Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bakü Muharebesi (Rusça: Битва за Баку / Bitva za Baku, anlam: Bakü için muharebe), (Azerice: Bakı Muharibəsi) 1918 yılında Azeri ve Dağıstanlı gönüllülerle takviye edilen ve Kafkas İslam Ordusu adı verilen Osmanlı Ordusu'nun Bakü Sovyeti, Britanya İmparatorluğu (Birleşik Krallık, Avustralya, Yeni Zelanda ve Kanada), Merkezi Hazar Diktatörlüğü (Diktatura Tsentrokaspiya) ve Beyaz Ordu karşısında Bakü'yü almak için giriştiği muharebe.
| Bakü Muharebesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kafkasya Cephesi & Azerbaycan-Ermenistan Savaşı | |||||||||
 Muharebe sırasında top atışına tutulan petrol kuyuları. | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Osmanlı İmparatorluğu Azerbaycan Halk Cumhuriyeti |  Bakü Sovyeti Beyaz Ordu Ermeni Devrimci Federasyonu | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Enver Paşa Nuri Paşa Miralay Mürsel (Bakü) Aliağa Şıhlinski | Stepan Şaumyan  Gregoriy Korganov    | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| Kafkas İslam Ordusu 14.000 piyade 500 süvari 40 top Azeri gönülllü düzensiz askerleri | 6.000 düzenli asker 1.000 piyade 1 topçu bataryası 1 makineli tüfek bölümü 3 zırhlı araba 2 uçağı 6.000 piyade 40 top Bicherakhov müfrezesi600 Ermeni Devrimci Federasyonu[] | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Osmanlı Devleti 1.130 Toplam: 2.000 | Britanya İmparatorluğu 200 5,000 15,000 | ||||||||
Arkaplan
1917 yılında Çar'ın tahttan çekilmesinin ardından Rus Kafkas Cephesi dağıldı. Kafkas cephesinde savaş sırasında işgal edilen bölgelerdeki idari boşluğu doldurmak üzere 9 Mart 1917'de Transkafkasya'da Rus Geçici Hükümeti tarafından Özel Transkafkasya Komitesi kuruldu. Ermeni, Azeri ve Gürcü grupların temsilcilerinin yer aldığı bu yönetim uzun ömürlü olmadı. Sankt Petersburg'da Bolşeviklerin iktidarı ele geçirmesinin ardından Kasım 1917'de Tiflis'te bağımsız Transkafkasya'nın ilk hükûmeti kuruldu ve Transkafkasya Komiserliği adını aldı. Bu yeni "Transkafkasya Komitesi" 5 Aralık 1917'de Osmanlı Üçüncü Ordusu'nun komutasında Ruslar tarafından imzalanan Erzincan Mütarekesi'ni onayladı. Rus askerleri çoğunlukla cepheden ayrıldı ve evlerine döndü. Bazı Rus birlikleri, Mütareke kurallarına aykırı olarak İran Seferi için ayrıldı. General Nikolay Baratov Hemedan'da, Lazar Bikerakov adında bir Rus albay da 10.000 askerle Kirmanşah'ta kaldı. Her iki kuvvet de İngiliz irtibat subayları tarafından destekleniyordu.
1918'de İngilizler Ermenileri direnmeye davet etti ve bir "danışma" gücü oluşturmak üzere subay ve astsubayları seçerek Bağdat'ta Lionel Dunsterville komutasında örgütledi. Adı Dunsterforce'tu. Dunsterforce'un askeri hedefi, İran Seferi devam ederken İran üzerinden Kafkasya'ya ulaşmaktı. İngilizler, Kafkasya'da hala var olan Ermeniler ve diğer müttefik yanlısı unsurlardan oluşturulacak bir ordu organize etmeyi planlıyordu. 10 Şubat 1918'de Sejm toplandı ve bağımsızlık kararı aldı. Sejm, 24 Şubat 1918'de Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti olarak bağımsız ilan etti. Transkafkasya Komiserliği siyasi hedeflerinde Bolşevik karşıtıydı ve Transkafkasya'nın Bolşevik Rusya'dan ayrılmasını istiyordu. 27 Ocak 1918'de İngiliz misyonu Dunsterforce, subay ve eğitmenlerle birlikte Bağdat'tan bölgeye doğru yola çıktı. Dunsterforce'a Kafkasya-Tebriz cephesini sağlam tutması ve Enver Paşa'nın planlarını durdurması emredildi. Dunsterforce 17 Şubat'ta Enzeli'ye vardı; burada siyasi durumdaki değişikliği gerekçe gösteren yerel Bolşevikler tarafından Bakü'ye geçişleri reddedildi.
