Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
2022 Kazakistan protestoları, Kazakistan hükûmetine göre, yüksek talep ve fiyat sabitlemesi nedeniyle gaz fiyatlarındaki ani keskin artışın ardından 2 Ocak 2022 tarihinde başladı. Protestolar ilk olarak petrol işleme tesislerinin bulunduğu Janaözen'de başladı, ancak daha sonra hükûmetten artan memnuniyetsizlik ve ekonomik eşitsizlik nedeniyle ülkenin diğer şehirlerine, özellikle de en büyük şehir olan Almatı'ya yayıldı.
| 2022 Kazakistan protestoları | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hükûmete ve eski Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'e karşı artan hoşnutsuzluk, daha büyük gösterileri de tetikledi. Hükûmete karşı popüler muhalefet grupları olmadığı için, huzursuzluk doğrudan vatandaşlar arasında tırmanmış gibi görünüyordu. Buna karşılık, Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Mangistav Eyaleti ve Almatı'da 5 Ocak'tan itibaren geçerli olmak üzere olağanüstü hâl ilan etti. Aynı gün Başbakan Askar Mamin'in kabinesi de istifa etti. Protestolara yanıt olarak, Ermenistan, Beyaz Rusya, Kırgızistan, Rusya, Tacikistan ve Kazakistan'ın da dahil olduğu Sovyet sonrası devletlerin askeri bir koleksiyonu olan Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ) Kazakistan'da barışı koruma birlikleri konuşlandırmayı kabul etti. Yerel polis, "düzinelerce saldırganın tasfiye edildiğini", eski Cumhurbaşkanı Nazarbayev'in Kazakistan Güvenlik Konseyi Başkanlığı görevinden alındığını bildirdi.
Bir taviz olarak, Cumhurbaşkanı Tokayev, litre başına 50 tenge'lik araç akaryakıt fiyatları için tavan uygulamasının 6 ay süreyle restore edildiğini söyledi. 7 Ocak'ta Cumhurbaşkanı tarafından yapılan açıklamada, "Anayasal düzen, ülkenin tüm bölgelerinde büyük ölçüde restore edildi" dendiği belirtildi. Ayrıca askerlere protestoculara karşı katı güç kullanma emri, gösteri yapanlara uyarıda bulunmadan "öldürmek için ateş etme" talimatı verdiğini, protestocuları "haydutlar ve teröristler" olarak nitelendirdiğini ve güç kullanımının "protestoları yok etmeye devam edeceğini" söyledi."
10 Ocak'ta hükûmet, protestolarda hayatını kaybedenler için bir günlük yas ilan etti. 11 Ocak'ta Cumhurbaşkanı Tokayev, Kazakistan'da tekrar düzenin sağlandığını ve protestoların sona erdiğini söyledi. Ayrıca, KGAÖ birliklerinin 13 Ocak'ta ülkeden çekilmeye başlayacağını ve 10 gün içinde tamamen geri çekileceğini duyurdu. Boşalan Başbakanlık makamına ise Alihan İsmailov atandı. Başkent Astana'ya uluslararası uçuşlar da yeniden başladı.
Protestolar boyunca 164 kişi öldü ve 9900'den fazla kişi tutuklandı.
Arka plan
Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Kazakistan'ın ilk cumhurbaşkanı olan ve 1990'dan 2019'a kadar ülkeyi yöneten Nursultan Nazarbayev'e duyulan hoşnutsuzluk da protestolara yol açtı.Sovyetler Birliği'nin dağılmasından bu yana, uluslararası gözlemciler Kazakistan'daki hiçbir seçimin adil olduğunu kabul etmediler.The Daily Telegraph'a göre Nazarbayev, ülkeyi otoriter, adam kayırmacılık ve muhalifleri gözaltına alarak yönetti.
Bu dönem boyunca Kazakistan, 2010'ların ortalarında petrol fiyatları düşene kadar ekonomik büyümesinin büyük bir yüzdesini temsil eden petrol üretimi ile Orta Asya'daki en güçlü performans gösteren ekonomilerden biri oldu. Ülke ayrıca dünya uranyum kaynaklarının yaklaşık %40'ını kendi topraklarında tutmaktadır. Bu büyümeye rağmen, Kazakistan'da sıradan bir birey için asgari ücretin ayda 100 ABD dolarının altında olması ve ekonomik eşitsizliğin yaygın olması nedeniyle, ekonomik faydaların hiçbiri nüfus genelinde paylaşılmadı. 2012'de Dünya Ekonomik Forumu, yolsuzluğu ülkede iş yapmanın en büyük sorunu olarak sıralarken, Dünya Bankası, Kazakistan'ı Angola, Bolivya, Kenya ve Libya ile eşit düzeyde bir yolsuzluk noktası olarak listeledi. 2013 yılında , insan hakları aktivisti ve avukat 'nın "Kazakistan'da bir petrol fonu olduğunu ancak kimse gelirin nasıl harcandığını bilmediğini" söylediğini aktardı. Çeşitli uluslararası bankacılık skandallarının ardından varlıklı Kazaklar başta Birleşik Krallık olmak üzere yabancı ülkelere göç ettiler. 2018'de Credit Suisse'in yayınladığı raporda, servet dağılımında Kazakistan, 174 ülke arasında 169. sırada yer aldı. 2022'ye kadar 162 zengin Kazak, ülke servetinin %55'ini elinde tutuyordu.
Janaözen ayaklanmaları
Mangistav Eyaleti'nde petrol üreten bir şehir olan Janaözen, işçi grevleri ve gösterileriyle dolu bir geçmişe sahiptir. 2011 yılında Bağımsızlık Günü'nün 20. yıl dönümünde kentte çıkan ve resmi rakamlara göre 16 kişinin ölümü ve 100 kişinin yaralanmasıyla sonuçlanan bir ayaklanma çıktı. Güvenlik güçleri, daha iyi çalışma koşulları talep eden protestoculara ateş açtı. Bu süre zarfında, Janaözen'de yaygın bir araç yakıtı olan bütan ve propan karışımı olan bir litre sıvılaştırılmış petrol gazının (LPG) fiyatı 30-35 tenge civarındaydı ve zamanla arttı.
Nazarbayev, yönelik baskılarının ardından, ömür boyu Kazakistan Güvenlik Konseyi Başkanı oldu.
Ocak 2019'dan bu yana, Kazakistan hükûmeti, devlet gaz sübvansiyonlarını kademeli olarak sona erdirmek ve bunun yerine piyasanın fiyatları belirlemesine izin vermek için LPG'nin elektronik piyasa ticaretine geçiş politikasını aşamalı hale getirdi ve bunun sonucunda 'e göre LPG fiyatları arttı.
Ocak 2020'de, Janaözen'de şehir sakinlerinin gaz fiyatında 55 tenge'den 65 tenge'ye yükselen indirim talep ettiği bir protesto düzenlendi.COVID-19 pandemisi ekonomiyi etkilediğinden, kemer sıkma önlemleri ve hükûmetin yetersiz miktarda ekonomik teşviki, enflasyon ve durgun ücretlerle sonuçlandı.
Janaözen'deki protestoculara göre, 1 Ocak 2022'den bu yana, LPG'nin fiyatı litre başına 120 tenge'ye çıkarak vatandaşlar arasında öfkeye neden oldu. Eski cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'den olan hoşnutsuzluk, oligarşiden, yolsuzluktan ve ekonomik eşitsizlik, protestoların ülke geneline yayılmasına neden oldu.
Protestolar
2 Ocak
2 Ocak 2022 sabahı, Janaözen'deki vatandaşlar, gaz fiyatlarındaki artışı protesto etmek için yolları kapattı. Oradan göstericiler, Mangystau Belediye başkanı ve İl Belediye başkanı 'u fiyatları istikrara kavuşturmak ve yakıt kıtlığını önlemek için önlem almaya çağırdılar. Vatandaşlar, kalabalığa şehir yönetimine bir şikayet mektubu yazmalarını tavsiye eden Janaözen Belediye Başkan vekili ile bir araya geldi.
3 Ocak
Yüzlerce Janaözenli bir gecede şehir meydanında toplandı ve kamp kurdu. Öğleden sonra diğer vatandaşlar da kalabalığa katılırken, yerel liderlerin doğrudan seçilmesini talep eden ve şarkılar söyleyen yaklaşık 1000 kişi meydanda bulunuyordu. Polisler, gösteri sırasında meydanda bulunuyorlardı ancak herhangi bir müdahale gerçekleşmedi.Mangistav Eyaleti Belediye başkanı ve Janaözen Belediye başkanı 'un yanı sıra Kazak Gaz İşleme Tesisi müdürü da meydana gelerek gaz fiyatlarının 85-90 tenge'ye düşürülmesini vadederek protestocuları sakinleştirmeye çalıştılar. Nogayev ve beraberindekiler, öfkeli kalabalık yüzünden meydandan ayrılmak zorunda kaldı.
Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, duruma ilişkin Twitter hesabından yaptığı açıklama hükûmete Mangystau Eyaleti'ndeki durumu "hukuki alanda ekonomik fizibiliteyi dikkate alarak" değerlendirmesi talimatını verdiği belirtti. Göstericilere kamu düzenini bozmamaları çağrısında bulunan Bakan, Kazak vatandaşlarının "hukuka uygun" olması gerektiğini söyleyerek yerel ve merkezi hükûmete sesini alenen ifade etme hakkına sahip olduğunu hatırlattı. Mangistav'daki sosyo-ekonomik durumu değerlendirmek üzere Başbakan yardımcısı Yeralı Toğjanov başkanlığında bir hükûmet komisyonu kuruldu.
ve 'nın kapatıldığı ve güvenlik görevlilerinin konuşlandırıldığı başkent Astana, Aktöbe ve Almatı şehirlerinden çeşitli tutuklama haberleri geldi. Diğer şehirlerde de, halka açık alanlarda polislerin bulunduğu belirtildi.
