Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Asya çitası (Acinonyx jubatus venaticus) ya da bilinen diğer adıyla İran çitası, günümüzde yalnızca İran'da yaşayan kritik tehlikedeki bir çita alt türüdür. Bir zamanlar Arap Yarımadası ve Yakın Doğu'dan Hazar bölgesi, Kızılkum Çölü ve Hindistan'a kadar uzanıyordu; ancak 20. yüzyılda bu bölgelerde soyu tükendi.
| Asya çitası | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||||||||
 Kritik tehlikede (IUCN 3.1) | |||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Üçlü adlandırma | |||||||||||||||||||||
| Acinonyx jubatus venaticus (, 1821) | |||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||
| A. j. venaticus dağılımı (yeşil) | |||||||||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||||||||
| A. j. venator Brookes, 1828 A. j. raddei (Hilzheimer, 1913) | |||||||||||||||||||||
Asya çitası, insan nüfus yoğunluğunun çok düşük olduğu İran'ın doğu-orta kurak bölgesindeki korunan alanlarda varlığını sürdürmektedir. Aralık 2011 ile Kasım 2013 arasında, 14 farklı koruma alanında 84 birey görüldü ve fotokapan fotoğraflarından 82 birey tespit edildi. Aralık 2017 itibarıyla, İran'ın merkezi platosunda 140.000 km2 (54.000 sq mi)'nin üzerine dağılmış üç alt popülasyonda 50'den az bireyin kaldığı düşünülmektedir. Asya çitasının korunması konusunda uluslararası farkındalık yaratmak amacıyla, 2014 FIFA Dünya Kupası'nda İran millî futbol takımının formalarında bir illüstrasyon kullanıldı.
Asya çitası, Afrika'daki çita popülasyonundan 32.000 ila 67.000 yıl önce ayrıldı.Hindistan'daki İngiliz sömürge dönemlerinde, yaban antilopları avlamak için kullanmak üzere, Hint kraliyetleri tarafından çok sayıda esaret altında tutulanlardan türetilen av leoparı ismiyle anılmaktaydı.
Taksonomi
Felis venatica, Hindistan'dan bir yelesiz çitanın taslağına dayanılarak 1821'de tarafından önerildi. Griffith'in tanımı, asistanı 'in yardımıyla 1827'de 'de yayımlandı.
Acinonyx raddei, 1913'te Max Hilzheimer tarafından Orta Asya'daki Trans-Hazar çita popülasyonu için önerildi. Hilzheimer'ın tür örneği Türkmenistan'ın Merv kentinden gelmektedir.
Evrimsel tarihi
Çita alt türleri üzerinde yapılan beş yıllık bir filocoğrafik çalışmanın sonuçları, Asya ve Afrika çita popülasyonlarının 32.000 ila 67.000 yıl önce ayrıldığını ve genetik olarak farklı olduğunu göstermiştir. Dokuz ülkede mitokondriyal DNA'yı çıkarmak için 94 çita örneği vahşi, ele geçirilen, esir bireylerden ve müze örneklerinden toplandı. İran'daki nüfus, otokton monofiletik ve Asya alt türlerinin kalan son temsilcisi olarak kabul edilmektedir.
Özellikleri
Asya çitası, yanlarda, burnun önünde, gözlerin altında ve bacakların iç kısımlarında daha soluk olan devetüyü açık kahverengi bir kürke sahiptir. Küçük siyah benekler, baş ve ense üzerinde çizgiler halinde yer alır, ancak düzensiz olarak vücuda, bacaklara, pençelere ve kuyruğa dağılmış haldedir. Kuyruk ucunda siyah çizgiler vardır. Post ve yelesi, Afrika çita alt türlerinden daha kısadır. Yetişkin bir Asya çitasının başı ve gövdesi 66-84 cm (26-33 in) uzunluğunda kuyruğu ile yaklaşık 112-135 cm (44-53 in) boyutlarındadır. Yaklaşık 34-54 kg (75-119 lb) ağırlığındadır. Erkekler dişilerden biraz daha büyüktür.
Çita, dünyadaki en hızlı kara hayvanıdır. Daha önce, bir çitanın vücut ısısının, yüksek metabolik aktivite nedeniyle avlanma esnasında arttığı düşünülmekteydi. Bir kovalamaca esnasında, bir çitanın vücudu kısa bir süre içerisinde, muhtemelen vücut sıcaklığını yükseltmek için depolanan glikolizden üretilen ısının büyük bir kısmı ile dinlenme halindekinden 60 kat daha fazla ısı üretebilir. Bu iddia, iki çitanın bir koşu bandında dakikalarca koştuğu, ancak doğal ortamlarda yapılan çalışmalarla çeliştiği ve bu da bir avlanma sırasında vücut ısısının nispeten aynı kaldığını gösteren deneylerden elde edilen verilerle desteklendi. 2013 yılında yapılan bir çalışmada, stres hipertermisi ve vücut sıcaklığında hafif bir artış olduğunu iddia etti. Bir avlanmadan sonra, çitanın sinirliliği, yüksek sempatik sinir aktivitesi içeren ve vücut ısısını yükselten stres hipertermisine neden olabilir. Bir avlanmadan sonra, başka bir yırtıcının onu öldürme riski büyüktür ve çita tetikte ve streslidir. Artan sempatik aktivite, çitanın vücudunu başka bir avcı yaklaştığında koşması için hazırlar. 2013 yılındaki bir çalışma, avını kovalamayan çitanın bile, av yakalandıktan sonra vücut sıcaklığında ve sempatik aktivitede bir artış yaşadığını gösterdi.
Dağılım ve yaşam alanı
Çita; açık topraklarda, küçük düzlüklerde, yarı çöl alanlarda ve av mevcudiyedinin olduğu diğer açık habitatlarda gelişir. Asya çitası, Kirman, Horasan, Simnan, Yezd, Tahran ve Merkezi vilayetlerinin bazı kısımları da dahil olmak üzere, İran'ın doğu yarısındaki Kebir Çölü çevresindeki çöl bölgelerinde yaşar. Birçoğu, Kavir Millî Parkı, Touran Ulusal Parkı, Bafq Koruma Alanı, Dar-e Anjir Yaban Hayatı Koruma Alanı ve Naybandan Doğal Yaşam Koruma Alanı'nda yaşamaktadır.
1970'lerde İran'daki Asya çitası nüfusunun 11 korunan alanda yaklaşık 200 bireyden oluştuğu tahmin edilmekteydi. 1990'ların sonunda, nüfusun 50 ila 100 birey olduğu tahmin edilmekteydi. 2001 ile 2012 yılları arasında 18 korunan alanda fotokapan ile yapılan araştırma çalışmalarında, 15-17 familyada toplam 82 birey kaydedildi ve tanımlandı. Bunlardan sadece altı birey üç yıldan uzun bir süre kaydedildi.
Bu dönemde kaçak avlanma, trafik kazaları ve doğal nedenlerden dolayı 42 çita hayatını kaybetti. Popülasyonları parçalanmıştır ve Simnan, Kuzey Horasan, Güney Horasan, Yezd, İsfahan ve Kirman vilayetlerinde yaşadıkları bilinmektedir.
2018 yazında, İran'ın Simnan Eyaleti'ndeki Khar Millî Parkı'nda bir dişi çita ve dört yavru görüldü.
Eski yaşam aralığı
Asya çitası bir zamanlar Arap Yarımadası ve Yakın Doğu'dan İran, Kafkasya, Orta Asya, Afganistan ve Pakistan'dan Hindistan'a kadar uzanmaktaydı.
Türkiye'deki nüfus, 19. yüzyılda zaten tükenmişti.Irak'ta çita 1926'da Basra'nın batısındaki çölde kaydedildi. Son kayıt 1991'de yayınlandı ve bu çita bir araba tarafından öldürüldü. Sina Yarımadası'nda, 1946'da iki çitanın görüldüğü bildirildi. Arap yarımadasında, kuzey ve güneydoğu sınırlarında görüldü ve 1974'ten önce hem Suudi Arabistan'da hem de Kuveyt'te rapor edildi. 1973'te Suudi Arabistan'ın kuzeyindeki Hail Bölgesi'nde iki çita öldürüldü. Yemen'de bilinen son çita 1963 yılında Umman ile uluslararası sınırın yakınlarındaki Wadi Mitan'da görüldü. Umman'ın 'nda, 1977'de Cibjat yakınlarında bir çita vuruldu.
