Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede yer alan bilgiler belli bir bölgenin bakış açısından ele alınmıştır ve içeriğinin fazla yerel olduğu düşünülmektedir. Maddenin evrenselleştirilmesi ve uygun hâle getirilmesi için lütfen katılınız. |
Bu maddedeki üslubun, ansiklopedik bir yazıdan beklenen resmî ve ciddi üsluba uygun olmadığı düşünülmektedir. |
Açe, Endonezya'da özel bir bölgedir. Sumatra Adası'nın kuzey ucunda bulunur.
| Nanggröe Açe Dârüsselam | |||||
| |||||
 | |||||
| Dil | Endonezce, Açece | ||||
| Başkent | Benderaçe | ||||
| Dinler | Müslüman (%97,6), Hristiyan (%1,7), Hindu (%0,08), Budist (%0,55) | ||||
| Vali | |||||
| Yüzölçümü | 57,366 km², Endonezya topraklarının %2.88'i | ||||
| Coğrafi Konumu | Endonezya'nın en batı ucundan güneye doğru uzanan bir alanı kaplamaktadır. Kuzey kıyılarında Andaman Denizi ve Malaka Boğazı, güneyinde Kuzey Sumatra, batısında Hint Okyanusu, doğu kıyılarında ise Malaka Boğazı ve Kuzey Sumatra yer alır. | ||||
| Nüfus | 4.271.000 (Tsunami öncesi) 4.031.589 (2005 Eylül sayımı) 5.372.000 (2019) | ||||
| Etnik grup(lar) | , , , Malaylar, Cavalılar, , | ||||
| Doğal kaynaklar | Uranyum, petrol, doğalgaz, kauçuk, kahve, çikolata, palmiye yağı, çeltik | ||||
| Saat dilimi - | (UTC+7) | ||||
Etimoloji
Açe Bölgesi'nin başkenti olan Banda Açe, 1962 yılına kadar halk arasında , yani olarak biliniyordu. Başkente adını veren Banda ismi Farsça "liman" anlamına gelen "bandar"dan, açe (açeh) ise Keling dilinde (hintçe) "güzel" ve "sevimli" anlamına gelen "aci" ve "aca"dan gelmektedir. Bu coğrafyanın isminin bu denli farklı telaffuz edilmesinin nedeni, Açe'ye çok farklı uluslardan insanların gelmiş olmasıdır. İngilizce olarak "acheh", "atjeh" veya "achin" olarak da yazılan Açe, Osmanlı arşiv belgelerinde Açi, Aşi, Açin olarak yer alır. Sözlü gelenekte ise açe kelimesi bir kısaltma olarak algılanır ve şu şekilde açıklaması yapılır: "a" Arapları, "ç" Çinlileri, "e" Avrupalıları, "h" ise Hintleri temsil eder. Bir başka yazılış şekli olan atjeh ise Arap, Türk, Japon, Avrupalı ve Hint anlamına gelir.
Tarihçe
Açe Endonezya'nın bir bölgesidir. Açe bir sultanlık olarak 1514'te kurulmuştur. Açe'yi sömürgeleştirmeye çalışan ve Sumatra'yı işgal amacında olan ilk Batılı güç Portekizlilerdir. Portekizlilerin baskıları sonucu Açeliler 1565'te İstanbul'a bir kurul göndererek Osmanlı Devleti'nden yardım istemişlerdir. Saldırılara karşı işbirliği yapmak amacıyla Osmanlılarla bir antlaşma imzalanmıştır (1567). Antlaşma çerçevesinde Osmanlılarca Açe'ye cephane ve silah gönderilmiştir. Ancak Açe'ye Portekizliler değil, Hollandalılar egemen olmuştur. Hollanda 1873'te Açe'ye ültimatom vererek bir takım ayrıcalıklar ve isteklerde bulunmuştur. Ültimatomun reddedilmesi üzerine başlayan savaş Hollanda'nın teknolojik üstünlüğü nedeniyle Açe aleyhinde sonuçlanmıştır. Açe Sultanı 'un 1903'te Hollandalıların egemenliğini tanımasıyla bölge yönetim bakımından Hollanda kolonisine dahil olmuştur. Hollanda Açe'ye bir genel vali atayarak yönetime el koymuştur. Hollanda'nın Açe'deki egemenliğini Endonezya'ya devretmesi Açeli bağımsızlık yanlılarını tekrar direnişe sevketmiştir. Silahlı direniş örgütü (Özgür Açe Hareketi=GAM) 1976'da kurulmuştur. Açe'deki şiddet ve terör olayları nedeniyle yaklaşık 130,000 kişi mülteci konumuna düşmüştür. İki milyondan fazla Açeli, başkent Benderaçe'de toplanarak 8 Kasım 1999'da bağımsızlık ya da Endonezya'ya bağlılık konusunda referandum istediklerini ilan etmişlerdir. 26 Aralık 2004 tarihli tsunami felaketiyle gündeme gelmiş ve Kızılay tarafından 8 TIR yardım malzemesi acilen ulaştırılmıştır. Halkın %98'i Müslüman olup, bayrağı Türk bayrağından esinlenmiştir.