Aktau'da bir grup protestocu, şehir yönetim binasının önündeki 'nda kamp kurmak için çadırlar ve yurtlar kurdu. Akşam saatlerinde, tahminen 6 bin gösterici meydandaydı ve gaz fiyatlarının düşürülmesinin yanı sıra hükûmetin istifasını talep etti. Protesto eden halka, Kazakistan'ın komşu bölgelerinden ve şehirlerinden başka destekçi gruplar da katıldı. Mangitsav Belediye başkanı mitingi ziyaret ederek kalabalığa Kazak hükûmetinin gaz fiyatını düşürdüğünü ve Rekabeti Koruma ve Geliştirme Dairesi'nin şüpheli fiyat anlaşmazlığı nedeniyle benzin istasyonu sahipleri hakkında soruşturma başlattığını belirtti. Ayrıca Nogayev, Aktau'daki protestocuları kamu düzenini korumaya çağırdı ve yetkililerle yapıcı bir diyalog kurmalarını önerdi.
4 Ocak
4 Ocak'ta Almatı'nın merkezinde yaklaşık 1000 kişi protesto için toplandı. Polis, protestocuları dağıtmak için sersemletici bomba ve göz yaşartıcı gaz kullandı.Tokayev, Mangistav Eyaleti ve Almatı'da yerel saatle 5 Ocak 01.30'dan 19 Ocak 00.00'a kadar olağanüstü hâl ilan etmek için kararname imzaladı. Tokayev'e göre, protestocuların tüm meşru talepleri dikkate alınacak. Protestocularla görüştükten sonra özel bir komisyon, LPG fiyatını litre başına 50 tenge ($0,11) düşürmeyi kabul etti. Dijital haklar izleyicisi NetBlocks, halkın siyasi hoşnutsuzluğunu ifade etme yeteneğini sınırlaması muhtemel olan "mobil hizmetlere yüksek etkisi" olan önemli internet kesintilerini belgeledi.Taldıkorgan'da da halk protestolara başladı.
5 Ocak
5 Ocak'ta Cumhurbaşkanı Tokayev, hükûmetin istifasını kabul etti. Aynı gün bir Reuters muhabiri, güvenlik güçlerinin göz yaşartıcı gaz ve sersemletici bombalarla dağıtmayı başaramaması üzerine binlerce protestocunun Almatı şehir merkezine doğru ilerlemeye başladığını bildirdi. Aynı günün ilerleyen saatlerinde Tokayev, eski Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in Kazakistan Güvenlik Konseyi Başkanlığı görevinden istifa ettiğini ve Tokayev'in bu görevi kendisinin üstlendiğini duyurdu. NetBlocks, internet kesintilerinin 17.00 itibarıyla yoğunlaştığını bildirdi.
Almatı'da belediye başkanlığı binasına baskın düzenlendi ve ateşe verildi.Almatı Uluslararası Havalimanı'ndaki protestolar, uçuşların iptal edilmesi ve rotalarının değiştirilmesine neden oldu. Ayrıca, iktidardaki Nur Otan partisinin binaları da ateşe verildi. Rus devlet medyası, protestocuların Cumhurbaşkanı Tokayev'in konutuna da tüfek ve el bombalarıyla saldırdığını ve evin kısmen yıkıldığını bildirdi.
Taldıkorgan'daki eski Cumhurbaşkanı Nazarbayev'in heykeli, "İhtiyar git!" sloganları atan göstericiler tarafından yıkıldı.
Öğleden sonra, Cumhurbaşkanı Tokayev, 19 Ocak 2022'ye kadar ülke çapında olağanüstü hâl ilan etti. Buna 23.00 ile 07.00 saatleri arasında sokağa çıkma yasağı, geçici hareket kısıtlamaları ve toplu toplantıların yasaklanması da dahil edildi. Televizyonda yayınlanan bir konuşmada, cumhurbaşkanı protestocuları baskı altına almakla tehdit etti ve "Mümkün olduğunca sert davranmayı planlıyorum" dedi ve ülkeden kaçmak gibi bir niyeti olmadığını söyledi.
6 Ocak
, "Almatı polis teşkilatı çalışanları Karasay-batyr ve Masanchi sokaklarında temizlik operasyonu başlattı. Yasakları ihlal edenlerin yakalanması için tedbirler alınıyor. Toplamda 2 bin kişi karakola götürüldü." açıklamasını yaptı.
En az düzinelerce protestocu ve en az 12 polis memurunun öldüğü bildirildi. Almatı'daki tanıklar, hükûmet binalarının yağmalandığı veya ateşe verildiği ve yaygın yağmalamaların yaşandığı çeşitli kaos sahnelerini anlattı. İçişleri Bakanlığı, olaylar sırasında 2.298 kişinin tutuklandığını söylerken, polis sözcüsü Saltanat Azirbek devlet haber kanalı 'e "düzinelerce saldırganın tasfiye edildiğini" söyledi.
3.000 Rus paraşütçü, 6 Ocak sabahı, Cumhurbaşkanı Tokayev'in Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü'ne yardım için resmî bir talepte bulunmasının ardından Kazakistan'a geldi. Ek olarak Ermenistan, Belarus, Kırgızistan ve Tacikistan da ülkeye asker gönderdi.
7 Ocak
7 Ocak'ta, bir taviz olarak, Cumhurbaşkanı Tokayev, litre başına 50 tenge'lik araç yakıt fiyatlarına tavan uygulamasının 6 aylığına geri getirildiğini söyledi.
Tokayev yaptığı açıklamada, "Ülkenin tüm bölgelerinde anayasal düzen büyük ölçüde restore edildi" dedi. Ayrıca, protestoculara 'haydutlar ve teröristler' diyerek ve güç kullanımının devam edeceğini söyleyerek, askerlere herhangi bir uyarıda bulunmadan ateş etme emri verdiğini açıkladı. Cumhurbaşkanı yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında, “Tarafların sorunlara barışçıl bir çözüm bulmak için müzakere etmeleri için yurtdışından çağrılar duyuyoruz, bu sadece saçmalık. Suçlular ve katillerle ne tür pazarlıklar olabilir? Bunların yok edilmesi gerekiyor ve bu yapılacak.” dedi. Ayrıca Rusya'ya düzenin sağlanması konusunda yardım etmek için asker gönderdiği için teşekkür etti.
Rusya Federasyonu Savunma Bakanlığı, 70'ten fazla uçağın Rus birliklerini Kazakistan'a getirmek için gece gündüz uçtuğunu ve şimdi Almatı'nın ana havalimanının kontrol altına alınmasına yardımcı olduklarını belirtti. Bazı Rus medya kaynaklarına göre, eski cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, üç kızı ve aileleriyle birlikte ülkeyi terk etmişti. Nazarbayev'in nereye gittiği belli değildi ama görünüşe göre sağlık nedenleriyle ülkeyi terk etmişti.
Fransa'da bulunan lideri Muhtar Ablyazov Reuters'a; "Kendimi muhalefetin lideri olarak görüyorum". Batı'nın Kazakistan'ı Moskova'nın yörüngesinden çekmesi gerektiğini, aksi takdirde Rusya devlet başkanı Vladimir Putin'in ülke devletini "Sovyetler Birliği gibi bir yapıya" çekeceğini söyledi.
Kazak hükûmeti Almatı'da 7 polis memurunun daha öldürüldüğünü duyurdu.
8 Ocak
8 Ocak'ta, Kazakistan İstihbarat Teşkilatı, Ulusal Güvenlik Kurulu'nun eski başkanı Kerim Mesimov'un vatana ihanet şüphesiyle tutuklandığını söyledi ve Reuters tutuklamayı "eski Sovyet cumhuriyeti bir huzursuzluk dalgasını bastırıyor ve artmaya başlıyor" olarak nitelendirdi.
Kazakistan İçişleri Bakanlığı, protestolar sırasında 4.404 kişinin gözaltına alındığını ve en az 40 kişinin hayatını kaybettiğini duyurdu.
9 Ocak
9 Ocak'ta İçişleri Bakanlığı, ilk tahminlerin maddi hasarın yaklaşık 175 milyon avro olduğunu, 100'den fazla işyeri ve bankanın saldırıya uğradığını ve yağmalandığını, yaklaşık 400 aracın ise hurda hale getirildiğini açıkladı. Bakanlık, olaylarla ilgili 125 ayrı soruşturma kapsamında 160'tan fazla kişinin öldürüldüğünü ve 5.000'den fazla kişinin sorgulanmak üzere tutuklandığını doğruladı. Ayrıca bakanlık, 2.200'den fazla kişinin tedavi gördüğünü ve yaklaşık 1.300 güvenlik görevlisinin yaralandığını da bildirdi.Kazakistan cumhurbaşkanlığı ofisi, toplamda 5.800 kişinin gözaltına alındığını söyledi. Sağlık Bakanlığı, ikisi çocuk olmak üzere toplam 164 kişinin öldürüldüğünü söyledi. Ayrıca Kazakistan'ın en büyük şehri Almatı'da da 103 kişinin hayatını kaybettiği belirtildi. İçişleri bakanı düzenlediği basın toplantısında, "Bugün ülkenin tüm bölgelerinde durum istikrara kavuştu... Ülkede düzeni yeniden sağlamak için terörle mücadele operasyonu devam ediyor" dedi.
10 Ocak
10 Ocak'ta hükûmet protestolarda hayatını kaybeden onlarca kişi için bir günlük yas ilan etti. Kazakistan İçişleri Bakanlığı, ülke genelinde toplam 7.939 kişinin gözaltına alındığını bildirdi. Kazakistan'ın istihbarat ve terörle mücadele kurumu olan Ulusal Güvenlik Kurulu, ülkedeki durumun "istikrarlı hale geldiğini ve kontrol altında olduğunu" söyledi. Tokayev, protestoları "darbe girişimi" olarak nitelendirdi. Hükûmet ayrıca, geçen hafta kamu binalarına ve güvenlik güçlerine saldıranlar arasında "yabancı eğitimli İslamcı radikallerin" olduğunu ve polisin durumu kontrol altına almak için şu anda yaklaşık 8 bin kişiyi gözaltına aldığını belirtti.
