pasifik Okyanusuna açılmak Çin pazarı için ticareti geliştirme isteğinde olan Çin donanması için belirsiz ve amaçsız bir çaba olacağı için ertelenecektir. Ancak İngiliz amatör tarihçi Gavin Menzies, 1421 adlı eserinde Çin donanmasının Amerika kıtasını keşfettiğini ve burada koloni kurma girişiminde bile bulunduğunu iddia edecektir. Ayrıca ünlü Fra Mauro haritasının Zheng He donanmasına bağlı bir gemide seyahat eden Venedikli tacir ve gezgin Niccolò de' Conti'den alınan bilgilerle oluşturulduğu bilinmektedir.
Farklı kültürlerle temas
Müslüman gezgin Sa'd ibn Abi Waqqas MS 650-51 yıllarında Etiyopya’dan Çin’e gider ve burada ilk camiyi inşa eder. Ayrıca Mısır’da hüküm süren Fatımiler Devleti donanma komutanı Domiyat, hükümdarı Al-Hakim bi-Amr Allah adına Shandong’daki Budistlerce sayılan kutsal yerlere giderek Çin İmparatoru Zhenzog’a hediyeler sunar. Böylece Mısır ile Çin arasında MS 907 – 960 yılları arasında kopuk olan ilişkiler yeniden kurulur. Ayrıca 1077 yılında Çin imparatoru Shenzong’un sarayında Hint hükümdarı I. Kulothunga Chola’nın elçisinin bulunduğu ve bu sayede iki ülke ticari ilişkilerinin oldukça geliştiği bilinir.
Teknik
Çinli denizciler MS 1.yüzyıl gibi oldukça erken sayılabilecek bir dönemde kıçtaki dümen sayesinde gemilerin verimli şekilde kumanda edilmesini sağlamışlardır. Cao Wei Krallığına bağlı mühendis ve mucit Ma Jun (MS 200 - 265) sürekli güneyi gösteren bir at arabası icat ederek karada yol almayı kolaylaştırmıştır. Daha sonraları Çinli bilim insanı Shen Kuo (MS 1031 - 1095) gerçek kuzeyi tanımlayarak manyetik pusulayı denizde yol almak için başarılı şekilde kullanmasını sağlayacaktır.Song Hanedanı zamanında yaşayan Zhu Yu ise MS 1119 tarihli eserinde Çin gemilerinin gövdesinin ayrı ayrı bölümlerden yapıldığını ve bir kısmın zarar görmesi halinde geminin batmasının engellendiğini yazar.
Kaynakça
- ^ Fairbank, John King and Merle Goldman (1992). China: A New History; Second Enlarged Edition (2006). Cambridge: MA; London: The Belknap Press of Harvard University Press.
- ^ Wang, Zhongshu. (1982). Han Civilization. Translated by K.C. Chang and Collaborators. New Haven and London: Yale University Press.
- ^ Sun, Guangqi (1989). History of Navigation in Ancient China. Beijing: Ocean Press. .
- ^ Chen, Yan (2002). Maritime Silk Route and Chinese-Foreign Cultural Exchanges. Beijing: Peking University Press.
- ^ Bowman, John S. (2000). Columbia Chronologies of Asian History and Culture. New York: Columbia University Press
- ^ Somali ile köle, fildişi ve amber ticareti yoğun olarak yapılmaktaydı.
- ^ Ali Al-Masudi ve Al-Muqaddasi
- ^ Shen, Fuwei (1996). Cultural flow between China and the outside world. Beijing: Foreign Languages Press. .
- ^ İngiliz amatör tarihçi Gavin Menzies, 1421 adlı eserinde bu donanmanın Ümit Burnunu dolaşarak Batı Afrika’ya ulaştığını, buradan Karayiplere gittiğini iddia edecektir. Aynı donanmanın Karayiplerde üçe ayrılarak Güney Amerika ve Kuzey Amerika'nın keşfine devam ettiklerini ileri sürecektir.
- ^ Sastri, Nilakanta, K.A. The CōĻas, University of Madras, Madras, 1935 (Yeniden baskı 1984)
- ^ Buluş 6.yüzyılda deniz seyahatlerine de uygulanmış ve başarılı olmuştur. Needham, Joseph (1986). Science and Civilization in China: Cilt 4, Physics and Physical Technology, Bölüm 2, Mechanical Engineering. Taipei: Caves Books Ltd.