Orta Asya'da, çitaların ve avlarının kontrolsüz avlanması, kış mevsiminin şiddetli geçmesi ve otlakların tarım için kullanılan alanlara dönüştürülmesi, nüfusun azalmasına katkıda bulundu. 20. yüzyılın başlarında Orta Asya'daki aralık önemli ölçüde azaldı. 1930'larda çitalar, Kazakistan ve Özbekistan'daki ve Mangışlak Yarımadası ile Kopet Dağları'nın eteklerine ve Türkmenistan'ın güneyindeki İran ve Afganistan sınırındaki bir bölgeye hapsedildi. Tejen ve Murghab Nehirleri arasındaki bu bölgede bilinen son kayıt 1957'ye, Ustyurt platosunda Temmuz 1983'e ve Kopet Dağları'nda Kasım 1984'e kadar uzanmaktadır.Batız Devlet Tabiatı Koruma Alanı görevlileri, bu bölgede 2014 yılına kadar bir çita görmediler; İran ve Türkmenistan arasındaki sınır çitinin engel olacağı düşünülmektedir.
Afganistan'daki pazarlarda, biri 1971'de ve diğeri 2006'da olmak üzere iki deri görüldü, ikincisi Samangan'dan rapor edildi.
Hindistan'da ise , Pencap, Sind ve Ganj'ın güneyinde, Bengal'den Dekan Yaylası'nın kuzey kesimindeki bölgelerde görüldü. Ayrıca Kaimur Bölgesi, Darrah ve Racastan'ın diğer çöl bölgelerinde ve Gucerat ve Orta Hindistan'ın bazı bölgelerinde de mevcuttu.Ekber Şah, 16. yüzyılın ortalarında çitalarla tanıştı ve onları kara antilop, hint ceylanı ve dört boynuzlu antilobu yakalamak için kullandı. İddiaya göre saltanatı sırasında 1000 çitaya sahipti, ancak bu kadar çok hayvanın barınması ve her gün yeterli şekilde beslenmesi için gereken tesisin olmaması nedeniyle bu rakamın abartıldığı düşünülmektedir. Doğal ortamında annelerinden avlanma becerilerini zaten öğrenmiş olan yetişkin çitaların, kraliyet avlarına yardım etmek için tutsak edilmesi, Hindistan'daki türlerin popülasyonunun düşmesindeki bir başka önemli neden olduğu iddia edilmektedir, çünkü esir hayvanlarda birden çok yavrunun doğduğu yalnızca bir kayıt mevcuttur. 20. yüzyılın başlarında, vahşi Asya çitaları Hindistan'da o kadar enderdi ki, 1918 ile 1945 arasında, Hint prensler çeşitli hayvanları avlamak için Afrika'dan çita ithal ettiler. Hindistan'ın son çitalarından üç tanesi 1948'de Maharajah Ramanuj Pratap Singh Deo tarafından vuruldu. 1951'de Çatisgarh'ın kuzeybatısındaki Koriya bölgesinde bir dişi görüldü.
IUCN Kırmızı Listesinin 2015 güncellemesinde, Asya çitası Irak, Orta Asya, Afganistan, Pakistan ve Hindistan'da bölgesel olarak soyu tükenmiş olarak kabul edilmektedir.
Ekoloji ve davranış
Miandasht Yaban Hayatı Koruma Alanı'nda Ocak 2003 ile Mart 2006 arasında çitaların çoğu, gündüz vakti su yollarının yakınında görüldü. Bu gözlem çitaların avlarının olduğu zamanlarda daha çok aktif olduklarını gösterdi.
2009 ve 2011 yılları arasında elde edilen fotokapan verileri, bazı çitaların uzun mesafeler kat etme eğiliminde olduğunu, bir dişinin yaklaşık 150 km (93 mi) uzaklıkta olan ve bir demiryolu ve iki karayolu ile geçilen iki koruma alanında kaydedildiğini göstermektedir. Üç erkek kardeş ve farklı bir yetişkin erkek, geniş ev menziline sahip olduklarını gösteren üç alanda kaydedildi.
10. yüzyılın sonundan önce, koşulların farklı olduğu Güney Kafkasya'da, karaca ve yaban domuzu gibi toynaklı hayvanların sayısı, Asya aslanı ve çita gibi avcıları besleyecek kadar büyüktü. Ancak insan sayısının artması ve çevresel koşulların değişmesi sonucunda, toynaklıların sayısı azaldı, bu durum çita ve Asya aslanı gibi avcıları olumsuz etkiledi. Bunun yanında Hazar kaplanı 20. yüzyıla kadar o bölgede varlığını sürdürmeyi başardı, İran parsı hala orada görülmektedir. Çitanın 13. yüzyıla kadar Güney Kafkasya'da hayatta kalmış olabileceği tahmin edilmektedir (Vereshchagin, 1952; Avaliani, 1965).
Üreme
Dişilerin başarılı bir şekilde yetiştirdiklerine dair kanıtlar çok nadirdir. İran'da yapılan birkaç gözleme göre, yıl boyunca bir ila dört yavru doğurmaktadırlar. Nisan 2003'te, bir inde gözleri hala kapalı olan dört yavru bulundu. Kasım 2004'te, bir fotokapan ile yaklaşık 6-8 aylık bir yavru kaydedildi. Üreme başarısı avın mevcudiyetine bağlıdır. Ocak 2008'de, yaklaşık 7-8 aylık bir erkek yavrusu bir koyun çobanından kurtarılarak esaret altına alındı.
Ekim 2013'te, İran Yaban Hayatı Mirası Vakfından koruma uzmanları, Khar Turan Millî Parkı'nda dört yavrulu bir anneyi filme aldı. Aralık 2014'te, aynı milli parkta dört çita görüldü ve fotokapanla fotoğraflandı. Ocak 2015'te Miandasht Vahşi Yaşam Barınağı'nda diğer üç yetişkin Asya çitası ve yavrusuyla birlikte bir dişi görüldü. O sırada 11 çita görülürken, bir ay sonra dört çita daha görüldü. Temmuz 2015'te Khar Turan Millî Parkı'nda beş yetişkin çita ve üç yavru görüldü.
Asya çita nüfusunun artmakta olduğu düşünülmektedir. Aralık 2015'te, yakın zamanda 18 yeni Asya çitası yavrusunun doğduğu ve Pardisan Park'ta tutsak olan iki Asya çitasının doğum yapacağı bildirildi.
Tehditler
Asya çitası, 1996'dan beri IUCN Kırmızı Listesinde kritik tehlike sınıfında listelenmektedir. 1979 İran Devrimi'nin ardından, yaban hayatının korunması birkaç yıl boyunca kesintiye uğradı. Bozkırlarda silahlı araçlarla harekâtlar düzenlendi ve yerel halk çitaları ve av türlerini kontrolsüz bir şekilde avladı. Ceylan nüfusu birçok bölgede azaldı ve çitalar uzak dağlık habitatlara çekildi.
Azalan ceylan sayısı, zulüm, arazilerin kullanım amaçlarının değişmesi, habitat bozulması ve parçalanması ve çölleşme gibi etmenler çita nüfusunun azalmasına katkıda bulundu. Çita, antilopların avlanması ve çiftlik hayvanlarının aşırı otlatmasının bir sonucu olarak av kaybına uğramaktadır. Çobanların sürüleriyle birlikte av kaynaklarının olduğu bölgeye girerek onları uzaklaştırdılar. Bir çoban motosikletiyle, iki yavrusu olan bir dişi çitayı, yavrulardan biri yorulup yere yığılıncaya kadar kovaladı. Düşen yavruyu yakaladı ve İran Çevre Bakanlığı memurları tarafından kurtarılıncaya kadar evinde iki hafta boyunca zincirle tuttu.
Yaşam alanlarının yakınında madencilik ve yol yapımı da nüfusu tehdit etmektedir. Orta ve doğu İran'da üç farklı bölgede, çitaların yaşam alanlarından kömür, bakır ve demir çıkartıldı. Korunan alanlar dışında kömür (Nayband) ve demir (Bafq) için iki bölgenin en büyük çita popülasyonuna sahip olduğu tahmin edilmektedir. Madenciliğin kendisi, nüfus için doğrudan bir tehdit oluşturmasa da; yol yapımı ve bunun sonucunda ortaya çıkan trafik, çitayı kaçak avcılar da dahil olmak üzere insanlar için erişilebilir hale getirmektedir. İran'ın Afganistan ve Pakistan'a olan sınır bölgeleri, yani Belucistan Eyaleti, İran'ın orta ve batı bölgelerinde faaliyet gösteren ve çitanın habitatından geçen silahlı kanun kaçakları ve afyon kaçakçıları için başlıca geçitlerdir. Çöl boyunca kontrolsüz avlanma, üç ülkenin hükûmetleri tarafından etkili bir şekilde kontrol edilememektedir.
Çobanlar ve çitalar arasındaki çatışma, korunan alanların dışındaki nüfusu tehdit etmektedir. Birkaç çoban, çiftlik hayvanlarının kaybını önlemek amacıyla ya da ödül avcılığı, ticaret ve eğlence için çitaları öldürdü. Bazı çobanlara, korunaklı alanlarda büyük mastif tipi köpekler eşlik etmektedir. Bu köpekler 2013 ile 2016 yılları arasında beş çitayı öldürdü.