Açe Bayrağı ve Türk Bayrağı
2004 yılında yaşanan büyük tsunami felaketi nedeniyle, bölgeye giden BBC muhabiri George Alagiah, ilk izlenimlerini şöyle anlatıyordu:
"Açe'ye indiğimde kendimi Türkiye'de sandım. Hayır, her yerde kebap dükkânları olduğu için değil... Bana kartpostal satmaya çalışan çocukları gördüğümden de değil... Yok yok, ayakkabı boyacılarının bağrışmalarından ya da araba kornalarından da değil... Belki inanamayacaksınız ama; herkesin Türk bayraklı şapka giymesinden dolayı böyle bir fikre kapıldım. Yolda gördüğüm bir genç Açeli'ye, neden şapkalarında Türk bayrağı olduğunu sorduğumda bana verdiği yanıt çok ilginçti. Adı Recep olan bu genç, 'kendi bayrağımız olan şapkayı giyersek, altı ay hapis yatıyoruz. Türk bayrağına kimse bir şey diyemiyor. Türk bayrağı da bizimkiyle aynı... Zaten, Türkler bizim atalarımız sayılır ve biz bayrağımızı 500 yıl önce onlardan almışız. Bundan dolayı, ne zaman bir maç olsa Türkiye millî futbol takımının formasını giyiyor, evlerimize Türk bayrağı asıyoruz.' "Şaşırdım kaldım 'Tanrım bu Türkler nerede yok?' dedim".
Osmanlı İmparatorluğu ve Açe
Osmanlı Devleti 16'ncı yüzyılda Hint Okyanusu'na büyük boyutlara varan birçok savaşlarda bulunmuş, Müslüman halkların paylarını korumuştur. Böylece Hristiyan Avrupalı ülkelerin denizaşırı askeri eylemlerine karşı, bölgenin güvenliğini sağlamış, ticarî yolların denetimini ele geçirmiş, farklı Müslüman gruplar arasında da din birliğini sağlamıştı. Bunun sonucunda, Endonezya sınırları içerisinde bulunan Sumatra Adası'nın kuzey bölgesindeki Açe Krallığı, Osmanlı egemenliğini kabul etmişti. Osmanlı'dan yıllarca askeri ve ekonomik yardım alan bu krallık, en sonunda Türk bayrağını kendine özgürlük simgesi olarak seçmişti.
Bugün Endonezya'dan ayrılıp bağımsız bir devlet kurma çabasını veren ve kendi dillerinde adı "Nanggröe Açe Dârüsselam" olan Açe, Aralık 2004'te tsunami ile yerle bir olmuş, Türk halkının dikkatini ilk kez, yaşanan bu felaket yanında, dalgalandırdıkları Türk bayraklarıyla çekmişti.