3 Mart 1918'de Sadrazam Talat Paşa, Rusya SFSC ile Brest-Litovsk Antlaşması'nı imzaladı. Brest-Litovsk Antlaşması, sınırın savaş öncesi seviyeye çekilmesini ve Batum, Kars ve Ardahan şehirlerinin Osmanlı İmparatorluğu'na devredilmesini öngörüyordu. 14 Mart - Nisan 1918 tarihleri arasında Osmanlı İmparatorluğu ile Sejm heyeti arasında Trabzon Barış Konferansı düzenlendi.
Trabzon Konferansı'nın onuncu günü olan 30 Mart 1918'de, Bakü'de ve Bakü Valiliği'nin komşu bölgelerinde Azerbaycanlılara ve diğer Müslümanlara yönelik iç çatışma ve katliam haberleri geldi. Takip eden günler, Mart Günleri olarak anılan etnik gruplar arası savaşa tanıklık etti. Bolşevikler ve silahlı Taşnaklar tarafından Bakü şehrinde ve Bakü Valiliği'nin diğer yerlerinde Azerbaycanlıların katledilmesiyle sonuçlandı. New York Times Current History, Azerbaycan temsilcilerinin "Bolşeviklere, eski düşmanlarını yok etmek ve mülklerini ele geçirmek isteyen Ermenilerin yardım ettiği" yönündeki açıklamalarına atıfta bulunarak kurban sayısını 12.000 olarak vermektedir. "Mart Günleri "nden önce Azerbaycanlı liderler Rusya içinde özerklik talep ederken, bu olaylardan sonra sadece bağımsızlık talep ettiler ve umutlarını artık Rus Devrimi'ne değil, Osmanlı İmparatorluğu'nun desteğine bağladılar.
5 Nisan 1918'de, Trabzon barış konferansına katılan Transkafkasya delegasyonundan Akaki Çenkeli, Brest-Litovsk Antlaşmasını daha fazla müzakere için bir temel olarak kabul etti ve yönetim organlarına bu pozisyonu kabul etmeleri için telgraf çekti. Tiflis'te (meclisin bulunduğu yer) hakim olan ruh hali çok farklıydı. Tiflis, Osmanlı İmparatorluğu ile aralarında bir savaş durumunun varlığını kabul ediyordu. Kısa bir süre sonra Üçüncü Ordu ilerlemeye başladı ve Erzurum, Kars ve Van'ı aldı. Enver Paşa'nın Pan-Turanist planının bir parçası olarak Transkafkasya'yı Osmanlı egemenliği altına almak istediği Kafkasya'da durum özellikle vahimdir. Bu, İttifak Devletlerine Bakü'deki petrol yatakları da dahil olmak üzere çok sayıda doğal kaynak sağlayacaktı. Hazar'ın kontrolü, Orta Asya'da ve muhtemelen İngiliz Hindistanı'nda daha fazla genişlemenin yolunu açacaktı.
11 Mayıs 1918'de Batum'da yeni bir barış konferansı başladı. Bu konferansta Osmanlılar taleplerini Tiflis'in yanı sıra Kars ve Culfa'yı Bakü'ye bağlayacak bir demiryolu inşa edilmesini istedikleri Gümrü ve Eçmiadzin'i de kapsayacak şekilde genişlettiler. Cumhuriyet heyetinin Ermeni ve Gürcü üyeleri oyalanmaya başladı. Osmanlı ordusu 21 Mayıs'tan itibaren yeniden ilerlemeye başladı. Çatışma Serdarabad Muharebesi (21-29 Mayıs), Karakilise Muharebesi (1918) (24-28 Mayıs) ve Ermeni kuvvetlerinin Osmanlı ilerleyişini durdurduğu Baş Abaran Muharebesi (21-24 Mayıs) ile sonuçlandı.
