Bazen Dört Yıl Savaşı olarak da bilinen 1521-1526 İtalyan Savaşı, İtalyan Savaşlarının bir parçasıydı. Savaş, Fransa Kralı I. François ve Venedik Cumhuriyeti'ni Kutsal Roma İmparatoru Şarlken, İngiltere Kralı VIII. Henry ve Papalık Devletlerine karşı çekti. Çatışma, Şarlken'nin 1519-20'de İmparator olarak seçilmesi konusundaki düşmanlıktan ve Papa X. Leo'nun Şarlken ile Martin Luther'e karşı ittifak kurma ihtiyacından ortaya çıktı.
İtalya Savaşı (1521-1526) | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
İtalya Savaşları | |||||||
Bilinmeyen bir Flaman sanatçı tarafından Pavia Muharebesi (paneldeki yağlıboya, 16. yüzyıl) | |||||||
| |||||||
Taraflar | |||||||
Venedik Cumhuriyeti Papalık Devletleri (1524-1525) | Kutsal Roma İmparatorluğu İspanyol İmparatorluğu İngiltere Krallığı Papalık Devletleri (1521-1523 ve 1525-1526) | ||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||
I. François (ölü) (ölü) (ölü) (ölü) (ölü) (ölü) Andrea Doria Antonio Grimani Andrea Gritti | V. Karl Charles Brandon |
Savaş Batı Avrupa'da 1521 sonlarında, bir Fransız-Navarralı seferinin Navarra'yı yeniden ele geçirmeye çalışırken bir Fransız ordusu Alçak Ülkeleri işgal ettiğinde patlak verdi. Bir İspanyol ordusu, Navarra güçlerini Pireneler'e geri sürdü ve diğer İmparatorluk güçleri, sırasıyla durduruldukları kuzey Fransa'ya saldırdı.
Papa, İmparator ve VIII. Henry daha sonra Fransa'ya karşı resmi bir ittifak imzaladı ve İtalyan Yarımadası'nda düşmanlıklar yeniden başladı; ancak hem François hem de Şarlken'in dikkatinin kuzeydoğu Fransa'daki savaş alanına odaklanmasıyla, İtalya'daki çatışma bir yan gösteri haline geldi. 27 Nisan 1522'deki Bicocca Muharebesi'nde İmparatorluk ve Papalık güçleri Fransızları yenerek onları Lombardiya'dan kovdular. Muharebeden sonra, savaş tekrar Fransız topraklarına döküldü ve Venedik ayrı bir barış yaptı. İngilizler 1523'te Fransa'yı işgal ederken, François'in mirasını ele geçirme girişimleriyle yabancılaşan Charles de Bourbon, Francis'e ihanet etti ve İmparator ile ittifak kurdu. 1524'te Fransızların Lombardiya'yı yeniden alma girişimi başarısızlıkla sonuçlandı ve Bourbon'a bir İspanyol ordusunun başında Provence'yi işgal etme fırsatı verdi.
François, 1525'te Milan'a ikinci bir saldırı düzenledi; İmparatorluk komutanı Charles de Lannoy tarafından yakalandığı ve birçok asilinin öldürüldüğü Pavia Muharebesi'ndeki feci yenilgisi savaşın sona ermesine yol açtı. François'in Lombard şehri Pizzighettone'da ve ardından İspanya'nın Madrid şehrinde hapsedilmesiyle, Francis'in annesi Louise de Savoie tarafından Kanuni Sultan Süleyman'ın sarayına gönderilen özel bir Fransız misyonu da dahil olmak üzere, serbest bırakılmasına odaklanan bir dizi diplomatik manevra başladı Şarlken'e bir Osmanlı ültimatomu ile sonuçlanacaktı - Hristiyan ve Müslüman hükümdarlar arasında Hristiyan dünyasında bir skandala neden olacak ve Fransız-Osmanlı ittifakının temelini oluşturacak eşi görülmemiş bir uyum. Süleyman, bu fırsatı 1526 yazında, Mohaç Muharebesi'nde Şarlken'in müttefiklerini yenerek Macaristan'ı işgal etme fırsatını kullandı; ancak bu çabalara rağmen François, İtalya, Flandre ve Burgonya üzerindeki iddialarını çekerek Madrid Antlaşması'nı imzaladı. Ancak serbest bırakılmasından sadece birkaç hafta sonra, Konyak Ligi Savaşı'nı başlatarak antlaşmanın şartlarını reddetti. İtalyan Savaşları otuz yıl daha devam edecek olsa da, Fransa'nın İtalya'da önemli toprakları geri kazanamamasıyla sona erecekti.
Başlangıç
1518'de, Marignano Muharebesi'nden sonra Avrupa'da hüküm süren barış parçalanmaya başlıyordu. Büyük güçler (Fransa, İngiltere, İspanya ve Kutsal Roma İmparatorluğu) dışa dönük bir dostluk içindeydiler ve Londra Antlaşması tarafından saldırıya uğrayan imzacılardan herhangi birinin yardımına gelme ve barışı bozan herhangi bir ulusa karşı birleşmeyi taahhüt ettiler. Bununla birlikte, İmparatorluk veraseti konusunda bölünmüşlerdi. Bir Habsburg'un yerine geçmesini isteyen Kutsal Roma İmparatoru I. Maximilian, İspanyol Şarlken'ın yanında dururken, François kendisini alternatif bir aday olarak öne sürdü. Aynı zamanda, Papalık ve Kutsal Roma İmparatorluğu, bazı İmparatorluk soyluları arasında destek bulan Martin Luther'in artan etkisiyle uğraşmak zorunda kaldı, François ise, hem İngiltere'nin hem de kendi nüfuzunu artırmak için kendisini anakaranın tartışmalarına sokan Kardinal Thomas Wolsey ile karşı karşıya kaldı.
Maximilian'ın 1519'daki ölümü, İmparatorluk seçimlerini Avrupa siyasetinin ön saflarına taşıdı. Vatikan'dan yalnızca kırk mil ötede İspanyol birliklerinin varlığıyla tehdit edilen Papa X. Leo, Fransız adaylığını destekledi. Kampanyayı desteklemeyi reddeden Saksonyalı Frederick hariç, prens seçmenler, aynı anda her iki adaya da destek sözü verdiler. Maximilian ölümünden önce, seçmenlere oyları karşılığında 500.000 florin sözü vermişti, ancak François üç milyona kadar teklifte bulundu ve Şarlken, Fuggers'tan büyük meblağlar ödünç alarak misilleme yaptı. Ancak nihai sonuç, Leo'nun Mainz Başpiskoposunu kalıcı temsilcisi yapma sözü veren fahiş rüşvetler tarafından belirlenmedi. Halkın bir Fransız İmparatoru fikrine karşı genel öfkesi Seçmenleri duraklattı ve Şarlken, buluştukları Frankfurt yakınlarındaki tarlaya bir ordu kurduğunda, Seçmenler mecburen ona oy verdi. 23 Ekim 1520'de Kutsal Roma İmparatoru olarak taç giydi ve bu noktada hem İspanyol tacını hem de Aşağı Ülkelerdeki kalıtsal Burgonya topraklarını zaten kontrol etmekteydi.
VIII.Henry'nin anakara üzerindeki etkisini artırmayı ümit eden Kardinal Wolsey, François ve Şarlken arasındaki çeşitli anlaşmazlıklar için bir arabulucu olarak İngiltere'nin hizmetlerini sundu. Henry ve François, Altın Kumaş Tarlası'nda abartılı bir toplantı düzenlediler. Hemen ardından Wolsey, Şarlken'ı Calais'de ağırladı. Toplantıların ardından, bir sonraki Konklav'a hazırlanırken esas olarak kendi statüsünü geliştirmekle ilgilenen Wolsey, Calais'de 1522 Nisanına kadar hiçbir pratik etkisi olmayan içi boş bir tahkim konferansı düzenledi.
Aralık ayında, Fransızlar savaş için plan yapmaya başladı. François, Şarlken'a açıkça saldırmak istemedi çünkü Henry, zayıf barışı bozmak için birinci tarafa müdahale etme niyetini açıkladı. Bunun yerine, Alman ve İspanyol topraklarına yapılan saldırılar için daha gizli bir desteğe yöneldi. Robert de la Marck'ın önderliğinde Maas Nehri'ne bir saldırı yapılacaktı. Aynı zamanda, bir Fransız-Navvaralı ordusu, St-Jean-Pied-de-Port'u yeniden ele geçirdikten sonra Navarra üzerinden ilerleyecekti. Sefer, nominal olarak, krallığı Aragonlu II. Fernando tarafından 1512'de işgal edilen 18 yaşındaki Navarra kralı Henry d'Albret tarafından yönetildi, ancak ordu etkin bir şekilde André de Foix tarafından komuta edildi ve Fransızlar tarafından finanse edildi ve donatıldı. Nassaulu Henry'nin müdahalesi Maas saldırısını geri püskürttüğü için Fransız tasarımları kısa sürede kusurlu oldu; ve de Foix başlangıçta Pamplona'yı ele geçirmede başarılı olmasına rağmen, 30 Haziran 1521'de 'nde mağlup olduktan sonra Navarra'dan sürüldü.
Şarlken bu arada, Mart 1521'de Worms Toplantısı'nda karşılaştığı Martin Luther meselesiyle meşgul oldu. İmparator, Katolikliği Kutsal Roma İmparatorluğu'nun çeşitli prensliklerini ona bağlamanın doğal bir yolu olarak gördü. Papa X. Leo, kendi otoritesine bu kadar açık bir şekilde meydan okumaya isteksiz olduğundan, o ve İmparator, artık Saksonyalı Frederick ve Sickingenli Franz tarafından desteklenen Luther'e karşı birbirlerini desteklemek zorunda kaldılar. 25 Mayıs 1521'de, Şarlken ve Papalık başpapazı Kardinal Girolamo Aleandro, Luther aleyhine Worms Fermanı'nı ilan ettiler. Aynı zamanda İmparator, Papa'ya Parma ve Piacenza'nın Medici'ye ve Milano'nun Sforza'ya restorasyonu için söz verdi. Tehlikeli bir sapkınlık olarak gördüğü şeye karşı kampanyası için İmparatorluk yetkisine ihtiyaç duyan Leo, Fransızları Lombardiya'dan kovmaya yardımcı olacağına söz verdi ve Francis'i müttefik olarak sadece Venedik Cumhuriyeti ile bıraktı.