"Türkiye nerede, Endonezya nerede?", "Türkler buraya neden gitsin?", "Türk bayrağı neden Sumatra'da dalgalansın?" sorularının yanıtını, Avrupalı tarihçiler çoktan vermişti. Güneydoğu Asya tarihçisi 'in belirttiği gibi, Osmanlı Devleti'nin uğraşı iki ayrı dönemde olmuştu. Birinci uğraş 'taki (Hindistan'ın güney batısı) ve Endonezya çevresindeki Müslümanları korumak ereğiyle yapılan "askeri operasyon", ikincisi de 1560 yıllarda Kızıl Deniz ticaretini denetim altına almak ve Avruparlıları buradan uzak tutmak için gerçekleştirilen "ticari operasyon"du. Bu süreç içinde, bölgenin Avrupalı kolonicilere karşı kendilerini savunabilmesi için silah ve cephane yardımı yapılmıştı.
Ünlü Türk tarihçisi Zuhuri Danışman'ın verdiği bilgiye göre, Açeliler yabancı yayılmacılara karşı, Türkler'den sık sık yardım istemişlerdi. Bunun nedeni ise, Mısır Beylerbeyi Hadım Süleyman Paşa'nın önerisi üzerine, Süveyş'te Portekizlilerle başa çıkabilmek için, Türk Sultanı tarafından 1530'da bir donanma yaptırılması ve bu donanmanın Hint Okyanusu'ndan da sorumlu olmasıydı.
Ayrıca Osmanlı döneminde buraya giden Türk komutanlar buraya yerleşmişler ve zamanla burada bir Türk köyü meydana gelmiştir.
Açe tsunami doğal afeti
Açe 26 Aralık 2004 tarihindeki tsunamiden önemli oranda etkilenmiştir.
Bölge ve Şehirler
4 adet büyük şehir vardır. Benderaçe, Langsa, Lhokseumawe ve Sabang.
Bölgeler , Açebanda (Merkez Açe), 17 numara), , , , , , , , , , , , , , ve .
Kaynakça
- ^ G.W.L.Drewes ve P. Voorhoeve, Adat Atjeh, Reproduced in facsmilie from a manuscript in the İndia Office Library, S,Gravenhage-Martinus Nijhoff, 1958, s,9.
- ^ Holly S. Smith, Aceh-Art and Culture-,Kuala Lumpur, Oxford University Press, Oxford, 1997, s.14.
- ^ İsmail Hakkı Göksoy, Güneydoğu Asya'da Osmanlı Türk Tesirler, Fakülte Yayınları, Isparta, 2004, s.38.
- ^ Dada Meuraxa, Sejarah Kebudayaan Sumatera, Medan, 1975, s.5.
- ^ Abdullah Taufik, History of People of Indonesia İslam, Ed, Jakarta: Ceremony of Moslem Scholar Indonesia, 1991, s. 34.
- ^ . milligazete.com.tr. 10 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2018.
- ^ "Açe". 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2022.
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede yer alan bilgiler belli bir bolgenin bakis acisindan ele alinmistir ve iceriginin fazla yerel oldugu dusunulmektedir Maddenin evrensellestirilmesi ve uygun hale getirilmesi icin lutfen tartismaya katiliniz Bu maddedeki uslubun ansiklopedik bir yazidan beklenen resmi ve ciddi usluba uygun olmadigi dusunulmektedir Maddeyi gelistirerek ya da konuyla ilgili tartismaya katilarak Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Ace Endonezya da ozel bir bolgedir Sumatra Adasi nin kuzey ucunda bulunur Nanggroe Ace DarusselamDil Endonezce AceceBaskent BenderaceDinler Musluman 97 6 Hristiyan 1 7 Hindu 0 08 Budist 0 55 ValiYuzolcumu 57 366 km Endonezya topraklarinin 2 88 iCografi Konumu Endonezya nin en bati ucundan guneye dogru uzanan bir alani kaplamaktadir Kuzey kiyilarinda Andaman Denizi ve Malaka Bogazi guneyinde Kuzey Sumatra batisinda Hint Okyanusu dogu kiyilarinda ise Malaka Bogazi ve Kuzey Sumatra yer alir Nufus 4 271 000 Tsunami oncesi 4 031 589 2005 Eylul sayimi 5 372 000 2019 Etnik grup lar Malaylar Cavalilar Dogal kaynaklar Uranyum petrol dogalgaz kaucuk kahve cikolata palmiye yagi celtikSaat dilimi UTC 7 EtimolojiAce Bolgesi nin baskenti olan Banda Ace 1962 yilina kadar halk arasinda yani olarak biliniyordu Baskente adini veren Banda ismi Farsca liman anlamina gelen bandar dan ace aceh ise Keling dilinde hintce guzel ve sevimli anlamina gelen aci ve aca dan gelmektedir Bu cografyanin isminin bu denli farkli telaffuz edilmesinin nedeni Ace ye cok farkli uluslardan insanlarin gelmis olmasidir Ingilizce olarak acheh atjeh veya achin olarak da yazilan Ace Osmanli arsiv belgelerinde Aci Asi Acin olarak yer alir Sozlu gelenekte ise ace kelimesi bir kisaltma olarak algilanir ve su sekilde aciklamasi yapilir a Araplari c Cinlileri e Avrupalilari h ise Hintleri temsil eder Bir baska yazilis sekli olan atjeh ise Arap Turk Japon Avrupali ve Hint anlamina gelir TarihceAce Endonezya nin bir bolgesidir Ace bir sultanlik olarak 1514 te kurulmustur Ace yi somurgelestirmeye calisan ve Sumatra yi isgal amacinda olan ilk Batili guc Portekizlilerdir Portekizlilerin baskilari sonucu Aceliler 1565 te Istanbul a bir kurul gondererek Osmanli Devleti nden yardim istemislerdir Saldirilara karsi isbirligi yapmak amaciyla Osmanlilarla bir antlasma imzalanmistir 1567 Antlasma cercevesinde Osmanlilarca Ace ye cephane ve silah gonderilmistir Ancak Ace ye Portekizliler degil Hollandalilar egemen olmustur Hollanda 1873 te Ace ye ultimatom vererek bir takim ayricaliklar ve isteklerde bulunmustur Ultimatomun reddedilmesi uzerine baslayan savas Hollanda nin teknolojik ustunlugu nedeniyle Ace aleyhinde sonuclanmistir Ace Sultani un 1903 te Hollandalilarin egemenligini tanimasiyla bolge yonetim bakimindan Hollanda kolonisine dahil olmustur Hollanda Ace ye bir genel vali atayarak yonetime el koymustur Hollanda nin Ace deki egemenligini Endonezya ya devretmesi Aceli bagimsizlik yanlilarini tekrar direnise sevketmistir Silahli direnis orgutu Ozgur Ace Hareketi GAM 1976 da kurulmustur Ace deki siddet ve teror olaylari nedeniyle yaklasik 130 000 kisi multeci konumuna dusmustur Iki milyondan fazla Aceli baskent Benderace de toplanarak 8 Kasim 1999 da bagimsizlik ya da Endonezya ya baglilik konusunda referandum istediklerini ilan etmislerdir 26 Aralik 2004 tarihli tsunami felaketiyle gundeme gelmis ve Kizilay tarafindan 8 TIR yardim malzemesi acilen ulastirilmistir Halkin 98 i Musluman olup bayragi Turk bayragindan esinlenmistir Ace Bayragi ve Turk Bayragibayragi 2004 yilinda yasanan buyuk tsunami felaketi nedeniyle bolgeye giden BBC muhabiri George Alagiah ilk izlenimlerini soyle anlatiyordu Ace ye indigimde kendimi Turkiye de sandim Hayir her yerde kebap dukkanlari oldugu icin degil Bana kartpostal satmaya calisan cocuklari gordugumden de degil Yok yok ayakkabi boyacilarinin bagrismalarindan ya da araba kornalarindan da degil Belki inanamayacaksiniz ama herkesin Turk bayrakli sapka giymesinden dolayi boyle bir fikre kapildim Yolda gordugum bir genc Aceli ye neden sapkalarinda Turk bayragi oldugunu sordugumda bana verdigi yanit cok ilgincti Adi Recep olan bu genc kendi bayragimiz olan sapkayi giyersek alti ay hapis yatiyoruz Turk bayragina kimse bir sey diyemiyor Turk bayragi da bizimkiyle ayni Zaten Turkler bizim atalarimiz sayilir ve biz bayragimizi 500 yil once onlardan almisiz Bundan dolayi ne zaman bir mac olsa Turkiye milli futbol takiminin formasini giyiyor