Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aşıyla önlenebilir bir hastalık, etkili bir önleyici aşının mevcut olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Eğer bir kişi aşıyla önlenebilir bir hastalığa yakalanır ve bu hastalıktan ölürse bu ölüm, aşıyla önlenebilir bir ölüm olarak kabul edilir.[]
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından takip edilen en yaygın ve ciddi aşıyla önlenebilir hastalıklar şunlardır: difteri, (Haemophilus influenzae serotip b enfeksiyonu), hepatit B, kızamık, menenjit, kabakulak, boğmaca, çocuk felci, kızamıkçık, tetanos, tüberküloz ve sarıhumma. DSÖ, aşıyla önlenebilir 31 enfeksiyonu önlemek ya da önlenmesine ve kontrolüne katkıda bulunmak için lisanslı aşıların mevcut olduğunu bildirmektedir.
Arka plan
2012 yılında Dünya Sağlık Örgütü aşılamanın her yıl 2,5 milyon ölümü önlediğini tahmin etmiştir. %100 bağışıklama ve aşıların %100 etkinliği ile, çoğu gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere, küçük çocuklar arasındaki yedi ölümden biri önlenebilir ve bu da konuyu önemli bir küresel sağlık sorunu haline getirir. Aşıyla önlenebilir ölümlerin %98'inden dört hastalık sorumludur: kızamık, Haemophilus influenzae serotip b, boğmaca ve neonatal tetanos.
DSÖ'nün Bağışıklama Gözetim, Değerlendirme ve İzleme programı, aşılarla önlenebilecek hastalıklardan kaynaklanan hastalık ve ölümlerin azaltılmasında programların ve aşıların güvenliğini ve etkinliğini izler ve değerlendirir.
Aşıyla önlenebilir ölümler genellikle aşının zamanında temin edilememesinden kaynaklanmaktadır. Bunun nedeni mali kısıtlamalar veya aşıya erişimin olmaması olabilir. Genel olarak tavsiye edilen bir aşı, ciddi alerjiler veya hasarlı bağışıklık sistemi nedeniyle az sayıda insan için tıbbi olarak uygun olmayabilir. Ayrıca, belirli bir hastalığa karşı bir aşı, belirli bir ülkede genel kullanım için önerilmeyebilir veya yalnızca küçük çocuklar veya yaşlı yetişkinler gibi belirli popülasyonlara önerilebilir. Her ülke, kendi bölgesinde yaygın olan hastalıklara ve sağlık hizmeti önceliklerine dayanarak kendi bağışıklama önerilerini yapar. Aşıyla önlenebilir bir hastalık bir ülkede yaygın değilse o ülkede yaşayanların bu hastalığa karşı aşı olma olasılığı düşüktür. Örneğin, Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri sakinleri sarıhummaya karşı rutin olarak aşı olmamakta, bu da onları sarıhumma riskinin en yüksek olduğu bölgelere (endemik veya geçiş bölgeleri) seyahat ettiklerinde enfeksiyona karşı savunmasız bırakmaktadır.
Aşıyla önlenebilir hastalıklar listesi
DSÖ, aşısı mevcut olan 34 hastalığı listelemektedir:
- Kolera
- COVID-19
- Dang humması
- Difteri
- Ebola
- Haemophilus influenzae tip b
- Hepatit A
- Hepatit B
- Hepatit E
- İnsan papilloma virüsü enfeksiyonu
- Grip
- Sıtma
- Kızamık
- Menenjit
- Maymun çiçeği
- Kabakulak
- Boğmaca
- Çocuk felci
- Kuduz
- Rotavirüs
- Kızamıkçık
- Çiçek hastalığı
- Tetanos
- Tüberküloz
- Tifo
- Varisella
- Sarıhumma
- Zona (Herpes Zoster)
- Tifüs
- Domuz gribi
İnsan dışı canlılarda kullanım
Laboratuvarda diğer hayvanlar üzerinde gösterilen aşıyla önlenebilir hastalıklar
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
- Fareler üzerinde (bakterilerin tetiklediği otoimmün hastalığı önlemek için)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c . 7 Temmuz 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c "Global Vaccine Action Plan". www.who.int (İngilizce). 19 Aralık 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Eylül 2023.
- ^ . 7 Temmuz 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2009.
- ^ "Canadian Immunization Guide: Part 4. Immunizing agents". www.canada.ca. 25 Mart 2021. 25 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Eylül 2023.
- ^ "Vaccine-Preventable Diseases - Yellow Fever". vaccineinformation.org. 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Eylül 2023.
- ^ a b "Vaccine-preventable Diseases". www.who.int (İngilizce). 4 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Eylül 2023.
- ^ Wein, Harrison (26 Mart 2018). "Gut microbe drives autoimmunity". National Institutes of Health (NIH). 17 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Temmuz 2020.
- ^ Kashef, Ziba (8 Mart 2018). "The enemy within: Gut bacteria drive autoimmune disease". YaleNews. 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Temmuz 2020.