İlk hamleler
Haziran ayında, Nassaulu Henry komutasındaki İmparatorluk orduları Fransa'nın kuzeyini işgal ederek Ardres ve Mouzon şehirlerini yerle bir etti ve Tournai'yi kuşattı. İmparatorluk askerlerinin Mezieres Kuşatması sırasında Pierre Terrail ve Anne de Montmorency liderliğindeki inatçı direnişiyle orduyu geciktirdiler ve François'e saldırıya karşı koymak için bir ordu toplamaya zaman verdiler. François, 22 Ekim 1521'de, Valenciennes yakınlarında Şarlken tarafından bizzat komuta edilen ana İmparatorluk ordusuyla karşılaştı. Charles de Bourbon'un ısrarına rağmen, François saldırmaktan çekinerek Şarlken'ın geri çekilme zamanı sağladı. Fransızlar nihayet ilerlemeye hazır olduklarında, şiddetli yağmurların başlaması etkili bir takibi engelledi ve İmparatorluk kuvvetleri savaşsız kaçmayı başardı. Kısa bir süre sonra, Gouffier ve Loren Claude komutasındaki Fransız-Navarralı birlikleri Fransa-İspanya sınırındaki Bidasoa Nehri'nin ağzındaki önemli Fuenterrabia şehrini ele geçirerek, Fransızlara önümüzdeki iki yıl boyunca ellerinde kalacak İspanya'nın kuzeyinde bir şehir elde ettiler.
Kasım ayına gelindiğinde, Fransa'nın durumu önemli ölçüde kötüleşti. Şarlken, VII. Henry ve Papa, 28 Kasım'da Francis'e karşı bir ittifak imzaladı. Odet de Foix, Milan'ın Fransız valisi, İmparatorluk ve Papalık güçlerine direnmekle görevlendirildi; Bununla birlikte, Prospero Colonna tarafından yenildi ve Kasım ayı sonlarında Milano'dan zorla çıkarıldı ve Adda Nehri çevresindeki bir kasaba halkasına çekildi. Orada, Odet İsviçreli paralı askerlerin gelişiyle güçlendirildi; ama onlara ödeyecek parası olmadığından, İmparatorluk güçleriyle derhal çatışmaya girme taleplerini yerine getirdi. 27 Nisan 1522'de, Colonna'nın birleşik İmparatorluk ve Papalık ordusuna Milano yakınlarındaki Bicocca Muharebesi'nde saldırdı. Odet, topçulardaki üstünlüğünü kendi lehine kullanmayı planlamıştı, ancak İsviçreli, düşmanla çatışmaya girmek için sabırsızlanıyor, silahlarını maskelemiş ve yerleşik İspanyol arkebüzerli'lere karşı hücum etmişti. Ortaya çıkan yakın dövüşte İsviçreliler, Pescara Markisi Fernando d'Avalos komutasındaki İspanyollar ve Georg Frundsberg komutasındaki landsknechts kuvvetleri tarafından feci şekilde yaralandı. Moralleri bozuldu, İsviçre kantonlarına döndüler; Odet, sefere devam edemeyecek kadar az askerle ayrıldı ve Lombardiya'yı tamamen terk etti. Karşılıksız kalan Colonna ve d'Avalos, 30 Mayıs'ta Cenova'yı ele geçirdi.
Sıkışmış Fransa
Odet de Foix'in yenilgisi İngiltere'yi açıkça çatışmanın içine soktu. Mayıs 1522'nin sonlarında, İngiliz büyükelçisi François'e Fransa aleyhindeki suçlamaları sıralayan bir ültimatom sundu, özellikle de İskoçya'daki John Stewart'ı desteklemekle ilgili, bunların hepsi kral tarafından reddedildi. VIII. Henry ve Şarlken, 16 Haziran 1522'de Windsor Antlaşması'nı imzaladılar. Antlaşma, her iki tarafın da en az 40.000 asker sağladığı Fransa'ya karşı ortak bir İngiliz-İmparator saldırısının ana hatlarını çizdi. Şarlken, İngiltere ile Fransa ile çatışma nedeniyle kaybedilecek parayı tazmin etmeyi ve geçmişte ceza olan borçları ödemeyi kabul etti; ittifakı imzalamak için Henry'nin tek kızı Mary ile evlenmeyi de kabul etti. Temmuz ayında İngilizler, Calais'den Bretonya ve Picardie'ye saldırdı. François, önemli direnişi sürdürmek için para toplayamadı ve İngiliz ordusu kırları yakıp yağmaladı.
François para toplamak için çeşitli yöntemler denedi, ancak Bourbon Dükü III. Charles aleyhine açılan bir dava üzerinde yoğunlaştı. Bourbon Dükü, savaşın başlamasından kısa bir süre önce ölen Bourbon Düşesi Suzanne ile olan evliliği sayesinde sahip olduğu malların çoğunu almıştı. Suzanne'in kız kardeşi ve kralın annesi Louise de Savoie, merhumla olan yakın akrabalıkları nedeniyle söz konusu bölgelerin kendisine geçmesi gerektiğinde ısrar etti. François, tartışmalı toprakları ele geçirmenin kendi mali durumunu savaşa devam edecek kadar iyileştireceğinden emindi ve Louise'in adına bu toprakların bir kısmına el koymaya başladı. Bu muameleden öfkelenen ve mahkemede giderek daha fazla izole olan Bourbon, Fransız kralına ihanet etmek için Şarlken'e teklif vermeye başladı.
1523'te Fransızların durumu tamamen çöktü. Doçe Antonio Grimani'nin ölümü, Cambrai Ligi Savaşı'nın emektarlarından Andrea Gritti'yi Venedik'te iktidara getirdi. İmparator ile hızla müzakerelere başladı ve 29 Temmuz'da Cumhuriyeti savaştan çıkaran Worms Antlaşması'nı imzaladı. Bourbon, para ve Alman birlikleri karşılığında François'e karşı bir isyan başlatmayı teklif ederek Şarlken ile entrikalarına devam etti. Olaydan haberdar olan François onu Ekim ayında Lyon'a çağırdığında, hastalık numarası yaptı ve İmparatorluk şehri Besançon'a kaçtı. Öfkelenen François, yakalayabildiği kadar Bourbon'un ortaklarının idam edilmesini emretti, ancak Dük'ün kendisi, son bir uzlaşma teklifini reddetti ve açıkça İmparatorun hizmetine girdi.
Şarlken daha sonra Güney Fransa'yı Pireneler üzerinden işgal etti. Odet, Bayonne'yi İspanyollara karşı başarıyla savundu, ancak Şarlken, Fuenterrabia'yı Şubat 1524'te yeniden ele geçirmeyi başardı. Bu arada 18 Eylül 1523'te, Charles Brandon komutasındaki devasa bir İngiliz ordusu, bir Flaman-İmparatorluk kuvveti ile birlikte Calais'den Fransız topraklarına ilerledi. İmparatorluk saldırısıyla gerilmiş Fransızlar direnemediler ve Charles Brandon kısa bir süre sonra Somme'yi geçerek kırsal bölgeyi harap etti ve Paris'ten sadece elli mil uzakta durdu. Şarlken, İngiliz saldırısını destekleyemeyince, Fransız başkentine saldırı riskine girmek istemeyen Brandon, 30 Ekim'de Paris'ten döndü ve Aralık ortasında Calais'e geldi.
François şimdi dikkatini Lombardiya'ya çevirdi. Ekim 1523'te, Guillaume Gouffier komutasındaki 18.000 kişilik bir Fransız ordusu, Piyemonte üzerinden Novara'ya ilerledi ve orada benzer büyüklükteki bir İsviçreli paralı asker kuvveti katıldı. Fransız ilerlemesine karşı çıkmak için yalnızca 9.000 adamı olan Prospero Colonna, Milano'ya çekildi. Bununla birlikte Gouffier, İmparatorluk ordusunun büyüklüğünü abarttı ve şehre saldırmak yerine kışlık bölgelere geçti; ve İmparatorluk komutanları, Charles de Lannoy'un ölmekte olan Colonna'nın yerini aldığı 28 Aralık'a kadar Bourbon'un komutası altındaki 15.000 landsknecht ve büyük bir kuvveti çağırmayı başardılar. İsviçrelilerin çoğu artık Fransız ordusunu terk etti ve Gouffier geri çekilmeye başladı. Terrail'in Fransız artçıya komuta ederken öldürüldüğü Sesia Muharebesi'ndeki Fransız yenilgisi, kitlesel Arkebüzerlerin daha geleneksel birliklere karşı gücünü bir kez daha gösterdi; Fransız ordusu daha sonra kargaşa içinde Alpler üzerinden geri çekildi. D'Avalos ve Bourbon, yaklaşık 11.000 adamla Alpleri geçtiler ve 1524 Temmuz ayı başlarında Provence'yi işgal ettiler. Karşılıksız küçük kasabaların çoğunu süpüren Bourbon, 9 Ağustos 1524'te Aix-en-Provence eyalet başkentine girdi, Provence Kontu unvanını aldı ve Henry'nin François'e karşı desteğine karşılık VIII. Henry'e bağlılığını taahhüt etti. Ağustos ortasına kadar Bourbon ve d'Avalos, Provence'ta Fransızların elinde kalan tek kale olan Marsilya'yı kuşattı. Şehre yönelik saldırıları başarısızlıkla sonuçlandı ve bizzat Francis'in komutasındaki Fransız ordusu Eylül 1524'ün sonunda Avignon'a vardığında, İtalya'ya geri çekilmek zorunda kaldılar.