- ^ Sivin, Nathan (1995). Science in Ancient China: Researches and Reflections. Brookfield, Vermont: VARIORUM, Ashgate Publishing
Konuyla ilgili yazılan eserler
- Bowman, John S. (2000). Columbia Chronologies of Asian History and Culture. New York: Columbia University Press.
- Chen, Yan (2002). Maritime Silk Route and Chinese-Foreign Cultural Exchanges. Beijing: Peking University Press. .
- Fairbank, John King and Merle Goldman (1992). China: A New History; Second Enlarged Edition (2006). Cambridge: MA; London: The Belknap Press of Harvard University Press.
- Levathes (1994). When China Ruled the Seas. New York: Simon & Schuster. .
- Needham, Joseph (1986). Science and Civilization in China: Volume 4, Physics and Physical Technology, Part 2, Mechanical Engineering. Taipei: Caves Books Ltd.
- Needham, Joseph (1986). Science and Civilization in China: Volume 4, Physics and Physical Technology, Part 3, Civil Engineering and Nautics. Taipei: Caves Books Ltd.
- Sastri, Nilakanta, K.A. The CōĻas, University of Madras, Madras, 1935 (Reprinted 1984).
- Shen, Fuwei (1996). Cultural flow between China and the outside world. Beijing: Foreign Languages Press. .
- Sivin, Nathan (1995). Science in Ancient China: Researches and Reflections. Brookfield, Vermont: VARIORUM, Ashgate Publishing.
- Sun, Guangqi (1989). History of Navigation in Ancient China. Beijing: Ocean Press. .
- Wang, Zhongshu. (1982). Han Civilization. Translated by K.C. Chang and Collaborators. New Haven and London: Yale University Press. .
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cin cografi kesifleri Cin Imparatorlugu nun MO 2 yuzyil ile MS 15 yuzyila kadar ulke disinda karadan veya deniz yoluyla kesfettigi yerleri kapsar Karadan kesiflerPamir Daglari ve otesi Tarim Havzasini kateden Han Hanedani doneminde Cinliler Orta Asya daki guclu Pers Hint ve Ortadogu devletleriyle iliskiler kurdular MO 2 yuzyilda Han Hanedani Zhang Qian adli elciyi bolgeye gonderecektir MO 104 ila 102 yillari arasinda Han Hanedanindan Imparator Wu Dayuan bolgesini elinde tutan ve MO 329 yilinda Buyuk Iskender tarafindan temelleri atilan Helen asilli Ferganali Yuecilerle savasacaktir General Ban Chao nun elcisi Gan Ying Roma Imparatorlugu hakimiyetindeki Suriye ye kadar gidecektir Bu ilk kesiflerden sonra Cin kesifleri deniz seyahatine kayacaktir Bu agirlik kaymasi Ipek Yolu sayesinde Avrupa ya kadar uzanan ticaret yolunun buyuk ksimi Cin hakimiyeti oldugu bir donemde gerceklesecektir Denizden kesiflerGuney Cin Denizi Cinli denizcilerin 11 yuzyilda pusulayi bulmalarindan once mevsimlik muson ruzgarlari yaz aylarinda ekvatorun kuzeyine dogru kisin da guneyine dogru eserek deniz yolculugunu belirleyen bir etken olmustur Neolitik Cagda insanoglunun anakara olan Cin den ayrilip Tayvan Adasina yerlesmesi bu sayede kolaylikla anlasilabilmektedir Cin de siyasi birligi saglayan ve imparatorlugun temellerini atan Qin Hanedani MO 221 MO 207 doneminde Cin donanmasi Guney Cin Denizine acilmis ve gunumuzde Vietnam in kuzey bolgelerini iceren ve o donem Annam denen yerdeki halklari fethetmistir Kuzey Vietnam Cin egemenliginden MS 938 yilina kadar kurtulamayacaktir Bu donemde insa edilen gemilere ait bir buluntu 1975 yilinda ortaya cikartilmistir Guangzhou da yapilan kazilarda bulunan ve Han Hanedani MO 202 MS 220 donemine ait oldugu saptanan gemi kalintilari 30m uzunlugunda ve 8m genisliginde olup 80 ton kapasitelidir Wu doneminde Zhu Ying ve Kang Tai gibi gezginlerin Kambocya yi 226 231 yillari