evlerimize Turk bayragi asiyoruz Sasirdim kaldim Tanrim bu Turkler nerede yok dedim Osmanli Imparatorlugu ve Ace Osmanli Devleti 16 nci yuzyilda Hint Okyanusu na buyuk boyutlara varan bircok savaslarda bulunmus Musluman halklarin paylarini korumustur Boylece Hristiyan Avrupali ulkelerin denizasiri askeri eylemlerine karsi bolgenin guvenligini saglamis ticari yollarin denetimini ele gecirmis farkli Musluman gruplar arasinda da din birligini saglamisti Bunun sonucunda Endonezya sinirlari icerisinde bulunan Sumatra Adasi nin kuzey bolgesindeki Ace Kralligi Osmanli egemenligini kabul etmisti Osmanli dan yillarca askeri ve ekonomik yardim alan bu krallik en sonunda Turk bayragini kendine ozgurluk simgesi olarak secmisti Bugun Endonezya dan ayrilip bagimsiz bir devlet kurma cabasini veren ve kendi dillerinde adi Nanggroe Ace Darusselam olan Ace Aralik 2004 te tsunami ile yerle bir olmus Turk halkinin dikkatini ilk kez yasanan bu felaket yaninda dalgalandirdiklari Turk bayraklariyla cekmisti Turkiye nerede Endonezya nerede Turkler buraya neden gitsin Turk bayragi neden Sumatra da dalgalansin sorularinin yanitini Avrupali tarihciler coktan vermisti Guneydogu Asya tarihcisi in belirttigi gibi Osmanli Devleti nin ugrasi iki ayri donemde olmustu Birinci ugras taki Hindistan in guney batisi ve Endonezya cevresindeki Muslumanlari korumak eregiyle yapilan askeri operasyon ikincisi de 1560 yillarda Kizil Deniz ticaretini denetim altina almak ve Avruparlilari buradan uzak tutmak icin gerceklestirilen ticari operasyon du Bu surec icinde bolgenin Avrupali kolonicilere karsi kendilerini savunabilmesi icin silah ve cephane yardimi yapilmisti Unlu Turk tarihcisi Zuhuri Danisman in verdigi bilgiye gore Aceliler yabanci yayilmacilara karsi Turkler den sik sik yardim istemislerdi Bunun nedeni ise Misir Beylerbeyi Hadim Suleyman Pasa nin onerisi uzerine Suveys te Portekizlilerle basa cikabilmek icin Turk Sultani tarafindan 1530 da bir donanma yaptirilmasi ve bu donanmanin Hint Okyanusu ndan da sorumlu olmasiydi Ayrica Osmanli doneminde buraya giden Turk komutanlar buraya yerlesmisler ve zamanla burada bir Turk koyu meydana gelmistir Ace tsunami dogal afetiAce 26 Aralik 2004 tarihindeki tsunamiden onemli oranda etkilenmistir Yukaridaki animasyon 26 Aralik 2004 tarihinde Ace yakinlarinda merkez ussu denizin altinda olan depremden kaynaklanan tsunamiyi gosterir Goruldugu gibi bu tsunaminin siddetli etkileri Afrika kitasina kadar uzanmistir Tsunami sonrasi Ace nin havadan bir goruntusuBolge ve Sehirler4 adet buyuk sehir vardir Benderace Langsa Lhokseumawe ve Sabang Ace nin Vilayetleri Bolgeler Acebanda Merkez Ace 17 numara ve Kaynakca G W L Drewes ve P Voorhoeve Adat Atjeh Reproduced in facsmilie from a manuscript in the India Office Library S Gravenhage Martinus Nijhoff 1958 s 9 Holly S Smith Aceh Art and Culture Kuala Lumpur Oxford University Press Oxford 1997 s 14 Ismail Hakki Goksoy Guneydogu Asya da Osmanli Turk Tesirler Fakulte Yayinlari Isparta 2004 s 38 Dada Meuraxa Sejarah Kebudayaan Sumatera Medan 1975 s 5 Abdullah Taufik History of People of Indonesia Islam Ed Jakarta Ceremony of Moslem Scholar Indonesia 1991 s 34 milligazete com tr 10 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ekim 2018 Ace 4 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2022 Dis baglantilar