Pavia
Ekim 1524'ün ortalarında, François bizzat kendisi Alpleri geçti ve 40.000'den fazla kişilik ordunun başında Milano'ya ilerledi. Birlikleri Provence'taki seferden daha toplanmamış olan Bourbon ve d'Avalos, ciddi bir direniş gösterecek durumda değildi. Fransız ordusu, İmparatorluğun ilerlemesini sürdürme girişimlerini bir kenara bırakarak birkaç sütun halinde hareket etti, ancak İmparatorluk birliklerinin ana gövdesini savaşa getiremedi. Bununla birlikte, 16.000 kişiyi Milano'ya yaklaşan 33.000 Fransız askerine direnmek için yoğunlaştıran Charles de Lannoy, şehrin savunulamayacağına karar verdi ve 26 Ekim'de Lodi'ye çekildi. Milano'ya girip II. Louis de la Trémoille'i vali olarak görevlendiren Francis (Gouffier'in ısrarıyla ve geri çekilen Lannoy'un daha güçlü bir takibini destekleyen diğer kıdemli komutanlarının tavsiyelerine karşı) Antonio de Leyva'nın bulunduğu Pavia'ya ilerledi.
Fransız birliklerinin ana kütlesi Ekim 1524'ün son günlerinde Pavia'ya geldi. 2 Kasım'da Montmorency, Ticino Nehri'ni geçerek şehri güneyden kuşatarak şehrin etrafını sardı. İçeride, çoğunlukla Antonio de Leyva'nın yalnızca kilise plakasını eriterek ödeyebildiği paralı askerlerden oluşan yaklaşık 9.000 adam vardı. Bunu bir çatışma ve topçu bombardımanı dönemi izledi ve Kasım ayının ortasına kadar duvarlarda birkaç gedik açıldı. François, 21 Kasım'da iki yarıktan şehre saldırı girişiminde bulundu, ancak ağır kayıplarla geri döndü; Yağmurlu hava ve barut eksikliği nedeniyle Fransızlar, savunucuların açlıktan ölmesini beklemeye karar verdi.
Aralık ayı başlarında, Moncadalı Hugo komutasındaki bir İspanyol gücü, şehirdeki Valois yanlısı ve Habsburg yanlısı gruplar arasındaki bir çatışmaya müdahale etmek amacıyla Cenova yakınlarına çıktı. François, onları engellemek için Saluzzo'dan I. Michele Antonio komutasında daha büyük bir güç gönderdi. Andrea Doria tarafından komuta edilen Valois yanlısı bir filonun gelişiyle daha çok sayıda Fransız ile karşı karşıya kalan ve donanmadan desteksiz kalan İspanyol birlikleri teslim oldu. François daha sonra, François'in Napoli'yi fethetmesine yardım etmesi karşılığında Şarlken'e yardım etmeme sözü veren Papa VII. Clemens ile gizli bir anlaşma imzaladı. François, kıdemli komutanlarının tavsiyesine karşı, John Stewart komutasındaki kuvvetlerinin bir kısmını ayırdı ve onları Papa'ya yardım etmek için güneye gönderdi. Lannoy, Fiorenzuola yakınlarındaki keşif seferini engellemeye çalıştı, ancak ağır kayıplar verdi ve Fransız hizmetine yeni giren Giovanni dalle Bande Nere'nin kötü şöhretli Siyah Gruplarının müdahalesiyle Lodi'ye geri dönmek zorunda kaldı. Medici daha sonra, Ferrara Dükü tarafından toplanan barut ve silahla Pavia'ya döndü; ancak Fransızların konumu, landsknechts'lere karşı kendilerini savunmak için kantonlarına dönen yaklaşık 5.000 Graubündenli İsviçreli paralı askerin ayrılmasıyla eşzamanlı olarak zayıfladı.
Ocak 1525'te, Lannoy, Georg Frundsberg'in 15.000 yeni landsknechts ile gelişiyle takviye edildi ve saldırıyı yeniledi. D'Avalos, San Angelo'daki Fransız mevziisini ele geçirerek Pavia ile Milano arasındaki iletişim hatlarını keserken, Belgiojoso'ya ilerleyen landsknechts, Medici ve Gouffier önderliğindeki bir baskınla kısa bir süre geri püskürtülmesine rağmen kasabayı işgal ettiler. 2 Şubat'ta Lannoy, Pavia'dan sadece birkaç mil uzaktaydı. François, kuvvetlerinin çoğunu şehir duvarlarının dışındaki büyük duvarlı Mirabello parkında kamp kurmuş, onları Leyva'nın garnizonu ile yaklaşan yardım ordusu arasına yerleştirmişti. Garnizonun çatışmaları ve saldırıları Şubat ayı boyunca devam etti. Medici ciddi bir şekilde yaralandı ve iyileşmek için Piacenza'ya geri çekildi, François Siyah Grubun'in ayrılışını telafi etmek için Milan garnizonunun çoğunu geri çağırmaya zorladı; ancak dövüşün çok az genel etkisi oldu. 21 Şubat'ta, erzakların azaldığı ve Fransız kuvvetlerinin sayısının kendilerinden daha fazla olduğuna inanan İmparatorluk komutanları, şöhretlerini korumak ve güvenli bir şekilde geri çekilmeyi sağlamak için Fransızların yeterince morallerini bozmak için Mirabello Kalesi'ne bir saldırı başlatmaya karar verdiler.
24 Şubat 1525 sabahının erken saatlerinde, İmparatorluk mühendisleri Mirabello'nun duvarlarında gedikler açarak Lannoy'un güçlerinin parka girmesine izin verdi. Aynı zamanda Leyva, garnizondan kalanlar ile Pavia'da ani saldırı yaptı. Sonraki dört saatlik savaşta, on yıl önce Marignano'da İsviçrelilere karşı çok etkili olduklarını kanıtlamış olan Fransız ağır süvarileri, hızlı bir ilerlemeyle kendi topçularını maskeledi ve landsknechts ve d'Avalos'un kitlesel İspanyol arkebüzerleri tarafından kuşatıldı ve parçalara ayrıldı. Bu arada, bir dizi uzun süreli piyade çatışması, İsviçreli ve Fransız piyadelerinin bozguna uğramasıyla sonuçlandı. Fransızlar, ordularının çoğunu kaybederek büyük kayıplar verdi. Gouffier, Jacques de la Palice, La Trémoille ve Richard de la Pole öldürülürken, Anne de Montmorency, Robert de la Marck ve François, bir dizi daha az soyluyla birlikte esir alındı. Savaştan sonraki gece Francis, Lannoy'a Paris'teki annesine teslim edilmek üzere bir mektup verdi ve bu mektupta başına gelenleri anlattı. Kısa süre sonra, nihayet John Stewart'ın ordusunun büyük bölümünü yıpratma ve firar nedeniyle kaybettiğini ve Napoli'ye ulaşmadan Fransa'ya geri döndüğünü öğrendi. Fransız kuvvetlerinin kırık kalıntıları, Milano'daki Sforza Kalesi'ni tutmak için bırakılan küçük bir garnizon dışında, Alençon'lu IV.Charles'ın itibari komutası altında Alpler boyunca çekildi ve Mart 1525'te Lyon'a ulaştı.
Madrid
Pavia'dan sonra, Fransız kralının ve Fransa'nın kaderi, öfkeli diplomatik dolaplara konu oldu. Şarlken, savaş tazminatını ödeyecek paradan yoksun, VIII. Henry'e söz verdiği Tudor Hanedanı ile evlenmekten vazgeçmeye karar verdi ve bunun yerine onunla daha önemli bir çeyiz getirecek olan Portekizli Isabella ile evlenmeye çalıştı. Bu arada Bourbon, Henry ile Fransa'yı işgal etmek ve bölmek için komplo kurdu ve aynı zamanda d'Avalos'u Napoli'yi ele geçirip kendisini İtalya Kralı ilan etmeye teşvik etti. Oğlunun yokluğunda Fransa'da naip olarak kalan Louise de Savoie, İngiliz birlikleri tarafından beklenen Artois istilasına karşı savunmak için asker ve para toplamaya çalıştı. Ayrıca yardım talep etmek için Kanuni Sultan Süleyman'a ilk Fransız misyonunu gönderdi, ancak misyon Bosna'da kaybedildi. Aralık 1525'te John Frangipani liderliğinde ikinci bir misyon gönderildi ve Kral I. François'in kurtuluşu ve Habsburg'a saldırı için gizli mektuplarla Osmanlı başkenti Konstantinopolis'e ulaşmayı başardı. Frangipani, 6 Şubat 1526'da Süleyman'ın cevabıyla döndü ve bir Fransız-Osmanlı ittifakının ilk adımlarını başlattı. Süleyman sonunda Şarlken'e bir ültimatom yazdı ve François'in derhal serbest bırakılmasını istedi - ve Kutsal Roma İmparatorluğu'ndan yıllık bir vergi talep etti; Bu gerçekleşmediğinde Osmanlı, 1526 yazında Viyana'ya ulaşmak amacıyla Macaristan'ı işgal etti.
François, Şarlken'le kişisel bir izleyici kitlesi edinebilirse özgürlüğünü geri kazanacağına ikna oldu, kralı Napoli'deki Castel Nuovo'ya götürmeyi amaçlayan d'Avalos ve Lannoy'a onu İspanya'ya göndermeleri için baskı yaptı. Bourbon'un planından endişe duyarak, kabul ettiler ve François 12 Haziran'da Barselona'ya geldi.
