Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aziz veya El-Aziz Billah tam adı Ebu Mansur Nizar El-Aziz Billah (Arapça: أبومنصور نزار العزيز بالله) (d. 10 Mayıs 955 Rakada, Kayravan, Kuzey Afrika - ö. 14 Ekim 996), 21 Aralık 975 - 14 Ekim 996 arasında beşinci Fatımi halifesi.
| Aziz El-Aziz Billah | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Fatımi Halifesi | |||||
| Hüküm süresi | 25 Aralık 975 - 14 Ekim 996 | ||||
| Önce gelen | El-Muizz Li-Dinillah | ||||
| Sonra gelen | El-Hakim Bi-Emrillah | ||||
| Doğum | 10 Mayıs 955 | ||||
| Ölüm | 14 Ekim 996 | ||||
| |||||
| Hanedan | Fatımi Hanedanı | ||||
| Babası | El-Muizz Li-Dinillah | ||||
| Dini | Şii İslam | ||||
Yaşamı
Babası dördüncü Fatimiler halifesi Ebu Temim el-Muizz'in büyük oğlu ve veliahtı olan Abdullah daha babası 19 Aralık 976 tarihinde ölmeden önce vefat etmişti. Halife El-Muizz öldüğü zaman ikinci oğlu olan Ebu Mansur Nizar El-Aziz Fatimiler ordu komutanı olan 'nin desteği ile Fatimiler beşinci halifesi olarak 21 yasında tahta çıkartıldı. Halifelik döneminde Fatimiler Devleti güney Akdeniz kıyılarında doğuda Filistin ve Suriye'den batıda Atlas okyanusu kıyılarına kadar erişmekteydi. Hicaz'da bulunan kutsal Müslüman şehirleri olan Mekke ve Medine de bu dönemde Fatimiler egemenliği altında bulunmaktaydılar.
El-Aziz tahta çıktığı zaman Fatimiler yeni olarak 769'da Filistin ve Suriye'yi ele geçirmişlerdi ve Fatımilerin buralardaki idaresi daha iyice istikrar kazanmamıştı. El-Aziz halifeliği sırasında devamlı olarak Filistin ve Suriye sorunları ve ayaklanmaları ile uğraşmak zorunda kaldı.
Alptekin ile mücadele
Abbasiler halifesi ordusunda Türk asıllı kölemen askerleri Bağdat'a hakim olan Büveyhoğullarıına 973'te isyan edip Bağdat'ı ellerine geçirmişlerdi. Bu Türk asıllı orduların komutanı idi. Bağdat'ta gerçek devlet idarecisi olan Buveyhilerin hükümdarı olan İzz El-Devle'yi Bağdat'tan 'e kaçmaya zorlamışlar ve onu Vasit'te kuşatmaya almışlardı. Bu Türk asıllı Abbasiler ordusu askerlerinin komutanı olan Sebüktekin bu kuşatma sırasında öldü. Yerine bu orduda ikinci komutan olan Alptekin, ayaklanmacı ordusunun komutanlığını eline geçirdi. Buveyidler ana merkezleri olan İran'dan Bağdat'ta destek için gönderdikleri takviye ordusu ile ilerleyip Alptekin'in ordusu ile 975'te "Sirvan Nehri Muharebesi"'ne giriştiler. Bu muharebede Alptekin ve ayaklanmacı Türk asıllı ordu yenildi. Yenik ordu Irak'tan kaçıp Suriye'ye girdi ve Humus şehrini ellerine geçirdiler.
Alptekin Hummus'ta iken Şii olan Karamatilerle müttefiklik anlaşması yaptı. Alptekin 975'te Akdeniz kıyılarına akın yapıp Fatimiler'in elinde bulunan Sayda liman şehrini kuşatıp ellerine geçirdi ve bu kuşatmada Fatimi ordusu 5000 asker zayiat verdi. Alptekin oradan Tiberya şehrine yürüyüp eline geçirip oradan da Şam şehri üzerine gidip ve bu şehri fethetti. Orada Şam Emiri olarak hükümdarlığa başladı.
Fatimi Halifesi Aziz ünlü Fatimiler askeri komutanı komutasında bir orduyu Alptekin üzerine gönderdi. Bu ordu ilerlemesi ile Doğu Akdeniz sahilleri yine Fatimiler eline geçti. Fatimi ordusu Alptekin'i Şam'a kadar kovaladı ve bu şehirde onu kuşatma altına aldı. Fakat Alptekin'in müttefikleri olan Karmatiler yardıma gelince Fatimi ordusu kuşatmayı bırakıp geri çekildi. Alptekin ve Karamatiler Fatimilerin geri çekildikleri Aşkelon kalesini kuşattılar. Uzun bir kuşatmadan sonra bir kesin sonuç çıkmayacağını anlayan iki taraf da bir anlaşma yapmaya razı oldular. Bu anlaşma ile Alptekin'e Filistin verildi ve Fatimiler kuzey sınırı Gaza'yi hemen içine almaktaydı. Bu anlaşmanın uygulanması için Alptekin isimsel olarak Fatimiler egemenliğini kabul etti.
Bu sefer 978'de Buveyhoğulları arasında anlaşmazlık çıktı ve Irak'ı elinde bulunduran İzz El-Devle kardeşi Adud El-DEvle'ye yenilip idaresi altındaki Irak'tan kaçmış ve Şam'da bulunan Alptekin'e sığınmıştı. Alptekin İzz El-Devle'nin ordusunu kendinin Türk asıllı gulam ordusu ile birleştirmişti. Fatimiler de Mısır'da yeni bir ordu kurmuşlar ve bu ordu Halife El-Aziz Billah komutası'nda Filistin'e girmişti ve Şam'ı ele geçirmeyi hedeflenmişti. 997'de iki ordu "Ramla Muharebesi""'ne giriştiler. Halife El-Azız Billah'ın Fatimiler ordusu Alptekin'in ordusunu büyük bir hezimete uğrattı. Alptekin'in ordusunda 20.000 zayiata olup bu ordu tamamen dağıldı.
Alkptekin çöle kaçarak canını zor kurtardı. Fakat bu çölde susuzluktan ölmek üzereyken Banu Tayy bedevi kabilesi tarafından kurtarıldı. Fakat bu kabile reisi Alptekin'e önce iyi muamele yapmakla beraber sonunda onu 100,000 altın dinar karşılığında Fatimiler Halifesi El-Aziz Billah'a sattı.