2007 ve 2011 yılları arasında, Yezd Eyaleti'ndeki transit bir yolda, araçların çarptığı 6 çita, 13 yırtıcı hayvan ve 12 İran ceylanı öldü. 2001 ve 2014 yılları arasında meydana gelen trafik kazalarında en az 11 Asya çitası öldü. İran'daki karayolu ağı, nüfus birimleri arasındaki bağlantıyı engellemesi sebebiyle küçük nüfus açısından çok yüksek bir risk oluşturmaktadır. Bafq Koruma Alanı'nın içinden geçen bir yol yapımını durdurma çabaları başarısız oldu.
Koruma çalışmaları
Eylül 2001'de, İran Çevre Bakanlığı tarafından, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı'nın , Doğal Hayatı Koruma Derneği (WCS), IUCN Kedi Uzman Grubu, ve İran Çita Derneği işbirliğiyle "Asya Çitasının Korunması ve İlişkili Biyotası" projesi başlatıldı.
WCS ve DoE personeli, Şubat 2007'de Asya çitalarına telemetri takmaya başladı. Kedilerin hareketleri GPS tasmaları kullanılarak izlendi. nedeniyle fotokapan gibi araçların elde edilememesi gibi bir takım zorluklar yaşandı.
2003 yılında dokuz yaşında ölen Marita gibi birkaç öksüz yavru, esaret altında büyüdü. 2006'dan itibaren, öldüğü gün olan 30 Ağustos, halkı koruma programları hakkında bilgilendirmek için kullanılan "Çita Koruma Günü" oldu.
          |
| 2014 FIFA Dünya Kupası'nda İran millî futbol takımının forması |
2014 yılında, İran millî futbol takımının koruma çalışmalarına dikkat çekmek amacıyla 2014 FIFA Dünya Kupası ve 2015 AFC Asya Kupası'nda, Asya çitasının resimlerinin basılı olduğu formaları giyeceği açıklandı. İran Şubat 2015'te, çita logosunun olduğu web arama motoru Yooz'u başlattı. DoE Mayıs 2015'te, çita avlamanın cezasını 100 milyon tümene (yaklaşık $30.000) kadar beş katına çıkarmayı planladığını açıkladı., Eylül 2015'te İran çitasının koruma çabalarını desteklemek için uçaklarında kullandığı yeni bir tasarımı tanıttı. İranlı yetkililer, trafik kazalarında ölen çita sayısını azaltmak amacıyla vahşi yaşam geçitleri inşa etmeyi tartıştılar.
Projeler
Çobanlar için eğitim kursu: Bafq Koruma Alanı'nda on çitanın yaşadığı tahmin edilmektedir. İran Çita Topluluğuna (ICS) göre, çobanlar genellikle çitayı kurt, pars, çizgili sırtlan ve hatta karakulak ve yaban kedisi gibi benzer büyüklükteki diğer etoburlarla karıştırarak önemli bir hedef grup olarak kabul etmektedir. Çatışma değerlendirmesinin sonuçlarına dayanarak, hayvanların öldürülmesinin ana nedenleri olduğu için çitayı ve diğer etoburları nasıl tanımlayacaklarını öğrendikleri özel bir "Çoban Eğitim Kursu" 2007 yılında geliştirildi. Bu kurslar, UNDP/GEF, İran Çevre Bakanlığı, ICS ve bu bölgedeki beş ana köyün konseyleri arasındaki işbirliğinin bir sonucuydu.
Çita Dostları: Bölgedeki bir diğer teşvik ise, kısa bir eğitim kursu aldıktan sonra, insanları eğitebilen, çita etkinlikleri düzenleyebilen ve çita meselelerinde belirli köylere yönelik bilgi verici bir örnek haline gelen Çita Dostları'ndan oluşan genç çekirdek grupların oluşturulmasıydı. Bu gençler, çitalar ve diğer yaban hayatı koruma konularına artan ilgiyi ifade ettiler.
: Asya çitasının artık neslinin tükendiği Hindistan, çitayı ülkeye yeniden getirmek için klonlamayı düşünmektedir. Bağışçı ülke İran'ın projeye katılmaya istekli olduğu iddia edildi. Ancak İran daha sonra, erkek ve dişi bir çitayı göndermeyi ya da uzmanların oradaki bir hayvanat bahçesinde tutulan bir çitadan doku örnekleri toplamasına izin vermeyi reddetti. 2009'da Hindistan hükûmeti, çitaları Afrika'dan esir yetiştirme yoluyla ithal ederek yeniden getirmeyi düşündü.
2014 yılında, bir Asya çitası ilk kez Buenos Aires Üniversitesi'nden bilim adamları tarafından klonlandı. Embriyo doğmadı.
Galeri
-
![image]()
-
![image]()
Çitaları olan Güney Asyalı Nevvablar -
![image]()
Kara antilobun çitayla avlanması; James Forbes tarafından 'daki bölgesinde çizildi. Oryantal Anılar, 1812. -
![image]()
İki Asya çitası tarafından desteklenen eski Kolhapur Eyaleti'nin arması
Ayrıca bakınız
- İran'da vahşi yaşam
- Amerika çitası (Miracinonyx)
Kaynakça
- ^ Jowkar, H.; Hunter, L.; Ziaie, H.; Marker, L.; Breitenmoser-Würsten, C.; Durant, S. (2008). "Acinonyx jubatus ssp. venaticus". s. e.T220A13035342. 8 Ağustos 2018 tarihinde
|arşiv-url=kullanmak için|url=gerekiyor () arşivlendi. - ^ Wozencraft, W.C. (2005). "Order Carnivora". ; Reeder, D.M (Ed.). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3. bas.). Johns Hopkins University Press. s. 532. ISBN . OCLC 62265494.
- ^ Nowell, K.; Jackson, P. (1996). . Wild Cats. Status Survey and Conservation Action Plan. IUCN/SSC Cat Specialist Group, Gland. ss. 41−44.
- ^ a b Mallon, D. P. (2007). "Cheetahs in Central Asia: A historical summary" (PDF). Cat News (46): 4-7. 13 Haziran 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Ocak 2021.
- ^ Masseti, M. (2009). "Carnivores of Syria". Neubert, E.; Amr, Z.; Taiti, S.; Gümüs, B. (Ed.). Animal Biodiversity in the Middle East. Proceedings of the First Middle Eastern Biodiversity Congress, Aqaba, Jordan, 20–23 October 2008. ZooKeys 31. ss. 229-252. doi:10.3897/zookeys.31.170.
- ^ a b c d Farhadinia, M.S. (2004). "The last stronghold: cheetah in Iran" (PDF). Cat News. Cilt 40. ss. 11-14. 21 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
- ^ a b Farhadinia, M.S.; Eslami, M.; Hobeali, K.; Hosseini-Zavarei, F.; Gholikhani, N.; Tak Tehrani, A. (2014). Status of Asiatic cheetah in Iran: A country-scale assessment. Report to People’s Trust for Endangered Species. Tahran: Iranian Cheetah Society.
- ^ a b Farhadinia, M.S.; Hunter, L.T.; Jourabchian, A.; Hosseini-Zavarei, F.; Akbari, H.; Ziaie, H.; Schaller, G.B.; Jowkar, H. (2017). "The critically endangered Asiatic cheetah Acinonyx jubatus venaticus in Iran: a review of recent distribution, and conservation status". Biodiversity and Conservation. 26 (5). ss. 1-20. doi:10.1007/s10531-017-1298-8.
- ^ Khalatbari, L.; Jowkar, H.; Yusefi, G. H.; Brito, J. C.; Ostrowski, S. (2017). "The current status of Asiatic cheetah in Iran". Cat News. Cilt 66. ss. 10−13.
- ^ a b c "FIFA confirms depiction of Asiatic Cheetah on Iran jersey". Persian Football. 1 Şubat 2014. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2021.
- ^ a b Charruau, P.; Fernandes, C.; Orozco-Terwengel, P.; Peters, J.; Hunter, L.; Ziaie, H.; Jourabchian, A.; Jowkar, H.; Schaller, G.; Ostrowski, S. (2011). "Phylogeography, genetic structure and population divergence time of cheetahs in Africa and Asia: evidence for long-term geographic isolates". Molecular Ecology. 20 (4): 706-724. doi:10.1111/j.1365-294X.2010.04986.x. (PMC) 3531615 $2. (PMID) 21214655.
- ^ Lydekker, R. A. (1894). The Royal Natural History. Volume 1. London, New York: Frederick Warne & Company.
- ^ Griffith, E. (1821). "Felis venatica". General and particular descriptions of the vertebrated animals, arranged conformably to the modern discoveries and improvements in zoology. Order Carnivora. Londra: Baldwin, Cradock and Joy.
- ^ Hollister, N. (1911). "The nomenclature of the Cheetahs". Proceedings of the Biological Society of Washington. Cilt 24. ss. 225-226.
- ^ a b c d Geptner, V. G., Sludskij, A. A. (1992) [1972]. "Cheetah, Pardus". Mlekopitajuščie Sovetskogo Soiuza. Moskva: Vysšaia Škola [Mammals of the Soviet Union. Volume II, Part 2. Carnivora (Hyaenas and Cats)]. Washington DC: Smithsonian Institution and the National Science Foundation. ss. 702-733.
- ^ a b Pocock, R. I. (1939). "Acinonyx jubatus". The Fauna of British India, including Ceylon and Burma. Mammalia. – Volume 1. Londra: Taylor and Francis Ltd. ss. 324-330.
- ^ Hildebrand, M. (1959). "Motions of the running cheetah and horse". Journal of Mammalogy. 40 (4): 481-495. doi:10.2307/1376265. JSTOR 1376265.
- ^ Taylor, C. R.; Rowtree, V. J. (1973). "Temperature regulation and heat balance in running cheetahs: a strategy for sprinters?". American Journal of Physiology. 224 (4): 848-852. doi:10.1152/ajplegacy.1973.224.4.848. (PMID) 4698801.
- ^ a b Hetem, R.; Mitchell, D.; de Witt, B. A.; Fick, L. G.; Meyer, L. C. R.; Maloney, S. K.; Fuller, A. (2013). "Cheetah do not abandon hunts because they overheat". Biology Letters. 9 (5): 1-5. doi:10.1098/rsbl.2013.0472. (PMC) 3971684 $2. (PMID) 23883578.
- ^ Phillips, J. A. (1993). "Bone consumption by cheetahs at undisturbed kills: evidence for a lack of focal-palatine erosion". Journal of Mammalogy. 74 (2): 487-492. doi:10.2307/1382408. JSTOR 1382408.
- ^ a b c d Asadi, H. (1997). The environmental limitations and future of the Asiatic cheetah in Iran. Unpublished project progress report (PDF). IUCN Iran. 26 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Ocak 2021.
- ^ Jourabchian, A.R., Farhadinia, M.S. (2008). Final report on Conservation of the Asiatic cheetah, its natural habitats and associated biota in Iran. Project Number IRA/00/G35 (GEF/UNDP/DoE), Tehran, Iran.
- ^ Tasnim News Agency (2018). "Family of Iranian Cheetahs Observed in Semnan Wildlife National Park (+Video)". Tasnim News Agency.
- ^ a b Divyabhanusinh (1999). The End of a Trail: the Cheetah in India. Banyan Books, New Delhi.
- ^ Qumsiyeh, M. B. (1996). "Genus Acinonyx Cheetah". Mammals of the Holy Land. Lubbock: Texas Tech University Press. ss. 157-159. ISBN .
- ^ Nowell, K., Jackson, P. (1996). "Asiatic cheetah" (PDF). Wild Cats: Status Survey and Conservation Action Plan. Gland, Switzerland: IUCN/SSC Cat Specialist Group. ss. 41-44. ISBN .
- ^ Kryštufek, B.; Vohralík, V. (2001). Mammals of Turkey and Cyprus: Introduction, Checklist, Insectivora. Koper, Republic of Slovenia: Knjižnica Annales Majora.
- ^ a b Harrison, D. L. (1968). "Genus Acinonyx Brookes, 1828" (PDF). The mammals of Arabia. Volume II: Carnivora, Artiodactyla, Hyracoidea. Londra: Ernest Benn Limited. ss. 308-313.
- ^ Nader, I. A. (1989). "Rare and endangered mammals of Saudi Arabia" (PDF). Abu-Zinada, A. H.; Goriup, P. D.; Nader, I. A (Ed.). Wildlife conservation and development in Saudi Arabia: proceedings of the first symposium, Riyadh, February 1987. 3. Riyad: National Commission for Wildlife Conservation and Development Publishing. ss. 220-233.
- ^ Kaczensky, P.; Linnell, J. D. C. (2014). Rapid assessment of the mammalian community of the Badhyz Ecosystem, Turkmenistan, October 2014. Trondheim, Norway: .
- ^ Manati, A. R.; Nogge, G. (2008). "Cheetahs in Afghanistan" (PDF). Cat News (49): 18. 26 Ocak 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Ocak 2021.
- ^ Thapar, V.; Thapar, R.; Ansari, Y. (2013). Exotic Aliens: The Lion and the Cheetah in India. New Delhi: Aleph Book Company.
- ^ Durant, S.; Mitchell, N.; Ipavec, A.; Groom, R. (2015). "Acinonyx jubatus". . IUCN. s. e.T219A50649567. doi:10.2305/IUCN.UK.2015-4.RLTS.T219A50649567.en. 11 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2021.
- ^ a b c Farhadinia, M.S. (2007). Ecology and conservation of the Asiatic cheetah in Miandasht Wildlife Refuge, Iran. Tahran: Iranian Cheetah Society.
- ^ Farhadinia, M.S., Akbari, H., Mousavi, S.J., Eslami, M., Azizi, M., Shokouhi, J., Gholikhani, N. and Hosseini-Zavarei, F. (2013). "Exceptionally long movements of the Asiatic cheetah Acinonyx jubatus venaticus across multiple arid reserves in central Iran". Oryx. 47 (3). ss. 427-430. doi:10.1017/S0030605313000641.
- ^ a b Jowkar, H., Ostrowski, S., Hunter, L. (2008). Asiatic Cheetah cub recovered from a poacher in Iran. Cat News 48: 13.
- ^ a b Dehghan, S. K. (23 Ekim 2013). "Cheetahs' Iranian revival cheers conservationists". TheGuardian.com. 13 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2021.
- ^ "Camera traps capture 4 new Asiatic Cheetahs in Iran". Mehr News Agency. 28 Aralık 2014. 3 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2021.
- ^ "Female Asiatic Cheetah, cub sighted in Miandasht". Mehr News Agency. 7 Ocak 2015. 17 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2021.
- ^ "Female Asiatic cheetah, 3 cubs sighted in Turan National Park". mehrnews.com. 21 Ocak 2015. 7 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Temmuz 2015.
- ^ "8 Asiatic cheetahs spotted in Shahroud". mehrnews.com. 3 Temmuz 2015. 4 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Temmuz 2015.
- ^ "UNDP Iran releases Asiatic Cheetah PSA". ir.undp.org. 2015. 14 Ocak 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Haziran 2015.
- ^ "Asiatic cheetah extinction trend reversed". Payvand Iran News. 7 Aralık 2015. 10 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2015.
- ^ a b Rastegar, H. (2009). "Biodiversity of last Asiatic Cheetahs (Acinonyx jubatus venaticus) in Bafgh and Ariz Protected Area, Iran". Journal of Environmental Research and Development. 3 (3). ss. 639-644.
- ^ Farhadinia, M.S.; Hosseini-Zavarei, F.; Nezami, B.; Harati, H.; Absalan, H.; Fabiano, E.; Marker, L. (2012). "Feeding ecology of the Asiatic cheetah Acinonyx jubatus venaticus in low prey habitats in northeastern Iran: Implications for effective conservation". Journal of Arid Environments. Cilt 87. ss. 206-211. doi:10.1016/j.jaridenv.2012.05.002.
- ^ Croke, V. (2016). "Saving the desert Cheetahs of Iran". . 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2021.
- ^ Mohammadi, A. and Kaboli, M. (2016). Evaluating wildlife-vehicle collision hotspots using kernel-based estimation: a focus on the endangered Asiatic cheetah in central Iran. Human-Wildlife Interactions 10 (1): 103–109.
- ^ Moqanaki, E.M. and Cushman, S.A. (2017). "All roads lead to Iran: predicting landscape connectivity of the last stronghold for the critically endangered Asiatic cheetah". Animal Conservation. 20 (1). ss. 29-41. doi:10.1111/acv.12281.
- ^ Niayesh, Umid (8 Kasım 2013). "Iranian Cheetahs remain endangered – expert (PHOTO) (VIDEO)". trend.az. 2 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2021.
- ^ Hunter, L., Jowkar, H., Ziaie, H., Schaller, G., Balme, G., Walzer, C., Ostrowski, S., Zahler, P., Robert-Charrue, N., Kashiri, K. and Christie, S. (2007). Conserving the Asiatic cheetah in Iran: launching the first radio-telemetry study. Cat News 46: 8–11.
- ^ a b Karimi, Nasser (26 June 2014). . Associated Press. 11 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Mostaghim, R.; Bengali, S. (29 Eylül 2016). "The world's fastest animal is in a race for survival in Iran". Los Angeles Times. 2 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2021.
- ^ Rohani, Bijan (3 Eylül 2013). "Iranian Cheetah Conservation Day". Payvand. 12 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2021.
- ^ . Tehran Times. 9 Kasım 2013. 11 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Sridharan, Vasudevan (16 Şubat 2015). "Iran launches own search engine Yooz to beat internet-related sanctions". International Business Times. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2021.
- ^ "Iran multiplies fines for poachers". Tehran Times. 25 Mayıs 2015. 17 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2021.
- ^ "Efforts to save the Iranian cheetah take off!". euronews.com. 18 Eylül 2015. 11 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2021.
- ^ Pros and Cons of inbreeding 18 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . – See footnotes on page
- ^ Singh, L. (2003). Project to Clone Extinct Cheetah Gets a Boost 24 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. www.cabi.org
- ^ . 9 Temmuz 2005. 19 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Extinct in India, Cheetah may be imported". The Times of India. 8 Temmuz 2009. 17 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2021.
- ^ Moro, L. N., Veraguas, D., Rodriguez-Alvarez, L., Hiriart, M. I., Buemo, C., Sestelo, A., & Salamone, D. (2015). 212 Interspecific Clonong and Embryo Aggregation influence the Expression of oct4, nanog, sox2, andcdx2 in Cheetah and Domestic Cat Blastocysts. Reproduction, Fertility and Development 27(1): 196–196.
- ^ Xiang, B. (2015). Argentine scientists clone endangered Asiatic Cheetahs for first time 6 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Xinhua, english.news.cn
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Asya çitası ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- "Asiatic cheetah". IUCN/SSC Cat Specialist Group. 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
- "Iranian Cheetah Society". Iranian Cheetah Society. 6 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
- "Cheetah Conservation Fund". Cheetah Conservation Fund. 31 Aralık 1996 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
- YouTube'da Video: Four Cheetah cubs spotted with their mother
- YouTube'da Video: Hunting with Cheetahs in India
- YouTube'da Video: 'Cheetahs in Iran', the last stronghold of the Asiatic cheetah
- YouTube'da Video: Extinctions : Discover the endangered Asiatic cheetah
- The Persian Cheetah 11 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Spotted big cat in Turkmenistan 9 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Asiatic cheetah embryos cloned at Royan Institute 6 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Asya citasi Acinonyx jubatus venaticus ya da bilinen diger adiyla Iran citasi gunumuzde yalnizca Iran da yasayan kritik tehlikedeki bir cita alt turudur Bir zamanlar Arap Yarimadasi ve Yakin Dogu dan Hazar bolgesi Kizilkum Colu ve Hindistan a kadar uzaniyordu ancak 20 yuzyilda bu bolgelerde soyu tukendi Asya citasiKorunma durumuKritik tehlikede IUCN 3 1 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim CarnivoraAlt takim FeliformiaFamilya FelidaeAlt familya FelinaeCins AcinonyxTur A jubatusAlt tur A j venaticusUclu adlandirmaAcinonyx jubatus venaticus 1821 A j venaticus dagilimi yesil SinonimlerA j venator Brookes 1828 A j raddei Hilzheimer 1913 Asya citasi insan nufus yogunlugunun cok dusuk oldugu Iran in dogu orta kurak bolgesindeki korunan alanlarda varligini surdurmektedir Aralik 2011 ile Kasim 2013 arasinda 14 farkli koruma alaninda 84 birey goruldu ve fotokapan fotograflarindan 82 birey tespit edildi Aralik 2017 itibariyla Iran in merkezi platosunda 140 000 km2 54 000 sq mi nin uzerine dagilmis uc alt populasyonda 50 den az bireyin kaldigi dusunulmektedir Asya citasinin korunmasi konusunda uluslararasi farkindalik yaratmak amaciyla 2014 FIFA Dunya Kupasi nda Iran milli futbol takiminin formalarinda bir illustrasyon kullanildi Asya citasi Afrika daki cita populasyonundan 32 000 ila 67 000 yil once ayrildi Hindistan daki Ingiliz somurge donemlerinde yaban antiloplari avlamak icin kullanmak uzere Hint kraliyetleri tarafindan cok sayida esaret altinda tutulanlardan turetilen av leopari ismiyle anilmaktaydi TaksonomiFelis venatica Hindistan dan bir yelesiz citanin taslagina dayanilarak 1821 de tarafindan onerildi Griffith in tanimi asistani in yardimiyla 1827 de de yayimlandi Acinonyx raddei 1913 te Max Hilzheimer tarafindan Orta Asya daki Trans Hazar cita populasyonu icin onerildi Hilzheimer in tur ornegi Turkmenistan in Merv kentinden gelmektedir Evrimsel tarihiCita alt turleri uzerinde yapilan bes yillik bir filocografik calismanin sonuclari Asya ve Afrika cita populasyonlarinin 32 000 ila 67 000 yil once ayrildigini ve genetik olarak farkli oldugunu gostermistir Dokuz ulkede mitokondriyal DNA yi cikarmak icin 94 cita ornegi vahsi ele gecirilen esir bireylerden ve muze orneklerinden toplandi Iran daki nufus otokton monofiletik ve Asya alt turlerinin kalan son temsilcisi olarak kabul edilmektedir OzellikleriCita Kushki Asya citasi yanlarda burnun onunde gozlerin altinda ve bacaklarin ic kisimlarinda daha soluk olan devetuyu acik kahverengi bir kurke sahiptir Kucuk siyah benekler bas ve ense uzerinde cizgiler halinde yer alir ancak duzensiz olarak vucuda bacaklara pencelere ve kuyruga dagilmis haldedir Kuyruk ucunda siyah cizgiler vardir Post ve yelesi Afrika cita alt turlerinden daha kisadir Yetiskin bir Asya citasinin basi ve govdesi 66 84 cm 26 33 in uzunlugunda kuyrugu ile yaklasik 112 135 cm 44 53 in boyutlarindadir Yaklasik 34 54 kg 75 119 lb agirligindadir Erkekler disilerden biraz daha buyuktur Cita dunyadaki en hizli kara hayvanidir Daha once bir citanin vucut isisinin yuksek metabolik aktivite nedeniyle avlanma esnasinda arttigi dusunulmekteydi Bir kovalamaca esnasinda bir citanin vucudu kisa bir sure icerisinde muhtemelen vucut sicakligini yukseltmek icin depolanan glikolizden uretilen isinin buyuk bir kismi ile dinlenme halindekinden 60 kat daha fazla isi uretebilir Bu iddia iki citanin bir kosu bandinda dakikalarca kostugu ancak dogal ortamlarda yapilan calismalarla celistigi ve bu da bir avlanma sirasinda vucut isisinin nispeten ayni kaldigini gosteren deneylerden elde edilen verilerle desteklendi 2013 yilinda yapilan bir calismada stres hipertermisi ve vucut sicakliginda hafif bir artis oldugunu iddia etti Bir avlanmadan sonra citanin sinirliligi yuksek sempatik sinir aktivitesi iceren ve vucut isisini yukselten stres hipertermisine neden olabilir Bir avlanmadan sonra baska bir yirticinin onu oldurme riski buyuktur ve cita tetikte ve streslidir Artan sempatik aktivite citanin vucudunu baska bir avci yaklastiginda kosmasi icin hazirlar 2013 yilindaki bir calisma avini kovalamayan citanin bile av yakalandiktan sonra vucut sicakliginda ve sempatik aktivitede bir artis yasadigini gosterdi Dagilim ve yasam alaniIran daki bir cita Cita acik topraklarda kucuk duzluklerde yari col alanlarda ve av mevcudiyedinin oldugu diger acik habitatlarda gelisir Asya citasi Kirman Horasan Simnan Yezd Tahran ve Merkezi vilayetlerinin bazi kisimlari da dahil olmak uzere Iran in dogu yarisindaki Kebir Colu cevresindeki col bolgelerinde yasar Bircogu Kavir Milli Parki Touran Ulusal Parki Bafq Koruma Alani Dar e Anjir Yaban Hayati Koruma Alani ve Naybandan Dogal Yasam Koruma Alani nda yasamaktadir 1970 lerde Iran daki Asya citasi nufusunun 11 korunan alanda yaklasik 200 bireyden olustugu tahmin edilmekteydi 1990 larin sonunda nufusun 50 ila 100 birey oldugu tahmin edilmekteydi 2001 ile 2012 yillari arasinda 18 korunan alanda fotokapan ile yapilan arastirma calismalarinda 15 17 familyada toplam 82 birey kaydedildi ve tanimlandi Bunlardan sadece alti birey uc yildan uzun bir sure kaydedildi Bu donemde kacak avlanma trafik kazalari ve dogal nedenlerden dolayi 42 cita hayatini kaybetti Populasyonlari parcalanmistir ve Simnan Kuzey Horasan Guney Horasan Yezd Isfahan ve Kirman vilayetlerinde yasadiklari bilinmektedir 2018 yazinda Iran in Simnan Eyaleti ndeki Khar Milli Parki nda bir disi cita ve dort yavru goruldu Eski yasam araligi Maharajah Ramanuj Pratap Singh Deo 1948 de Hindistan da Madhya Prades eyaletindeki son citalardan ucunu vurdu Ozel sekreteri bu fotografi ye sundu Asya citasi bir zamanlar Arap Yarimadasi ve Yakin Dogu dan Iran Kafkasya Orta Asya Afganistan ve Pakistan dan Hindistan a kadar uzanmaktaydi Turkiye deki nufus 19 yuzyilda zaten tukenmisti Irak ta cita 1926 da Basra nin batisindaki colde kaydedildi