François, başlangıçta Valensiya yakınlarındaki Benisano'da bir villada tutuldu, ancak Şarlken, İtalyanların yakında İmparatorluk ittifaklarına sadakatsizliklerini kanıtlayacaklarını öne süren Montmorency ve Lannoy tarafından bir anlaşma müzakere etmeye çağırdı, kralın Madrid'e getirilmesini ve oradaki kalede hapsedilmesini emretti. Ancak Şarlken, François bir anlaşmayı kabul edene kadar François'i şahsen kabul etmeyi şiddetle reddetti. Bu arada Pavia'da François ile birlikte savaşan ve Madrid'de hapsedilen Navarralı II. Henry kaçtı. Navarra için mücadele devam etti, Şarlken Aşağı Navarra'ın güney sınırlarını işgal etti ve Henry kayıplara karıştı. Şarlken, sadece Lombardiya'nın değil, aynı zamanda Burgonya ve Provence'ın da teslim olmasını talep etti.
Eylül ayında, François ağır bir şekilde hastalandı ve kız kardeşi Marguerite de Navarre, İspanya'da kendisine katılmak için Paris'ten gitti. Kral'ı inceleyen İmparatorluk doktorları, hastalığının İmparator tarafından kabul edilmediği için üzüntüsünden kaynaklandığına inandılar ve Şarlken'i, onu ziyaret etmeye çağırdılar. Büyük Şansölye Mercurino Gattinara'nın (Francis'i ölüm döşeğinde görmenin merhametten ziyade paralı kaygılar tarafından motive edilen bir eylem olduğunu ve bu nedenle İmparatora yakışmadığını iddia eden) tavsiyesine karşı Şarlken rıza gösterdi; ve Francis kısa sürede tamamen iyileşti. Bununla birlikte, bir kaçma girişimi sonuçsuz kaldı ve ancak Marguerite'in Fransa'ya geri gönderilmesini sağladı.
1526'nın başında Şarlken, Venedik ve Papa'dan, II. Francesco Sforza'yı Milano Dükalığı'nın tahtına geri getirme talepleriyle karşı karşıya kaldı ve başka bir savaş başlamadan önce Fransızlarla bir anlaşmaya varmak için endişelendi. Burgonya'yı sonuçsuz tutmayı savunan François, kendi serbest bırakılmasını sağlamak için onu teslim etmeye hazırdı. 14 Ocak 1526'da Şarlken ve François, Fransız kralının İtalya, Flandre ve Artois'deki tüm iddialarından vazgeçtiği, Burgonya'yı Şarlken'e teslim ettiği ve iki oğlunu İspanyol Mahkemesine rehin olarak göndermeyi kabul ettiği Madrid Antlaşması'nı kabul etti. "En Hristiyan Kral" unvanını taşıyan François, Henry'yi, "Lutheran mezhebinin ve diğer mahkum mezheplerin hatalarını ortadan kaldırmak için" Şarlken lehine Navarra tahtını bırakmaya ikna etmeyi kabul etti.
François, 6 Mart'ta serbest bırakıldı ve Lannoy eşliğinde kuzeye Fuenterrabia'ya gitti. 18 Mart'ta Bidasoa'yı kuzeyden Fransa'ya geçerken, aynı zamanda Louise ve Foix tarafından Bayonne'ye getirilen Dofen ve erkek kardeşi İspanya'ya geçerek esaret altına alındı. Bu sırada François, Hampton Court Antlaşması ile İngiltere ile barışa kavuşmuştu; Thomas Wolsey ve Hampton Court Sarayı'ndaki Fransız büyükelçisi tarafından hazırlanan antlaşma 1526'da imzalandı ve Nisan 1527'de Greenwich'te bir Fransız delegasyonu tarafından onaylandı.
Ancak François, Madrid Antlaşması'nın geri kalan hükümlerine uyma niyetinde değildi. 22 Mart'ta, Papa'nın onayıyla, Madrid Antlaşması'nın baskı altında imzalanmış olması nedeniyle antlaşmaya bağlı olmayacağını ilan etti. Bu arada İmparator'un artan gücünün İtalya'daki kendi konumu için bir tehdit olduğuna ikna olmuş olan VII. Clemens, Şarlken'e karşı bir ittifak öneren François ve VIII. Henry'e elçiler gönderdi. Madrid Antlaşması'ndan hiçbir şey almamış olan Henry, tekliflere açıktı. Mayıs ayında, François ve Papa, Fransızların kaybettiği toprakları geri almak için Konyak Ligi Savaşı'nı başlattı; İttifakın İngiltere'de imzalanması girişiminde reddedilen Henry, 1527'ye kadar katılmayacaktı. Savaş başarısız olur; ancak François ve halefi II. Henri, İtalyan Savaşlarının geri kalanı boyunca Milano'daki iddialarını ileri sürmeye devam edecek, ancak 1559'da (Cateau-Cambrésis Barışından) sonra onları bırakacaktı.
Kaynakça
Özel
- ^ Mallett ve Shaw, The Italian Wars, 140.
- ^ Mallett ve Shaw, The Italian Wars, 142-43.
- ^ Guicciardini, History of Italy, 316-318.
- ^ Monreal and Jimeno, Conquista, 67.
- ^ a b Blockmans, Emperor Charles V, 51-52.
- ^ Oman, Art of War, 173-74.
- ^ Konstam, Pavia 1525, 88.
- ^ Blockmans, Emperor Charles V, 52
- ^ Oman, Art of War, 176-78.
- ^ Blockmans, Emperor Charles V, 57; Taylor, Art of War in Italy, 125-26.
- ^ Blockmans, Emperor Charles V, 57.
- ^ Konstam, Pavia 1525, 25-26.
- ^ Guicciardini, History of Italy, 335; Norwich, History of Venice, 439.
- ^ Blockmans, Emperor Charles V, 45.
- ^ Gunn, "Suffolk's March", 631-33.
- ^ Konstam, Pavia 1525, 27.
- ^ Konstam, Pavia 1525, 27-28.
- ^ Konstam, Pavia 1525, 28; Taylor, Art of War in Italy, 53-54.
- ^ Konstam, Pavia 1525, 28.
- ^ Konstam, Pavia 1525, 28-29.
- ^ Blockmans, Emperor Charles V, 57; Guicciardini, History of Italy, 343-44; Konstam, Pavia 1525, 29.
- ^ Konstam, Pavia 1525, 89.
- ^ Konstam, Pavia 1525, 30-33.
- ^ Konstam, Pavia 1525, 34.
- ^ Konstam, Pavia 1525, 34-35.
- ^ Konstam, Pavia 1525, 36-39.
- ^ Konstam, Pavia 1525, 40-41.
- ^ Blockmans, Emperor Charles V, 57; Konstam, Pavia 1525, 42-43.
- ^ Konstam, Pavia 1525, 43-45.
- ^ Blockmans, Emperor Charles V, 59; Konstam, Pavia 1525, 46-50.
- ^ Konstam, Pavia 1525, 50.
- ^ Konstam, Pavia 1525, 52-53.
- ^ Konstam, Pavia 1525, 56-74; Taylor, Art of War in Italy, 126-27.
- ^ Guicciardini, History of Italy, 348.
- ^ Konstam, Pavia 1525, 76.
- ^ Guicciardini, History of Italy, 358-59
- ^ Guicciardini, History of Italy, 357-58.
- ^ a b Merriman, Suleiman the Magnificent, 129.
- ^ Guicciardini, History of Italy, 358
- ^ Knecht, Renaissance Warrior, 242.
- ^ Guicciardini, History of Italy, 359.
- ^ Urzainqui ve diğerleri, Conquista de Navarra, 21.
- ^ Guicciardini, History of Italy, 359
- ^ Guicciardini, History of Italy, 360.
- ^ Guicciardini, History of Italy, 363.
- ^ Urzainqui ve diğerleri, Conquista de Navarra, 21
- ^ Guicciardini, History of Italy, 366.
- ^ Guicciardini, History of Italy, 365-66. Guicciardini, Clemens'in "İmparatorun büyüklüğünün kaçınılmaz olarak onun köleliği anlamına gelmesinden" korktuğunu kaydeder.
- ^ Guicciardini, History of Italy, 369, 392.
Genel
- Black, Jeremy. "Dynasty Forged by Fire." MHQ: The Quarterly Journal of Military History 18, no. 3 (İlkbahar 2006): 34-43. ISSN 1040-5992
- Blockmans, Wim. Emperor Charles V, 1500-1558. Isola van den Hoven-Vardon tarafından çevrildi. New York: Oxford University Press, 2002. ISBN .
- Guicciardini, Francesco. The History of Italy. Sydney Alexander tarafından çevrildi. Princeton: Princeton University Press, 1984. ISBN .
- Gunn, S.J. "The Duke of Suffolk's March on Paris in 1523." The English Historical Review 101, no. 400 (Temmuz 1986): 596-634
- Knecht, Robert J. Renaissance Warrior and Patron: The Reign of Francis I. Cambridge: Cambridge University Press, 1994. ISBN .
- Konstam, Angus. Pavia 1525: The Climax of the Italian Wars. Oxford: Osprey Publishing, 1996. ISBN.
- Mallett, Michael and Christine Shaw. The Italian Wars, 1494-1559: War, State and Society in Early Modern Europe. Harlow, England: Pearson Education Limited, 2012. ISBN
- Monreal, Gregorio and Roldan Jimeno. Conquista e Incorporación de Navarra a Castilla. Pamplona-Iruña: Pamiela, 2012. ISBN
- Norwich, John Julius. A History of Venice. New York: Vintage Books, 1989. ISBN .
- Oman, Charles. A History of the Art of War in the Sixteenth Century. London: Methuen & Co., 1937.
- Phillips, Charles ve Alan Axelrod. Encyclopedia of Wars. 3 vols. New York: Facts on File, 2005. ISBN .