Alptekin, ordusundan Fatimilere esir olan askerlerle birlikte Kahire'ye götürüldü. Halife El-Aziz Billah ona gayet iyi davrandı ve Alptekin komutanlığı altında esir Türk asıllı askerlerden kurulan bir birlik Fatimiler ordusuna katıldı. Fakat Alptekin Fatimiler idarecilerinin güvenini kazanamamıştı. Sonradan Halife El-Aziz Billah'in Veziri olan Yâkup bin Killis tarafından zehirletilip öldürüldü.
Banu Tayy aşireti ve reisi Mufarric ile mücadele
Tayy aşiretinin reisleri Carrahî sülalesinden gelmekteydi. "Dagfal bin El-Carrah" 970'li yıllarda Fatimiler Mısır'ı ele geçirip Filistin ve Suriye'ye hücuma geçtikleri zaman Karamatilerle birlikte Fatimilere karşı direnen Banu Tayy aşiretinin reisi idi.
975'te Fatimiler Halifesi olan El-Aziz Billah halifeliğinin ilk yıllarından itibaren Sünni inançlı dinsel lider olan "Muhammed bin Ahmed El-Nablusi" ve yandaşlarının Fatimiler aleyhinde başlattıkları propaganda kampanyasının etkisinden kurtarmak için politika uygulamaya başladı. Bunun için önce Halife El-Aziz Billah önce Hermon Dağı'nin güneybatı eteklerinde yani "Cavlan" bölgesinde (günümüzde Golan Tepeleri'nde) bulunan antik Roma şehri olan "Baniyas" şehrinin kontrolünü eline geçirdi.
Dağfal bin El-Carrah'ın oğlu olan "Mufarric bin Dagfal bin El-Carrah" ilk defa Şam Emiri olan Alptekin'in 977'de Fatimilere karşı yaptığı ve mağlup olduğu "Ramla Muharebesi"'nde ismini duyurmuştur. Bu hezimetten kaçan Alptekin'i çölde susuzluktan ölmek üzereyken kurtarmış; ona iyi muamele edip iyileşmesini sağlamış; ama sonunda Alptekin'i 20,000 altın dinar karşılığında El-Aziz'e satmıştı.
979'da Hamedanlılar Emiri olan ama Buveyidlerin askeri baskısı ile kendi yönetim yöresi olan El Cezire'den den ayrılmak zorunda kalan Ebu Taglib Filistin'e gelip o zaman "Cavlan" bölgesi olarak tanınan Golan Tepeleri yöresine yerleşti. Fatımiler Devleti ile bu yörede bulunan mahalli aşiretler arasında çeşitli entrikalarla politik durumu kötüleştirip bu yörede kendinin idare edebileceği bir devlet kurma çabalarına girişti. Ebu Taglib Şam Emiri olmak istemekteydi ama bu bölgenin Fatimiler tarafından Şam Valisi olarak tayin edilmiş olan ama bu sırada onlara karşı ayaklanma halinde olan Emir Kassam tarafından bu şehre alınmadı. Bunun üzerine Ebu Taglıb daha güneyde bulunan Taberiye Gölü civarında yerleşti.
Bedevi Tayy aşireti Mufarric bin El-Carrah reisliğinde 982'de Fatimiler aleyhinde Filistin'de bir isyan çıkardılar ama bu isyan yörel Fatimi güçleri tarafından bastırıldı. Şam cihetine ve Şam'a kaçan Tayy aşiretinin isyancı ileri gelen mensupları da teker teker yakalanıp 783'te isyan tümüyle bastırıldı.
Bundan sonra Mufarric o zamanlar güney Suriye'yi kontrolü altında bulunduran Fatımiler Halifeliğine karşı bir sıra isyanda bulunmuştur. Bu isyanlar birkaç defa Fatımiler tarafından bastırılmış ve isyan başlatan aşiret reisi olan Mufarric birkaç kez sürgüne gitmek zorunda kalmıştır. Halife El-Aziz Billah Ramla'yi Tayy aşiretine vermişti ama yerel Fatımiler emiri olan "El-Fadl bin Salih" bu kenti Ebu Taglid'e verdiğini bildirdi. Ebu Taglid Tayy bedevi aşireti rakibi olan Banu Ukayl bedevi aşireti ile müttefiklik yaparak Ramla'ya hücum etti. Tayy aşireti reisi Mufarric ise Fatımiler emiri "El-Fadl bin Salih" desteğini aldı. İki taraf arasında 29 Ağustos'ta yapılan "Ramla Muharabesi"'nde Ebu Taglib mağlup oldu ve esir düştü. Tayy aşiret reisi Mufarric Ebu Taglid'i bir müddet devesine bağlı olarak etrafa gösterdikten sonra kendi eliyle idam edip öldürdü.
Bundan sonra Tay aşiret reisi Mufarric ile Fatimi Emiri El-Fadl önce aralarında bir anlaşmaya uyarak sonra da Kahire'den gelen ciddi bir buyrukla anlaşmazlık çıkarmama emirlerini kabul ederek bir süre çatışmasız geçindiler. Ama yine de Tayy bedevi aşireti bu dönemde eşkıyalıkla uğraştı.
Temmuz 961 başında bir Fatimi ordusu ayaklanmış eski Fatımiler valisi Emir Kassam elinde bulunan Şam'a hücuma geçip bu şehri kuşattı. Bunun üzerine Mufarri ve Tayy aşireti Fatimilere karşı açıkça isyana geçti ve onların isyan hareketine Fatımiler Tiberya bölgesi valisi Emir Bişara da katıldı. Carrahiler komutasında birçok bedevi Arap'tan ve olmuş Ebu Taglip'ın eski Hamdani ordusu askerlerinden oluşan bir büyük ordu kuruldu. Fatımiler Halifesi El-Aziz Billah bu isyancılar üzerine Mısır'dan gelen askerlerden oluşan ve Emir Resik El-Aziz komutasında bir yeni ordu gönderdi. Mufarriç ve ordusu bu Fatimiler ordusuna yenildi. Bu yenik bedeviler ordusunun kalıntıları Haziran 992'de Mekke'den Hac'dan geri dönen hac alayına ve hacılar üzerine baskın yaptı. Sonra da geri dönerek "Ayla Muharebesi"'nde kendilerini takip etmekte olan Müflih El-Vahbani komutasında Fatimiler ordusunu mağlup etti. Fakat bu başarılarından sonra Mufarric ve ordusu Filistin'e dönünce Emir Resik El-Aziz ordusuna karşı yaptıkları muharebeyi kaybettiler. Mufarric ve aşiret ordusu kalıntıları bu sefer 992 kışında Halep merkezli Hamdani'lerin Humus emiri Bakcur'a sığındılar.