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Vaccine-preventable diseases ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Asiyla onlenebilir bir hastalik etkili bir onleyici asinin mevcut oldugu bulasici bir hastaliktir Eger bir kisi asiyla onlenebilir bir hastaliga yakalanir ve bu hastaliktan olurse bu olum asiyla onlenebilir bir olum olarak kabul edilir kaynak belirtilmeli Dunya Saglik Orgutu DSO tarafindan takip edilen en yaygin ve ciddi asiyla onlenebilir hastaliklar sunlardir difteri Haemophilus influenzae serotip b enfeksiyonu hepatit B kizamik menenjit kabakulak bogmaca cocuk felci kizamikcik tetanos tuberkuloz ve sarihumma DSO asiyla onlenebilir 31 enfeksiyonu onlemek ya da onlenmesine ve kontrolune katkida bulunmak icin lisansli asilarin mevcut oldugunu bildirmektedir Arka plan2012 yilinda Dunya Saglik Orgutu asilamanin her yil 2 5 milyon olumu onledigini tahmin etmistir 100 bagisiklama ve asilarin 100 etkinligi ile cogu gelismekte olan ulkelerde olmak uzere kucuk cocuklar arasindaki yedi olumden biri onlenebilir ve bu da konuyu onemli bir kuresel saglik sorunu haline getirir Asiyla onlenebilir olumlerin 98 inden dort hastalik sorumludur kizamik Haemophilus influenzae serotip b bogmaca ve neonatal tetanos DSO nun Bagisiklama Gozetim Degerlendirme ve Izleme programi asilarla onlenebilecek hastaliklardan kaynaklanan hastalik ve olumlerin azaltilmasinda programlarin ve asilarin guvenligini ve etkinligini izler ve degerlendirir Asiyla onlenebilir olumler genellikle asinin zamaninda temin edilememesinden kaynaklanmaktadir Bunun nedeni mali kisitlamalar veya asiya erisimin olmamasi olabilir Genel olarak tavsiye edilen bir asi ciddi alerjiler veya hasarli bagisiklik sistemi nedeniyle az sayida insan icin tibbi olarak uygun olmayabilir Ayrica belirli bir hastaliga karsi bir asi belirli bir ulkede genel kullanim icin onerilmeyebilir veya yalnizca kucuk cocuklar veya yasli yetiskinler gibi belirli populasyonlara onerilebilir Her ulke kendi bolgesinde yaygin olan hastaliklara ve saglik hizmeti onceliklerine dayanarak kendi bagisiklama onerilerini yapar Asiyla onlenebilir bir hastalik bir ulkede yaygin degilse o ulkede yasayanlarin bu hastaliga karsi asi olma olasiligi dusuktur Ornegin Kanada ve Amerika Birlesik Devletleri sakinleri sarihummaya karsi rutin olarak asi olmamakta bu da onlari sarihumma riskinin en yuksek oldugu bolgelere endemik veya gecis bolgeleri seyahat ettiklerinde enfeksiyona karsi savunmasiz birakmaktadir Asiyla onlenebilir hastaliklar listesiCocuk felcine karsi asilanan bir cocuk DSO asisi mevcut olan 34 hastaligi listelemektedir Kolera COVID 19 Dang hummasi Difteri Ebola Haemophilus influenzae tip b Hepatit A Hepatit B Hepatit E Insan papilloma virusu enfeksiyonu Grip Sitma Kizamik Menenjit Maymun cicegi Kabakulak Bogmaca Cocuk felci Kuduz Rotavirus Kizamikcik Cicek hastaligi Tetanos Tuberkuloz Tifo Varisella Sarihumma Zona Herpes Zoster Tifus Domuz gribiInsan disi canlilarda kullanim Kopek genclik hastaligi Kopek gribi Canine parvovirus Klamidya Kedi losemisi Kedi viral rinotrakeiti Leptospiroz Lyme hastaligiLaboratuvarda diger hayvanlar uzerinde gosterilen asiyla onlenebilir hastaliklarBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Fareler uzerinde bakterilerin tetikledigi otoimmun hastaligi onlemek icin Ayrica bakinizInsan hastaliklari olumculluk oranlari listesiKaynakca a b c 7 Temmuz 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c Global Vaccine Action Plan www who int Ingilizce 19 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Eylul 2023 7 Temmuz 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Mayis 2009 Canadian Immunization Guide Part 4 Immunizing agents www canada ca 25 Mart 2021 25 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Eylul 2023 Vaccine Preventable Diseases Yellow Fever vaccineinformation org 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Eylul 2023 a b Vaccine preventable Diseases www who int Ingilizce 4 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Eylul 2023 Wein Harrison 26 Mart 2018 Gut microbe drives autoimmunity National Institutes of Health NIH 17 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Temmuz 2020 Kashef Ziba 8 Mart 2018 The enemy within Gut bacteria drive autoimmune disease YaleNews 27 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Temmuz 2020 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Vaccine preventable diseases ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur