Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Falih Rıfkı Atay (26 Aralık 1893, 25 Ocak 1894 veya 26 Aralık 1894, İstanbul - 20 Mart 1971, İstanbul), İstiklâl Madalyası sahibi Türk yazar, gazeteci ve milletvekili.
| Falih Rıfkı Atay | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 26 Aralık 1893, 25 Ocak 1894 veya 26 Aralık 1894 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 20 Mart 1971 (77 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
| Meslek | Yazar, gazeteci, milletvekili |
| Milliyet | Türk |
| Eğitim | İstanbul Darülfünun Edebiyat Fakültesi |
| Dönem | Çöküş Dönemi ve Cumhuriyet Dönemi |
| Tür | Anı, gezi yazısı |
| Önemli eser |
|
| Etkin yılları | 1918-1970 |
Cumhuriyet döneminin en etkin gazetecilerinden biridir. Mustafa Kemal Atatürk'ün başyazarlığını yapmıştır.
1920'de Millî Mücadele'yi destekleyen yazıları sebebiyle Damat Ferit Hükûmeti tarafından "behemehâl idam edilmek" ihtarı ile Nemrut Mustafa Paşa divanıharbine tarafından hapsedildi. İkinci İnönü Zaferi'nden sonra serbest bırakıldı. İzmir’in kurtuluşundan sonra Yakup Kadri ile birlikte İzmir'e gitti. Mustafa Kemal Paşa ile tanışıp dostluğunu kazanan Falih Rıfkı Bey, özellikle Atatürk'ü yakından tanıtan anılarıyla ünlendi. Atatürk'ün ölümüne kadar onun başyazarı olarak kaldı. 1923-1950 yılları arasında milletvekili olarak siyasette yer aldı. Cumhuriyetin kurucusu Atatürk'e yakınlığı nedeniyle çok önemli olaylara tanıklık etmiş ve kişisel tarihi cumhuriyet tarihi ile özdeşleşmiştir. Ayrıca Atay, Türk basınında sansürün kaldırılmasının yıl dönümü olarak 24 Temmuz tarihini Basın Bayramı olarak teklif etmiştir.
İstanbul Darülfünun Edebiyat Fakültesi mezunudur. 4. Ordu Komutanı Emir Subaylığı, Bahriye Nezareti Hususi Kalem Müdür Yardımcılığı, Hâkimiyet-i Milliye, Milliyet, Ulus, Akşam gazeteleri başyazarlıkları, yazarlık, TBMM II, III ve IV. Dönem Bolu, V, VI, VII ve VIII. Dönem Ankara Milletvekilliği ile II ve III. Dönem Divan-ı Riyaset Katipliği, Divan-ı Riyaset İdare Memurluğu ve IV. Dönem Uluslararası Parlamentolar Birliği Türk Grubu Üyeliği yapmıştır. Evli ve bir çocuk babasıydı.
Hayatı
Sakarya ili, Kaynarca ilçesi, Topçu köyü, Dırmandılar Mahallesi’nden İstanbul’a yerleşmiş bir ailenin çocuğu olan Falih Rıfkı Atay, 1893 veya 1894 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Babası Hoca Hilmi Efendi, annesi Huriye Cemil Hanım idi.
Ortaokulu Mekteb-i Tahsil Mektebinde, lise öğrenimini Mercan İdadisinde tamamladı. İdadide edebiyat öğretmeni olan Celal Sahir Bey (Erozan) ile kendisinden bir üst sınıfta okuyan Orhan Seyfi (Orhon), edebiyat zevkinin gelişmesine yardımcı oldu. 1908 yılında girdiği Darülfünun Edebiyat Fakültesini 1912’de bitirdi.
İlk yazıları 1911’de Servet-i Fünûn dergisinin genç yazarlara ayrılan ek sayfalarında yayımlandı. Tecelli (1911) dergisi ile 'nin yönettiği Kadın (1912) dergisinde Cenap Şahabettin ile Ahmet Haşim'den etkilendiğini gösteren şiirleri çıktı. 1912’den itibaren Tanin gazetesinde düzyazılar yayımladı.