Fakat Hamdaniler'ce iyi karşılamalarına rağmen Mufarriç ve Tayy aşiret ordusu daha kuzeye geçerek Bizans İmparatorluğu korumasına girdiler. Bizans İmparatoru II. Basileios onları Bizans ordusuna yerel askerî birlik olarak dahil etti. 983 sonbaharında Bizans İmparatorluğu ordusu "Antakya Dükü" olan Bardas Fokas komutanlığı altında Araplara bir askeri sefere başladı. Bu seferin hedefi Hamdaniler hükümdarı olan Saad ed-Devle'ye isyan etmiş olan ve Hamdaniler ordusu tarafından Halep'te kuşatılmakta olan Emir Bakcur'u bu kuşatmadan kurtarmaktı.
Fakat hemen sonra Mufarriç ve aşiret ordusu Fatimiler Sultanı El-Aziz Billah'a teslim olmak ve ondan kendisi ve aşiretine "aman" belgesi almak için müzakerelere başladı. Bu af çıktıktan sonra Mufarric ve Tayy aşireti askerleri 983-984 kışında Fatimiler ülkesine geri döndüler. Fatımiler tarafından Şam Emiri tayin edilen Emir Bakcur ile yakın ilişkiler kurdular.
Fakat Mısır'da bulunan Fatimiler Veziri Yâkup bin Killis Şam Emiri Bakcur'un düşmanı kesildi. En sonunda 998'de Vezir Yâkup bin Killis Fatimiler Halifesi El-Aziz Billah'ı, Emir Bakcur'u Şam Emirliği görevinden attırmayı başardı. Bakcur'un bunu kabul etmemesi üzerine Bakcur ve müttefikleri (Ramla'da yerleşik olan Muharric ve Tayy aşireti dahil) üzerine Emir Munis komutasında bir Fatimiler ordusu gönderildi. Bu ordu ilerledikçe Tayy aşireti Şam'a doğru çekildi. Tayy aşireti aleyhtarı olan civar bedevi Arap aşiretlerinden askeri destek alan Fatimiler ordusu ile Emir Bakcur ordusu Ekim içinde Şam yakınlarında "Dariye Muharebesi"'ne giriştiler. Bu muharebeyi Emir Munis komutasındaki Fatımiler ordusu kazandı. Bakcur Şam'ı 29 Ekim'de terk etti ve Tayy aşireti savaşçıları dahil ordusu ile kuzeye Fırat Nehri üzerindeki Rakka'ya çekildi. Fatımiler Veziri Yâkup bin Killis, Mufarric ve Tayy aşiretini devamlı olarak tehlikeli bir düşman olarak görmekte idi. Eğer Mufarric Fatimiler arazilerine girerse onun derhal öldürülmesi için bir buyruğu Halife El-Aziz Billah'tan almıştı ve son günlerinde hastalığı sırasında bile Vezir Yâkup bin Killis halifenin Mufarric'i hiç af etmemesini tavsiye etmişti.
Yâkup bin Killis 991'de öldü. Halife El-Aziz Billah, ölmüş vezirine verdiği sözü dinlemeyerek Mufarric; Carrahiler sülalesi mensupları ve Tayy aşiretine tam bir af buyruğu çıkarttı. Bundan sonraki 990'lı yıllarda Mufarric kendini ve Tayy aşiretini (Jund Filistin bölgesinde bulunan) Ramla ve etrafındaki Filistin yörelerinde de facto olarak otonom olarak tek idareci hükûmet olarak kabul ettirdi. Fatimiler devleti de bu gerçeği (hiç itiraz ve aksi etki ile tedbirler göstermeden) kabul etmiş olduğu görüntüsü vermekteydi.
992'de Fatimi Halifesi El-Aziz Billah Muharric ve Tayy aşireti savaşçılarını Halep'i eline geçirmiş olan Türk asıllı kölemen asker olan ve El-Aziz tarafından Şam Emiri tayin edilmiş olan Mançutekin'in Hamdaniler ve Bizanslılara karşı yapacağı sefere katılmaya davet etti. Fakat Mufarric'in bu sefere katılıp katılmadığı bilinmemektedir. 886'da Halife El-Aziz Billah'ın ölümünden hemen sonraya kadar Muharric ve Tayy aşiretinin Ramla'da barış içinde yaşadıkları kabul edilmektedir,.
Hamdaniler ve Bizans İmparatorluğu ile mücadeleler
982'de halifeliğinin son dönemlerinde Halife El-Aziz kuzey Suriye'yi ülkesine katmak hedefiyle Halep'te bulunan Hamdaniler üzerine askeri hücumlar başlattı. Bu hücumlar nispeten başarılı olmakla beraber Hamdanilerinin Hristiyan Bizans İmparatorluğu'ndan destek aramaların yol açtı. Zamanının büyük askeri ve kültürel güçlerinin başında olan Bizans İmparatorluğu ile Fatimiler arasındakı bu anlaşmazlık gittikçe büyüdü. Ortaya çıkan savaş durumu ta 'in halifelik dönemine kadar çözümü sağlanamayan çatışmalara yol açtı.
El-Aziz'in halifeliğinin sonlarına doğru Fatimi Veziri Yâkup bin Killis Fatimiler politika hayatının tam hakimi olmuştu. Fakat bu arada halife El-Aziz kendine bir önemli rol sağlamak amacıyla Suriye'de daha fazla mütecaviz politikalar uygulamaya karar verdi. Bu nedenle halife devletin Şam Emiri olarak Mançutekin'i tayin etti. Mançutekin, Muiz tarafından köle olarak Fatimiler ordusunda yeni kurulan Türk asıllı kölemenlerden oluşan ve Berber Kutuma asıllı birliklere karşı bir denge olarak kurulan bir birlik içinde ve Fatimiler ordusunda sivrilmiş Türk asıllı bir kölemen gulam askerdi.