- Taylor, Frederick Lewis. The Art of War in Italy, 1494-1529. Westport, Conn.: Greenwood Press, 1973. ISBN .
- Urzainqui, Tomas, Pello Esarte, Alberto García Manzanal, Iñaki Sagredo, Eneko Del Castillo, Emilio Monjo, Francisco Ruiz de Pablos, Pello Guerra Viscarret, Halip Lartiga, Josu Lavin ve Manuel Ercilla. La Conquista de Navarra y la Reforma Europea. Pamplona-Iruña: Pamiela, 2013. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bazen Dort Yil Savasi olarak da bilinen 1521 1526 Italyan Savasi Italyan Savaslarinin bir parcasiydi Savas Fransa Krali I Francois ve Venedik Cumhuriyeti ni Kutsal Roma Imparatoru Sarlken Ingiltere Krali VIII Henry ve Papalik Devletlerine karsi cekti Catisma Sarlken nin 1519 20 de Imparator olarak secilmesi konusundaki dusmanliktan ve Papa X Leo nun Sarlken ile Martin Luther e karsi ittifak kurma ihtiyacindan ortaya cikti Italya Savasi 1521 1526 Italya SavaslariBilinmeyen bir Flaman sanatci tarafindan Pavia Muharebesi paneldeki yagliboya 16 yuzyil Tarih1521 1526BolgeItalya Fransa ve IspanyaSonucHabsburg zaferi Pavia Muharebesi nde Fransa Krali I Francois in ele gecirilmesi Roma Antlasmasi 1525 Francesco II Sforza Fransa Krali I Francois ile gecici bir ittifaki terk eden Papa VII Clemens ve Imparator V Karl in korumasi altinda Milano Dukaligi nda yeniden iktidara geldi Madrid Antlasmasi 1526 I Francois in Fransa nin Milano Dukaligi uzerindeki iddialarindan vazgecmesi ve Burgonya Dukaligi ni Habsburg Hanedani na birakmasi kosuluyla serbest birakilmasiTaraflar Fransa Isvicre parali askerleri Venedik Cumhuriyeti Papalik Devletleri 1524 1525 Kutsal Roma Imparatorlugu Ispanyol Imparatorlugu Ingiltere Kralligi Papalik Devletleri 1521 1523 ve 1525 1526 Komutanlar ve liderlerI Francois olu olu olu olu olu olu Andrea Doria Antonio Grimani Andrea GrittiV Karl Charles Brandon Savas Bati Avrupa da 1521 sonlarinda bir Fransiz Navarrali seferinin Navarra yi yeniden ele gecirmeye calisirken bir Fransiz ordusu Alcak Ulkeleri isgal ettiginde patlak verdi Bir Ispanyol ordusu Navarra guclerini Pireneler e geri surdu ve diger Imparatorluk gucleri sirasiyla durdurulduklari kuzey Fransa ya saldirdi Papa Imparator ve VIII Henry daha sonra Fransa ya karsi resmi bir ittifak imzaladi ve Italyan Yarimadasi nda dusmanliklar yeniden basladi ancak hem Francois hem de Sarlken in dikkatinin kuzeydogu Fransa daki savas alanina odaklanmasiyla Italya daki catisma bir yan gosteri haline geldi 27 Nisan 1522 deki Bicocca Muharebesi nde Imparatorluk ve Papalik gucleri Fransizlari yenerek onlari Lombardiya dan kovdular Muharebeden sonra savas tekrar Fransiz topraklarina dokuldu ve Venedik ayri bir baris yapti Ingilizler 1523 te Fransa yi isgal ederken Francois in mirasini ele gecirme girisimleriyle yabancilasan Charles de Bourbon Francis e ihanet etti ve Imparator ile ittifak kurdu 1524 te Fransizlarin Lombardiya yi yeniden alma girisimi basarisizlikla sonuclandi ve Bourbon a bir Ispanyol ordusunun basinda Provence yi isgal etme firsati verdi Francois 1525 te Milan a ikinci bir saldiri duzenledi Imparatorluk komutani Charles de Lannoy tarafindan yakalandigi ve bircok asilinin olduruldugu Pavia Muharebesi ndeki feci yenilgisi savasin sona ermesine yol acti Francois in Lombard sehri Pizzighettone da ve ardindan Ispanya nin Madrid sehrinde hapsedilmesiyle Francis in annesi Louise de Savoie tarafindan Kanuni Sultan Suleyman in sarayina gonderilen ozel bir Fransiz misyonu da dahil olmak uzere serbest birakilmasina odaklanan bir dizi diplomatik manevra basladi Sarlken e bir Osmanli ultimatomu ile sonuclanacakti Hristiyan ve Musluman hukumdarlar arasinda Hristiyan dunyasinda bir skandala neden olacak ve Fransiz Osmanli ittifakinin temelini olusturacak esi gorulmemis bir uyum Suleyman bu firsati 1526 yazinda Mohac Muharebesi nde Sarlken in muttefiklerini yenerek Macaristan i isgal etme firsatini kullandi ancak bu cabalara ragmen Francois Italya Flandre ve Burgonya uzerindeki iddialarini cekerek Madrid Antlasmasi ni imzaladi Ancak serbest birakilmasindan sadece birkac hafta sonra Konyak Ligi Savasi ni baslatarak antlasmanin sartlarini reddetti Italyan Savaslari otuz yil daha devam edecek olsa da Fransa nin Italya da onemli topraklari geri kazanamamasiyla sona erecekti Baslangic1518 de Marignano Muharebesi nden sonra Avrupa da hukum suren baris parcalanmaya basliyordu Buyuk gucler Fransa Ingiltere Ispanya ve Kutsal Roma Imparatorlugu disa donuk bir dostluk icindeydiler ve Londra Antlasmasi tarafindan saldiriya ugrayan imzacilardan herhangi birinin yardimina gelme ve barisi bozan herhangi bir ulusa karsi birlesmeyi taahhut ettiler Bununla birlikte Imparatorluk veraseti konusunda bolunmuslerdi Bir Habsburg un yerine gecmesini isteyen Kutsal Roma Imparatoru I Maximilian Ispanyol Sarlken in yaninda dururken Francois kendisini alternatif bir aday olarak one surdu Ayni zamanda Papalik ve Kutsal Roma Imparatorlugu bazi Imparatorluk soylulari arasinda destek bulan Martin Luther in artan etkisiyle ugrasmak zorunda kaldi Francois ise hem Ingiltere nin hem de kendi nufuzunu artirmak icin kendisini anakaranin tartismalarina sokan Kardinal Thomas Wolsey ile karsi karsiya kaldi Maximilian in 1519 daki olumu Imparatorluk secimlerini Avrupa siyasetinin on saflarina tasidi Vatikan dan yalnizca kirk mil otede Ispanyol birliklerinin varligiyla tehdit edilen Papa X Leo Fransiz adayligini destekledi Kampanyayi desteklemeyi reddeden Saksonyali Frederick haric prens secmenler ayni anda her iki adaya da destek sozu verdiler Maximilian olumunden once secmenlere oylari karsiliginda 500 000 florin sozu vermisti ancak Francois uc milyona kadar teklifte bulundu ve Sarlken Fuggers tan buyuk meblaglar odunc alarak misilleme yapti Ancak nihai sonuc Leo nun Mainz Baspiskoposunu kalici temsilcisi yapma sozu veren fahis rusvetler tarafindan belirlenmedi Halkin bir Fransiz Imparatoru fikrine karsi genel ofkesi Secmenleri duraklatti ve Sarlken bulustuklari Frankfurt yakinlarindaki tarlaya bir ordu kurdugunda Secmenler mecburen ona oy verdi 23 Ekim 1520 de Kutsal Roma Imparatoru olarak tac giydi ve bu noktada hem Ispanyol tacini hem de Asagi Ulkelerdeki kalitsal Burgonya topraklarini zaten kontrol etmekteydi VIII Henry nin anakara uzerindeki etkisini artirmayi umit eden Kardinal Wolsey Francois ve Sarlken arasindaki cesitli anlasmazliklar icin bir arabulucu olarak Ingiltere nin hizmetlerini sundu Henry ve Francois Altin Kumas Tarlasi nda abartili bir toplanti duzenlediler Hemen ardindan Wolsey Sarlken i Calais de agirladi Toplantilarin ardindan bir sonraki Konklav a hazirlanirken esas olarak kendi statusunu gelistirmekle ilgilenen Wolsey Calais de 1522 Nisanina kadar hicbir pratik etkisi olmayan ici bos bir tahkim konferansi duzenledi Aralik ayinda Fransizlar savas icin plan yapmaya basladi Francois Sarlken a acikca saldirmak istemedi cunku Henry zayif barisi bozmak icin birinci tarafa mudahale etme niyetini acikladi Bunun yerine Alman ve Ispanyol topraklarina yapilan saldirilar icin daha gizli bir destege yoneldi Robert de la Marck in onderliginde Maas Nehri ne bir saldiri yapilacakti Ayni zamanda bir Fransiz Navvarali ordusu St Jean Pied de Port u yeniden ele gecirdikten sonra Navarra uzerinden ilerleyecekti Sefer nominal olarak kralligi Aragonlu II Fernando tarafindan 1512 de isgal edilen 18 yasindaki Navarra krali Henry d Albret tarafindan yonetildi ancak ordu etkin bir sekilde Andre de Foix tarafindan komuta edildi ve Fransizlar tarafindan finanse edildi ve donatildi Nassaulu Henry nin mudahalesi Maas saldirisini geri puskurttugu icin Fransiz tasarimlari kisa surede kusurlu oldu ve de Foix baslangicta Pamplona yi ele gecirmede basarili olmasina ragmen 30 Haziran 1521 de nde maglup olduktan sonra Navarra dan suruldu Sarlken bu arada Mart 1521 de Worms Toplantisi nda karsilastigi Martin Luther meselesiyle mesgul oldu Imparator