1913’te memuriyet hayatına başlayan Falih Rıfkı, Sadaret ve Dâhiliye Nazırlığı kalemlerinde çalıştı. Dâhiliye Vekili Talat Paşa ile birlikte resmî görevle Bükreş’e gittiğinde Tanin gazetesine röportajlar gönderdi. Bu dönemdeki yazıları, Türkçülük ve Türkçecilik akımlarının etkisini taşıyordu.
I. Dünya Savaşı
I. Dünya Savaşı’nda yedek subay olarak Suriye'ye gitti ve Cemal Paşa’nın özel kâtipliğini yaptı. Suriye ve Filistin'deki savaş anılarını Ateş ve Güneş (1918) kitabında topladı. Cemal Paşa’nın Bahriye Nazırı olması üzerine Kalemi Mahsusa müdür yardımcılığına getirildi. (1917)
1918’de Ali Naci (Karacan), Necmettin Sadık (Sadak) ve Kazım Şinasi (Dersan) ile birlikte Akşam gazetesini kurdu.
Türk Kurtuluş Savaşı
Akşam gazetesinde Türk Kurtuluş Savaşı’nı destekleyen yazılar yazdı. Damat Ferit Paşa Hükûmetinin Ankara Hükümetini destekleyenleri yargılamak üzere kurduğu, halk arasında "Kürt Nemrut Mustafa Divanı" diye anılan mahkemede Türk Kurtuluş Savaşı'nı destekleyen yazıları nedeniyle idam istemiyle yargılandı. İkinci İnönü Muharebesi’nin kazanılması üzerine Divanıharp tutumunu değiştirince idamdan kurtuldu. Millî Mücadele'yi destekleyen yazılarını Tanin ve Hâkimiyet-i Milliye gazetelerinde sürdürdü. 10 Eylül 1922’de Anadolu’ ya geçti. Savaşın ardından "Tetkik-i Mezalim Heyeti"nde görevlendirilen Falih Rıfkı; Halide Edip, Yakup Kadri, ile birlikte Yunan ordusunun yakıp yıktığı yerleri saptamak üzere tüm Batı Anadolu’yu dolaştı.
Milletvekilliği
1923’te TBMM’ye girdi ve aralıksız 27 yıl milletvekilliği yaptı. 1923-1934 arasında Bolu, 1935-1950 arasında Ankara milletvekili olarak Mecliste yer aldı. Önce Bolu'dan, sonra ise Ankara'dan milletvekili oluşunu 1945 yılında Baki Süha Ediboğlu'na şöyle açıkladı:
"Ben evvelce Bolu mebusu idim ve o zaman bütün ormanların tahrip edilme devri idi. İntihap dairemden her dönüşte ormanları müdafaa eder, şiddetli tedbirler isterdim. Hâlbuki Bolu'nun nüfuzluları hatta eski baltalık usulüne alışan köylüleri, bu disiplinlerin aleyhinde idiler. Nihayet, 'Bu adam bizim değil, ormanların vekili!' diye şikâyetlerini sıklaştırmışlar. Bir intihap devresinde Atatürk, 'Onu ağaçsız bir yerden mebus yapalım!' demiş. O zamandan beri Ankara mebusuyum."
Bir yandan da çeşitli tarihlerde Hâkimiyet-i Milliye, Ulus, Milliyet gazetelerinde başyazarlık yaptı. Köşe yazılarında Atatürk Devrimleri’ni ve Batılılaşmayı savundu. Yeni Türk alfabesinin hazırlanması ve uygulanması sırasında Dil Encümeninde görev aldı. Ulus gazetesinin başyazarlığını yaptığı dönemde Ankara şehir planı jürisinde üyelik ve İmar Komisyonunda başkanlık yaptı. Bu dönemde 1937 yılındaki Trakya Manevraları’na da katıldı. 1944 yılında yaşanan Turancılık olayları ve davaları sırasında Turancıları eleştirdi, "ırkçıların ve Turancıların, millî birliğin ve Türkiye emniyetinin tehlikesi oldukları"nı yazdı.