26 Mayıs 1918'de federasyon önce Gürcistan'ın (Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti), ardından da 28 Mayıs'ta Ermeni (Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti) ve Azerbaycan (Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti) temsilcilerinin bağımsızlık ilanıyla dağıldı. 28 Mayıs 1918'de Gürcistan, Almanya ile Poti Antlaşması'nı imzaladı ve Alman Kafkasya Seferi'ni memnuniyetle karşıladı; Rus Devrimi sonrasındaki kargaşaya ve Osmanlı askeri ilerleyişine karşı Almanları koruyucu olarak görüyordu. Azerbaycan hükûmeti Tiflis'ten Gence'ye taşındı. Aynı zamanda Almanya, Sovyet Rusya ile müzakerelere yöneldi ve Bakü'nün petrolüne erişim garantisi karşılığında Kafkas İslam Ordusu'nu durdurmayı teklif etti. Taraflar 27 Ağustos'ta Almanya'nın Bakü'nün petrol üretiminin dörtte birini alacağı bir anlaşmaya vardılar. Alman hükûmeti Osmanlı İmparatorluğu'ndan Azerbaycan'a yönelik herhangi bir saldırıyı ertelemesini talep etti; Enver Paşa bu talebi görmezden geldi.
Mayıs ayında, İran Cephesi'nde, Enver Paşa'nın kardeşi Nuri Paşa komutasındaki bir askeri heyet, sadece Ermenilerle değil Bolşeviklerle de savaşacak Kafkas İslam Ordusu'nu örgütlemek üzere Tebriz'e yerleşti. Nuri Paşa'nın ordusu, yeni kurulan devletin kırılgan yapısını etkileyerek Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin büyük bir bölümünü fazla muhalefet olmadan işgal etti. Osmanlı müdahalesi, Azerbaycan toplumunun bazı unsurlarının Türklere karşı çıkmasına neden oldu.
4 Haziran 1918'de Azerbaycan ve Osmanlı İmparatorluğu arasında imzalanan Dostluk ve İşbirliği Antlaşması'nın 4. maddesi, ülkede barış ve güvenliğin sağlanması için gerekli olması halinde Osmanlı İmparatorluğu'nun Azerbaycan'a askeri yardımda bulunacağını öngörüyordu.
Batum Antlaşması
Türk ordusunun Azerbaycan'ı kurtarma harekâtının hukuki temeli Batum Antlaşması ile geçerlik kazanmıştır. 4 Haziran 1918 tarihinde Azerbaycan Millî Şurası ile Osmanlı Devleti arasında siyasi, hukuki, ticari ve askeri konulardan dost ilişkilerde bulunma maksadı ile antlaşma yapılmıştır. Bu anlaşmanın 4. maddesine istinaden o tarihte Batum'da bulunan Azerbaycan Heyeti Osmanlı Hükûmetinden askeri yardım isteğinde bulunmuştur.Enver Paşa'nın kardeşi Nuri Paşa'nın büyük çabasıyla kurulan Kafkas İslam Ordusu, daha sonra Filistin Cephesinden getirilen 106. ve 107. piyade ve 56. topçu alayları ile takviye edilmiştir.
Muharebe
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Osmanlı Ordusu'nun esas harekât istikameti Nahcivan üzerinden Güney Azerbaycan topraklarına girmek idi. Buradaki amaç İngilizlerin Tebriz'e girişini engellemek olmuştur.Bu görevin üstesinden başarıya gelen Irak cephesinde bulunan 6. Ordu'ya bağlı Ali İhsan Sabis Paşa komutasındaki 4.kolordu birlikleri kuzeye ilerleyerek 8 Haziran 1918'de Tebriz'i ele geçirmiştir. Daha sonra Ermeni kontrolündeki Hoy üzerine ve oradan da Karabağ'a yürüyerek bir nevi Kuzey Azerbaycan'la Güney Azerbaycan'ı birleştirmişlerdi. Bu dönemde Azerbaycan halkı Osmanlı ordusundan büyük beklenti içerisinde olmuştur.
Bakü'nün Enver Paşa açısından Türkistan'a açılan kapı olarak da önemi vardı. Bu dönemde Kazan Türkleri'nin "Millî İdare" reisi Sadri Maksudi Bey, 10 Mayıs 1918 tarihinde Moskova Büyükelçisi Galip Kemal Bey'i ziyaretinde Türkistan'ın birinci kapısı olan Bakü'nün hemen ele geçirilmesinin öneminden bahsetmiştir.
Muharebe sonrası
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Savaşın bitimini Enver Paşa:
"Allah'ın yardımı ile Bakü şehri 30 saatlik şiddetli muharebeden sonra, 15 eylül 1918 saat 9 sularında zabt edilmiştir." sözleri ile galibiyeti ifade etmiştir.
Bakü'nün ele geçirilmesinden sonra, 1918 yılı Ekim ayı başında da bir Osmanlı müfrezesi Dağıstan'a girerek orada kurulmuş bulunan Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'ne askeri destek verdi.