Almatı'daki beş günlük internet kesintisinin ardından internet bağlantısı yeniden sağlandı.
11 Ocak
11 Ocak'ta, Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü'nün video bağlantısıyla çevrimiçi bir toplantısında yaptığı konuşmada Tokayev, Kazakistan'da düzenin artık yeniden sağlandığını ve protestoların "bittiğini" söyledi.Rusya Devlet başkanı Vladimir Putin, Kazakistan'ı "yabancı destekli terörist ayaklanma" olarak nitelendirdiği şeyden koruyarak zafer kazandığını iddia etti ve diğer eski Sovyet devletlerinin liderlerine Moskova liderliğindeki bir ittifakın (KGAÖ) onları da koruyacağına söz verdi.
Tokayev, yaşananlarla ilgili olarak mecliste yaptığı konuşmada, halkın gelir eşitsizliği konusundaki hoşnutsuzluğunu kabul etti ve Nursultan Nazarbayev ve arkadaşlarını varlıkları nedeniyle eleştirdi. Halkın hoşnutsuzluğunun haklı olduğunu ve eski cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in ortaklarının servetlerini halkla paylaşmalarını istediğini söyledi. Tokayev parlamentoya yaptığı konuşmada, “Nazarbayev sayesinde ülkede çok karlı bir grup şirket ve uluslararası standartların bile üzerinde zengin bir grup insan ortaya çıktı, bence Kazakistan halkına olan borçlarını ödemelerinin ve onlara yardım etmelerinin zamanı geldi." Finansal sisteme, "her şey arkadaşlar için, yasalar herkes için" ilkesine dayanan büyük iş gruplarının hakim olduğunu söylemeye devam etti. Ayrıca servet açığını daraltma, madencilik sektöründeki vergileri artırma ve devlet alımlarındaki ve Nazarbayev'in ortaklarının ticari çıkarlarının olduğu alanlardaki usulsüzlükleri ortadan kaldırma girişimlerinden de bahsetti.
Tokayev, KGAÖ'nün Kazakistan'daki görevini tamamladığını, 13 Ocak'ta ülkeden çekilmeye başlayacağını ve önümüzdeki 10 gün içinde tamamen geri çekileceğini duyurdu. İçişleri Bakanlığı, güvenlik güçlerinin protestolarla bağlantılı olarak 9 bin 900'den fazla kişiyi gözaltına aldığını söyledi. Ayrıca, ülkenin başkenti Astana'ya uluslararası uçuşlar yeniden başlatıldı.
Şiddet
Almatı'daki yetkililer, protestolarda 400'den fazla işyerinin zarar gördüğünü ve 200 kişinin tutuklandığını bildirdi.Atırau'da polis protestoculara ateş açtı ve en az bir kişinin ölümüyle sonuçlandı. Hükûmet 5 Ocak'ta 8 kolluk görevlisinin öldüğünü ve 317 kişinin yaralandığını bildirdi. Fransız AFP haber ajansı tarafından yayınlanan bir haberde, Rus TASS haber ajansı Almatı'nın Cumhuriyet Meydanı yakınında şiddetli bir silahlı çatışmanın görüntülerini yayınlarken, düzinelerce protestocunun öldürüldüğünü belirtti.
Analizler
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Kazak siyasi analist Dosym Satpayev, Kazak hükûmetinin protestolara yanıt vermek için esas olarak güç kullanacağını belirterek, "Yetkililer, vaatler ve tehditler karışımıyla ortalığı sakinleştirmek için her şeyi deniyorlar, ancak şu ana kadar işe yaramıyor. ... Diyalog taklitleri olacak ama esasen rejim güç kullanarak karşılık verecek çünkü başka araçları yok" dedi.
'dan siyaset bilimci Arkady Dubnov, bu tür protestoların Rus hükûmeti için rahatsız edici olduğunu gözlemledi ve Dubnov, "Kremlin'in böyle bir rejimin muhalefetle konuşmaya başlayıp kabul ettiğini görmek istemeyeceğine şüphe yok" dedi.
Tepkiler
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Uluslararası
Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü
Cumhurbaşkanı Tokayev, 2020-21 Belarus protestolarını durduran Belarus devlet başkanı Aleksandr Lukaşenko ve Rusya devlet başkanı Vladimir Putin ile görüşmelerde bulundu ve Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü'nü (KGAÖ) "uluslararası teröristler" olarak nitelendirdiği protestoculara müdahale etmeye çağırdı. 3 Ocak 2022'de KGAÖ başkanlığına yeni getirilen Ermenistan başbakanı Nikol Paşinyan, Tokayev'in talebine yanıt vererek, "ÇKP Meclisi Güvenlik Konseyi Başkanı olarak, KGAÖ ülkelerinin liderleriyle derhal istişarelere başlıyorum." açıklamasını yaptı.
6 Ocak 2022'de KGAÖ, Kolektif Güvenlik Antlaşması'nın "Saldırganlık durumunda (güvenliği, istikrarı, toprak bütünlüğünü tehdit eden silahlı bir saldırı) belirten 4. ve egemenlik) herhangi bir üye devlete karşı, bu üye devletin talebi üzerine diğer tüm üye devletler, bu üye devlete askeri de dahil olmak üzere gerekli yardımı derhal sağlayacaktır." Ermenistan başbakanı Paşinyan yaptığı açıklamada, KGAÖ'nün "dış müdahale de dahil olmak üzere Kazakistan Cumhuriyeti'nin ulusal güvenliğine ve egemenliğine yönelik tehditler" nedeniyle konuşlandırılacağını söyledi. Bu sebeple Orenburg'daki bir Rusya Hava Kuvvetleri alayının Kazakistan'a gönderilmek üzere kendisini hazırladığı bildirildi.
Diğer
Kuruluşlar
Avrupa Birliği: "İlgili herkesi sorumluluk ve itidal ile hareket etmeye ve şiddetin daha da tırmanmasına yol açabilecek eylemlerden kaçınmaya çağırıyoruz. Avrupa Birliği, barışçıl gösteri hakkını tanırken, onların şiddetten uzak durmalarını ve şiddete teşvikten kaçınmalarını bekler."
Türk Devletleri Teşkilatı: Kazakistan'daki olaylarda halkın sağduyusu ve normalde dönüş isteğine güvendiklerini ve Kazakistan hükûmetine ihtiyaç halinde destek vermeye hazır olduklarını belirtti. Türk Devletleri Teşkilatı'nın Dönem başkanı olan Recep Tayyip Erdoğan, üye devletlerin cumhurbaşkanlarıyla da bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi.
Birleşmiş Milletler: Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet, Kazakistan'daki tüm tarafları şiddetten kaçınmaya ve günlerce süren gösterilerin ardından kitlesel huzursuzluğun ardından mağduriyetlerine barışçıl bir çözüm bulmaya çağırdı. Bachelet yaptığı açıklamada, "İnsanların barışçıl protesto ve ifade özgürlüğü hakkı vardır. Aynı zamanda, protestocular ne kadar kızgın veya kırgın olursa olsun, başkalarına karşı şiddete başvurmamalıdır" dedi.
Türk Hava Yolları, Pazar gününe kadar Türkiye ile Kazakistan arasındaki tüm yolcu seferlerini askıya aldı.
Ülkeler
ABD - 
Rusya: Hem ABD hem de Rusya sükûnet çağrısında bulundu.The Independent, Amerikan hükûmetinin huzursuzluğu izlediğini bildirdi.
Türkiye: Türkiye cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Tokayev ile yaptığı telefon görüşmesinde Türkiye'nin Kazakistan ile dayanışma içinde olduğunu söyledi.
Çin: Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin, Çin ve Kazakistan'ın dostane ilişkiler paylaştığını ve stratejik ortak olduklarını ve Kazakistan'da "kamu düzeninin erkenden sağlanmasını umduklarını" ifade ederek, konunun "Kazakistan'ın iç meselesi" olduğunu yineledi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d e . the Guardian (İngilizce). 5 Ocak 2022. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ "The Consequences Of Inviting Russian-Led CSTO Troops Into Kazakhstan". RadioFreeEurope/RadioLiberty (İngilizce). 7 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2022.
- ^ "Kazakhstan: More than 160 killed, 5,000 arrested during riots". www.aljazeera.com (İngilizce). 9 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ocak 2022.
- ^ "Kazakhstan says 164 killed in last week's protests". AP NEWS (İngilizce). 9 Ocak 2022. 9 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ocak 2022.
- ^ "Kazakhstan unrest: Fresh gunfire as president says order largely restored". BBC News. 7 Ocak 2022. 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
- ^ "Nearly 8,000 detained in Kazakhstan over violent protests". AP NEWS (İngilizce). 10 Ocak 2022. 10 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ocak 2022.
- ^ . eurasianet.org (İngilizce). 4 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ . RadioFreeEurope/RadioLiberty (İngilizce). 3 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ a b c d e f g Kantchev, Georgi (7 Ocak 2022). "Kazakhstan's Elite Got Richer on Natural Resources. Then Came the Unrest". Wall Street Journal (İngilizce). ISSN 0099-9660. 10 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2022.
- ^ a b . Reuters. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ . the Guardian (İngilizce). 5 Ocak 2022. 4 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ a b c d e f "Kazakhstan protests: president denounces protesters as 'terrorists'". the Guardian (İngilizce). 5 Ocak 2022. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ . Milliyet. 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
- ^ Jacobs, Harrison (6 Ocak 2022). "Russia-led alliance troops have arrived in Kazakhstan after mass protests". NPR (İngilizce). 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
- ^ a b Reuters (5 Ocak 2022). "Kazakhstan declares state of emergency in protest-hit city, province". Reuters (İngilizce). 7 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2022.
- ^ a b "Kazakhstan unrest: Government restores fuel price cap after bloodshed". BBC News (İngilizce). 6 Ocak 2022. 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2022.
- ^ a b "Kazakhstan imposes 180-day state regulation on fuel, food prices amid protests". Anadolu Ajansı. 7 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2022.