Çok partili hayat
1946-1950 yılları arasında, sonradan kendi ifadesiyle "1950-1960 tehlikesi"ne dikkat çekecek yazılar yazdı, Demokrat Partiyi eleştirdi. Cumhuriyet Halk Partisinin yayın organı Ulus gazetesinin başyazarı olarak CHPli Recep Peker ve Mümtaz Ökmen'le beraber şeflik sistemini "hortlatma"ya çalışan üç kişiden biri sayılıyordu. Bir CHP milletvekili, Falih Rıfkı'yı, "Falih o zattır ki umumi efkâr karşısında hücumu nimet, iltifatı felakettir." şeklinde anlatıyordu. CHP'nin tek parti ruhunu devam ettirmesine arzu gösteren kanadının bozguna uğraması üzerine Falih Rıfkı, Kasım 1947'de Ulus'un başyazarlığından istifa ederek Cumhuriyet gazetesinin Ankara muhabiri oldu.
Demokrat Partinin 1950’de iktidara geçmesinden sonra Dünya gazetesini kurarak (1952) muhalefete geçti, yeni iktidara karşı Atatürk Devrimleri’ni savundu. 27 Mayıs 1960'ta gerçekleşen askerî darbeyi destekledi ancak darbeden sonra yapılanları "Arap soluna sapmak" diye niteleyerek eleştirdi. 1960'lı yıllarda dönemin politikacılarını ve "Türkiye'deki demokrasi anlayışı"nı eleştirdi. Bülent Ecevit'in başını çektiği "Ortanın Solu" hareketine karşı çıktı. 1968'den sonra yaygınlaşan öğrenci hareketlerini de sert şekilde eleştirdi. Çankaya, Batış Yılları, İnanç, Atatürkçülük Nedir?, Atatürk Ne İdi?, Bayrak kitaplarını bu dönemde yazdı. 1971'deki ölümüne dek Dünya gazetesinin başyazarlığını sürdürdü. 1971 yılında gittikçe tırmanan anarşi ve terörü eleştirdi. Ölümünden 15 gün önce, 5 Mart 1971'de yazdığı yazıda Deniz Gezmiş ve arkadaşları için şöyle dedi:
"Her zaman bir aşiretten cihangirane bir devlet çıkaramayız ya. Ama ilhamımıza sınır yoktur: Bu defa da banka soyguncusu hayduttan bir kahraman çıkardık. Solların dilinde, eski Çakırcalı gibi destan kahramanı olmuştur. Ama Çakırcalı sonunda bacaklarından baş aşağı asılmıştır. Kanlı eşkıyaların el üstünde tutulduğunu da görecekmişiz! Yazık üniversiteler için harcadığımız on milyonlarca liraya! Eşkıya yetiştirmek için üniversite kurmaya ne lüzum var? Onları dağ da yetiştirir!"
Ölümü
20 Mart 1971 Cumartesi günü saat 20.40'ta kalp krizi geçirerek öldü. Ölümü TRT'nin haber bültenlerinde yer aldığında okurları ve hayranları telefon ve telgraf aracılığıyla ve bizzat Dünya gazetesine giderek üzüntülerini dile getirdi. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay ve Başbakan Süleyman Demirel başsağlığı mesajları yayımladı. Arkadaşı Yakup Kadri Karaosmanoğlu, "Kurtuluş ve devrim mücadelesi arkadaşım Falih Rıfkı, ölümüyle yalnız Dünya gazetesi için doldurulması güç bir boşluk bırakmayacak, aynı zamanda eşsiz bir kalem kahramanı olarak da bütün Türk basınında eksikliğini daima hissettirecektir." ifadelerini kullandı.
23 Mart 1971 Salı günü yapılan törenle Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi. Cenazesine eşi ve ailesi, Devlet Bakanı Turhan Bilgin, İstanbul Valisi Vefa Poyraz, Birinci Ordu Komutanı Orgeneral Faik Türün, Kuzey Deniz Saha Komutanı Koramiral Bülend Ulusu ve diğer bazı komutanlar, Basın-Yayın Umum Müdürü, İstanbul Cumhuriyet Savcısı, İstanbul Emniyet Müdürü, Türk Hava Yolları Umum Müdürü ve diğer askerî ve sivil kanat katıldı. Törende binleri bulan bir halk kalabalığı da yer aldı.