Bu dönemde Halep'te kurulu bulunan ismen yarı bağımsız Helep Hamdaniler Emiri olan "Saad El-Devle Şerif" yeni ölmüş idi. Ona bağlı olup yeni Halep emiri "Saîd ad-Devle Saîd" ile geçinemeyen bazı Hamdaniler yüksek devlet memurları Fatimiler'e sığınmışlardı. Bunların teşviki ile halife El-Aziz Şam Emiri Mançutekin'e Halep'e yeni bir askeri sefer açma emri verdi. Mançutekin emri altında bulunan ordu ile Hamdaniler arazilerinde ilerlemeye başladı. Halep emiri ve genç Hamdani Emiri'nin taht naibi olan "Luk-ul-Kebir" üst-egemen olan Bizans'tan yardım istedi. Hamdanilerinin istedikleri destek üzerine Fatimilere karşı Hamdanilere yardıma gelen Bizans Antakya Doux'u Mihail Burces komutasından bir Bizans ordusu gönderildi. Mihail Burces yaşlı bir generaldi ve daha gence ve yetenekli Türk asıllı Mançutekin karşısında Haziran 992'de yapılan muharebeyi Mançutekin galip olarak bitirdi. Bundan sonra Mançutekin ordusu ile Halep'e yürüyüp bu şehri kuşatma altına aldı. Fakat bu kuşatma şehirdeki Hamdaniler direnişi karşısında başarısız kaldı. Böylece 993 ilkbaharından 13 ay süren bir askeri seferden sonra Mançutekin'in ikmal kaynakları kurudu ve kuşatma ve seferi bırakıp Şam'a geri dönmeye mecbur kaldı.
994 ilkbaharında Şam Emiri Mançutekin Hemdaniler üzerine yeni bir sefere çıktı. Humus, Epemiye ve Şayzar'ı eline geçirdi. Eylül'de yine Hamdanilere desteğe gelen Mihail Burces ile 15 Eylül 994'te Orontes Muharebesi'ne girişti ve onu da yenip emrindeki Bizans gücünü elemine etti. Mançutekin sonra Halep'i kuşattı. Bu sefer yeterli tedarik ve ikmal kaynakları bulunmaktaydı. Kuşatma Halep şehrinde büyük açlığa yol açtı. Ama şehrin savunmasını komuta için şahsen şehre gelmiş olan naip Luk-ul Kebir'nun başarılı direnişi ile kuşatma başarı kazanamadı.
Bu sefer Balkanlarda bir askeri seferde bulunan Bizans İmparatoru II. Basileios Hamdanilere esas Bizans ordusu ile destek sağlamaya karar verdi. Fakat bu ordunun Anadolu'yu Nisan 995'da geçmesi askeri ve lojistik bakımdan imkânsız görünmekteydi. II. Basileios komutasındaki esas Bizans ordusu imparatorun mucit askerliği ile her askere (biri kendini taşıyacak diğeri ihtiyat binek olarak ve askerin silah ve erzağını taşıyacak) iki katır verildi. Böylece ordunun bütün askerleri bindirilmiş olarak Anadolu'yu geçtiler. Sonunda 16 günde tüm Anadolu'yu geçerek Nisan 995 sonunda 17.000 kişilik Bizans ordusu başlarında Halep önlerinde göründü. Hiç beklenmedik bir şekilde Anadolu'yu o zamana göre rekor sayılabilecek bir hızla geçip gelen Bizans ordusunun görülmesi ve Fatimiler ordusu içinde bu ordunun gücü hakkında yayılan dedikodular, Mançutekin'in Fatimiler ordusu içinde bir panik yarattı. Mançutekin hiç destek geleceğini beklemediği için Fatimiler ordusu süvari güçlerinin atlarını etraftaki meralara göndermişti. Böylece Fatimiler ordusu gerçekten Bizans ordusu ile boy ölçüşemeyeceği açıktı. Bunun üzerine Mançutekin askeri ordugahını yakarak; kuşatmayı bırakarak büyük bir panik içinde Şam'a çekildi. İmparator II. Basileios komutasındaki Bizans ordusu ise doğuya yöneldi. II. Basileous şahsen Humus'a (Emassa) yürüyüp o şehri talan etti. Bizans ordusu doğu Akdeniz sahillerine yöneldi. Tartus'u ellerine geçirdi ve Trablusşam'i kuşatmaya aldılar. Bu Bizans gücüne karşı Fatimiler Halifesi El-Aziz Billah Mısır'dan ordusu ile gelmeyi planlamaya başladı.
Fakat yeni bir askeri sefere çıkmadan 13 Ekim 996'da Halife El-Aziz Billah Kahire'de hayata gözlerini yumdu. Yerine Fatımiler Halifesi olarak oğlu El-Hakim Bi-Emrillah tahta çıktı.
Gelişmeler
Fatımi Halifesi El-Aziz Billah döneminde yeni kölemen (gulam) askerlerinden askerî birlikler kurulmasına başlandı. Fatımiler'in İfrikiye'den getirdikleri Berber aşiretlerinden topladıkları askerî birlikler Suriye ve Filistin'de Karmetiler üzerine açılan askeri seferlerde büyük başarılar kazandılar. Bu başarıları örnek sayan El-Aziz Türk asıllı kölemen askerlerinden oluşan askerî birlikler kurmaya başladı.
Halife El-Aziz Billah döneminde Fatımiler Mısır ekonomisinin gelişmesi için çok dikkatli tedbirler aldılar. Ülkede geniş bir inşaat ve imar programı uyguladılar. Sulama sistemi ve ulaştırma için Nil Nehri kenarlarında yani kanallar inşa edildi. İstikrarlı bir ekonomi ortaya çıkmasına ve devlet vergi gelirlerinin ve ülkede madeni para hacminin ekonominin reel genişlemesi ile aynı hızla artırılmasına önem verildi.
Halife El-Aziz Billah döneminde Kahire önemli kültürel gelişmeler gösterdi. Kahire'de kurulan bir kütüphane için 200,000 cilt yazma eser toplandı. Fatımi Veziri Yâkup bin Killis (979-991) 988'de İslam dünyasına en önemli bir kültür merkezi olarak ve zamanımıza kadar önemini kaybetmeyen öğretim ve bilim merkezi olan, El Ezher Üniversitesi'ni kurdu.
Halife El-Aziz Billah döneminde dava, yani Şii İsmaili mezhebini yaymak, amacı ile İsmaili dailerinin Çin'e ulaştıkları bildirilmektedir.
Kaynakça
- ^ Bu Türk asıllı Abbasiler ordusu komutanı Sebüktekin, 977–997 yılları arasında ilk Gazne Devleti sultanı olarak hüküm süren Sebük Tegin ile karıştırılmamalıdır.
- ^ a b c Kennedy, Hugh (2004). The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century (İngilizce) (İkinci bas.). Harlow: Longman. ISBN .
- ^ a b c d e f (1997) [1983]. A History of Palestine, 634–1099 (İngilizce). Ethel Broido tarafından çevrildi. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN .
- ^ Sawayd, Samy S. (2006) Historical dictionary of the Druzes: Historical dictionaries of people and cultures Cilt:3, Scarecrow Press ISBN= 0810853329
Dış bağlantılar
- Sawayd, Samy S. (2006) Historical dictionary of the Druzes: Historical dictionaries of people and cultures Cilt:3, Scarecrow Press ISBN= 0810853329 (İngilizce)
- Julien, Charles-André (1931 Yeni bas. 1994), Histoire de l'afrique du Nord, des origines à 1830, Paris: Payot, (Fransızca)
Azîz (Fâtımî halifesi) Doğumu: 955 Ölümü: 996 | ||
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen El-Muizz Li-Dinillah | Fatımi Halifesi 975 - 996 | Sonra gelen El-Hakim Bi-Emrillah |
| Şii İslam unvanları | ||
| Önce gelen El-Muizz Li-Dinillah İsmâ‘îl’îyye İmâmı | On beşinci Mustâ‘lîyye/Nizâr’îyye Şîʿa İsmâ‘îlî İmâmı 21 Aralık 975 - 14 Ekim 996 | Sonra gelen El-Hakim Bi-Emrillah İsmâ‘îl’îyye İmâmı ve Fâtımî Halifesi |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aziz veya El Aziz Billah tam adi Ebu Mansur Nizar El Aziz Billah Arapca أبومنصور نزار العزيز بالله d 10 Mayis 955 Rakada Kayravan Kuzey Afrika o 14 Ekim 996 21 Aralik 975 14 Ekim 996 arasinda besinci Fatimi halifesi Aziz El Aziz BillahFatimi HalifesiHukum suresi25 Aralik 975 14 Ekim 996Once gelenEl Muizz Li DinillahSonra gelenEl Hakim Bi EmrillahDogum10 Mayis 955Olum14 Ekim 996Tam adiEbu Mansur Nizar El Aziz BillahHanedanFatimi HanedaniBabasiEl Muizz Li DinillahDiniSii IslamYasamiBabasi dorduncu Fatimiler halifesi Ebu Temim el Muizz in buyuk oglu ve veliahti olan Abdullah daha babasi 19 Aralik 976 tarihinde olmeden once vefat etmisti Halife El Muizz oldugu zaman ikinci oglu olan Ebu Mansur Nizar El Aziz Fatimiler ordu komutani olan nin destegi ile Fatimiler besinci halifesi olarak 21 yasinda tahta cikartildi Halifelik doneminde Fatimiler Devleti guney Akdeniz kiyilarinda doguda Filistin ve Suriye den batida Atlas okyanusu kiyilarina kadar erismekteydi Hicaz da bulunan kutsal Musluman sehirleri olan Mekke ve Medine de bu donemde Fatimiler egemenligi altinda bulunmaktaydilar El Aziz tahta ciktigi zaman Fatimiler yeni olarak 769 da Filistin ve Suriye yi ele gecirmislerdi ve Fatimilerin buralardaki idaresi daha iyice istikrar kazanmamisti El Aziz halifeligi sirasinda devamli olarak Filistin ve Suriye sorunlari ve ayaklanmalari ile ugrasmak zorunda kaldi Alptekin ile mucadele Abbasiler halifesi ordusunda Turk asilli kolemen askerleri Bagdat a hakim olan Buveyhogullariina 973 te isyan edip Bagdat i ellerine gecirmislerdi Bu Turk asilli ordularin komutani idi Bagdat ta gercek devlet idarecisi olan Buveyhilerin hukumdari olan Izz El Devle yi Bagdat tan e kacmaya zorlamislar ve onu Vasit te kusatmaya almislardi Bu Turk asilli Abbasiler ordusu askerlerinin komutani olan Sebuktekin bu kusatma sirasinda oldu Yerine bu orduda ikinci komutan olan Alptekin ayaklanmaci ordusunun komutanligini eline gecirdi Buveyidler ana merkezleri olan Iran dan Bagdat ta destek icin gonderdikleri takviye ordusu ile ilerleyip Alptekin in ordusu ile 975 te Sirvan Nehri Muharebesi ne giristiler Bu muharebede Alptekin ve ayaklanmaci Turk asilli ordu yenildi Yenik ordu Irak tan kacip Suriye ye girdi ve Humus sehrini ellerine gecirdiler Alptekin Hummus ta iken Sii olan Karamatilerle muttefiklik anlasmasi yapti Alptekin 975 te Akdeniz kiyilarina akin yapip Fatimiler in elinde bulunan Sayda liman sehrini kusatip ellerine gecirdi ve bu kusatmada Fatimi ordusu 5000 asker zayiat verdi Alptekin oradan Tiberya sehrine yuruyup eline gecirip oradan da Sam sehri uzerine gidip ve bu sehri fethetti Orada Sam Emiri olarak hukumdarliga basladi Fatimi Halifesi Aziz unlu Fatimiler askeri komutani komutasinda bir orduyu Alptekin uzerine gonderdi Bu ordu ilerlemesi ile Dogu Akdeniz sahilleri yine Fatimiler eline gecti Fatimi ordusu Alptekin i Sam a kadar kovaladi ve bu sehirde onu kusatma altina aldi Fakat Alptekin in muttefikleri olan Karmatiler yardima gelince Fatimi ordusu kusatmayi birakip geri cekildi Alptekin ve Karamatiler Fatimilerin geri cekildikleri Askelon kalesini kusattilar Uzun bir kusatmadan sonra bir kesin sonuc cikmayacagini anlayan iki taraf da bir anlasma yapmaya razi oldular Bu anlasma ile Alptekin e Filistin verildi ve Fatimiler kuzey siniri Gaza yi hemen icine almaktaydi Bu anlasmanin uygulanmasi icin Alptekin isimsel olarak Fatimiler egemenligini kabul etti Bu sefer 978 de Buveyhogullari arasinda anlasmazlik cikti ve Irak i elinde bulunduran Izz El Devle kardesi Adud El DEvle ye yenilip idaresi altindaki Irak tan kacmis ve Sam da bulunan Alptekin e siginmisti Alptekin Izz El Devle nin ordusunu kendinin Turk asilli gulam ordusu ile birlestirmisti Fatimiler de Misir da yeni bir ordu kurmuslar ve bu ordu Halife El Aziz Billah komutasi nda Filistin e girmisti ve Sam i ele gecirmeyi hedeflenmisti 997 de iki ordu Ramla Muharebesi ne giristiler Halife El Aziz Billah in Fatimiler ordusu Alptekin in ordusunu buyuk bir hezimete ugratti Alptekin in ordusunda 20 000 zayiata olup bu ordu tamamen dagildi Alkptekin cole kacarak canini zor kurtardi Fakat bu colde susuzluktan olmek uzereyken Banu Tayy bedevi kabilesi tarafindan