- ^ a b c d Auyezov, Olzhas (7 Ocak 2022). "Kazakh president gives shoot-to-kill order to put down uprising". Reuters (İngilizce). 7 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2022.
- ^ a b "Kazakhstan unrest: Fresh gunfire as president says order largely restored". BBC News (İngilizce). 7 Ocak 2022. 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2022.
- ^ a b "Kazakh President: Constitutional Order Restored". www.voanews.com. 7 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2022.
- ^ a b Child, Anealla Safdar,David. "'Shoot to kill without warning': Kazakh leader to troops". www.aljazeera.com (İngilizce). 8 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2022.
- ^ a b "Kazakhstan president says he gave order to 'open fire with lethal force'". the Guardian (İngilizce). 7 Ocak 2022. 7 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2022.
- ^ a b "Kazakh president: Forces can shoot to kill to quell unrest". AP NEWS (İngilizce). 7 Ocak 2022. 8 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2022.
- ^ a b c "Nearly 8,000 detained in Kazakhstan over violent protests". AP NEWS (İngilizce). 10 Ocak 2022. 10 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ocak 2022.
- ^ a b Reuters (11 Ocak 2022). "President of Kazakhstan says he has weathered attempted coup d'etat". Reuters (İngilizce). 11 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2022.
- ^ a b c d "Kazakh President Announces CSTO Troop Withdrawal, Criticizes Predecessor". RadioFreeEurope/RadioLiberty (İngilizce). 12 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2022.
- ^ a b . РБК (Rusça). 11 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2022.
- ^ a b . the Guardian (İngilizce). 5 Ocak 2022. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ a b Redmayne, Nick (16 Aralık 2021). "The truth about the world's most misunderstood country". The Telegraph (İngilizce). ISSN 0307-1235. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ . IMF (İngilizce). 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2022.
- ^ Stodghill, Ron (5 Kasım 2006). "Oil, Cash and Corruption". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2022.
- ^ . web.archive.org. 3 Mart 2016. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2022.
- ^ "Global Wealth Report 2018". Credit Suisse (İngilizce). 11 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2022.
- ^ "Kazakhstan explainer: Why did fuel prices spike, bringing protesters out onto the streets? | Eurasianet". eurasianet.org (İngilizce). 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2022.
- ^ "Жанаозенцы вновь пришли в акимат, требуя снижения цен на газ". Радио Азаттык (Rusça). 4 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2022.
- ^ a b "В аэропорту Актау в Казахстане задерживается часть рейсов". ТАСС. 4 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ a b c . Радио Азаттык (Rusça). 2 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ a b c . Радио Азаттык (Rusça). 3 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ a b . Радио Азаттык (Rusça). 3 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ a b . inbusiness.kz (Rusça). 3 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ a b . Настоящее Время (Rusça). 3 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ a b . Радио Азаттык (Rusça). 4 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ a b tengrinews.kz (4 Ocak 2022). . Главные новости Казахстана - Tengrinews.kz (Rusça). 3 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ a b c d "В Алма-Ате проходят задержания протестующих". РИА Новости (Rusça). 5 Ocak 2022. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ . РИА Новости (Rusça). 5 Ocak 2022. 4 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ "Internet disrupted in Kazakhstan amid energy price protests". NetBlocks (İngilizce). 4 Ocak 2022. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ "NetBlocks: Казакстанда интернет чектелди". Азаттык Υналгысы (Kırgızca). 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ . euronews. 5 Ocak 2022. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ Auyezov, Olzhas (5 Ocak 2022). "Kazakh president fails to quell protests, 8 deaths reported". Reuters (İngilizce). 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ REFORM.by (5 Ocak 2022). . REFORM.by (Rusça). 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ Hart, Robert (5 Ocak 2022). "Kazakhstan Reportedly Hit By Internet Blackout As Oil-Rich Nation Breaks Out In Rare Anti-Government Protests". Forbes (İngilizce). 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından .
- ^ Agence France Presse, AFP (5 Ocak 2022). "Kazakhstan Sees 'Nation-scale Internet Blackout' Amid Protests". www.barrons.com (İngilizce). 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından .
- ^ "Report: Kazakh president's home ablaze as protests escalate". Associated Press (İngilizce). 5 Ocak 2022. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ "Здание мэрии Алматы захвачено, из здания идет дым. Видео". centralasia.media. 5 Ocak 2022. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ "Office of ruling Nur Otan party set on fire in Almaty". akipress.com. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ a b c O'Connor, Tom (5 Ocak 2022). "Kazakhstan president asks Russia-led military alliance for help amid protests". Newsweek (İngilizce). 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ Hopkins, Valerie; Nechepurenko, Ivan (5 Ocak 2022). "Kazakh Protesters Burn Government Offices as Unrest Sweeps Country". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ Satubaldina, Assel; January 2022, Zhanna Shayakhmetova in Nation on 5 (5 Ocak 2022). "Kazakhstan Declares State of Emergency After Fuel Price Protests". The Astana Times (İngilizce). 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ "Police detain nearly 2,000 protesters in Almaty". TASS. 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
- ^ "Dozens of protesters and police dead amid Kazakhstan unrest". the Guardian (İngilizce). 6 Ocak 2022. 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
- ^ Light, Felix (6 Ocak 2022). "Russia's Involvement in Kazakhstan's Crisis Could Have Wide Implications". The Moscow Times (İngilizce). 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
- ^ "Russian paratroopers arrive in Kazakhstan as unrest continues". the Guardian (İngilizce). 6 Ocak 2022. 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
- ^ Nechepurenko, Ivan; Hopkins, Valerie; Santora, Marc (7 Ocak 2022). "Kazakhstan's President Says Security Forces Can 'Fire Without Warning' to Quell Unrest". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 7 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2022.
- ^ "İddia: Nazarbayev ve ailesi Kazakistan'ı terketti". Halk TV. 7 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2022.
- ^ Faulconbridge, Guy (7 Ocak 2022). "West must stand up to Russia in Kazakhstan, opposition leader says". Reuters (İngilizce). 7 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2022.
- ^ "At least 18 security officers killed in protests in Kazakhstan". Anadolu Ajansı. 7 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2022.
- ^ Auyezov, Olzhas; Vaal, Tamara (8 Ocak 2022). "Ex-security chief arrested as Kazakhstan presses crackdown on unrest". Reuters (İngilizce). 8 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ocak 2022.
- ^ "Gas price protests in Kazakhstan leave at least 40 dead and more than 4,400 arrested". Market Research Telecast (İngilizce). 8 Ocak 2022. 8 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ocak 2022.
- ^ "Kazakhstan police detain over 4,400 people in riots". TASS. 8 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ocak 2022.
- ^ a b "Kazakhstan: More than 160 killed, 5,000 arrested during riots". www.aljazeera.com (İngilizce). 9 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ocak 2022.
- ^ . AP NEWS (İngilizce). 9 Ocak 2022. 9 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2022.
- ^ "Kazakhstan says 5,800 detained in week of protests". Arab News (İngilizce). 9 Ocak 2022. Erişim tarihi: 10 Ocak 2022.
- ^ . РБК (Rusça). 10 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2022.
- ^ "Kazakhstan blames foreign-trained Islamic radicals for unrest". South China Morning Post (İngilizce). 10 Ocak 2022. 10 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ocak 2022.
- ^ "Kazakhstan unrest: Internet returns to Almaty following a five day outage". BBC News (İngilizce). 10 Ocak 2022. 10 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ocak 2022.
- ^ Vaal, Tamara (10 Ocak 2022). "Putin claims victory in defending Kazakhstan from revolt". Reuters (İngilizce). 11 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2022.
- ^ Vaal, Tamara (11 Ocak 2022). "Russian troops to quit Kazakhstan, says president, taking aim at the elite". Reuters (İngilizce). 11 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Ocak 2022.
- ^ "Во время беспорядков в Казахстане погибли 8 полицейских и военных, 317 ранены. Новости. Первый канал" [Kazakistan'daki isyanlarda 8 polis ve asker öldü, 317 kişi yaralandı.]. 1tv.ru (Rusça). 5 Ocak 2022. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2022.
- ^ "В Алма-Ате началась интенсивная перестрелка между военными и вооруженными людьми". ТАСС. 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
- ^ Hopkins, Valerie; Nechepurenko, Ivan (5 Ocak 2022). "Russia-Allied Forces to Intervene as Unrest Sweeps Kazakhstan". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
- ^ . TASS. 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
- ^ a b c . eurasianet.org (İngilizce). 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
- ^ "Kazakhstan : Statement by the Spokesperson on the latest developments". EEAS. 5 Ocak 2022. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
The European Union encourages a peaceful resolution of the situation through inclusive dialogue with all stakeholders and respect for the fundamental rights of citizens.