Katolikligi Kutsal Roma Imparatorlugu nun cesitli prensliklerini ona baglamanin dogal bir yolu olarak gordu Papa X Leo kendi otoritesine bu kadar acik bir sekilde meydan okumaya isteksiz oldugundan o ve Imparator artik Saksonyali Frederick ve Sickingenli Franz tarafindan desteklenen Luther e karsi birbirlerini desteklemek zorunda kaldilar 25 Mayis 1521 de Sarlken ve Papalik baspapazi Kardinal Girolamo Aleandro Luther aleyhine Worms Fermani ni ilan ettiler Ayni zamanda Imparator Papa ya Parma ve Piacenza nin Medici ye ve Milano nun Sforza ya restorasyonu icin soz verdi Tehlikeli bir sapkinlik olarak gordugu seye karsi kampanyasi icin Imparatorluk yetkisine ihtiyac duyan Leo Fransizlari Lombardiya dan kovmaya yardimci olacagina soz verdi ve Francis i muttefik olarak sadece Venedik Cumhuriyeti ile birakti 1519 da Sarlken tarafindan kontrol edilen bolgelerIlk hamlelerHaziran ayinda Nassaulu Henry komutasindaki Imparatorluk ordulari Fransa nin kuzeyini isgal ederek Ardres ve Mouzon sehirlerini yerle bir etti ve Tournai yi kusatti Imparatorluk askerlerinin Mezieres Kusatmasi sirasinda Pierre Terrail ve Anne de Montmorency liderligindeki inatci direnisiyle orduyu geciktirdiler ve Francois e saldiriya karsi koymak icin bir ordu toplamaya zaman verdiler Francois 22 Ekim 1521 de Valenciennes yakinlarinda Sarlken tarafindan bizzat komuta edilen ana Imparatorluk ordusuyla karsilasti Charles de Bourbon un israrina ragmen Francois saldirmaktan cekinerek Sarlken in geri cekilme zamani sagladi Fransizlar nihayet ilerlemeye hazir olduklarinda siddetli yagmurlarin baslamasi etkili bir takibi engelledi ve Imparatorluk kuvvetleri savassiz kacmayi basardi Kisa bir sure sonra Gouffier ve Loren Claude komutasindaki Fransiz Navarrali birlikleri Fransa Ispanya sinirindaki Bidasoa Nehri nin agzindaki onemli Fuenterrabia sehrini ele gecirerek Fransizlara onumuzdeki iki yil boyunca ellerinde kalacak Ispanya nin kuzeyinde bir sehir elde ettiler Lombardiya daki Savaslar 1521 25 Bicocca Sesia ve Pavia daki muharebeler etiketlenmistir Fransa dan I Francois Jean Clouet tarafindan portresi Francois Kutsal Roma Imparatoru olma hirsina engel olamayarak Avrupa yi savasa itti Kasim ayina gelindiginde Fransa nin durumu onemli olcude kotulesti Sarlken VII Henry ve Papa 28 Kasim da Francis e karsi bir ittifak imzaladi Odet de Foix Milan in Fransiz valisi Imparatorluk ve Papalik guclerine direnmekle gorevlendirildi Bununla birlikte Prospero Colonna tarafindan yenildi ve Kasim ayi sonlarinda Milano dan zorla cikarildi ve Adda Nehri cevresindeki bir kasaba halkasina cekildi Orada Odet Isvicreli parali askerlerin gelisiyle guclendirildi ama onlara odeyecek parasi olmadigindan Imparatorluk gucleriyle derhal catismaya girme taleplerini yerine getirdi 27 Nisan 1522 de Colonna nin birlesik Imparatorluk ve Papalik ordusuna Milano yakinlarindaki Bicocca Muharebesi nde saldirdi Odet topculardaki ustunlugunu kendi lehine kullanmayi planlamisti ancak Isvicreli dusmanla catismaya girmek icin sabirsizlaniyor silahlarini maskelemis ve yerlesik Ispanyol arkebuzerli lere karsi hucum etmisti Ortaya cikan yakin dovuste Isvicreliler Pescara Markisi Fernando d Avalos komutasindaki Ispanyollar ve Georg Frundsberg komutasindaki landsknechts kuvvetleri tarafindan feci sekilde yaralandi Moralleri bozuldu Isvicre kantonlarina donduler Odet sefere devam edemeyecek kadar az askerle ayrildi ve Lombardiya yi tamamen terk etti Karsiliksiz kalan Colonna ve d Avalos 30 Mayis ta Cenova yi ele gecirdi Sikismis FransaOdet de Foix in yenilgisi Ingiltere yi acikca catismanin icine soktu Mayis 1522 nin sonlarinda Ingiliz buyukelcisi Francois e Fransa aleyhindeki suclamalari siralayan bir ultimatom sundu ozellikle de Iskocya daki John Stewart i desteklemekle ilgili bunlarin hepsi kral tarafindan reddedildi VIII Henry ve Sarlken 16 Haziran 1522 de Windsor Antlasmasi ni imzaladilar Antlasma her iki tarafin da en az 40 000 asker sagladigi Fransa ya karsi ortak bir Ingiliz Imparator saldirisinin ana hatlarini cizdi Sarlken Ingiltere ile Fransa ile catisma nedeniyle kaybedilecek parayi tazmin etmeyi ve gecmiste ceza olan borclari odemeyi kabul etti ittifaki imzalamak icin Henry nin tek kizi Mary ile evlenmeyi de kabul etti Temmuz ayinda Ingilizler Calais den Bretonya ve Picardie ye saldirdi Francois onemli direnisi surdurmek icin para toplayamadi ve Ingiliz ordusu kirlari yakip yagmaladi Bernard Gaillot 1835 tarafindan III Charles Bourbon Duku nun hayali portresi Francois ten yabancilasan Bourbon ona ihanet etti ve Sarlken ile ittifak kurdu Francois para toplamak icin cesitli yontemler denedi ancak Bourbon Duku III Charles aleyhine acilan bir dava uzerinde yogunlasti Bourbon Duku savasin baslamasindan kisa bir sure once olen Bourbon Dusesi Suzanne ile olan evliligi sayesinde sahip oldugu mallarin cogunu almisti Suzanne in kiz kardesi ve kralin annesi Louise de Savoie merhumla olan yakin akrabaliklari nedeniyle soz konusu bolgelerin kendisine gecmesi gerektiginde israr etti Francois tartismali topraklari ele gecirmenin kendi mali durumunu savasa devam edecek kadar iyilestireceginden emindi ve Louise in adina bu topraklarin bir kismina el koymaya basladi Bu muameleden ofkelenen ve mahkemede giderek daha fazla izole olan Bourbon Fransiz kralina ihanet etmek icin Sarlken e teklif vermeye basladi 1523 te Fransizlarin durumu tamamen coktu Doce Antonio Grimani nin olumu Cambrai Ligi Savasi nin emektarlarindan Andrea Gritti yi Venedik te iktidara getirdi Imparator ile hizla muzakerelere basladi ve 29 Temmuz da Cumhuriyeti savastan cikaran Worms Antlasmasi ni imzaladi Bourbon para ve Alman birlikleri karsiliginda Francois e karsi bir isyan baslatmayi teklif ederek Sarlken ile entrikalarina devam etti Olaydan haberdar olan Francois onu Ekim ayinda Lyon a cagirdiginda hastalik numarasi yapti ve Imparatorluk sehri Besancon a kacti Ofkelenen Francois yakalayabildigi kadar Bourbon un ortaklarinin idam edilmesini emretti ancak Duk un kendisi son bir uzlasma teklifini reddetti ve acikca Imparatorun hizmetine girdi Guillaume Gouffier kalem ve tebesir cizimi Jean Clouet y 1516 Gouffier savas sirasinda bir dizi Fransiz ordusuna komuta etti Sarlken daha sonra Guney Fransa yi Pireneler uzerinden isgal etti Odet Bayonne yi Ispanyollara karsi basariyla savundu ancak Sarlken Fuenterrabia yi Subat 1524 te yeniden ele gecirmeyi basardi Bu arada 18 Eylul 1523 te Charles Brandon komutasindaki devasa bir Ingiliz ordusu bir Flaman Imparatorluk kuvveti ile birlikte Calais den Fransiz topraklarina ilerledi Imparatorluk saldirisiyla gerilmis Fransizlar direnemediler ve Charles Brandon kisa bir sure sonra Somme yi gecerek kirsal bolgeyi harap etti ve Paris ten sadece elli mil uzakta durdu Sarlken Ingiliz saldirisini destekleyemeyince Fransiz baskentine saldiri riskine girmek istemeyen Brandon 30 Ekim de Paris ten dondu ve Aralik ortasinda Calais e geldi Francois simdi dikkatini Lombardiya ya cevirdi Ekim 1523 te Guillaume Gouffier komutasindaki 18 000 kisilik bir Fransiz ordusu Piyemonte uzerinden Novara ya ilerledi ve orada benzer buyuklukteki bir Isvicreli parali asker kuvveti katildi Fransiz ilerlemesine karsi cikmak icin yalnizca 9 000 adami olan Prospero Colonna Milano ya cekildi Bununla birlikte Gouffier Imparatorluk ordusunun buyuklugunu abartti ve sehre saldirmak yerine kislik bolgelere gecti ve Imparatorluk komutanlari Charles de Lannoy un olmekte olan Colonna nin yerini aldigi 28 Aralik a kadar Bourbon un komutasi altindaki 15 000 landsknecht ve buyuk bir kuvveti cagirmayi basardilar Isvicrelilerin cogu artik Fransiz ordusunu terk etti ve Gouffier geri cekilmeye basladi Terrail in Fransiz artciya komuta ederken olduruldugu Sesia Muharebesi ndeki Fransiz yenilgisi kitlesel Arkebuzerlerin daha geleneksel birliklere karsi gucunu bir kez daha gosterdi Fransiz ordusu daha sonra kargasa icinde Alpler