arasinda ziyaret ettigi bilinmektedir Burada Hindistan krali tarafindan yollanmis olan elcilerle de temas etmislerdir Hint Okyanusu ve otesi Cinliler Hint Okyanusu nda MO 2 yuzyildan beri seyahat etmekte ve taninmaktadirlar Bu donemde Huangzi 黄支 olarak adlandirilan ve onemli bir ticaret yolu uzerinde bulunan Etiyopya dan elcilerin Cin e ulastigi biliniyor MS 4 ve5 yuzyillarda Hindistan a giden Faxian Zhiyan ve Tanwujie gibi hacilar Cin e Budist eserlerini getireceklerdir 7 yuzyila gelindiginde Hindistan a ayni sekilde ulasmis olan 31 adet Cinli rahip bulunmaktadir MS 674 yilinda Daxi Hongtong Arap Yarimadasinin guney kismina yaklasacak ve Guney Cin Denizinin batisindaki 36 ulkeyle temas edecektir Deniz yoluyla tacirlik yapan Cinliler ve Cinli elciler Tang Hanedani MS 618 MS 907 ve Song Hanedani Ms 960 MS 1279 doneminde Guneydogu Asya ulkelerine ugradiktan sonra Hint Okyanusuna acilirlar Malezya Hindistan Sri Lanka Iran Korfezi ve Firat Nehri uzerinden modern Irak a kadar giderlerdi Arap Yarimadasina ve Kizildenize girerek Etiyopya ve Misir da alisveris yapar Kahire de ozellikle aranan Cin vazolarini satarlardi Cinlilerin MS 9 yuzyildan itibaren Dogu Afrika ile ticaret iliskisinde bulunduklari ve Iran Korfezini yogun sekilde kullandiklari Arap kaynaklarinda da dogrulanmaktadir Orta Cag da Cin liman kentleri Guangzhou ve Quanzhou cok sayida yabancinin yasadigi kozmopolitan sehirler gorunumindedirler Cin gemileri Arap cografyaci El Idrisi tarafindan 1154 yilinda kaleme aldigi eserde de anlatilmaktadir Zheng He Malezya daki Zheng He heykeli MS 1405 1433 yillari arasinda Cinli Amiral Zheng He komutasindaki buyuk Cin donanmasi Bati Okyanusuna Hint Okyanusuna Cinliler tarafindan verilen isim yedi sefer yapmistir Cin donanmasinin bu seferleri Yeni Dunya ya yapilan Ispanyol ve Portekiz seferlerinin aksine Cin egemenliginin yeni topraklar fethetmesi gibi bir sonuc vermemis halihazirda var olan uluslararasi iliskiler surdurulmustur Bu donemde bombos bir okyanusu olan Pasifik Okyanusuna acilmak Cin pazari icin ticareti gelistirme isteginde olan Cin donanmasi icin belirsiz ve amacsiz bir caba olacagi icin ertelenecektir Ancak Ingiliz amator tarihci Gavin Menzies 1421 adli eserinde Cin donanmasinin Amerika kitasini kesfettigini ve burada koloni kurma girisiminde bile bulundugunu iddia edecektir Ayrica unlu Fra Mauro haritasinin Zheng He donanmasina bagli bir gemide seyahat eden Venedikli tacir ve gezgin Niccolo de Conti den alinan bilgilerle olusturuldugu bilinmektedir Farkli kulturlerle temas15 yuzyilda Ming hanedanina Bengal den hediye edilen bir zurafa Musluman gezgin Sa d ibn Abi Waqqas MS 650 51 yillarinda Etiyopya dan Cin e gider ve burada ilk camiyi insa eder Ayrica Misir da hukum suren Fatimiler Devleti donanma komutani Domiyat hukumdari Al Hakim bi Amr Allah adina Shandong daki Budistlerce sayilan kutsal yerlere giderek Cin Imparatoru Zhenzog a hediyeler sunar Boylece Misir ile Cin arasinda MS 907 960 yillari arasinda kopuk olan iliskiler yeniden kurulur Ayrica 1077 yilinda Cin imparatoru Shenzong un sarayinda Hint hukumdari I Kulothunga Chola nin elcisinin bulundugu ve bu sayede iki ulke ticari iliskilerinin oldukca gelistigi bilinir Teknik13 yuzyil Cin gemisi kictan dumenli ve govdesi kazalardan etkilenmemesi icin bolmelere ayrilmisGuneyi gosteren at arabasi Cinli denizciler MS 1 yuzyil gibi oldukca erken sayilabilecek bir donemde kictaki dumen sayesinde gemilerin verimli sekilde kumanda edilmesini saglamislardir Cao Wei Kralligina