- ^ Türkiye, Sputnik (6 Ocak 2022). "Türk Devletleri Teşkilatı: Kazakistan'a destek vermeye hazırız". Sputnik Türkiye. 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
- ^ . TRT Haber. 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
- ^ "Son dakika: Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan Kazakistan diplomasisi". Hürriyet. 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
- ^ "UN rights chief urges step back from violence in Kazakhstan" (İngilizce). The New Arab Staff & Agencies. 6 Ocak 2022. 7 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
- ^ . www.ohchr.org. 4 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
- ^ Gadzo, David Child,Anealla Safdar,Mersiha. "Kazakhstan unrest latest updates: Russia-led troops arrive". www.aljazeera.com (İngilizce). 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
- ^ . The Independent (İngilizce). 5 Ocak 2022. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
- ^ "Kazakhstan unrest: From Russia to US, the world reacts". www.aljazeera.com (İngilizce). 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
- ^ "China expresses hopes for early restoration of public order in Kazakhstan". ANI News (İngilizce). 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
2022 Kazakistan protestolari Kazakistan hukumetine gore yuksek talep ve fiyat sabitlemesi nedeniyle gaz fiyatlarindaki ani keskin artisin ardindan 2 Ocak 2022 tarihinde basladi Protestolar ilk olarak petrol isleme tesislerinin bulundugu Janaozen de basladi ancak daha sonra hukumetten artan memnuniyetsizlik ve ekonomik esitsizlik nedeniyle ulkenin diger sehirlerine ozellikle de en buyuk sehir olan Almati ya yayildi 2022 Kazakistan protestolariTarih 2 Ocak 2022 11 Ocak 2022Yer KazakistanSebep LPG fiyatlarina yuksek zam yapilmasiYolsuzlukEkonomik esitsizlikOtoriteryanizmInsan haklari ihlalleriPolis siddetiHedef LPG fiyatlarinin dusurulmesiCumhurbaskani Kasim Comert Tokayev ve hukumetin istifasiNursultan Nazarbayev in Guvenlik Konseyi baskanligindan istifasi ve cezai dokunulmazliginin kaldirilmasi1993 anayasasina geri donulmesiAkimler icin dogrudan secimYontem GosteriInternet aktivizmiToplumsal olayKundaklamaSonuc Hukumet tarafindan 5 Ocak tan 19 Ocak a kadar ulke capinda olaganustu hal ilan edildiKazakistan da konuslanan KGAO gucleri 13 Ocak tan itibaren cekilmeye baslayacak5 Ocak tan itibaren terorle mucadele operasyonlari gerceklestirildiAlmati da 5 8 Ocak tarihleri arasinda toplu yagma ve kaos yasandiSilahli kuvvetlere 7 Ocak tan itibaren uyari yapilmadan ates emri verildi10 Ocak protestolarda hayatini kaybedenler icin yas gunu ilan edildiKasim Comert Tokayev 11 Ocak taki protestolarin bittigini ilan etti11 Ocak ta baskent Astana ya uluslararasi ucuslar yeniden basladiBasbakan Askar Mamin ve hukumetin istifasiNursultan Nazarbayev Guvenlik Konseyi baskanligindan alindiArac yakitlari icin 6 ay boyunca litre basina 50 tenge tavan fiyat uygulanmasiTaraflarProtestocular Hukumet Kolektif Guvenlik Antlasmasi OrgutuOne cikan kisilerKasim Comert Tokayev Askar Mamin Alihan Ismailov Yerali Togjanov Nursultan Nazarbayev Nikol PasinyanBirimlerKazakistan Kazakistan Silahli Kuvvetleri Rusya Belarus Tacikistan Tacikistan Silahli Kuvvetleri Kirgizistan Kirgizistan Silahli Kuvvetleri Ermenistan Ermenistan Silahli KuvvetleriSayi3 770Kayiplar225 olu cogunlugu protestocu 19 guvenlik gorevlisi olduruldu 7 bin 939 kisi tutuklandi Hukumete ve eski Cumhurbaskani Nursultan Nazarbayev e karsi artan hosnutsuzluk daha buyuk gosterileri de tetikledi Hukumete karsi populer muhalefet gruplari olmadigi icin huzursuzluk dogrudan vatandaslar arasinda tirmanmis gibi gorunuyordu Buna karsilik Cumhurbaskani Kasim Comert Tokayev Mangistav Eyaleti ve Almati da 5 Ocak tan itibaren gecerli olmak uzere olaganustu hal ilan etti Ayni gun Basbakan Askar Mamin in kabinesi de istifa etti Protestolara yanit olarak Ermenistan Beyaz Rusya Kirgizistan Rusya Tacikistan ve Kazakistan in da dahil oldugu Sovyet sonrasi devletlerin askeri bir koleksiyonu olan Kolektif Guvenlik Antlasmasi Orgutu KGAO Kazakistan da barisi koruma birlikleri konuslandirmayi kabul etti Yerel polis duzinelerce saldirganin tasfiye edildigini eski Cumhurbaskani Nazarbayev in Kazakistan Guvenlik Konseyi Baskanligi gorevinden alindigini bildirdi Bir taviz olarak Cumhurbaskani Tokayev litre basina 50 tenge lik arac akaryakit fiyatlari icin tavan uygulamasinin 6 ay sureyle restore edildigini soyledi 7 Ocak ta Cumhurbaskani tarafindan yapilan aciklamada Anayasal duzen ulkenin tum bolgelerinde buyuk olcude restore edildi dendigi belirtildi Ayrica askerlere protestoculara karsi kati guc kullanma emri gosteri yapanlara uyarida bulunmadan oldurmek icin ates etme talimati verdigini protestoculari haydutlar ve teroristler olarak nitelendirdigini ve guc kullaniminin protestolari yok etmeye devam edecegini soyledi 10 Ocak ta hukumet protestolarda hayatini kaybedenler icin bir gunluk yas ilan etti 11 Ocak ta Cumhurbaskani Tokayev Kazakistan da tekrar duzenin saglandigini ve protestolarin sona erdigini soyledi Ayrica KGAO birliklerinin 13 Ocak ta ulkeden cekilmeye baslayacagini ve 10 gun icinde tamamen geri cekilecegini duyurdu Bosalan Basbakanlik makamina ise Alihan Ismailov atandi Baskent Astana ya uluslararasi ucuslar da yeniden basladi Protestolar boyunca 164 kisi oldu ve 9900 den fazla kisi tutuklandi Arka planSovyetler Birligi nin dagilmasinin ardindan Kazakistan in ilk cumhurbaskani olan ve 1990 dan 2019 a kadar ulkeyi yoneten Nursultan Nazarbayev e duyulan hosnutsuzluk da protestolara yol acti Sovyetler Birligi nin dagilmasindan bu yana uluslararasi gozlemciler Kazakistan daki hicbir secimin adil oldugunu kabul etmediler The Daily Telegraph a gore Nazarbayev ulkeyi otoriter adam kayirmacilik ve muhalifleri gozaltina alarak yonetti Bu donem boyunca Kazakistan 2010 larin ortalarinda petrol fiyatlari dusene kadar ekonomik buyumesinin buyuk bir yuzdesini temsil eden petrol uretimi ile Orta Asya daki en guclu performans gosteren ekonomilerden biri oldu Ulke ayrica dunya uranyum kaynaklarinin yaklasik 40 ini kendi topraklarinda tutmaktadir Bu buyumeye ragmen Kazakistan da siradan bir birey icin asgari ucretin ayda 100 ABD dolarinin altinda olmasi ve ekonomik esitsizligin yaygin olmasi nedeniyle ekonomik faydalarin hicbiri nufus genelinde paylasilmadi 2012 de Dunya Ekonomik Forumu yolsuzlugu ulkede is yapmanin en buyuk sorunu olarak siralarken Dunya Bankasi Kazakistan i Angola Bolivya Kenya ve Libya ile esit duzeyde bir yolsuzluk noktasi olarak listeledi 2013 yilinda insan haklari aktivisti ve avukat nin Kazakistan da bir petrol fonu oldugunu ancak kimse gelirin nasil harcandigini bilmedigini soyledigini aktardi Cesitli uluslararasi bankacilik skandallarinin ardindan varlikli Kazaklar basta Birlesik Krallik olmak uzere yabanci ulkelere goc ettiler 2018 de Credit Suisse in yayinladigi raporda servet dagiliminda Kazakistan 174 ulke arasinda 169 sirada yer aldi 2022 ye kadar 162 zengin Kazak ulke servetinin 55 ini elinde tutuyordu Janaozen ayaklanmalari Mangistav Eyaleti nde petrol ureten bir sehir olan Janaozen isci grevleri ve gosterileriyle dolu bir gecmise sahiptir 2011 yilinda Bagimsizlik Gunu nun 20 yil donumunde kentte cikan ve resmi rakamlara gore 16 kisinin olumu ve 100 kisinin yaralanmasiyla sonuclanan bir ayaklanma cikti Guvenlik gucleri daha iyi calisma kosullari talep eden protestoculara ates acti Bu sure zarfinda Janaozen de yaygin bir arac yakiti olan butan ve propan karisimi olan bir litre sivilastirilmis petrol gazinin LPG fiyati 30 35 tenge civarindaydi ve zamanla artti Nazarbayev yonelik baskilarinin ardindan omur boyu Kazakistan Guvenlik Konseyi Baskani oldu Ocak 2019 dan bu yana Kazakistan hukumeti devlet gaz subvansiyonlarini kademeli olarak sona erdirmek ve bunun yerine piyasanin fiyatlari belirlemesine izin vermek icin LPG nin elektronik piyasa ticaretine gecis politikasini asamali hale getirdi ve bunun sonucunda e gore LPG fiyatlari artti Ocak 2020 de Janaozen de sehir sakinlerinin gaz fiyatinda 55 tenge den 65 tenge ye yukselen indirim talep ettigi bir protesto duzenlendi COVID 19 pandemisi ekonomiyi etkilediginden kemer sikma onlemleri ve hukumetin yetersiz miktarda ekonomik tesviki enflasyon ve durgun ucretlerle sonuclandi Janaozen deki protestoculara gore 1 Ocak 2022 den bu yana LPG nin fiyati litre basina 120 tenge ye cikarak vatandaslar arasinda ofkeye neden oldu Eski cumhurbaskani Nursultan Nazarbayev den olan hosnutsuzluk oligarsiden yolsuzluktan ve ekonomik esitsizlik protestolarin ulke geneline yayilmasina neden oldu Protestolar2 Ocak 2 Ocak 2022 sabahi Janaozen deki vatandaslar gaz fiyatlarindaki artisi protesto etmek icin yollari kapatti Oradan gostericiler Mangystau Belediye baskani ve Il Belediye baskani u fiyatlari istikrara kavusturmak ve yakit kitligini onlemek icin onlem almaya cagirdilar Vatandaslar kalabaliga sehir yonetimine bir sikayet mektubu yazmalarini tavsiye eden Janaozen Belediye Baskan vekili ile bir araya geldi 3 Ocak Yuzlerce Janaozenli bir gecede sehir meydaninda toplandi ve kamp kurdu Ogleden sonra diger vatandaslar da kalabaliga katilirken yerel liderlerin dogrudan secilmesini talep eden ve sarkilar soyleyen yaklasik 1000 kisi meydanda bulunuyordu Polisler gosteri sirasinda meydanda bulunuyorlardi ancak herhangi bir mudahale gerceklesmedi Mangistav Eyaleti Belediye baskani ve Janaozen Belediye baskani un yani sira Kazak Gaz Isleme Tesisi