uzerinden geri cekildi D Avalos ve Bourbon yaklasik 11 000 adamla Alpleri gectiler ve 1524 Temmuz ayi baslarinda Provence yi isgal ettiler Karsiliksiz kucuk kasabalarin cogunu supuren Bourbon 9 Agustos 1524 te Aix en Provence eyalet baskentine girdi Provence Kontu unvanini aldi ve Henry nin Francois e karsi destegine karsilik VIII Henry e bagliligini taahhut etti Agustos ortasina kadar Bourbon ve d Avalos Provence ta Fransizlarin elinde kalan tek kale olan Marsilya yi kusatti Sehre yonelik saldirilari basarisizlikla sonuclandi ve bizzat Francis in komutasindaki Fransiz ordusu Eylul 1524 un sonunda Avignon a vardiginda Italya ya geri cekilmek zorunda kaldilar PaviaEkim 1524 un ortalarinda Francois bizzat kendisi Alpleri gecti ve 40 000 den fazla kisilik ordunun basinda Milano ya ilerledi Birlikleri Provence taki seferden daha toplanmamis olan Bourbon ve d Avalos ciddi bir direnis gosterecek durumda degildi Fransiz ordusu Imparatorlugun ilerlemesini surdurme girisimlerini bir kenara birakarak birkac sutun halinde hareket etti ancak Imparatorluk birliklerinin ana govdesini savasa getiremedi Bununla birlikte 16 000 kisiyi Milano ya yaklasan 33 000 Fransiz askerine direnmek icin yogunlastiran Charles de Lannoy sehrin savunulamayacagina karar verdi ve 26 Ekim de Lodi ye cekildi Milano ya girip II Louis de la Tremoille i vali olarak gorevlendiren Francis Gouffier in israriyla ve geri cekilen Lannoy un daha guclu bir takibini destekleyen diger kidemli komutanlarinin tavsiyelerine karsi Antonio de Leyva nin bulundugu Pavia ya ilerledi Fransizlar Lombardiya ya ve 1524 25 arasindaki Pavia seferi Fransiz hareketleri mavi ve Imparatorluk hareketleri kirmiziyla gosterilmistir Fransiz birliklerinin ana kutlesi Ekim 1524 un son gunlerinde Pavia ya geldi 2 Kasim da Montmorency Ticino Nehri ni gecerek sehri guneyden kusatarak sehrin etrafini sardi Iceride cogunlukla Antonio de Leyva nin yalnizca kilise plakasini eriterek odeyebildigi parali askerlerden olusan yaklasik 9 000 adam vardi Bunu bir catisma ve topcu bombardimani donemi izledi ve Kasim ayinin ortasina kadar duvarlarda birkac gedik acildi Francois 21 Kasim da iki yariktan sehre saldiri girisiminde bulundu ancak agir kayiplarla geri dondu Yagmurlu hava ve barut eksikligi nedeniyle Fransizlar savunucularin acliktan olmesini beklemeye karar verdi Aralik ayi baslarinda Moncadali Hugo komutasindaki bir Ispanyol gucu sehirdeki Valois yanlisi ve Habsburg yanlisi gruplar arasindaki bir catismaya mudahale etmek amaciyla Cenova yakinlarina cikti Francois onlari engellemek icin Saluzzo dan I Michele Antonio komutasinda daha buyuk bir guc gonderdi Andrea Doria tarafindan komuta edilen Valois yanlisi bir filonun gelisiyle daha cok sayida Fransiz ile karsi karsiya kalan ve donanmadan desteksiz kalan Ispanyol birlikleri teslim oldu Francois daha sonra Francois in Napoli yi fethetmesine yardim etmesi karsiliginda Sarlken e yardim etmeme sozu veren Papa VII Clemens ile gizli bir anlasma imzaladi Francois kidemli komutanlarinin tavsiyesine karsi John Stewart komutasindaki kuvvetlerinin bir kismini ayirdi ve onlari Papa ya yardim etmek icin guneye gonderdi Lannoy Fiorenzuola yakinlarindaki kesif seferini engellemeye calisti ancak agir kayiplar verdi ve Fransiz hizmetine yeni giren Giovanni dalle Bande Nere nin kotu sohretli Siyah Gruplarinin mudahalesiyle Lodi ye geri donmek zorunda kaldi Medici daha sonra Ferrara Duku tarafindan toplanan barut ve silahla Pavia ya dondu ancak Fransizlarin konumu landsknechts lere karsi kendilerini savunmak icin kantonlarina donen yaklasik 5 000 Graubundenli Isvicreli parali askerin ayrilmasiyla eszamanli olarak zayifladi The Pavia Tapestry nin bir parcasi Bernard van Orley in bir karikaturunden dokunmus y 1531 Ocak 1525 te Lannoy Georg Frundsberg in 15 000 yeni landsknechts ile gelisiyle takviye edildi ve saldiriyi yeniledi D Avalos San Angelo daki Fransiz mevziisini ele gecirerek Pavia ile Milano arasindaki iletisim hatlarini keserken Belgiojoso ya ilerleyen landsknechts Medici ve Gouffier onderligindeki bir baskinla kisa bir sure geri puskurtulmesine ragmen kasabayi isgal ettiler 2 Subat ta Lannoy Pavia dan sadece birkac mil uzaktaydi Francois kuvvetlerinin cogunu sehir duvarlarinin disindaki buyuk duvarli Mirabello parkinda kamp kurmus onlari Leyva nin garnizonu ile yaklasan yardim ordusu arasina yerlestirmisti Garnizonun catismalari ve saldirilari Subat ayi boyunca devam etti Medici ciddi bir sekilde yaralandi ve iyilesmek icin Piacenza ya geri cekildi Francois Siyah Grubun in ayrilisini telafi etmek icin Milan garnizonunun cogunu geri cagirmaya zorladi ancak dovusun cok az genel etkisi oldu 21 Subat ta erzaklarin azaldigi ve Fransiz kuvvetlerinin sayisinin kendilerinden daha fazla olduguna inanan Imparatorluk komutanlari sohretlerini korumak ve guvenli bir sekilde geri cekilmeyi saglamak icin Fransizlarin yeterince morallerini bozmak icin Mirabello Kalesi ne bir saldiri baslatmaya karar verdiler 24 Subat 1525 sabahinin erken saatlerinde Imparatorluk muhendisleri Mirabello nun duvarlarinda gedikler acarak Lannoy un guclerinin parka girmesine izin verdi Ayni zamanda Leyva garnizondan kalanlar ile Pavia da ani saldiri yapti Sonraki dort saatlik savasta on yil once Marignano da Isvicrelilere karsi cok etkili olduklarini kanitlamis olan Fransiz agir suvarileri hizli bir ilerlemeyle kendi topcularini maskeledi ve landsknechts ve d Avalos un kitlesel Ispanyol arkebuzerleri tarafindan kusatildi ve parcalara ayrildi Bu arada bir dizi uzun sureli piyade catismasi Isvicreli ve Fransiz piyadelerinin bozguna ugramasiyla sonuclandi Fransizlar ordularinin cogunu kaybederek buyuk kayiplar verdi Gouffier Jacques de la Palice La Tremoille ve Richard de la Pole oldurulurken Anne de Montmorency Robert de la Marck ve Francois bir dizi daha az soyluyla birlikte esir alindi Savastan sonraki gece Francis Lannoy a Paris teki annesine teslim edilmek uzere bir mektup verdi ve bu mektupta basina gelenleri anlatti Kisa sure sonra nihayet John Stewart in ordusunun buyuk bolumunu yipratma ve firar nedeniyle kaybettigini ve Napoli ye ulasmadan Fransa ya geri dondugunu ogrendi Fransiz kuvvetlerinin kirik kalintilari Milano daki Sforza Kalesi ni tutmak icin birakilan kucuk bir garnizon disinda Alencon lu IV Charles in itibari komutasi altinda Alpler boyunca cekildi ve Mart 1525 te Lyon a ulasti Pavia Muharebesi nden sonra 1525 te Bati AvrupaMadridPavia dan sonra Fransiz kralinin ve Fransa nin kaderi ofkeli diplomatik dolaplara konu oldu Sarlken savas tazminatini odeyecek paradan yoksun VIII Henry e soz verdigi Tudor Hanedani ile evlenmekten vazgecmeye karar verdi ve bunun yerine onunla daha onemli bir ceyiz getirecek olan Portekizli Isabella ile evlenmeye calisti Bu arada Bourbon Henry ile Fransa yi isgal etmek ve bolmek icin komplo kurdu ve ayni zamanda d Avalos u Napoli yi ele gecirip kendisini Italya Krali ilan etmeye tesvik etti Oglunun yoklugunda Fransa da naip olarak kalan Louise de Savoie Ingiliz birlikleri tarafindan beklenen Artois istilasina karsi savunmak icin asker ve para toplamaya calisti Ayrica yardim talep etmek icin Kanuni Sultan Suleyman a ilk Fransiz misyonunu gonderdi ancak misyon Bosna da kaybedildi Aralik 1525 te John Frangipani liderliginde ikinci bir misyon gonderildi ve Kral I Francois in kurtulusu ve Habsburg a saldiri icin gizli mektuplarla Osmanli baskenti Konstantinopolis e ulasmayi basardi Frangipani 6 Subat 1526 da Suleyman in cevabiyla dondu ve bir Fransiz Osmanli ittifakinin ilk adimlarini baslatti Suleyman sonunda Sarlken e bir ultimatom yazdi ve Francois in derhal serbest birakilmasini istedi ve Kutsal Roma Imparatorlugu ndan yillik bir vergi talep etti Bu gerceklesmediginde Osmanli 1526 yazinda Viyana ya ulasmak amaciyla Macaristan i isgal etti Francois Sarlken le kisisel bir izleyici kitlesi edinebilirse ozgurlugunu