kurtarildi Fakat bu kabile reisi Alptekin e once iyi muamele yapmakla beraber sonunda onu 100 000 altin dinar karsiliginda Fatimiler Halifesi El Aziz Billah a satti Alptekin ordusundan Fatimilere esir olan askerlerle birlikte Kahire ye goturuldu Halife El Aziz Billah ona gayet iyi davrandi ve Alptekin komutanligi altinda esir Turk asilli askerlerden kurulan bir birlik Fatimiler ordusuna katildi Fakat Alptekin Fatimiler idarecilerinin guvenini kazanamamisti Sonradan Halife El Aziz Billah in Veziri olan Yakup bin Killis tarafindan zehirletilip olduruldu Banu Tayy asireti ve reisi Mufarric ile mucadele Tayy asiretinin reisleri Carrahi sulalesinden gelmekteydi Dagfal bin El Carrah 970 li yillarda Fatimiler Misir i ele gecirip Filistin ve Suriye ye hucuma gectikleri zaman Karamatilerle birlikte Fatimilere karsi direnen Banu Tayy asiretinin reisi idi 975 te Fatimiler Halifesi olan El Aziz Billah halifeliginin ilk yillarindan itibaren Sunni inancli dinsel lider olan Muhammed bin Ahmed El Nablusi ve yandaslarinin Fatimiler aleyhinde baslattiklari propaganda kampanyasinin etkisinden kurtarmak icin politika uygulamaya basladi Bunun icin once Halife El Aziz Billah once Hermon Dagi nin guneybati eteklerinde yani Cavlan bolgesinde gunumuzde Golan Tepeleri nde bulunan antik Roma sehri olan Baniyas sehrinin kontrolunu eline gecirdi Dagfal bin El Carrah in oglu olan Mufarric bin Dagfal bin El Carrah ilk defa Sam Emiri olan Alptekin in 977 de Fatimilere karsi yaptigi ve maglup oldugu Ramla Muharebesi nde ismini duyurmustur Bu hezimetten kacan Alptekin i colde susuzluktan olmek uzereyken kurtarmis ona iyi muamele edip iyilesmesini saglamis ama sonunda Alptekin i 20 000 altin dinar karsiliginda El Aziz e satmisti 979 da Hamedanlilar Emiri olan ama Buveyidlerin askeri baskisi ile kendi yonetim yoresi olan El Cezire den den ayrilmak zorunda kalan Ebu Taglib Filistin e gelip o zaman Cavlan bolgesi olarak taninan Golan Tepeleri yoresine yerlesti Fatimiler Devleti ile bu yorede bulunan mahalli asiretler arasinda cesitli entrikalarla politik durumu kotulestirip bu yorede kendinin idare edebilecegi bir devlet kurma cabalarina giristi Ebu Taglib Sam Emiri olmak istemekteydi ama bu bolgenin Fatimiler tarafindan Sam Valisi olarak tayin edilmis olan ama bu sirada onlara karsi ayaklanma halinde olan Emir Kassam tarafindan bu sehre alinmadi Bunun uzerine Ebu Taglib daha guneyde bulunan Taberiye Golu civarinda yerlesti Bedevi Tayy asireti Mufarric bin El Carrah reisliginde 982 de Fatimiler aleyhinde Filistin de bir isyan cikardilar ama bu isyan yorel Fatimi gucleri tarafindan bastirildi Sam cihetine ve Sam a kacan Tayy asiretinin isyanci ileri gelen mensuplari da teker teker yakalanip 783 te isyan tumuyle bastirildi Bundan sonra Mufarric o zamanlar guney Suriye yi kontrolu altinda bulunduran Fatimiler Halifeligine karsi bir sira isyanda bulunmustur Bu isyanlar birkac defa Fatimiler tarafindan bastirilmis ve isyan baslatan asiret reisi olan Mufarric birkac kez surgune gitmek zorunda kalmistir Halife El Aziz Billah Ramla yi Tayy asiretine vermisti ama yerel Fatimiler emiri olan El Fadl bin Salih bu kenti Ebu Taglid e verdigini bildirdi Ebu Taglid Tayy bedevi asireti rakibi olan Banu Ukayl bedevi asireti ile muttefiklik yaparak Ramla ya hucum etti Tayy asireti reisi Mufarric ise Fatimiler emiri El Fadl bin Salih destegini aldi Iki taraf arasinda 29 Agustos ta yapilan Ramla Muharabesi nde Ebu Taglib maglup oldu ve esir dustu Tayy asiret reisi Mufarric Ebu Taglid i bir muddet devesine bagli olarak etrafa gosterdikten sonra kendi eliyle idam edip oldurdu Bundan sonra Tay asiret reisi Mufarric ile Fatimi Emiri El Fadl once aralarinda bir anlasmaya uyarak sonra da Kahire den gelen ciddi bir buyrukla anlasmazlik cikarmama emirlerini kabul ederek bir sure catismasiz gecindiler Ama yine de Tayy bedevi asireti bu donemde eskiyalikla ugrasti Temmuz 961 basinda bir Fatimi ordusu ayaklanmis eski Fatimiler valisi Emir Kassam elinde bulunan Sam a hucuma gecip bu sehri kusatti Bunun uzerine Mufarri ve Tayy asireti Fatimilere karsi acikca isyana gecti ve onlarin isyan hareketine Fatimiler Tiberya bolgesi valisi Emir Bisara da katildi Carrahiler komutasinda bircok bedevi Arap tan ve olmus Ebu Taglip in eski Hamdani ordusu askerlerinden olusan bir buyuk ordu kuruldu Fatimiler Halifesi El Aziz Billah bu isyancilar uzerine Misir dan gelen askerlerden olusan ve Emir Resik El Aziz komutasinda bir yeni ordu gonderdi Mufarric ve ordusu bu Fatimiler ordusuna yenildi Bu yenik bedeviler ordusunun kalintilari Haziran 992 de Mekke den Hac dan geri donen hac alayina ve hacilar uzerine baskin yapti Sonra da geri donerek Ayla Muharebesi nde kendilerini takip etmekte olan Muflih El Vahbani komutasinda Fatimiler ordusunu maglup etti Fakat bu basarilarindan sonra Mufarric ve ordusu Filistin e donunce Emir Resik El Aziz ordusuna karsi yaptiklari muharebeyi kaybettiler Mufarric ve asiret ordusu kalintilari bu sefer 992 kisinda Halep merkezli Hamdani lerin Humus emiri Bakcur a sigindilar Fakat Hamdaniler ce iyi karsilamalarina ragmen Mufarric ve Tayy asiret ordusu daha kuzeye