muduru da meydana gelerek gaz fiyatlarinin 85 90 tenge ye dusurulmesini vadederek protestoculari sakinlestirmeye calistilar Nogayev ve beraberindekiler ofkeli kalabalik yuzunden meydandan ayrilmak zorunda kaldi Cumhurbaskani Kasim Comert Tokayev duruma iliskin Twitter hesabindan yaptigi aciklama hukumete Mangystau Eyaleti ndeki durumu hukuki alanda ekonomik fizibiliteyi dikkate alarak degerlendirmesi talimatini verdigi belirtti Gostericilere kamu duzenini bozmamalari cagrisinda bulunan Bakan Kazak vatandaslarinin hukuka uygun olmasi gerektigini soyleyerek yerel ve merkezi hukumete sesini alenen ifade etme hakkina sahip oldugunu hatirlatti Mangistav daki sosyo ekonomik durumu degerlendirmek uzere Basbakan yardimcisi Yerali Togjanov baskanliginda bir hukumet komisyonu kuruldu ve nin kapatildigi ve guvenlik gorevlilerinin konuslandirildigi baskent Astana Aktobe ve Almati sehirlerinden cesitli tutuklama haberleri geldi Diger sehirlerde de halka acik alanlarda polislerin bulundugu belirtildi Aktau da bir grup protestocu sehir yonetim binasinin onundeki nda kamp kurmak icin cadirlar ve yurtlar kurdu Aksam saatlerinde tahminen 6 bin gosterici meydandaydi ve gaz fiyatlarinin dusurulmesinin yani sira hukumetin istifasini talep etti Protesto eden halka Kazakistan in komsu bolgelerinden ve sehirlerinden baska destekci gruplar da katildi Mangitsav Belediye baskani mitingi ziyaret ederek kalabaliga Kazak hukumetinin gaz fiyatini dusurdugunu ve Rekabeti Koruma ve Gelistirme Dairesi nin supheli fiyat anlasmazligi nedeniyle benzin istasyonu sahipleri hakkinda sorusturma baslattigini belirtti Ayrica Nogayev Aktau daki protestoculari kamu duzenini korumaya cagirdi ve yetkililerle yapici bir diyalog kurmalarini onerdi 4 Ocak 4 Ocak ta Almati nin merkezinde yaklasik 1000 kisi protesto icin toplandi Polis protestoculari dagitmak icin sersemletici bomba ve goz yasartici gaz kullandi Tokayev Mangistav Eyaleti ve Almati da yerel saatle 5 Ocak 01 30 dan 19 Ocak 00 00 a kadar olaganustu hal ilan etmek icin kararname imzaladi Tokayev e gore protestocularin tum mesru talepleri dikkate alinacak Protestocularla gorustukten sonra ozel bir komisyon LPG fiyatini litre basina 50 tenge 0 11 dusurmeyi kabul etti Dijital haklar izleyicisi NetBlocks halkin siyasi hosnutsuzlugunu ifade etme yetenegini sinirlamasi muhtemel olan mobil hizmetlere yuksek etkisi olan onemli internet kesintilerini belgeledi Taldikorgan da da halk protestolara basladi 5 Ocak Atese verilen Nur Otan partisi binasiAktobe de yurt kuran protestocular 5 Ocak 2022Almati Akimat Binasi nin yangindan sonraki haliYagmalanmis ATM ler 5 Ocak ta Cumhurbaskani Tokayev hukumetin istifasini kabul etti Ayni gun bir Reuters muhabiri guvenlik guclerinin goz yasartici gaz ve sersemletici bombalarla dagitmayi basaramamasi uzerine binlerce protestocunun Almati sehir merkezine dogru ilerlemeye basladigini bildirdi Ayni gunun ilerleyen saatlerinde Tokayev eski Cumhurbaskani Nursultan Nazarbayev in Kazakistan Guvenlik Konseyi Baskanligi gorevinden istifa ettigini ve Tokayev in bu gorevi kendisinin ustlendigini duyurdu NetBlocks internet kesintilerinin 17 00 itibariyla yogunlastigini bildirdi Almati da belediye baskanligi binasina baskin duzenlendi ve atese verildi Almati Uluslararasi Havalimani ndaki protestolar ucuslarin iptal edilmesi ve rotalarinin degistirilmesine neden oldu Ayrica iktidardaki Nur Otan partisinin binalari da atese verildi Rus devlet medyasi protestocularin Cumhurbaskani Tokayev in konutuna da tufek ve el bombalariyla saldirdigini ve evin kismen yikildigini bildirdi Taldikorgan daki eski Cumhurbaskani Nazarbayev in heykeli Ihtiyar git sloganlari atan gostericiler tarafindan yikildi Ogleden sonra Cumhurbaskani Tokayev 19 Ocak 2022 ye kadar ulke capinda olaganustu hal ilan etti Buna 23 00 ile 07 00 saatleri arasinda sokaga cikma yasagi gecici hareket kisitlamalari ve toplu toplantilarin yasaklanmasi da dahil edildi Televizyonda yayinlanan bir konusmada cumhurbaskani protestoculari baski altina almakla tehdit etti ve Mumkun oldugunca sert davranmayi planliyorum dedi ve ulkeden kacmak gibi bir niyeti olmadigini soyledi 6 Ocak Almati polis teskilati calisanlari Karasay batyr ve Masanchi sokaklarinda temizlik operasyonu baslatti Yasaklari ihlal edenlerin yakalanmasi icin tedbirler aliniyor Toplamda 2 bin kisi karakola goturuldu aciklamasini yapti En az duzinelerce protestocu ve en az 12 polis memurunun oldugu bildirildi Almati daki taniklar hukumet binalarinin yagmalandigi veya atese verildigi ve yaygin yagmalamalarin yasandigi cesitli kaos sahnelerini anlatti Icisleri Bakanligi olaylar sirasinda 2 298 kisinin tutuklandigini soylerken polis sozcusu Saltanat Azirbek devlet haber kanali e duzinelerce saldirganin tasfiye edildigini soyledi 3 000 Rus parasutcu 6 Ocak sabahi Cumhurbaskani Tokayev in Kolektif Guvenlik Antlasmasi Orgutu ne yardim icin resmi bir talepte bulunmasinin ardindan Kazakistan a geldi Ek olarak Ermenistan Belarus Kirgizistan ve Tacikistan da ulkeye asker gonderdi 7 Ocak 7 Ocak ta bir taviz olarak Cumhurbaskani Tokayev litre basina 50 tenge lik arac yakit fiyatlarina tavan uygulamasinin 6 ayligina geri getirildigini soyledi Tokayev yaptigi aciklamada Ulkenin tum bolgelerinde anayasal duzen buyuk olcude restore edildi dedi Ayrica protestoculara haydutlar ve teroristler diyerek ve guc kullaniminin devam edecegini soyleyerek askerlere herhangi bir uyarida bulunmadan ates etme emri verdigini acikladi Cumhurbaskani yaptigi ulusa seslenis konusmasinda Taraflarin sorunlara bariscil bir cozum bulmak icin muzakere etmeleri icin yurtdisindan cagrilar duyuyoruz bu sadece sacmalik Suclular ve katillerle ne tur pazarliklar olabilir Bunlarin yok edilmesi gerekiyor ve bu yapilacak dedi Ayrica Rusya ya duzenin saglanmasi konusunda yardim etmek icin asker gonderdigi icin tesekkur etti Rusya Federasyonu Savunma Bakanligi 70 ten fazla ucagin Rus birliklerini Kazakistan a getirmek icin gece gunduz uctugunu ve simdi Almati nin ana havalimaninin kontrol altina alinmasina yardimci olduklarini belirtti Bazi Rus medya kaynaklarina gore eski cumhurbaskani Nursultan Nazarbayev uc kizi ve aileleriyle birlikte ulkeyi terk etmisti Nazarbayev in nereye gittigi belli degildi ama gorunuse gore saglik nedenleriyle ulkeyi terk etmisti Fransa da bulunan lideri Muhtar Ablyazov Reuters a Kendimi muhalefetin lideri olarak goruyorum Bati nin Kazakistan i Moskova nin yorungesinden cekmesi gerektigini aksi takdirde Rusya devlet baskani Vladimir Putin in ulke devletini Sovyetler Birligi gibi bir yapiya cekecegini soyledi Kazak hukumeti Almati da 7 polis memurunun daha olduruldugunu duyurdu 8 Ocak 8 Ocak ta Kazakistan Istihbarat Teskilati Ulusal Guvenlik Kurulu nun eski baskani Kerim Mesimov un vatana ihanet suphesiyle tutuklandigini soyledi ve Reuters tutuklamayi eski Sovyet cumhuriyeti bir huzursuzluk dalgasini bastiriyor ve artmaya basliyor olarak nitelendirdi Kazakistan Icisleri Bakanligi protestolar sirasinda 4 404 kisinin gozaltina alindigini ve en az 40 kisinin hayatini kaybettigini duyurdu 9 Ocak 9 Ocak ta Icisleri Bakanligi ilk tahminlerin maddi hasarin yaklasik 175 milyon avro oldugunu 100 den fazla isyeri ve bankanin saldiriya ugradigini ve yagmalandigini yaklasik 400 aracin ise hurda hale getirildigini acikladi Bakanlik olaylarla ilgili 125 ayri sorusturma kapsaminda 160 tan fazla kisinin olduruldugunu ve 5 000 den fazla kisinin sorgulanmak uzere tutuklandigini dogruladi Ayrica bakanlik 2 200 den fazla kisinin tedavi gordugunu ve yaklasik 1 300 guvenlik gorevlisinin yaralandigini da bildirdi Kazakistan cumhurbaskanligi ofisi toplamda 5 800 kisinin gozaltina alindigini soyledi Saglik Bakanligi ikisi cocuk olmak uzere toplam 164 kisinin olduruldugunu soyledi Ayrica Kazakistan in en buyuk sehri Almati da da 103 kisinin hayatini kaybettigi belirtildi Icisleri bakani duzenledigi basin toplantisinda Bugun ulkenin tum bolgelerinde durum istikrara kavustu Ulkede duzeni yeniden saglamak icin terorle mucadele operasyonu devam ediyor dedi 10 Ocak 10 Ocak ta hukumet protestolarda hayatini kaybeden onlarca kisi icin bir gunluk yas ilan etti Kazakistan Icisleri Bakanligi ulke genelinde toplam 7 939 kisinin gozaltina alindigini bildirdi Kazakistan in istihbarat ve terorle mucadele kurumu olan Ulusal Guvenlik Kurulu ulkedeki durumun istikrarli hale geldigini ve kontrol altinda oldugunu soyledi Tokayev protestolari darbe girisimi olarak nitelendirdi Hukumet ayrica gecen hafta kamu binalarina ve guvenlik guclerine saldiranlar arasinda yabanci egitimli Islamci radikallerin oldugunu ve polisin durumu kontrol altina almak icin su anda yaklasik 8 bin kisiyi gozaltina aldigini belirtti Almati daki bes gunluk internet kesintisinin ardindan internet baglantisi yeniden saglandi 11 Ocak 11 Ocak ta Kolektif Guvenlik Antlasmasi Orgutu nun video baglantisiyla cevrimici bir toplantisinda yaptigi konusmada Tokayev Kazakistan da duzenin artik yeniden saglandigini ve protestolarin bittigini soyledi Rusya Devlet baskani Vladimir Putin Kazakistan i yabanci destekli terorist ayaklanma olarak nitelendirdigi seyden koruyarak zafer kazandigini iddia etti ve diger eski Sovyet devletlerinin liderlerine Moskova liderligindeki bir ittifakin KGAO onlari da koruyacagina soz verdi Tokayev yasananlarla ilgili olarak mecliste yaptigi konusmada halkin gelir esitsizligi konusundaki hosnutsuzlugunu kabul etti ve Nursultan Nazarbayev ve arkadaslarini varliklari nedeniyle elestirdi Halkin hosnutsuzlugunun hakli oldugunu ve eski cumhurbaskani Nursultan Nazarbayev in ortaklarinin servetlerini halkla paylasmalarini istedigini soyledi Tokayev parlamentoya yaptigi konusmada Nazarbayev sayesinde ulkede cok karli bir grup sirket ve uluslararasi standartlarin bile uzerinde zengin bir grup insan ortaya cikti bence Kazakistan halkina olan borclarini odemelerinin ve onlara yardim etmelerinin zamani geldi Finansal sisteme her sey arkadaslar icin yasalar herkes icin ilkesine dayanan buyuk is gruplarinin hakim oldugunu soylemeye devam etti Ayrica servet acigini daraltma madencilik sektorundeki vergileri artirma ve devlet alimlarindaki ve Nazarbayev in ortaklarinin ticari cikarlarinin oldugu alanlardaki usulsuzlukleri ortadan kaldirma girisimlerinden de bahsetti Tokayev KGAO nun Kazakistan daki gorevini tamamladigini 13 Ocak ta ulkeden cekilmeye baslayacagini ve onumuzdeki 10 gun icinde tamamen geri cekilecegini duyurdu Icisleri Bakanligi guvenlik guclerinin protestolarla baglantili olarak 9 bin 900 den fazla kisiyi gozaltina aldigini soyledi Ayrica ulkenin baskenti Astana ya uluslararasi ucuslar yeniden baslatildi SiddetAlmati daki yetkililer protestolarda 400 den fazla isyerinin zarar gordugunu ve 200 kisinin tutuklandigini bildirdi Atirau da polis protestoculara ates acti ve en az bir kisinin olumuyle sonuclandi Hukumet 5 Ocak ta 8 kolluk gorevlisinin oldugunu ve 317 kisinin yaralandigini bildirdi Fransiz AFP haber ajansi tarafindan yayinlanan bir haberde Rus TASS haber ajansi Almati nin Cumhuriyet Meydani yakininda siddetli bir silahli catismanin goruntulerini yayinlarken duzinelerce protestocunun olduruldugunu belirtti AnalizlerBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Kazak siyasi analist Dosym Satpayev Kazak hukumetinin protestolara yanit vermek icin esas olarak guc kullanacagini belirterek Yetkililer vaatler ve tehditler karisimiyla ortaligi sakinlestirmek icin her seyi deniyorlar ancak su ana kadar ise yaramiyor Diyalog taklitleri olacak ama esasen rejim guc kullanarak karsilik verecek cunku baska araclari yok dedi dan siyaset bilimci Arkady Dubnov bu tur protestolarin Rus hukumeti icin rahatsiz edici oldugunu gozlemledi ve Dubnov Kremlin in boyle bir rejimin muhalefetle konusmaya baslayip kabul ettigini gormek istemeyecegine suphe yok dedi TepkilerBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Uluslararasi Kolektif Guvenlik Antlasmasi Orgutu Cumhurbaskani Tokayev 2020 21 Belarus protestolarini durduran Belarus devlet baskani Aleksandr Lukasenko ve Rusya devlet baskani Vladimir Putin ile gorusmelerde bulundu ve Kolektif Guvenlik Antlasmasi Orgutu nu KGAO uluslararasi teroristler olarak nitelendirdigi protestoculara mudahale etmeye cagirdi 3 Ocak 2022 de KGAO baskanligina yeni getirilen Ermenistan basbakani Nikol Pasinyan Tokayev in talebine yanit vererek CKP Meclisi Guvenlik Konseyi Baskani olarak KGAO ulkelerinin liderleriyle derhal istisarelere basliyorum aciklamasini yapti 6 Ocak 2022 de KGAO Kolektif Guvenlik Antlasmasi nin Saldirganlik durumunda guvenligi istikrari toprak butunlugunu tehdit eden silahli bir saldiri belirten 4 ve egemenlik herhangi bir uye devlete karsi bu uye devletin talebi uzerine diger tum uye devletler bu uye devlete askeri de dahil olmak uzere gerekli yardimi derhal saglayacaktir Ermenistan basbakani Pasinyan yaptigi aciklamada KGAO nun dis mudahale de dahil olmak uzere Kazakistan Cumhuriyeti nin ulusal guvenligine ve egemenligine yonelik tehditler nedeniyle konuslandirilacagini soyledi Bu sebeple Orenburg daki bir Rusya Hava Kuvvetleri alayinin Kazakistan a gonderilmek uzere kendisini hazirladigi bildirildi Diger Kuruluslar Avrupa Birligi Ilgili herkesi sorumluluk ve itidal ile hareket etmeye ve siddetin daha da tirmanmasina yol acabilecek eylemlerden kacinmaya cagiriyoruz Avrupa Birligi bariscil gosteri hakkini tanirken onlarin siddetten uzak durmalarini ve siddete tesvikten kacinmalarini bekler Turk Devletleri Teskilati Kazakistan daki olaylarda halkin sagduyusu ve normalde donus istegine guvendiklerini ve Kazakistan hukumetine ihtiyac halinde destek vermeye hazir olduklarini belirtti Turk Devletleri Teskilati nin Donem baskani olan Recep Tayyip Erdogan uye devletlerin cumhurbaskanlariyla da bir telefon gorusmesi gerceklestirdi Birlesmis Milletler Birlesmis Milletler Insan Haklari Yuksek Komiseri Michelle Bachelet Kazakistan daki tum taraflari siddetten kacinmaya ve gunlerce suren gosterilerin ardindan kitlesel huzursuzlugun ardindan magduriyetlerine bariscil bir cozum bulmaya cagirdi Bachelet yaptigi aciklamada Insanlarin bariscil protesto ve ifade ozgurlugu hakki vardir Ayni zamanda protestocular ne kadar kizgin veya kirgin olursa olsun baskalarina karsi siddete basvurmamalidir dedi Turk Hava Yollari Pazar gunune kadar Turkiye ile Kazakistan arasindaki tum yolcu seferlerini askiya aldi Ulkeler ABD Rusya Hem ABD hem de Rusya sukunet cagrisinda bulundu The Independent Amerikan hukumetinin huzursuzlugu izledigini bildirdi Turkiye Turkiye cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan Tokayev ile yaptigi telefon gorusmesinde Turkiye nin Kazakistan ile dayanisma icinde oldugunu soyledi Cin Cin Disisleri Bakanligi Sozcusu Wang Wenbin Cin ve Kazakistan in dostane iliskiler paylastigini ve stratejik ortak olduklarini ve Kazakistan da kamu duzeninin erkenden saglanmasini umduklarini ifade ederek konunun Kazakistan in ic meselesi oldugunu yineledi Ayrica bakiniz2011 Mangistav ayaklanmalari Jeltoksan OlaylariKaynakca a b c d e the Guardian Ingilizce 5 Ocak 2022 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2022 The Consequences Of Inviting Russian Led CSTO Troops Into Kazakhstan RadioFreeEurope RadioLiberty Ingilizce 7 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2022 Kazakhstan More than 160 killed 5 000 arrested during riots www aljazeera com Ingilizce 9 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ocak 2022 Kazakhstan says 164 killed in last week s protests AP NEWS Ingilizce 9 Ocak 2022 9 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ocak 2022 Kazakhstan unrest Fresh gunfire as president says order largely restored BBC News 7 Ocak 2022 6 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2022 Nearly 8 000 detained in Kazakhstan over violent protests AP NEWS Ingilizce 10 Ocak 2022 10 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ocak 2022 eurasianet org Ingilizce 4 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2022 RadioFreeEurope RadioLiberty Ingilizce 3 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2022 a b c d e f g Kantchev Georgi 7 Ocak 2022 Kazakhstan s Elite Got Richer on Natural Resources Then Came the Unrest Wall Street Journal Ingilizce ISSN 0099 9660 10 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2022 a b Reuters 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2022 the Guardian Ingilizce 5 Ocak 2022 4 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2022 a b c d e f Kazakhstan protests president denounces protesters as terrorists the Guardian Ingilizce 5 Ocak 2022 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2022 Milliyet 6 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Ocak 2022 Jacobs Harrison 6 Ocak 2022 Russia led alliance troops have arrived in Kazakhstan after mass protests NPR Ingilizce 6 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2022 a b Reuters 5 Ocak 2022 Kazakhstan declares state of emergency in protest hit city province Reuters Ingilizce 7 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2022 a b Kazakhstan unrest Government restores fuel price cap after bloodshed BBC News Ingilizce 6 Ocak 2022 6 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2022 a b Kazakhstan imposes 180 day state regulation on fuel food prices amid protests Anadolu Ajansi 7 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2022 a b c d Auyezov Olzhas 7 Ocak 2022 Kazakh president gives shoot to kill order to put down uprising Reuters Ingilizce 7 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2022 a b Kazakhstan unrest Fresh gunfire as president says order largely restored BBC News Ingilizce 7 Ocak 2022 6 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2022 a b Kazakh President Constitutional Order Restored www voanews com 7 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2022 a b Child Anealla Safdar David Shoot to kill without warning Kazakh leader to troops www aljazeera com Ingilizce 8 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2022 a b Kazakhstan president says he gave order to open fire with lethal force the Guardian Ingilizce 7 Ocak 2022 7 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2022 a b Kazakh president Forces can shoot to kill to quell unrest AP NEWS Ingilizce 7 Ocak 2022 8 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2022 a b c Nearly 8 000 detained in Kazakhstan over violent protests AP NEWS Ingilizce 10 Ocak 2022 10 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ocak 2022 a b Reuters 11 Ocak 2022 President of Kazakhstan says he has weathered attempted coup d etat Reuters Ingilizce 11 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2022 a b c d Kazakh President Announces CSTO Troop Withdrawal Criticizes Predecessor RadioFreeEurope RadioLiberty Ingilizce 12 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2022 a b RBK Rusca 11 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Ocak 2022 a b the Guardian Ingilizce 5 Ocak 2022 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2022 a b Redmayne Nick 16 Aralik 2021 The truth about the world s most misunderstood country The Telegraph Ingilizce ISSN 0307 1235 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2022 IMF Ingilizce 2 Subat 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Ocak 2022 Stodghill Ron 5 Kasim 2006 Oil Cash and Corruption The New York Times Ingilizce ISSN 0362 4331 31 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2022 web archive org 3 Mart 2016 8 Mart 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Ocak 2022 Global Wealth Report 2018 Credit Suisse Ingilizce 11 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2022 Kazakhstan explainer Why did fuel prices spike bringing protesters out onto the streets Eurasianet eurasianet org Ingilizce 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2022 Zhanaozency vnov prishli v akimat trebuya snizheniya cen na gaz Radio Azattyk Rusca 4 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2022 a b V aeroportu Aktau v Kazahstane zaderzhivaetsya chast rejsov TASS 4 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2022 a b c Radio Azattyk Rusca 2 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2022 a b c Radio Azattyk Rusca 3 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2022 a b Radio Azattyk Rusca 3 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2022 a b inbusiness kz Rusca 3 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Ocak 2022 Arsivlenmis kopya 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2022 a b Nastoyashee Vremya Rusca 3 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2022 a b Radio Azattyk Rusca 4 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2022 a b tengrinews kz 4 Ocak 2022 Glavnye novosti Kazahstana Tengrinews kz Rusca 3 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2022 a b c d V Alma Ate prohodyat zaderzhaniya protestuyushih RIA Novosti Rusca 5 Ocak 2022 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2022 RIA Novosti Rusca 5 Ocak 2022 4 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2022 Internet disrupted in Kazakhstan amid energy price protests NetBlocks Ingilizce 4 Ocak 2022 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2022 NetBlocks Kazakstanda internet chekteldi Azattyk Ynalgysy Kirgizca 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2022 euronews 5 Ocak 2022 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2022 Auyezov Olzhas 5 Ocak 2022 Kazakh president fails to quell protests 8 deaths reported Reuters Ingilizce 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2022 REFORM by 5 Ocak 2022 REFORM by Rusca 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2022 Hart Robert 5 Ocak 2022 Kazakhstan Reportedly Hit By Internet Blackout As Oil Rich Nation Breaks Out In Rare Anti Government Protests Forbes Ingilizce 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Agence France Presse AFP 5 Ocak 2022 Kazakhstan Sees Nation scale Internet Blackout Amid Protests www barrons com Ingilizce 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Report Kazakh president s home ablaze as protests escalate Associated Press Ingilizce 5 Ocak 2022 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2022 Zdanie merii Almaty zahvacheno iz zdaniya idet dym Video centralasia media 5 Ocak 2022 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2022 Office of ruling Nur Otan party set on fire in Almaty akipress com 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2022 a b c O Connor Tom 5 Ocak 2022 Kazakhstan president asks Russia led military alliance for help amid protests Newsweek Ingilizce 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2022 Hopkins Valerie Nechepurenko Ivan 5 Ocak 2022 Kazakh Protesters Burn Government Offices as Unrest Sweeps Country The New York Times Ingilizce ISSN 0362 4331 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2022 Satubaldina Assel January 2022 Zhanna Shayakhmetova in Nation on 5 5 Ocak 2022 Kazakhstan Declares State of Emergency After Fuel Price Protests The Astana Times Ingilizce 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2022 Police detain nearly 2 000 protesters in Almaty TASS 6 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2022 Dozens of protesters and police dead amid Kazakhstan unrest the Guardian Ingilizce 6 Ocak 2022 6 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2022 Light Felix 6 Ocak 2022 Russia s Involvement in Kazakhstan s Crisis Could Have Wide Implications The Moscow Times Ingilizce 6 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2022 Russian paratroopers arrive in Kazakhstan as unrest continues the Guardian Ingilizce 6 Ocak 2022 6 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2022 Nechepurenko Ivan Hopkins Valerie Santora Marc 7 Ocak 2022 Kazakhstan s President Says Security Forces Can Fire Without Warning to Quell Unrest The New York Times Ingilizce ISSN 0362 4331 7 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2022 Iddia Nazarbayev ve ailesi Kazakistan i terketti Halk TV 7 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2022 Faulconbridge Guy 7 Ocak 2022 West must stand up to Russia in Kazakhstan opposition leader says Reuters Ingilizce 7 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2022 At least 18 security officers killed in protests in Kazakhstan Anadolu Ajansi 7 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2022 Auyezov Olzhas Vaal Tamara 8 Ocak 2022 Ex security chief arrested as Kazakhstan presses crackdown on unrest Reuters Ingilizce 8 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ocak 2022 Gas price protests in Kazakhstan leave at least 40 dead and more than 4 400 arrested Market Research Telecast Ingilizce 8 Ocak 2022 8 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ocak 2022 Kazakhstan police detain over 4 400 people in riots TASS 8 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ocak 2022 a b Kazakhstan More than 160 killed 5 000 arrested during riots www aljazeera com Ingilizce 9 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ocak 2022 AP NEWS Ingilizce 9 Ocak 2022 9 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ocak 2022 Kazakhstan says 5 800 detained in week of protests Arab News Ingilizce 9 Ocak 2022 Erisim tarihi 10 Ocak 2022 RBK Rusca 10 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ocak 2022 Kazakhstan blames foreign trained Islamic radicals for unrest South China Morning Post Ingilizce 10 Ocak 2022 10 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ocak 2022 Kazakhstan unrest Internet returns to Almaty following a five day outage BBC News Ingilizce 10 Ocak 2022 10 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ocak 2022 Vaal Tamara 10 Ocak 2022 Putin claims victory in defending Kazakhstan from revolt Reuters Ingilizce 11 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2022 Vaal Tamara 11 Ocak 2022 Russian troops to quit Kazakhstan says president taking aim at the elite Reuters Ingilizce 11 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Ocak 2022 Vo vremya besporyadkov v Kazahstane pogibli 8 policejskih i voennyh 317 raneny Novosti Pervyj kanal Kazakistan daki isyanlarda 8 polis ve asker oldu 317 kisi yaralandi 1tv ru Rusca 5 Ocak 2022 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2022 V Alma Ate nachalas intensivnaya perestrelka mezhdu voennymi i vooruzhennymi lyudmi TASS 6 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2022 Hopkins Valerie Nechepurenko Ivan 5 Ocak 2022 Russia Allied Forces to Intervene as Unrest Sweeps Kazakhstan The New York Times Ingilizce ISSN 0362 4331 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2022 TASS 6 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Ocak 2022 a b c eurasianet org Ingilizce 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Ocak 2022 Kazakhstan Statement by the Spokesperson on the latest developments EEAS 5 Ocak 2022 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2022 The European Union encourages a peaceful resolution of the situation through inclusive dialogue with all stakeholders and respect for the fundamental rights of citizens Turkiye Sputnik 6 Ocak 2022 Turk Devletleri Teskilati Kazakistan a destek vermeye haziriz Sputnik Turkiye 6 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2022 TRT Haber 6 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Ocak 2022 Son dakika Cumhurbaskani Erdogan dan Kazakistan diplomasisi Hurriyet 6 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2022 UN rights chief urges step back from violence in Kazakhstan Ingilizce The New Arab Staff amp Agencies 6 Ocak 2022 7 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2022 www ohchr org 4 Subat 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Ocak 2022 Gadzo David Child Anealla Safdar Mersiha Kazakhstan unrest latest updates Russia led troops arrive www aljazeera com Ingilizce 6 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2022 The Independent Ingilizce 5 Ocak 2022 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Ocak 2022 Kazakhstan unrest From Russia to US the world reacts www aljazeera com Ingilizce 6 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2022 China expresses hopes for early restoration of public order in Kazakhstan ANI News Ingilizce 6 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2022