geri kazanacagina ikna oldu krali Napoli deki Castel Nuovo ya goturmeyi amaclayan d Avalos ve Lannoy a onu Ispanya ya gondermeleri icin baski yapti Bourbon un planindan endise duyarak kabul ettiler ve Francois 12 Haziran da Barselona ya geldi Francois baslangicta Valensiya yakinlarindaki Benisano da bir villada tutuldu ancak Sarlken Italyanlarin yakinda Imparatorluk ittifaklarina sadakatsizliklerini kanitlayacaklarini one suren Montmorency ve Lannoy tarafindan bir anlasma muzakere etmeye cagirdi kralin Madrid e getirilmesini ve oradaki kalede hapsedilmesini emretti Ancak Sarlken Francois bir anlasmayi kabul edene kadar Francois i sahsen kabul etmeyi siddetle reddetti Bu arada Pavia da Francois ile birlikte savasan ve Madrid de hapsedilen Navarrali II Henry kacti Navarra icin mucadele devam etti Sarlken Asagi Navarra in guney sinirlarini isgal etti ve Henry kayiplara karisti Sarlken sadece Lombardiya nin degil ayni zamanda Burgonya ve Provence in da teslim olmasini talep etti Charles V Visits Francois Ier After the Battle of Pavia Richard Parkes Bonington kagit uzerine suluboya y 1827 Eylul ayinda Francois agir bir sekilde hastalandi ve kiz kardesi Marguerite de Navarre Ispanya da kendisine katilmak icin Paris ten gitti Kral i inceleyen Imparatorluk doktorlari hastaliginin Imparator tarafindan kabul edilmedigi icin uzuntusunden kaynaklandigina inandilar ve Sarlken i onu ziyaret etmeye cagirdilar Buyuk Sansolye Mercurino Gattinara nin Francis i olum doseginde gormenin merhametten ziyade parali kaygilar tarafindan motive edilen bir eylem oldugunu ve bu nedenle Imparatora yakismadigini iddia eden tavsiyesine karsi Sarlken riza gosterdi ve Francis kisa surede tamamen iyilesti Bununla birlikte bir kacma girisimi sonucsuz kaldi ve ancak Marguerite in Fransa ya geri gonderilmesini sagladi 1559 da Cateau Cambresis Barisindan sonra Fransa nin son sinirlari Otuz yildan fazla suren savasa ragmen Fransizlar Lombardiya daki eski topraklarindan hicbirini geri alamadi 1526 nin basinda Sarlken Venedik ve Papa dan II Francesco Sforza yi Milano Dukaligi nin tahtina geri getirme talepleriyle karsi karsiya kaldi ve baska bir savas baslamadan once Fransizlarla bir anlasmaya varmak icin endiselendi Burgonya yi sonucsuz tutmayi savunan Francois kendi serbest birakilmasini saglamak icin onu teslim etmeye hazirdi 14 Ocak 1526 da Sarlken ve Francois Fransiz kralinin Italya Flandre ve Artois deki tum iddialarindan vazgectigi Burgonya yi Sarlken e teslim ettigi ve iki oglunu Ispanyol Mahkemesine rehin olarak gondermeyi kabul ettigi Madrid Antlasmasi ni kabul etti En Hristiyan Kral unvanini tasiyan Francois Henry yi Lutheran mezhebinin ve diger mahkum mezheplerin hatalarini ortadan kaldirmak icin Sarlken lehine Navarra tahtini birakmaya ikna etmeyi kabul etti Francois 6 Mart ta serbest birakildi ve Lannoy esliginde kuzeye Fuenterrabia ya gitti 18 Mart ta Bidasoa yi kuzeyden Fransa ya gecerken ayni zamanda Louise ve Foix tarafindan Bayonne ye getirilen Dofen ve erkek kardesi Ispanya ya gecerek esaret altina alindi Bu sirada Francois Hampton Court Antlasmasi ile Ingiltere ile barisa kavusmustu Thomas Wolsey ve Hampton Court Sarayi ndaki Fransiz buyukelcisi tarafindan hazirlanan antlasma 1526 da imzalandi ve Nisan 1527 de Greenwich te bir Fransiz delegasyonu tarafindan onaylandi Ancak Francois Madrid Antlasmasi nin geri kalan hukumlerine uyma niyetinde degildi 22 Mart ta Papa nin onayiyla Madrid Antlasmasi nin baski altinda imzalanmis olmasi nedeniyle antlasmaya bagli olmayacagini ilan etti Bu arada Imparator un artan gucunun Italya daki kendi konumu icin bir tehdit olduguna ikna olmus olan VII Clemens Sarlken e karsi bir ittifak oneren Francois ve VIII Henry e elciler gonderdi Madrid Antlasmasi ndan hicbir sey almamis olan Henry tekliflere acikti Mayis ayinda Francois ve Papa Fransizlarin kaybettigi topraklari geri almak icin Konyak Ligi Savasi ni baslatti Ittifakin Ingiltere de imzalanmasi girisiminde reddedilen Henry 1527 ye kadar katilmayacakti Savas basarisiz olur ancak Francois ve halefi II Henri Italyan Savaslarinin geri kalani boyunca Milano daki iddialarini ileri surmeye devam edecek ancak 1559 da Cateau Cambresis Barisindan sonra onlari birakacakti KaynakcaOzel Mallett ve Shaw The Italian Wars 140 Mallett ve Shaw The Italian Wars 142 43 Guicciardini History of Italy 316 318 Monreal and Jimeno Conquista 67 a b Blockmans Emperor Charles V 51 52 Oman Art of War 173 74 Konstam Pavia 1525 88 Blockmans Emperor Charles V 52 Oman Art of War 176 78 Blockmans Emperor Charles V 57 Taylor Art of War in Italy 125 26 Blockmans Emperor Charles V 57 Konstam Pavia 1525 25 26 Guicciardini History of Italy 335 Norwich History of Venice 439 Blockmans Emperor Charles V 45 Gunn Suffolk s March 631 33 Konstam Pavia 1525 27 Konstam Pavia 1525 27 28 Konstam Pavia 1525 28 Taylor Art of War in Italy 53 54 Konstam Pavia 1525 28 Konstam Pavia 1525 28 29 Blockmans Emperor Charles V 57 Guicciardini History of Italy 343 44 Konstam Pavia 1525 29 Konstam Pavia 1525 89 Konstam Pavia 1525 30 33 Konstam Pavia 1525 34 Konstam Pavia 1525 34 35 Konstam Pavia 1525 36 39 Konstam Pavia 1525 40 41 Blockmans Emperor Charles V 57 Konstam Pavia 1525 42 43 Konstam Pavia 1525 43 45 Blockmans Emperor Charles V 59 Konstam Pavia 1525 46 50 Konstam Pavia 1525 50 Konstam Pavia 1525 52 53 Konstam Pavia 1525 56 74 Taylor Art of War in Italy 126 27 Guicciardini History of Italy 348 Konstam Pavia 1525 76 Guicciardini History of Italy 358 59 Guicciardini History of Italy 357 58 a b Merriman Suleiman the Magnificent 129 Guicciardini History of Italy 358 Knecht Renaissance Warrior 242 Guicciardini History of Italy 359 Urzainqui ve digerleri Conquista de Navarra 21 Guicciardini History of Italy 359 Guicciardini History of Italy 360 Guicciardini History of Italy 363 Urzainqui ve digerleri Conquista de Navarra 21 Guicciardini History of Italy 366 Guicciardini History of Italy 365 66 Guicciardini Clemens in Imparatorun buyuklugunun kacinilmaz olarak onun koleligi anlamina gelmesinden korktugunu kaydeder Guicciardini History of Italy 369 392 Genel Black Jeremy Dynasty Forged by Fire MHQ The Quarterly Journal of Military History 18 no 3 Ilkbahar 2006 34 43 ISSN 1040 5992 Blockmans Wim Emperor Charles V 1500 1558 Isola van den Hoven Vardon tarafindan cevrildi New York Oxford University Press 2002 ISBN 0 340 73110 9 Guicciardini Francesco The History of Italy Sydney Alexander tarafindan cevrildi Princeton Princeton University Press 1984 ISBN 0 691 00800 0 Gunn S J The Duke of Suffolk s March on Paris in 1523 The English Historical Review 101 no 400 Temmuz 1986 596 634 Knecht Robert J Renaissance Warrior and Patron The Reign of Francis I Cambridge Cambridge University Press 1994 ISBN 0 521 57885 X Konstam Angus Pavia 1525 The Climax of the Italian Wars Oxford Osprey Publishing 1996 ISBN1 85532 504 7 Mallett Michael and Christine Shaw The Italian Wars 1494 1559 War State and Society in Early Modern Europe Harlow England Pearson Education Limited 2012 ISBN 978 0 582 05758 6 Monreal Gregorio and Roldan Jimeno Conquista e Incorporacion de Navarra a Castilla Pamplona Iruna Pamiela 2012 ISBN 978 84 7681 736 0 Norwich John Julius A History of Venice New York Vintage Books 1989 ISBN 0 679 72197 5 Oman Charles A History of the Art of War in the Sixteenth Century London Methuen amp Co 1937 Phillips Charles ve Alan Axelrod Encyclopedia of Wars 3 vols New York Facts on File 2005 ISBN 0 8160 2851 6 Taylor Frederick Lewis The Art of War in Italy 1494 1529 Westport Conn Greenwood Press 1973 ISBN 0 8371 5025 6 Urzainqui Tomas Pello Esarte Alberto Garcia Manzanal Inaki Sagredo Eneko Del Castillo Emilio Monjo Francisco Ruiz de Pablos Pello Guerra Viscarret Halip Lartiga Josu Lavin ve Manuel Ercilla La Conquista de Navarra y la Reforma Europea Pamplona Iruna Pamiela 2013 ISBN 978 84 7681 803 9