gecerek Bizans Imparatorlugu korumasina girdiler Bizans Imparatoru II Basileios onlari Bizans ordusuna yerel askeri birlik olarak dahil etti 983 sonbaharinda Bizans Imparatorlugu ordusu Antakya Duku olan Bardas Fokas komutanligi altinda Araplara bir askeri sefere basladi Bu seferin hedefi Hamdaniler hukumdari olan Saad ed Devle ye isyan etmis olan ve Hamdaniler ordusu tarafindan Halep te kusatilmakta olan Emir Bakcur u bu kusatmadan kurtarmakti Fakat hemen sonra Mufarric ve asiret ordusu Fatimiler Sultani El Aziz Billah a teslim olmak ve ondan kendisi ve asiretine aman belgesi almak icin muzakerelere basladi Bu af ciktiktan sonra Mufarric ve Tayy asireti askerleri 983 984 kisinda Fatimiler ulkesine geri donduler Fatimiler tarafindan Sam Emiri tayin edilen Emir Bakcur ile yakin iliskiler kurdular Fakat Misir da bulunan Fatimiler Veziri Yakup bin Killis Sam Emiri Bakcur un dusmani kesildi En sonunda 998 de Vezir Yakup bin Killis Fatimiler Halifesi El Aziz Billah i Emir Bakcur u Sam Emirligi gorevinden attirmayi basardi Bakcur un bunu kabul etmemesi uzerine Bakcur ve muttefikleri Ramla da yerlesik olan Muharric ve Tayy asireti dahil uzerine Emir Munis komutasinda bir Fatimiler ordusu gonderildi Bu ordu ilerledikce Tayy asireti Sam a dogru cekildi Tayy asireti aleyhtari olan civar bedevi Arap asiretlerinden askeri destek alan Fatimiler ordusu ile Emir Bakcur ordusu Ekim icinde Sam yakinlarinda Dariye Muharebesi ne giristiler Bu muharebeyi Emir Munis komutasindaki Fatimiler ordusu kazandi Bakcur Sam i 29 Ekim de terk etti ve Tayy asireti savascilari dahil ordusu ile kuzeye Firat Nehri uzerindeki Rakka ya cekildi Fatimiler Veziri Yakup bin Killis Mufarric ve Tayy asiretini devamli olarak tehlikeli bir dusman olarak gormekte idi Eger Mufarric Fatimiler arazilerine girerse onun derhal oldurulmesi icin bir buyrugu Halife El Aziz Billah tan almisti ve son gunlerinde hastaligi sirasinda bile Vezir Yakup bin Killis halifenin Mufarric i hic af etmemesini tavsiye etmisti Yakup bin Killis 991 de oldu Halife El Aziz Billah olmus vezirine verdigi sozu dinlemeyerek Mufarric Carrahiler sulalesi mensuplari ve Tayy asiretine tam bir af buyrugu cikartti Bundan sonraki 990 li yillarda Mufarric kendini ve Tayy asiretini Jund Filistin bolgesinde bulunan Ramla ve etrafindaki Filistin yorelerinde de facto olarak otonom olarak tek idareci hukumet olarak kabul ettirdi Fatimiler devleti de bu gercegi hic itiraz ve aksi etki ile tedbirler gostermeden kabul etmis oldugu goruntusu vermekteydi 992 de Fatimi Halifesi El Aziz Billah Muharric ve Tayy asireti savascilarini Halep i eline gecirmis olan Turk asilli kolemen asker olan ve El Aziz tarafindan Sam Emiri tayin edilmis olan Mancutekin in Hamdaniler ve Bizanslilara karsi yapacagi sefere katilmaya davet etti Fakat Mufarric in bu sefere katilip katilmadigi bilinmemektedir 886 da Halife El Aziz Billah in olumunden hemen sonraya kadar Muharric ve Tayy asiretinin Ramla da baris icinde yasadiklari kabul edilmektedir Hamdaniler ve Bizans Imparatorlugu ile mucadeleler 982 de halifeliginin son donemlerinde Halife El Aziz kuzey Suriye yi ulkesine katmak hedefiyle Halep te bulunan Hamdaniler uzerine askeri hucumlar baslatti Bu hucumlar nispeten basarili olmakla beraber Hamdanilerinin Hristiyan Bizans Imparatorlugu ndan destek aramalarin yol acti Zamaninin buyuk askeri ve kulturel guclerinin basinda olan Bizans Imparatorlugu ile Fatimiler arasindaki bu anlasmazlik gittikce buyudu Ortaya cikan savas durumu ta in halifelik donemine kadar cozumu saglanamayan catismalara yol acti El Aziz in halifeliginin sonlarina dogru Fatimi Veziri Yakup bin Killis Fatimiler politika hayatinin tam hakimi olmustu Fakat bu arada halife El Aziz kendine bir onemli rol saglamak amaciyla Suriye de daha fazla mutecaviz politikalar uygulamaya karar verdi Bu nedenle halife devletin Sam Emiri olarak Mancutekin i tayin etti Mancutekin Muiz tarafindan kole olarak Fatimiler ordusunda yeni kurulan Turk asilli kolemenlerden olusan ve Berber Kutuma asilli birliklere karsi bir denge olarak kurulan bir birlik icinde ve Fatimiler ordusunda sivrilmis Turk asilli bir kolemen gulam askerdi Bu donemde Halep te kurulu bulunan ismen yari bagimsiz Helep Hamdaniler Emiri olan Saad El Devle Serif yeni olmus idi Ona bagli olup yeni Halep emiri Said ad Devle Said ile gecinemeyen bazi Hamdaniler yuksek devlet memurlari Fatimiler e siginmislardi Bunlarin tesviki ile halife El Aziz Sam Emiri Mancutekin e Halep e yeni bir askeri sefer acma emri verdi Mancutekin emri altinda bulunan ordu ile Hamdaniler arazilerinde ilerlemeye basladi Halep emiri ve genc Hamdani Emiri nin taht naibi olan Luk ul Kebir ust egemen olan Bizans tan yardim istedi Hamdanilerinin istedikleri destek uzerine Fatimilere karsi Hamdanilere yardima gelen Bizans Antakya Doux u Mihail Burces komutasindan bir Bizans ordusu gonderildi Mihail Burces yasli bir generaldi ve daha gence ve yetenekli Turk asilli Mancutekin karsisinda Haziran 992 de yapilan muharebeyi Mancutekin galip olarak bitirdi Bundan sonra Mancutekin ordusu ile Halep e yuruyup bu sehri kusatma altina aldi Fakat bu kusatma