Galeri
-
![image]()
-
![image]()
Lionel Dunsterville (solda), kurmay subaylarıyla. -
![image]()
Muharebe sırasında Britanyalı zırhlı araba. -
![image]()
North Staffords ('ya bağlı birlik, Bakü yolundan). -
![image]()
Ermeni askerler (Bakü) -
![image]()
Ermeni birliği (Bakü) -
![image]()
Osmanlı saldırısı hemen öncesinde Rus ve Ermeni askerleri. -
![image]()
Osmanlı saldırısı hemen öncesinde yerli Bakü Ordusu eğitim birliği. -
![image]()
Azeri askerlerin geçit töreni (Bakü) -
![image]()
Bir Osmanlı subayının kabri. 1918 yılında Kafkasya'ya gelip çarpıştı ve öldü. (Kobustan Rayonu) -
![image]()
1130 Kahraman Türk şehidinin abidesi. (Kobustan Rayonu) -
![image]()
Britanyalı askerler için yapılan anıt (Bakü). -
![image]()
Kuşatma Sırasında Osmanlı Topçusu, renklendirilmiş.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p Leslie Missen, "Dunsterforce", Marshall Cavendish Illustrated Encyclopedia of WWI, vol ix, Marshall Cavendish Corporation, 1984, ISBN pp. 0-86307-181-3, 2766–2772.
- ^ "The Diaries of General Lionel Dunsterville" [General Lionel Dunştervilin Günlükleri] (İngilizce). 20 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Nisan 2024.
- ^ Mikoyan, Anastas. "Так было" (Rusça). 28 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Nisan 2024.
- ^ Altstadt, Audrey (1992). The Azerbaijani Turks: power and identity under Russian rule (İngilizce). Hoover Press. s. 90. ISBN . 10 Şubat 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2009.
Shortly thereafter, an Army of Islam was assembled as an irregular force around one Ottoman unit, filled out by Azerbaijani and Daghestani volunteers...The relationship of this Army of Islam to Azerbaijani republican army and the nature of Nuri's own role before and after the taking of Baku are murky ...
- ^ Bakü'ye Nuri Paşa heykeli (13 Mart 2008 tarihli Zaman gazetesi)[]
- ^ Hovannisian, Richard G. (1971). The Republic of Armenia: The first year, 1918-1919 (İngilizce). 1. Cilt. University of California Press. s. 32. ISBN . 12 Şubat 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Nisan 2024.
- ^ a b Swietochowski 2004, s. 119
- ^ a b c d Northcote, Dudley S. (1922). Current History. 15. Cilt. C-H Publishing Corporation. s. 788.
- ^ Smith, Michael (Nisan 2001). "Anatomy of Rumor: Murder Scandal, the Musavat Party and Narrative of the Russian Revolution in Baku, 1917–1920" [Söylentinin Anatomisi: Cinayet Skandalı, Müsavat Partisi ve Bakü'de Rus Devrimi Anlatısı, 1917-1920]. 36. Cilt (2. Numara). Journal of Contemporary History: 228. 7 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Nisan 2024.
- ^ Smith, Michael. [Azerbaycan ve Rusya: Toplum ve Devlet: Travmatik Kayıp ve Azerbaycan Ulusal Hafızası] (Rusça). 10 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2024.
- ^ "New Republics in the Caucasus" [Kafkasyada Yeni Devletler]. 11. Cilt. New York Times Current History. Mart 1920: 492.
- ^ a b Hovannisian, Richard G. The Armenian People From Ancient to Modern Times. ss. 292-293.
- ^ Ezel Kural Shaw History of the Ottoman Empire and Modern Turkey. sayfa 326
- ^ David Marshall Lang (1 Ocak 1962). A Modern History of Georgia [Gürcistan'ın Modern Tarihi] (İngilizce). Londra: Weidenfeld and Nicolson. ss. 207-208. ASIN B0000CLEIL.
- ^ Swietochowski 2004
- ^ Anlaşmanın Rusça metni için bkz:Azerbaycanskaya Demokraticeskaya Respublika(1918-1920) Vneşnaya Politika(Dokumentı i materyalı), Bakü, 1998, s.14-17.
- ^ M.E.Resulzade, Azerbaycan Cumhuriyeti Keyfiyeti Teşekkülü ve Şimdiki Vaziyeti, İstanbul, 1990, s.47.
- ^ I Dünya Muharebesinde Osmanlı Ordusunun Kafkas Harekâtı, 'Azerbaycan Milli Ordusunun yaratılması ve Azerbaycan'ın İstiklâlini kazanması, Bakü, 1998, s.20-22.
- ^ Mehmet Saray, Türk-İran ilişkileri, Ankara, 1999, s.47.
- ^ Nizamettin Ok, Kafkas Seferimiz 1918'de Milli İrade, İstanbul, 1977, s.12-13.
- ^ Akdes Nimet Kurat, Türkiye ve Rusya, Ankara, 1970, s.527.
- ^ Şevket Süreyya Aydemir, Makedonya'dan Orta Asya'ya Enver Paşa (1914-1922), Cilt III, Ankara, 1985, s.425-426
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Baku Muharebesi Rusca Bitva za Baku Bitva za Baku anlam Baku icin muharebe Azerice Baki Muharibesi 1918 yilinda Azeri ve Dagistanli gonullulerle takviye edilen ve Kafkas Islam Ordusu adi verilen Osmanli Ordusu nun Baku Sovyeti Britanya Imparatorlugu Birlesik Krallik Avustralya Yeni Zelanda ve Kanada Merkezi Hazar Diktatorlugu Diktatura Tsentrokaspiya ve Beyaz Ordu karsisinda Baku yu almak icin giristigi muharebe Baku MuharebesiKafkasya Cephesi amp Azerbaycan Ermenistan SavasiMuharebe sirasinda top atisina tutulan petrol kuyulari Tarih26 Agustos 14 Eylul 1918BolgeBakuSonucAzerbaycan Osmanli zaferiCografi DegisikliklerBaku Azerbaycan Kontrolune girdiTaraflarOsmanli Imparatorlugu Azerbaycan Halk CumhuriyetiBaku Sovyeti Birlesik Krallik Avustralya Kanada Yeni Zelanda Merkezi Hazar Diktatorlugu Beyaz Ordu Ermeni Devrimci FederasyonuKomutanlar ve liderlerEnver Pasa Nuri Pasa Miralay Mursel Baku Aliaga SihlinskiStepan Saumyan Gregoriy Korganov GuclerKafkas Islam Ordusu 14 000 piyade 500 suvari 40 top Azeri gonulllu duzensiz askerleri6 000 duzenli asker 1 000 piyade 1 topcu bataryasi 1 makineli tufek bolumu 3 zirhli araba 2 ucagi 6 000 piyade 40 top Bicherakhov mufrezesi 600 Ermeni Devrimci Federasyonu kaynak belirtilmeli KayiplarOsmanli Devleti 1 130Toplam 2 000Britanya Imparatorlugu 200 5 000 15 000Baku Muharebesi Mavi Ingiliz Kuvvetleri Kirmizi Osmanli Kuvvetleri Arkaplan1917 yilinda Car in tahttan cekilmesinin ardindan Rus Kafkas Cephesi dagildi Kafkas cephesinde savas sirasinda isgal edilen bolgelerdeki idari boslugu doldurmak uzere 9 Mart 1917 de Transkafkasya da Rus Gecici Hukumeti tarafindan Ozel Transkafkasya Komitesi kuruldu Ermeni Azeri ve Gurcu gruplarin temsilcilerinin yer aldigi bu yonetim uzun omurlu olmadi Sankt Petersburg da Bolseviklerin iktidari ele gecirmesinin ardindan Kasim 1917 de Tiflis te bagimsiz Transkafkasya nin ilk hukumeti kuruldu ve Transkafkasya Komiserligi adini aldi Bu yeni Transkafkasya Komitesi 5 Aralik 1917 de Osmanli Ucuncu Ordusu nun komutasinda Ruslar tarafindan imzalanan Erzincan Mutarekesi ni onayladi Rus askerleri cogunlukla cepheden ayrildi ve evlerine dondu Bazi Rus birlikleri Mutareke kurallarina aykiri olarak Iran Seferi icin ayrildi General Nikolay Baratov Hemedan da Lazar Bikerakov adinda bir Rus albay da 10 000 askerle Kirmansah ta kaldi Her iki kuvvet de Ingiliz irtibat subaylari tarafindan destekleniyordu 1918 de Ingilizler Ermenileri direnmeye davet etti ve bir danisma gucu olusturmak uzere subay ve astsubaylari secerek Bagdat ta Lionel Dunsterville komutasinda orgutledi Adi Dunsterforce tu Dunsterforce un askeri hedefi Iran Seferi devam ederken Iran uzerinden Kafkasya ya ulasmakti Ingilizler Kafkasya da hala var olan Ermeniler ve diger muttefik yanlisi unsurlardan olusturulacak bir ordu organize etmeyi planliyordu 10 Subat 1918 de Sejm toplandi ve bagimsizlik karari aldi Sejm 24 Subat 1918 de Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti olarak bagimsiz ilan etti Transkafkasya Komiserligi siyasi hedeflerinde Bolsevik karsitiydi ve Transkafkasya nin Bolsevik Rusya dan ayrilmasini