Son kayit 1991 de yayinlandi ve bu cita bir araba tarafindan olduruldu Sina Yarimadasi nda 1946 da iki citanin goruldugu bildirildi Arap yarimadasinda kuzey ve guneydogu sinirlarinda goruldu ve 1974 ten once hem Suudi Arabistan da hem de Kuveyt te rapor edildi 1973 te Suudi Arabistan in kuzeyindeki Hail Bolgesi nde iki cita olduruldu Yemen de bilinen son cita 1963 yilinda Umman ile uluslararasi sinirin yakinlarindaki Wadi Mitan da goruldu Umman in nda 1977 de Cibjat yakinlarinda bir cita vuruldu Orta Asya da citalarin ve avlarinin kontrolsuz avlanmasi kis mevsiminin siddetli gecmesi ve otlaklarin tarim icin kullanilan alanlara donusturulmesi nufusun azalmasina katkida bulundu 20 yuzyilin baslarinda Orta Asya daki aralik onemli olcude azaldi 1930 larda citalar Kazakistan ve Ozbekistan daki ve Mangislak Yarimadasi ile Kopet Daglari nin eteklerine ve Turkmenistan in guneyindeki Iran ve Afganistan sinirindaki bir bolgeye hapsedildi Tejen ve Murghab Nehirleri arasindaki bu bolgede bilinen son kayit 1957 ye Ustyurt platosunda Temmuz 1983 e ve Kopet Daglari nda Kasim 1984 e kadar uzanmaktadir Batiz Devlet Tabiati Koruma Alani gorevlileri bu bolgede 2014 yilina kadar bir cita gormediler Iran ve Turkmenistan arasindaki sinir citinin engel olacagi dusunulmektedir Afganistan daki pazarlarda biri 1971 de ve digeri 2006 da olmak uzere iki deri goruldu ikincisi Samangan dan rapor edildi Hindistan da ise Pencap Sind ve Ganj in guneyinde Bengal den Dekan Yaylasi nin kuzey kesimindeki bolgelerde goruldu Ayrica Kaimur Bolgesi Darrah ve Racastan in diger col bolgelerinde ve Gucerat ve Orta Hindistan in bazi bolgelerinde de mevcuttu Ekber Sah 16 yuzyilin ortalarinda citalarla tanisti ve onlari kara antilop hint ceylani ve dort boynuzlu antilobu yakalamak icin kullandi Iddiaya gore saltanati sirasinda 1000 citaya sahipti ancak bu kadar cok hayvanin barinmasi ve her gun yeterli sekilde beslenmesi icin gereken tesisin olmamasi nedeniyle bu rakamin abartildigi dusunulmektedir Dogal ortaminda annelerinden avlanma becerilerini zaten ogrenmis olan yetiskin citalarin kraliyet avlarina yardim etmek icin tutsak edilmesi Hindistan daki turlerin populasyonunun dusmesindeki bir baska onemli neden oldugu iddia edilmektedir cunku esir hayvanlarda birden cok yavrunun dogdugu yalnizca bir kayit mevcuttur 20 yuzyilin baslarinda vahsi Asya citalari Hindistan da o kadar enderdi ki 1918 ile 1945 arasinda Hint prensler cesitli hayvanlari avlamak icin Afrika dan cita ithal ettiler Hindistan in son citalarindan uc tanesi 1948 de Maharajah Ramanuj Pratap Singh Deo tarafindan vuruldu 1951 de Catisgarh in kuzeybatisindaki Koriya bolgesinde bir disi goruldu IUCN Kirmizi Listesinin 2015 guncellemesinde Asya citasi Irak Orta Asya Afganistan Pakistan ve Hindistan da bolgesel olarak soyu tukenmis olarak kabul edilmektedir Ekoloji ve davranisMiandasht Yaban Hayati Koruma Alani nda Ocak 2003 ile Mart 2006 arasinda citalarin cogu gunduz vakti su yollarinin yakininda goruldu Bu gozlem citalarin avlarinin oldugu zamanlarda daha cok aktif olduklarini gosterdi 2009 ve 2011 yillari arasinda elde edilen fotokapan verileri bazi citalarin uzun mesafeler kat etme egiliminde oldugunu bir disinin yaklasik 150 km 93 mi uzaklikta olan ve bir demiryolu ve iki karayolu ile gecilen iki koruma alaninda kaydedildigini gostermektedir Uc erkek kardes ve farkli bir yetiskin erkek genis ev menziline sahip olduklarini gosteren uc alanda kaydedildi 10 yuzyilin sonundan once kosullarin farkli oldugu Guney Kafkasya da karaca ve yaban domuzu gibi toynakli hayvanlarin sayisi Asya aslani ve cita gibi avcilari besleyecek kadar buyuktu Ancak insan sayisinin artmasi ve cevresel kosullarin degismesi sonucunda toynaklilarin sayisi azaldi bu durum cita ve Asya aslani gibi avcilari olumsuz etkiledi Bunun yaninda Hazar kaplani 20 yuzyila kadar o bolgede varligini surdurmeyi basardi Iran parsi hala orada gorulmektedir Citanin 13 yuzyila kadar Guney Kafkasya da hayatta kalmis olabilecegi tahmin edilmektedir Vereshchagin 1952 Avaliani 1965 Ureme Dharvar da Asya citasi yavrulari 1897 Disilerin basarili bir sekilde yetistirdiklerine dair kanitlar cok nadirdir Iran da yapilan birkac gozleme gore yil boyunca bir ila dort yavru dogurmaktadirlar Nisan 2003 te bir inde gozleri hala kapali olan dort yavru bulundu Kasim 2004 te bir fotokapan ile yaklasik 6 8 aylik bir yavru kaydedildi Ureme basarisi avin mevcudiyetine baglidir Ocak 2008 de yaklasik 7 8 aylik bir erkek yavrusu bir koyun cobanindan kurtarilarak esaret altina alindi Ekim 2013 te Iran Yaban Hayati Mirasi Vakfindan koruma uzmanlari Khar Turan Milli Parki nda dort yavrulu bir anneyi filme aldi Aralik 2014 te ayni milli parkta dort cita goruldu ve fotokapanla fotograflandi Ocak 2015 te Miandasht Vahsi Yasam Barinagi nda diger uc yetiskin Asya citasi ve yavrusuyla birlikte bir disi goruldu O sirada 11 cita gorulurken bir ay sonra dort cita daha goruldu Temmuz 2015 te Khar Turan Milli Parki nda bes yetiskin cita ve uc yavru goruldu Asya cita nufusunun artmakta oldugu dusunulmektedir Aralik 2015 te yakin zamanda 18 yeni Asya citasi yavrusunun dogdugu ve Pardisan Park ta tutsak olan iki Asya citasinin dogum yapacagi bildirildi TehditlerBabur imparatoru Ekber Sah Hindistan da tutsak edilen Asya citalariyla avlanmaka yak 1602 Asya citasi 1996 dan beri IUCN Kirmizi Listesinde kritik tehlike sinifinda listelenmektedir 1979 Iran Devrimi nin ardindan yaban hayatinin korunmasi birkac yil boyunca kesintiye ugradi Bozkirlarda silahli araclarla harekatlar duzenlendi ve yerel halk citalari ve av turlerini kontrolsuz bir sekilde avladi Ceylan nufusu bircok bolgede azaldi ve citalar uzak daglik habitatlara cekildi Azalan ceylan sayisi zulum arazilerin kullanim amaclarinin degismesi habitat bozulmasi ve parcalanmasi ve collesme gibi etmenler cita nufusunun azalmasina katkida bulundu Cita antiloplarin avlanmasi ve ciftlik hayvanlarinin asiri otlatmasinin bir sonucu olarak av kaybina ugramaktadir Cobanlarin suruleriyle birlikte av kaynaklarinin oldugu bolgeye girerek onlari uzaklastirdilar Bir coban motosikletiyle iki yavrusu olan bir disi citayi yavrulardan biri yorulup yere yigilincaya kadar kovaladi Dusen yavruyu yakaladi ve Iran Cevre Bakanligi memurlari tarafindan kurtarilincaya kadar evinde iki hafta boyunca zincirle tuttu Yasam alanlarinin yakininda madencilik ve yol yapimi da nufusu tehdit etmektedir Orta ve dogu Iran da uc farkli bolgede citalarin yasam alanlarindan komur bakir ve demir cikartildi Korunan alanlar disinda komur Nayband ve demir Bafq icin iki bolgenin en buyuk cita populasyonuna sahip oldugu tahmin edilmektedir Madenciligin kendisi nufus icin dogrudan bir tehdit olusturmasa da yol yapimi ve bunun sonucunda ortaya cikan trafik citayi kacak avcilar da dahil olmak uzere insanlar icin erisilebilir hale getirmektedir Iran in Afganistan ve Pakistan a olan sinir bolgeleri yani Belucistan Eyaleti Iran in orta ve bati bolgelerinde faaliyet gosteren ve citanin habitatindan gecen silahli kanun kacaklari ve afyon kacakcilari icin baslica gecitlerdir Col boyunca kontrolsuz avlanma uc ulkenin hukumetleri tarafindan etkili bir sekilde kontrol edilememektedir Cobanlar ve citalar arasindaki catisma korunan alanlarin disindaki nufusu tehdit etmektedir Birkac coban ciftlik hayvanlarinin kaybini onlemek amaciyla ya da odul avciligi ticaret ve eglence icin citalari oldurdu Bazi cobanlara korunakli alanlarda buyuk mastif tipi kopekler eslik etmektedir Bu kopekler 2013 ile 2016 yillari arasinda bes citayi oldurdu 2007 ve 2011 yillari arasinda Yezd Eyaleti ndeki transit bir yolda araclarin carptigi 6 cita 13 yirtici hayvan ve 12 Iran ceylani oldu 2001 ve 2014 yillari arasinda meydana gelen trafik kazalarinda en az 11 Asya citasi oldu Iran daki karayolu agi nufus birimleri arasindaki baglantiyi engellemesi sebebiyle kucuk nufus acisindan cok yuksek bir risk olusturmaktadir Bafq Koruma Alani nin icinden gecen bir yol yapimini durdurma cabalari basarisiz oldu Koruma calismalari na ait Airbus A300 600 ucagindaki Iran citasi giydirmesi Eylul 2001 de Iran Cevre Bakanligi tarafindan Birlesmis Milletler Kalkinma Programi nin Dogal Hayati Koruma Dernegi WCS IUCN Kedi Uzman Grubu ve Iran Cita Dernegi isbirligiyle Asya Citasinin Korunmasi ve Iliskili Biyotasi projesi baslatildi WCS ve DoE personeli Subat 2007 de Asya citalarina telemetri takmaya basladi Kedilerin hareketleri GPS tasmalari kullanilarak izlendi nedeniyle fotokapan gibi araclarin elde edilememesi gibi bir takim zorluklar yasandi 2003 yilinda dokuz yasinda olen Marita gibi birkac oksuz yavru esaret altinda buyudu 2006 dan itibaren oldugu gun olan 30 Agustos halki koruma programlari hakkinda bilgilendirmek icin kullanilan Cita Koruma Gunu oldu 2014 FIFA Dunya Kupasi nda Iran milli futbol takiminin formasi 2014 yilinda Iran milli futbol takiminin koruma calismalarina dikkat cekmek amaciyla 2014 FIFA Dunya Kupasi ve 2015 AFC Asya Kupasi nda Asya citasinin resimlerinin basili oldugu formalari giyecegi aciklandi Iran Subat 2015 te cita logosunun oldugu web arama motoru Yooz u baslatti DoE Mayis 2015 te cita avlamanin cezasini 100 milyon tumene yaklasik 30 000 kadar bes katina cikarmayi planladigini acikladi Eylul 2015 te Iran citasinin koruma cabalarini desteklemek icin ucaklarinda kullandigi yeni bir tasarimi tanitti Iranli yetkililer trafik kazalarinda olen cita sayisini azaltmak amaciyla vahsi yasam gecitleri insa etmeyi tartistilar Projeler Cobanlar icin egitim kursu Bafq Koruma Alani nda on citanin yasadigi tahmin edilmektedir Iran Cita Topluluguna ICS gore cobanlar genellikle citayi kurt pars cizgili sirtlan ve hatta karakulak ve yaban kedisi gibi benzer buyuklukteki diger etoburlarla karistirarak onemli bir hedef grup olarak kabul etmektedir Catisma degerlendirmesinin sonuclarina dayanarak hayvanlarin oldurulmesinin ana nedenleri oldugu icin citayi ve diger etoburlari nasil tanimlayacaklarini ogrendikleri ozel bir Coban Egitim Kursu 2007 yilinda gelistirildi Bu kurslar UNDP GEF Iran Cevre Bakanligi ICS ve bu bolgedeki bes ana koyun konseyleri arasindaki isbirliginin bir sonucuydu Cita Dostlari Bolgedeki bir diger tesvik ise kisa bir egitim kursu aldiktan sonra insanlari egitebilen cita etkinlikleri duzenleyebilen ve cita meselelerinde belirli koylere yonelik bilgi verici bir ornek haline gelen Cita Dostlari ndan olusan genc cekirdek gruplarin olusturulmasiydi Bu gencler citalar ve diger yaban hayati koruma konularina artan ilgiyi ifade ettiler Asya citasinin artik neslinin tukendigi Hindistan citayi ulkeye yeniden getirmek icin klonlamayi dusunmektedir Bagisci ulke Iran in projeye katilmaya istekli oldugu iddia edildi Ancak Iran daha sonra erkek ve disi bir citayi gondermeyi ya da uzmanlarin oradaki bir hayvanat bahcesinde tutulan bir citadan doku ornekleri toplamasina izin vermeyi reddetti 2009 da Hindistan hukumeti citalari Afrika dan esir yetistirme yoluyla ithal ederek yeniden getirmeyi dusundu 2014 yilinda bir Asya citasi ilk kez Buenos Aires Universitesi nden bilim adamlari tarafindan klonlandi Embriyo dogmadi GaleriSah Alem Hindistan CE1764 doneminde iki imparatorluk gorevlisi ile bir cita Citalari olan Guney Asyali Nevvablar Kara antilobun citayla avlanmasi James Forbes tarafindan daki bolgesinde cizildi Oryantal Anilar 1812 Iki Asya citasi tarafindan desteklenen eski Kolhapur Eyaleti nin armasiAyrica bakinizIran da vahsi yasam Amerika citasi Miracinonyx Kaynakca Jowkar H Hunter L Ziaie H Marker L Breitenmoser Wursten C Durant S 2008 Acinonyx jubatus ssp venaticus s e T220A13035342 8 Agustos 2018 tarihinde arsiv url kullanmak icin url gerekiyor yardim arsivlendi Eksik ya da bos url yardim Wozencraft W C 2005 Order Carnivora Reeder D M Ed Mammal Species of the World A Taxonomic and Geographic Reference 3 bas Johns Hopkins University Press s 532 ISBN 978 0 8018 8221 0 OCLC 62265494 Nowell K Jackson P 1996 Wild Cats Status Survey and Conservation Action Plan IUCN SSC Cat Specialist Group Gland ss 41 44 a b Mallon D P 2007 Cheetahs in Central Asia A historical summary PDF Cat News 46 4 7 13 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Ocak 2021 Masseti M 2009 Carnivores of Syria Neubert E Amr Z Taiti S Gumus B Ed Animal Biodiversity in the Middle East Proceedings of the First Middle Eastern Biodiversity Congress Aqaba Jordan 20 23 October 2008 ZooKeys 31 ss 229 252 doi 10 3897 zookeys 31 170 a b c d Farhadinia M S 2004 The last stronghold cheetah in Iran PDF Cat News Cilt 40 ss 11 14 21 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 13 Ocak 2021 a b Farhadinia M S Eslami M Hobeali K Hosseini Zavarei F Gholikhani N Tak Tehrani A 2014 Status of Asiatic cheetah in Iran A country scale assessment Report to People s Trust for Endangered Species Tahran Iranian Cheetah Society a b Farhadinia M S Hunter L T Jourabchian A Hosseini Zavarei F Akbari H Ziaie H Schaller G B Jowkar H 2017 The critically endangered Asiatic cheetah Acinonyx jubatus venaticus in Iran a review of recent distribution and conservation status Biodiversity and Conservation 26 5 ss 1 20 doi 10 1007 s10531 017 1298 8 Khalatbari L Jowkar H Yusefi G H Brito J C Ostrowski S 2017 The current status of Asiatic cheetah in Iran Cat News Cilt 66 ss 10 13 a b c FIFA confirms depiction of Asiatic Cheetah on Iran jersey Persian Football 1 Subat 2014 11 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2021 a b Charruau P Fernandes C Orozco Terwengel P Peters J Hunter L Ziaie H Jourabchian A Jowkar H Schaller G Ostrowski S 2011 Phylogeography genetic structure and population divergence time of cheetahs in Africa and Asia evidence for long term geographic isolates Molecular Ecology 20 4 706 724 doi 10 1111 j 1365 294X 2010 04986 x PMC 3531615 2 PMID 21214655 Lydekker R A 1894 The Royal Natural History Volume 1 London New York Frederick Warne amp Company Griffith E 1821 Felis venatica General and particular descriptions of the vertebrated animals arranged conformably to the modern discoveries and improvements in zoology Order Carnivora Londra Baldwin Cradock and Joy Hollister N 1911 The nomenclature of the Cheetahs Proceedings of the Biological Society of Washington Cilt 24 ss 225 226 a b c d Geptner V G Sludskij A A 1992 1972 Cheetah Pardus Mlekopitajuscie Sovetskogo Soiuza Moskva Vyssaia Skola Mammals of the Soviet Union Volume II Part 2 Carnivora Hyaenas and Cats Washington DC Smithsonian Institution and the National Science Foundation ss 702 733 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link a b Pocock R I 1939 Acinonyx jubatus The Fauna of British India including Ceylon and Burma Mammalia Volume 1 Londra Taylor and Francis Ltd ss 324 330 Hildebrand M 1959 Motions of the running cheetah and horse Journal of Mammalogy 40 4 481 495 doi 10 2307 1376265 JSTOR 1376265 Taylor C R Rowtree V J 1973 Temperature regulation and heat balance in running cheetahs a strategy for sprinters American Journal of Physiology 224 4 848 852 doi 10 1152 ajplegacy 1973 224 4 848 PMID 4698801 a b Hetem R Mitchell D de Witt B A Fick L G Meyer L C R Maloney S K Fuller A 2013 Cheetah do not abandon hunts because they overheat Biology Letters 9 5 1 5 doi 10 1098 rsbl 2013 0472 PMC 3971684 2 PMID 23883578 Phillips J A 1993 Bone consumption by cheetahs at undisturbed kills evidence for a lack of focal palatine erosion Journal of Mammalogy 74 2 487 492 doi 10 2307 1382408 JSTOR 1382408 a b c d Asadi H 1997 The environmental limitations and future of the Asiatic cheetah in Iran Unpublished project progress report PDF IUCN Iran 26 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Ocak 2021 Jourabchian A R Farhadinia M