bagli muhendis ve mucit Ma Jun MS 200 265 surekli guneyi gosteren bir at arabasi icat ederek karada yol almayi kolaylastirmistir Daha sonralari Cinli bilim insani Shen Kuo MS 1031 1095 gercek kuzeyi tanimlayarak manyetik pusulayi denizde yol almak icin basarili sekilde kullanmasini saglayacaktir Song Hanedani zamaninda yasayan Zhu Yu ise MS 1119 tarihli eserinde Cin gemilerinin govdesinin ayri ayri bolumlerden yapildigini ve bir kismin zarar gormesi halinde geminin batmasinin engellendigini yazar Kaynakca Fairbank John King and Merle Goldman 1992 China A New History Second Enlarged Edition 2006 Cambridge MA London The Belknap Press of Harvard University Press ISBN 0 674 01828 1 Wang Zhongshu 1982 Han Civilization Translated by K C Chang and Collaborators New Haven and London Yale University Press ISBN 0 300 02723 0 Sun Guangqi 1989 History of Navigation in Ancient China Beijing Ocean Press ISBN 7 5027 0532 5 Chen Yan 2002 Maritime Silk Route and Chinese Foreign Cultural Exchanges Beijing Peking University Press ISBN 7 301 03029 0 Bowman John S 2000 Columbia Chronologies of Asian History and Culture New York Columbia University Press Somali ile kole fildisi ve amber ticareti yogun olarak yapilmaktaydi Ali Al Masudi ve Al Muqaddasi Shen Fuwei 1996 Cultural flow between China and the outside world Beijing Foreign Languages Press ISBN 7 119 00431 X Ingiliz amator tarihci Gavin Menzies 1421 adli eserinde bu donanmanin Umit Burnunu dolasarak Bati Afrika ya ulastigini buradan Karayiplere gittigini iddia edecektir Ayni donanmanin Karayiplerde uce ayrilarak Guney Amerika ve Kuzey Amerika nin kesfine devam ettiklerini ileri surecektir Sastri Nilakanta K A The CōLas University of Madras Madras 1935 Yeniden baski 1984 Bulus 6 yuzyilda deniz seyahatlerine de uygulanmis ve basarili olmustur Needham Joseph 1986 Science and Civilization in China Cilt 4 Physics and Physical Technology Bolum 2 Mechanical Engineering Taipei Caves Books Ltd Sivin Nathan 1995 Science in Ancient China Researches and Reflections Brookfield Vermont VARIORUM Ashgate PublishingKonuyla ilgili yazilan eserlerBowman John S 2000 Columbia Chronologies of Asian History and Culture New York Columbia University Press Chen Yan 2002 Maritime Silk Route and Chinese Foreign Cultural Exchanges Beijing Peking University Press ISBN 7 301 03029 0 Fairbank John King and Merle Goldman 1992 China A New History Second Enlarged Edition 2006 Cambridge MA London The Belknap Press of Harvard University Press ISBN 0 674 01828 1 Levathes 1994 When China Ruled the Seas New York Simon amp Schuster ISBN 0 671 70158 4 Needham Joseph 1986 Science and Civilization in China Volume 4 Physics and Physical Technology Part 2 Mechanical Engineering Taipei Caves Books Ltd Needham Joseph 1986 Science and Civilization in China Volume 4 Physics and Physical Technology Part 3 Civil Engineering and Nautics Taipei Caves Books Ltd Sastri Nilakanta K A The CōLas University of Madras Madras 1935 Reprinted 1984 Shen Fuwei 1996 Cultural flow between China and the outside world Beijing Foreign Languages Press ISBN 7 119 00431 X Sivin Nathan 1995 Science in Ancient China Researches and Reflections Brookfield Vermont VARIORUM Ashgate Publishing Sun Guangqi 1989 History of Navigation in Ancient China Beijing Ocean Press ISBN 7 5027 0532 5 Wang Zhongshu 1982 Han Civilization Translated by K C Chang and Collaborators New Haven and London Yale University Press ISBN 0 300 02723 0 Ayrica bakiniz1421 Portekiz cografi kesifleri