istiyordu 27 Ocak 1918 de Ingiliz misyonu Dunsterforce subay ve egitmenlerle birlikte Bagdat tan bolgeye dogru yola cikti Dunsterforce a Kafkasya Tebriz cephesini saglam tutmasi ve Enver Pasa nin planlarini durdurmasi emredildi Dunsterforce 17 Subat ta Enzeli ye vardi burada siyasi durumdaki degisikligi gerekce gosteren yerel Bolsevikler tarafindan Baku ye gecisleri reddedildi 3 Mart 1918 de Sadrazam Talat Pasa Rusya SFSC ile Brest Litovsk Antlasmasi ni imzaladi Brest Litovsk Antlasmasi sinirin savas oncesi seviyeye cekilmesini ve Batum Kars ve Ardahan sehirlerinin Osmanli Imparatorlugu na devredilmesini ongoruyordu 14 Mart Nisan 1918 tarihleri arasinda Osmanli Imparatorlugu ile Sejm heyeti arasinda Trabzon Baris Konferansi duzenlendi Trabzon Konferansi nin onuncu gunu olan 30 Mart 1918 de Baku de ve Baku Valiligi nin komsu bolgelerinde Azerbaycanlilara ve diger Muslumanlara yonelik ic catisma ve katliam haberleri geldi Takip eden gunler Mart Gunleri olarak anilan etnik gruplar arasi savasa taniklik etti Bolsevikler ve silahli Tasnaklar tarafindan Baku sehrinde ve Baku Valiligi nin diger yerlerinde Azerbaycanlilarin katledilmesiyle sonuclandi New York Times Current History Azerbaycan temsilcilerinin Bolseviklere eski dusmanlarini yok etmek ve mulklerini ele gecirmek isteyen Ermenilerin yardim ettigi yonundeki aciklamalarina atifta bulunarak kurban sayisini 12 000 olarak vermektedir Mart Gunleri nden once Azerbaycanli liderler Rusya icinde ozerklik talep ederken bu olaylardan sonra sadece bagimsizlik talep ettiler ve umutlarini artik Rus Devrimi ne degil Osmanli Imparatorlugu nun destegine bagladilar 5 Nisan 1918 de Trabzon baris konferansina katilan Transkafkasya delegasyonundan Akaki Cenkeli Brest Litovsk Antlasmasini daha fazla muzakere icin bir temel olarak kabul etti ve yonetim organlarina bu pozisyonu kabul etmeleri icin telgraf cekti Tiflis te meclisin bulundugu yer hakim olan ruh hali cok farkliydi Tiflis Osmanli Imparatorlugu ile aralarinda bir savas durumunun varligini kabul ediyordu Kisa bir sure sonra Ucuncu Ordu ilerlemeye basladi ve Erzurum Kars ve Van i aldi Enver Pasa nin Pan Turanist planinin bir parcasi olarak Transkafkasya yi Osmanli egemenligi altina almak istedigi Kafkasya da durum ozellikle vahimdir Bu Ittifak Devletlerine Baku deki petrol yataklari da dahil olmak uzere cok sayida dogal kaynak saglayacakti Hazar in kontrolu Orta Asya da ve muhtemelen Ingiliz Hindistani nda daha fazla genislemenin yolunu acacakti 11 Mayis 1918 de Batum da yeni bir baris konferansi basladi Bu konferansta Osmanlilar taleplerini Tiflis in yani sira Kars ve Culfa yi Baku ye baglayacak bir demiryolu insa edilmesini istedikleri Gumru ve Ecmiadzin i de kapsayacak sekilde genislettiler Cumhuriyet heyetinin Ermeni ve Gurcu uyeleri oyalanmaya basladi Osmanli ordusu 21 Mayis tan itibaren yeniden ilerlemeye basladi Catisma Serdarabad Muharebesi 21 29 Mayis Karakilise Muharebesi 1918 24 28 Mayis ve Ermeni kuvvetlerinin Osmanli ilerleyisini durdurdugu Bas Abaran Muharebesi 21 24 Mayis ile sonuclandi 26 Mayis 1918 de federasyon once Gurcistan in Gurcistan Demokratik Cumhuriyeti ardindan da 28 Mayis ta Ermeni Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve Azerbaycan Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti temsilcilerinin bagimsizlik ilaniyla dagildi 28 Mayis 1918 de Gurcistan Almanya ile Poti Antlasmasi ni imzaladi ve Alman Kafkasya Seferi ni memnuniyetle karsiladi Rus Devrimi sonrasindaki kargasaya ve Osmanli askeri ilerleyisine karsi Almanlari koruyucu olarak goruyordu Azerbaycan hukumeti Tiflis ten Gence ye tasindi Ayni zamanda Almanya Sovyet Rusya ile muzakerelere yoneldi ve Baku nun petrolune erisim garantisi karsiliginda Kafkas Islam Ordusu nu durdurmayi teklif etti Taraflar 27 Agustos ta Almanya nin Baku nun petrol uretiminin dortte birini alacagi bir anlasmaya vardilar Alman hukumeti Osmanli Imparatorlugu ndan Azerbaycan a yonelik herhangi bir saldiriyi ertelemesini talep etti Enver Pasa bu talebi gormezden geldi Mayis ayinda Iran Cephesi nde Enver Pasa nin kardesi Nuri Pasa komutasindaki bir askeri heyet sadece Ermenilerle degil Bolseviklerle de savasacak Kafkas Islam Ordusu nu orgutlemek uzere Tebriz e yerlesti Nuri Pasa nin ordusu yeni kurulan devletin kirilgan yapisini etkileyerek Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti nin buyuk bir bolumunu fazla muhalefet olmadan isgal etti Osmanli mudahalesi Azerbaycan toplumunun bazi unsurlarinin Turklere karsi cikmasina neden oldu 4 Haziran 1918 de Azerbaycan ve Osmanli Imparatorlugu arasinda imzalanan Dostluk ve Isbirligi Antlasmasi nin 4 maddesi ulkede baris ve guvenligin saglanmasi icin gerekli olmasi halinde Osmanli Imparatorlugu nun Azerbaycan a askeri yardimda bulunacagini ongoruyordu Batum Antlasmasi Turk ordusunun Azerbaycan i kurtarma harekatinin hukuki temeli Batum Antlasmasi ile gecerlik kazanmistir 4 Haziran 1918 tarihinde Azerbaycan Milli Surasi ile Osmanli Devleti arasinda siyasi hukuki ticari ve askeri konulardan dost iliskilerde bulunma maksadi ile antlasma yapilmistir Bu anlasmanin 4 maddesine istinaden o tarihte Batum da bulunan Azerbaycan Heyeti Osmanli Hukumetinden askeri yardim isteginde bulunmustur Enver Pasa nin kardesi Nuri Pasa nin buyuk cabasiyla kurulan Kafkas Islam Ordusu daha sonra Filistin Cephesinden getirilen 106 ve 107 piyade ve 56 topcu alaylari ile takviye edilmistir MuharebeBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Osmanli Ordusu nun esas harekat istikameti Nahcivan uzerinden Guney Azerbaycan topraklarina girmek idi Buradaki amac Ingilizlerin Tebriz e girisini engellemek olmustur Bu gorevin ustesinden basariya gelen Irak cephesinde bulunan 6 Ordu ya bagli Ali Ihsan Sabis Pasa komutasindaki 4 kolordu birlikleri kuzeye ilerleyerek 8 Haziran 1918 de Tebriz i ele gecirmistir Daha sonra Ermeni kontrolundeki Hoy uzerine ve oradan da Karabag a yuruyerek bir nevi Kuzey Azerbaycan la Guney Azerbaycan i birlestirmislerdi Bu donemde Azerbaycan halki Osmanli ordusundan buyuk beklenti icerisinde olmustur Baku nun Enver Pasa acisindan Turkistan a acilan kapi olarak da onemi vardi Bu donemde Kazan Turkleri nin Milli Idare reisi Sadri Maksudi Bey 10 Mayis 1918 tarihinde Moskova Buyukelcisi Galip Kemal Bey i ziyaretinde Turkistan in birinci kapisi olan Baku nun hemen ele gecirilmesinin oneminden bahsetmistir Muharebe sonrasiBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Savasin bitimini Enver Pasa Allah in yardimi ile Baku sehri 30 saatlik siddetli muharebeden sonra 15 eylul 1918 saat 9 sularinda zabt edilmistir sozleri ile galibiyeti ifade etmistir Baku nun ele gecirilmesinden sonra 1918 yili Ekim ayi basinda da bir Osmanli mufrezesi Dagistan a girerek orada kurulmus bulunan Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti ne askeri destek verdi GaleriLionel Dunsterville solda kurmay subaylariyla Muharebe sirasinda Britanyali zirhli araba North Staffords ya bagli birlik Baku yolundan Ermeni askerler Baku Ermeni birligi Baku Osmanli saldirisi hemen oncesinde Rus ve Ermeni askerleri Osmanli saldirisi hemen oncesinde yerli Baku Ordusu egitim birligi Azeri askerlerin gecit toreni Baku Bir Osmanli subayinin kabri 1918 yilinda Kafkasya ya gelip carpisti ve oldu Kobustan Rayonu 1130 Kahraman Turk sehidinin abidesi Kobustan Rayonu Britanyali askerler icin yapilan anit Baku Kusatma Sirasinda Osmanli Topcusu renklendirilmis Kaynakca a b c d e f g h i j k l m n o p Leslie Missen Dunsterforce Marshall Cavendish Illustrated Encyclopedia of WWI vol ix Marshall Cavendish Corporation 1984 ISBN pp 0 86307 181 3 2766 2772 The Diaries of General Lionel Dunsterville General Lionel Dunstervilin Gunlukleri Ingilizce 20 Agustos 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Nisan 2024 Mikoyan Anastas Tak bylo Rusca 28 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Nisan 2024 Altstadt Audrey 1992 The Azerbaijani Turks power and identity under Russian rule Ingilizce Hoover Press s 90 ISBN 978 0 8179 9182 1 10 Subat 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2009 Shortly thereafter an Army of Islam was assembled as an irregular force around one Ottoman unit filled out by Azerbaijani and Daghestani volunteers The relationship of this Army of Islam to Azerbaijani republican army and the nature of Nuri s own role before and after the taking of Baku are murky Baku ye Nuri Pasa heykeli 13 Mart 2008 tarihli Zaman gazetesi olu kirik baglanti Hovannisian Richard G 1971 The Republic of Armenia The first year 1918 1919 Ingilizce 1 Cilt University of California Press s 32 ISBN 9780520018051 12 Subat 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Nisan 2024 a b Swietochowski 2004 s 119 a b c d Northcote Dudley S 1922 Current History 15 Cilt C H Publishing Corporation s 788 Smith Michael Nisan 2001 Anatomy of Rumor Murder Scandal the Musavat Party and Narrative of the Russian Revolution in Baku 1917 1920 Soylentinin Anatomisi Cinayet Skandali Musavat Partisi ve Baku de Rus Devrimi Anlatisi 1917 1920 36 Cilt 2 Numara Journal of Contemporary History 228 7 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Nisan 2024 Smith Michael Azerbaycan ve Rusya Toplum ve Devlet Travmatik Kayip ve Azerbaycan Ulusal Hafizasi Rusca 10 Mart 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Nisan 2024 New Republics in the Caucasus Kafkasyada Yeni Devletler 11 Cilt New York Times Current History Mart 1920 492 a b Hovannisian Richard G The Armenian People From Ancient to Modern Times ss 292 293 Ezel Kural Shaw History of the Ottoman Empire and Modern Turkey sayfa 326 David Marshall Lang 1 Ocak 1962 A Modern History of Georgia Gurcistan in Modern Tarihi Ingilizce Londra Weidenfeld and Nicolson ss 207 208 ASIN B0000CLEIL Swietochowski 2004 Anlasmanin Rusca metni icin bkz Azerbaycanskaya Demokraticeskaya Respublika 1918 1920 Vnesnaya Politika Dokumenti i materyali Baku 1998 s 14 17 M E Resulzade Azerbaycan Cumhuriyeti Keyfiyeti Tesekkulu ve Simdiki Vaziyeti Istanbul 1990 s 47 I Dunya Muharebesinde Osmanli Ordusunun Kafkas Harekati Azerbaycan Milli Ordusunun yaratilmasi ve Azerbaycan in Istiklalini kazanmasi Baku 1998 s 20 22 Mehmet Saray Turk Iran iliskileri Ankara 1999 s 47 Nizamettin Ok Kafkas Seferimiz 1918 de Milli Irade Istanbul 1977 s 12 13 Akdes Nimet Kurat Turkiye ve Rusya Ankara 1970 s 527 Sevket Sureyya Aydemir Makedonya dan Orta Asya ya Enver Pasa 1914 1922 Cilt III Ankara 1985 s 425 426