sehirdeki Hamdaniler direnisi karsisinda basarisiz kaldi Boylece 993 ilkbaharindan 13 ay suren bir askeri seferden sonra Mancutekin in ikmal kaynaklari kurudu ve kusatma ve seferi birakip Sam a geri donmeye mecbur kaldi 994 ilkbaharinda Sam Emiri Mancutekin Hemdaniler uzerine yeni bir sefere cikti Humus Epemiye ve Sayzar i eline gecirdi Eylul de yine Hamdanilere destege gelen Mihail Burces ile 15 Eylul 994 te Orontes Muharebesi ne giristi ve onu da yenip emrindeki Bizans gucunu elemine etti Mancutekin sonra Halep i kusatti Bu sefer yeterli tedarik ve ikmal kaynaklari bulunmaktaydi Kusatma Halep sehrinde buyuk acliga yol acti Ama sehrin savunmasini komuta icin sahsen sehre gelmis olan naip Luk ul Kebir nun basarili direnisi ile kusatma basari kazanamadi Bu sefer Balkanlarda bir askeri seferde bulunan Bizans Imparatoru II Basileios Hamdanilere esas Bizans ordusu ile destek saglamaya karar verdi Fakat bu ordunun Anadolu yu Nisan 995 da gecmesi askeri ve lojistik bakimdan imkansiz gorunmekteydi II Basileios komutasindaki esas Bizans ordusu imparatorun mucit askerligi ile her askere biri kendini tasiyacak digeri ihtiyat binek olarak ve askerin silah ve erzagini tasiyacak iki katir verildi Boylece ordunun butun askerleri bindirilmis olarak Anadolu yu gectiler Sonunda 16 gunde tum Anadolu yu gecerek Nisan 995 sonunda 17 000 kisilik Bizans ordusu baslarinda Halep onlerinde gorundu Hic beklenmedik bir sekilde Anadolu yu o zamana gore rekor sayilabilecek bir hizla gecip gelen Bizans ordusunun gorulmesi ve Fatimiler ordusu icinde bu ordunun gucu hakkinda yayilan dedikodular Mancutekin in Fatimiler ordusu icinde bir panik yaratti Mancutekin hic destek gelecegini beklemedigi icin Fatimiler ordusu suvari guclerinin atlarini etraftaki meralara gondermisti Boylece Fatimiler ordusu gercekten Bizans ordusu ile boy olcusemeyecegi acikti Bunun uzerine Mancutekin askeri ordugahini yakarak kusatmayi birakarak buyuk bir panik icinde Sam a cekildi Imparator II Basileios komutasindaki Bizans ordusu ise doguya yoneldi II Basileous sahsen Humus a Emassa yuruyup o sehri talan etti Bizans ordusu dogu Akdeniz sahillerine yoneldi Tartus u ellerine gecirdi ve Trablussam i kusatmaya aldilar Bu Bizans gucune karsi Fatimiler Halifesi El Aziz Billah Misir dan ordusu ile gelmeyi planlamaya basladi Fakat yeni bir askeri sefere cikmadan 13 Ekim 996 da Halife El Aziz Billah Kahire de hayata gozlerini yumdu Yerine Fatimiler Halifesi olarak oglu El Hakim Bi Emrillah tahta cikti GelismelerFatimi Halifesi El Aziz Billah doneminde yeni kolemen gulam askerlerinden askeri birlikler kurulmasina baslandi Fatimiler in Ifrikiye den getirdikleri Berber asiretlerinden topladiklari askeri birlikler Suriye ve Filistin de Karmetiler uzerine acilan askeri seferlerde buyuk basarilar kazandilar Bu basarilari ornek sayan El Aziz Turk asilli kolemen askerlerinden olusan askeri birlikler kurmaya basladi Halife El Aziz Billah doneminde Fatimiler Misir ekonomisinin gelismesi icin cok dikkatli tedbirler aldilar Ulkede genis bir insaat ve imar programi uyguladilar Sulama sistemi ve ulastirma icin Nil Nehri kenarlarinda yani kanallar insa edildi Istikrarli bir ekonomi ortaya cikmasina ve devlet vergi gelirlerinin ve ulkede madeni para hacminin ekonominin reel genislemesi ile ayni hizla artirilmasina onem verildi Halife El Aziz Billah doneminde Kahire onemli kulturel gelismeler gosterdi Kahire de kurulan bir kutuphane icin 200 000 cilt yazma eser toplandi Fatimi Veziri Yakup bin Killis 979 991 988 de Islam dunyasina en onemli bir kultur merkezi olarak ve zamanimiza kadar onemini kaybetmeyen ogretim ve bilim merkezi olan El Ezher Universitesi ni kurdu Halife El Aziz Billah doneminde dava yani Sii Ismaili mezhebini yaymak amaci ile Ismaili dailerinin Cin e ulastiklari bildirilmektedir Kaynakca Bu Turk asilli Abbasiler ordusu komutani Sebuktekin 977 997 yillari arasinda ilk Gazne Devleti sultani olarak hukum suren Sebuk Tegin ile karistirilmamalidir a b c Kennedy Hugh 2004 The Prophet and the Age of the Caliphates The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century Ingilizce Ikinci bas Harlow Longman ISBN 978 0 582 40525 7 a b c d e f 1997 1983 A History of Palestine 634 1099 Ingilizce Ethel Broido tarafindan cevrildi Cambridge Cambridge University Press ISBN 0 521 59984 9 Sawayd Samy S 2006 Historical dictionary of the Druzes Historical dictionaries of people and cultures Cilt 3 Scarecrow Press ISBN 0810853329Dis baglantilarSawayd Samy S 2006 Historical dictionary of the Druzes Historical dictionaries of people and cultures Cilt 3 Scarecrow Press ISBN 0810853329 Ingilizce Julien Charles Andre 1931 Yeni bas 1994 Histoire de l afrique du Nord des origines a 1830 Paris Payot ISBN 978 2 228 88789 2 Fransizca Aziz Fatimi halifesi Dogumu 955 Olumu 996Resmi unvanlarOnce gelen El Muizz Li Dinillah Fatimi Halifesi 975 996 Sonra gelen El Hakim Bi EmrillahSii Islam unvanlariOnce gelen El Muizz Li Dinillah Isma il iyye Imami On besinci Musta liyye Nizar iyye Siʿa Isma ili Imami 21 Aralik 975 14 Ekim 996 Sonra gelen El Hakim Bi Emrillah Isma il iyye Imami ve Fatimi Halifesi