Edebiyattaki yeri
Atatürk’ün çok yakınında bulunması ve önemli olaylara tanıklık etmesi yapıtlarına ayrı bir önem kazandırdı.
Falih Rıfkı Atay, gezi yazılarını ve anılarını topladığı kitaplarıyla cumhuriyet döneminde bu türlerin ilk özgün örneklerini verdi. Özellikle gezdiği ülkelerde yaptığı geziler ve bu gezileri kitaplaştırması dikkat çekti. Atay, 1967'de yazdığı "Şu Geçmiş" başlıklı yazısında, eserlerindeki gezi yazılarının fazla oluşunu şöyle açıkladı:
"Çocukluğumun en tatlı hatırası rıhtımda uzun sefer gemilerinin düdük sesi idi. Hamit despotluğunda Türklere seyahat yasaktı. Çocukluk özlemi içimde kalmış olacak ki otuzdan fazla kitabımın büyük çoğunluğu yolculuk yazılarıdır."
Atay; sağlam, çekici anlatımı ve duru Türkçesiyle basının en usta kalemlerinden biriydi. Türkçeyi süssüz, sanatsız ama etkin kullanmayı amaçladı. Siyasi konuları işleyen fıkra ve başyazılarıyla tanınan Atay; gezi, anı, makale ve sohbet türlerinde birçok kitap yayımlamıştı.
Eserlerine müdahale
Falih Rıfkı Atay'ın kitaplarını basan Pozitif Yayınlarının; Atay'ın bazı sözlerini "sadeleştirme" amacıyla değiştirmesi, bazı sözlerini ise kitaplardan çıkarması Murat Bardakçı gibi yazarlar ve okurlar tarafından eleştirildi.
Eserleri
Anı
- Ateş ve Güneş (Suriye ve Filistin savaş anıları, 1918)
- Zeytindağı (1932)
- Mustafa Kemal'in Mütareke Defteri (1955)
- Batış Yılları (1963)
- (Atatürk Ne İdi? (1968))
- Çankaya (1968)
Gezi Yazısı
Fıkra
İnceleme
- (Atatürkçülük Nedir? (1966))
Monografi
Hakkında yazılan kitaplar
Yaşar Gürsoy - Çankaya'nın Kalemşoru - Bilinmeyenlerle Falih Rıfkı Atay
Adının verildiği yerler
Ayrıca bakınız
| Vikisöz'de Falih Rıfkı Atay ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
Notlar
- ^ Falih Rıfkı Atay'a ilişkin çalışmalarda doğum tarihi olarak farklı bilgiler verilir. Bolu ve Ankara milletvekili olarak seçildiği dönemlerdeki mazbatalarında ve kendisinin hazırladığı öz geçmişinde doğum tarihi Rumi 1309 ve miladi 1893 olarak verilmektedir. Atay, 25 Aralık 1943 tarihli Ulus gazetesindeki "'50 Yaşım" başlıklı yazısında da doğum tarihini 1893 olarak belirtmiştir. Ancak yine Atay, Batış Yılları kitabında, “Ben 1894 yılı başlarında doğmuşum.” ifadesini kullanmıştır. Dünya gazetesindeki Pazar Konuşması başlıklı köşesinde 1964 yılında yayımlanan “Yaş Üzerine” başlıklı yazısında ise, “26 Aralık’ta doğmuşum.” diyerek bu sefer de 1894 yılının sonunda doğduğunu ifade etmiştir.
Mustafa Selçuk'un Falih Rıfkı Atay'ın Biyografisine Katkı (2012) başlıklı makalesinde, Atay'ın doğum tarihindeki belirsizlik incelenmiş; resmî kayıtlarda ay belirtilmeksizin sadece “Rumi 1309” yazmasının araştırmacıları yanılttığı, araştırmacıların hatta yazarın kendisinin takvim hatası yaptığı öne sürülmüştür. 1309'un son üç ayının miladi 1894 yılının başına denk geldiğini belirten Selçuk, Falih Rıfkı Atay'ın doğum tarihinin Rumi 13 Kânunusani 1309, miladi 25 Ocak 1894 olduğunu yazmıştır.