S 2008 Final report on Conservation of the Asiatic cheetah its natural habitats and associated biota in Iran Project Number IRA 00 G35 GEF UNDP DoE Tehran Iran Tasnim News Agency 2018 Family of Iranian Cheetahs Observed in Semnan Wildlife National Park Video Tasnim News Agency a b Divyabhanusinh 1999 The End of a Trail the Cheetah in India Banyan Books New Delhi Qumsiyeh M B 1996 Genus Acinonyx Cheetah Mammals of the Holy Land Lubbock Texas Tech University Press ss 157 159 ISBN 978 0896723641 Nowell K Jackson P 1996 Asiatic cheetah PDF Wild Cats Status Survey and Conservation Action Plan Gland Switzerland IUCN SSC Cat Specialist Group ss 41 44 ISBN 978 2 8317 0045 8 Krystufek B Vohralik V 2001 Mammals of Turkey and Cyprus Introduction Checklist Insectivora Koper Republic of Slovenia Knjiznica Annales Majora a b Harrison D L 1968 Genus Acinonyx Brookes 1828 PDF The mammals of Arabia Volume II Carnivora Artiodactyla Hyracoidea Londra Ernest Benn Limited ss 308 313 Nader I A 1989 Rare and endangered mammals of Saudi Arabia PDF Abu Zinada A H Goriup P D Nader I A Ed Wildlife conservation and development in Saudi Arabia proceedings of the first symposium Riyadh February 1987 3 Riyad National Commission for Wildlife Conservation and Development Publishing ss 220 233 Kaczensky P Linnell J D C 2014 Rapid assessment of the mammalian community of the Badhyz Ecosystem Turkmenistan October 2014 Trondheim Norway Manati A R Nogge G 2008 Cheetahs in Afghanistan PDF Cat News 49 18 26 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Ocak 2021 Thapar V Thapar R Ansari Y 2013 Exotic Aliens The Lion and the Cheetah in India New Delhi Aleph Book Company Durant S Mitchell N Ipavec A Groom R 2015 Acinonyx jubatus IUCN s e T219A50649567 doi 10 2305 IUCN UK 2015 4 RLTS T219A50649567 en 11 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2021 a b c Farhadinia M S 2007 Ecology and conservation of the Asiatic cheetah in Miandasht Wildlife Refuge Iran Tahran Iranian Cheetah Society Farhadinia M S Akbari H Mousavi S J Eslami M Azizi M Shokouhi J Gholikhani N and Hosseini Zavarei F 2013 Exceptionally long movements of the Asiatic cheetah Acinonyx jubatus venaticus across multiple arid reserves in central Iran Oryx 47 3 ss 427 430 doi 10 1017 S0030605313000641 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link a b Jowkar H Ostrowski S Hunter L 2008 Asiatic Cheetah cub recovered from a poacher in Iran Cat News 48 13 a b Dehghan S K 23 Ekim 2013 Cheetahs Iranian revival cheers conservationists TheGuardian com 13 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2021 Camera traps capture 4 new Asiatic Cheetahs in Iran Mehr News Agency 28 Aralik 2014 3 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2021 Female Asiatic Cheetah cub sighted in Miandasht Mehr News Agency 7 Ocak 2015 17 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2021 Female Asiatic cheetah 3 cubs sighted in Turan National Park mehrnews com 21 Ocak 2015 7 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Temmuz 2015 8 Asiatic cheetahs spotted in Shahroud mehrnews com 3 Temmuz 2015 4 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Temmuz 2015 UNDP Iran releases Asiatic Cheetah PSA ir undp org 2015 14 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Haziran 2015 Asiatic cheetah extinction trend reversed Payvand Iran News 7 Aralik 2015 10 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2015 a b Rastegar H 2009 Biodiversity of last Asiatic Cheetahs Acinonyx jubatus venaticus in Bafgh and Ariz Protected Area Iran Journal of Environmental Research and Development 3 3 ss 639 644 Farhadinia M S Hosseini Zavarei F Nezami B Harati H Absalan H Fabiano E Marker L 2012 Feeding ecology of the Asiatic cheetah Acinonyx jubatus venaticus in low prey habitats in northeastern Iran Implications for effective conservation Journal of Arid Environments Cilt 87 ss 206 211 doi 10 1016 j jaridenv 2012 05 002 Croke V 2016 Saving the desert Cheetahs of Iran 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2021 Mohammadi A and Kaboli M 2016 Evaluating wildlife vehicle collision hotspots using kernel based estimation a focus on the endangered Asiatic cheetah in central Iran Human Wildlife Interactions 10 1 103 109 Moqanaki E M and Cushman S A 2017 All roads lead to Iran predicting landscape connectivity of the last stronghold for the critically endangered Asiatic cheetah Animal Conservation 20 1 ss 29 41 doi 10 1111 acv 12281 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Niayesh Umid 8 Kasim 2013 Iranian Cheetahs remain endangered expert PHOTO VIDEO trend az 2 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2021 Hunter L Jowkar H Ziaie H Schaller G Balme G Walzer C Ostrowski S Zahler P Robert Charrue N Kashiri K and Christie S 2007 Conserving the Asiatic cheetah in Iran launching the first radio telemetry study Cat News 46 8 11 a b Karimi Nasser 26 June 2014 Associated Press 11 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b Mostaghim R Bengali S 29 Eylul 2016 The world s fastest animal is in a race for survival in Iran Los Angeles Times 2 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2021 Rohani Bijan 3 Eylul 2013 Iranian Cheetah Conservation Day Payvand 12 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2021 Tehran Times 9 Kasim 2013 11 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Sridharan Vasudevan 16 Subat 2015 Iran launches own search engine Yooz to beat internet related sanctions International Business Times 29 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2021 Iran multiplies fines for poachers Tehran Times 25 Mayis 2015 17 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2021 Efforts to save the Iranian cheetah take off euronews com 18 Eylul 2015 11 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2021 Pros and Cons of inbreeding 18 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde See footnotes on page Singh L 2003 Project to Clone Extinct Cheetah Gets a Boost 24 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde www cabi org 9 Temmuz 2005 19 Kasim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Extinct in India Cheetah may be imported The Times of India 8 Temmuz 2009 17 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2021 Moro L N Veraguas D Rodriguez Alvarez L Hiriart M I Buemo C Sestelo A amp Salamone D 2015 212 Interspecific Clonong and Embryo Aggregation influence the Expression of oct4 nanog sox2 andcdx2 in Cheetah and Domestic Cat Blastocysts Reproduction Fertility and Development 27 1 196 196 Xiang B 2015 Argentine scientists clone endangered Asiatic Cheetahs for first time 6 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Xinhua english news cnDis baglantilarVikitur de konuyla ilgili taksonomik bilgiler bulunur Acinonyx jubatus venaticus Wikimedia Commons ta Asya citasi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Asiatic cheetah IUCN SSC Cat Specialist Group 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Ocak 2021 Iranian Cheetah Society Iranian Cheetah Society 6 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Ocak 2021 Cheetah Conservation Fund Cheetah Conservation Fund 31 Aralik 1996 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Ocak 2021 YouTube da Video Four Cheetah cubs spotted with their mother YouTube da Video Hunting with Cheetahs in India YouTube da Video Cheetahs in Iran the last stronghold of the Asiatic cheetah YouTube da Video Extinctions Discover the endangered Asiatic cheetah The Persian Cheetah 11 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Spotted big cat in Turkmenistan 9 Aralik 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Asiatic cheetah embryos cloned at Royan Institute 6 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde