Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ark ya da kanal, insan eli ile yapılmış, sulama ya da ulaşım amacı ile kullanılan su yoludur. Akma hızı fazla olmayan ırmaklar geçmişten günümüze hep ulaşım için kullanılagelmiştir. Bu ırmakların birbirlerine yakınlaştığı yerlerde kanallar açılmak suretiyle ulaşım daha da kolay hâle getirilmiştir.
Tarihi
Bilinen en eski kanal milâttan önce yaklaşık 4000'li yıllarda Mezopotamya'da yapılmıştır. Eski zamanların en uzun kanalı ise Büyük Çin Kanalı'dır. 1794 km uzunluğundaki kanal İmparator 'ı Pekin ve Hangzhou arasında taşımak için yapılmıştır. Proje resmî olarak 605 yılında başlamış olsa da ilk temelleri milâttan önce 486 yılında atılmıştır. Türk tarihinde de Sokollu Mehmed Paşa, Don-İdil ırmakları ile Kızıldeniz-Akdeniz bağlantılarını sağlamak için kanal projeleri tasarlamıştır. Fakat kendi bu işleri gerçekleştirememiştir. Daha sonra bu projelerden Süveyş'i İngilizler, Don-İdil'i Ruslar hayata geçirmişler ve ulaşımda yeni bir devir açmışlardır. Bunun yanında Amerikalıların açtığı Panama Kanalı da yeryüzündeki en önemli kanallar arasındadır.
Ulaşım amaçlı kanallar
Avrupa
Avrupa'da suyollarını geliştirmek için birçok kanal yapılmıştır. Özellikle Napolyon döneminde Fransa'da, 1760'larda da İngiltere'de kanal yapımı en üst seviyesine ulaşmış ve ülke içinde kömür ve diğer sanayi hammaddelerinin yolda kalma süreleri büyük oranda düşürülmüştür. Avrupa'daki en önemli kanallar Ren-Main-Tuna Kanalı ile Ren-Rhône Kanalı sayılabilir. Avrupa'nın en büyük kanalları, 1895'te Kuzey Denizi'nden Baltık Denizi'ne açılan Kiel Kanalı ile -Amsterdam artasına yer alan 'dır.
Rusya
En çok kanala sahip ülkelerden biri de Rusya'dır. Su taşıma oranı çok yüksek olan nehirlere sahip olan Rusya yaptığı kanallarla Hazar Denizi'nden Sankt-Peterburg'a, Moskova'dan Karadeniz'e kadar ulaşır. İdil ve Don Nehri arasındaki Don-İdil Kanalı ile Ruslar, Hazar Gölü ve Karadeniz'i birbirine bağlamışlar ve Hazar, artık tamamen bir deniz hâline gelmiştir. Bugün bir gemi Hazar Denizi'nden çıktığı takdirde açık denizlere ulaşabilir.
Türkiye
Türkiye'de ulaşım yapılmasına zemin hazırlayacak potansiyele sahip herhangi bir akarsu bulunmaz. ve Bartın Çayı haricindeki akarsularda ulaşım yapılamamasının sebebi akarsuların taşıdıkları suların az olması, derinliklerinin yetersiz olması ve hareketli akmalarıdır. Fakat buna rağmen tarım için açılmış birçok küçük ölçekli kanal bulunur. Türkiye'de kanal yapım işleri genelde DSİ tarafından yürütülür. İhtiyacı olan bölgelere küçük ölçekli kanallar ile su götürülür.
Dünya
Süveyş Kanalı'nın açılmasının ardından 'de Panama kıstağını aynı yöntem ile açma girişimlerinde bulunmuş olsa da salgın hastalıklar ve teknik güçlükler nedeniyle başarılı olamadı. Daha sonra Panama Kanalı'nı Amerika Birleşik Devletleri havuz sistemi ile açtı ve 1914'te kendisi işletmeye başladı.
Ünlü kanallar
- Büyük Çin Kanalı (En uzun kanal)
- (Yeryüzündeki en eski kanal)
- - Tayvan
- Süveyş Kanalı - Mısır
- Panama Kanalı - Panama
- Korint Kanalı - Yunanistan
- - Florida
- Venedik Kanalları
- Amsterdam Kanalları
- Kiel Kanalı
- Saimaa Kanalı - (Lappeenranta, Finlandiya)
- Welland Kanalı - (Ontario, Kanada)
- Erie Kanalı - (New York)
Kanal kenarlarına kurulmuş şehirler
Kanallar tüm dünyada İtalya'nın Venedik şehri ile özdeşleşmiştir. Öyle ki kanalı olan şehirlere " ...'nın Venedik'i" unvanı verilir. Venedik aslında bataklık olan adaların üstüne kurulmuş bir şehirdir. Evler tahta destekler ile ayakta durur ve aslında kanalların oluşumunda insan pek de etkili değildir. Fakat yine de kanalların ıslahı insanlarca yapılmıştır. Venedik'in yanı sıra Hollanda'nın başkenti Amsterdam da hemen hemen aynı şekilde oluşmuştur. İlk başlarda bir köy olan Amsterdam, kanalların yapılması ile önemli bir liman hâline gelmiş ve 1300'lerde bir şehir olmuştur.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ark ya da kanal insan eli ile yapilmis sulama ya da ulasim amaci ile kullanilan su yoludur Akma hizi fazla olmayan irmaklar gecmisten gunumuze hep ulasim icin kullanilagelmistir Bu irmaklarin birbirlerine yakinlastigi yerlerde kanallar acilmak suretiyle ulasim daha da kolay hale getirilmistir Amsterdam daki Prinsengracht kanaliCanal a Zaandam Claude Monet 1871 TarihiBilinen en eski kanal milattan once yaklasik 4000 li yillarda Mezopotamya da yapilmistir Eski zamanlarin en uzun kanali ise Buyuk Cin Kanali dir 1794 km uzunlugundaki kanal Imparator i Pekin ve Hangzhou arasinda tasimak icin yapilmistir Proje resmi olarak 605 yilinda baslamis olsa da ilk temelleri milattan once 486 yilinda atilmistir Turk tarihinde de Sokollu Mehmed Pasa Don Idil irmaklari ile Kizildeniz Akdeniz baglantilarini saglamak icin kanal projeleri tasarlamistir Fakat kendi bu isleri gerceklestirememistir Daha sonra bu projelerden Suveys i Ingilizler Don Idil i Ruslar hayata gecirmisler ve ulasimda yeni bir devir acmislardir Bunun yaninda Amerikalilarin actigi Panama Kanali da yeryuzundeki en onemli kanallar arasindadir Ulasim amacli kanallarSete Fransa da bir kanalAvrupa Avrupa da suyollarini gelistirmek icin bircok kanal yapilmistir Ozellikle Napolyon doneminde Fransa da 1760 larda da Ingiltere de kanal yapimi en ust seviyesine ulasmis ve ulke icinde komur ve diger sanayi hammaddelerinin yolda kalma sureleri buyuk oranda dusurulmustur Avrupa daki en onemli kanallar Ren Main Tuna Kanali ile Ren Rhone Kanali sayilabilir Avrupa nin en buyuk kanallari 1895 te Kuzey Denizi nden Baltik Denizi ne acilan Kiel Kanali ile Amsterdam artasina yer alan dir Rusya En cok kanala sahip ulkelerden biri de Rusya dir Su tasima orani cok yuksek olan nehirlere sahip olan Rusya yaptigi kanallarla Hazar Denizi nden Sankt Peterburg a Moskova dan Karadeniz e kadar ulasir Idil ve Don Nehri arasindaki Don Idil Kanali ile Ruslar Hazar Golu ve Karadeniz i birbirine baglamislar ve Hazar artik tamamen bir deniz haline gelmistir Bugun bir gemi Hazar Denizi nden ciktigi takdirde acik denizlere ulasabilir Turkiye Turkiye de ulasim yapilmasina zemin hazirlayacak potansiyele sahip herhangi bir akarsu bulunmaz ve Bartin Cayi haricindeki akarsularda ulasim yapilamamasinin sebebi akarsularin tasidiklari sularin az olmasi derinliklerinin yetersiz olmasi ve hareketli akmalaridir Fakat buna ragmen tarim icin acilmis bircok kucuk olcekli kanal bulunur Turkiye de kanal yapim isleri genelde DSI tarafindan yurutulur Ihtiyaci olan bolgelere kucuk olcekli kanallar ile su goturulur Dunya Suveys Kanali nin acilmasinin ardindan de Panama kistagini ayni yontem ile acma girisimlerinde bulunmus olsa da salgin hastaliklar ve teknik guclukler nedeniyle basarili olamadi Daha sonra Panama Kanali ni Amerika Birlesik Devletleri havuz sistemi ile acti ve 1914 te kendisi isletmeye basladi Unlu kanallarSuveys KanaliBuyuk Cin Kanali En uzun kanal Yeryuzundeki en eski kanal Tayvan Suveys Kanali Misir Panama Kanali Panama Korint Kanali Yunanistan Florida Venedik Kanallari Amsterdam Kanallari Kiel Kanali Saimaa Kanali Lappeenranta Finlandiya Welland Kanali Ontario Kanada Erie Kanali New York Kanal kenarlarina kurulmus sehirlerVenedik kanallariAmsterdam kanallari Kanallar tum dunyada Italya nin Venedik sehri ile ozdeslesmistir Oyle ki kanali olan sehirlere nin Venedik i unvani verilir Venedik aslinda bataklik olan adalarin ustune kurulmus bir sehirdir Evler tahta destekler ile ayakta durur ve aslinda kanallarin olusumunda insan pek de etkili degildir Fakat yine de kanallarin islahi insanlarca yapilmistir Venedik in yani sira Hollanda nin baskenti Amsterdam da hemen hemen ayni sekilde olusmustur Ilk baslarda bir koy olan Amsterdam kanallarin yapilmasi ile onemli bir liman haline gelmis ve 1300 lerde bir sehir olmustur Kaynakca Nijman Jan 2020 Geography Realms Regions and Concepts 20 bas Wiley ISBN 978 1119607410