Kaynakça
- ^ Şirin, Funda Selçuk (2009). . Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora tezi. 31 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Selçuk, Mustafa (26 Eylül 2012). "Falih Rıfkı Atay'ın Biyografisin e Katkı". Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi. 44 (44): 197-208. ISSN 1015-2091.
- ^ Sakarya Ekonomi Dergisi (SATSO), Sayı: 66, Sayfa: 21
- ^ a b . 5 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2010.
- ^ . istanbulsaglik. 6 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013.
- ^ "TBMM Albümü". tbmm.gov.tr. 29 Ekim 2012. 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2013.
- ^ . 5 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2010.
- ^ "Kimkimdir.gen.tr, Falih Rıfkı Atay maddesi". 13 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Haziran 2010.
- ^ Baki Süha Ediboğlu - Falih Rıfkı Atay Konuşuyor.
- ^ Ahmet Emin Yalman (1997). Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim. 4 (2 bas.). İstanbul: Pera Turizm ve Ticaret A.Ş. ss. 1412 - 1414.
- ^ . 22 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Remzi Kitabevi baskısıyla mukayese - ekşi sözlük". 16 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Mart 2023.
- ^ "Zeytindağı'ndan bir sadeleştirmeye örnek - ekşi sözlük". 16 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Mart 2023.
- ^ "Zeytindağı'ndaki örnek sadeleştirme - Ozan Kolbaş, Twitter". 4 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Mart 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Falih Rifki Atay 26 Aralik 1893 25 Ocak 1894 veya 26 Aralik 1894 Istanbul 20 Mart 1971 Istanbul Istiklal Madalyasi sahibi Turk yazar gazeteci ve milletvekili Falih Rifki AtayDogum26 Aralik 1893 1893 12 26 25 Ocak 1894 veya 26 Aralik 1894 Istanbul Osmanli ImparatorluguOlum20 Mart 1971 77 yasinda Istanbul TurkiyeDefin yeriZincirlikuyu Mezarligi IstanbulMeslekYazar gazeteci milletvekiliMilliyetTurkEgitimIstanbul Darulfunun Edebiyat FakultesiDonemCokus Donemi ve Cumhuriyet DonemiTurAni gezi yazisiOnemli eserZeytindagi 1932 Ataturkculuk Nedir 1966 Cankaya 1968 Etkin yillari1918 1970 Cumhuriyet doneminin en etkin gazetecilerinden biridir Mustafa Kemal Ataturk un basyazarligini yapmistir 1920 de Milli Mucadele yi destekleyen yazilari sebebiyle Damat Ferit Hukumeti tarafindan behemehal idam edilmek ihtari ile Nemrut Mustafa Pasa divaniharbine tarafindan hapsedildi Ikinci Inonu Zaferi nden sonra serbest birakildi Izmir in kurtulusundan sonra Yakup Kadri ile birlikte Izmir e gitti Mustafa Kemal Pasa ile tanisip dostlugunu kazanan Falih Rifki Bey ozellikle Ataturk u yakindan tanitan anilariyla unlendi Ataturk un olumune kadar onun basyazari olarak kaldi 1923 1950 yillari arasinda milletvekili olarak siyasette yer aldi Cumhuriyetin kurucusu Ataturk e yakinligi nedeniyle cok onemli olaylara taniklik etmis ve kisisel tarihi cumhuriyet tarihi ile ozdeslesmistir Ayrica Atay Turk basininda sansurun kaldirilmasinin yil donumu olarak 24 Temmuz tarihini Basin Bayrami olarak teklif etmistir Istanbul Darulfunun Edebiyat Fakultesi mezunudur 4 Ordu Komutani Emir Subayligi Bahriye Nezareti Hususi Kalem Mudur Yardimciligi Hakimiyet i Milliye Milliyet Ulus Aksam gazeteleri basyazarliklari yazarlik TBMM II III ve IV Donem Bolu V VI VII ve VIII Donem Ankara Milletvekilligi ile II ve III Donem Divan i Riyaset Katipligi Divan i Riyaset Idare Memurlugu ve IV Donem Uluslararasi Parlamentolar Birligi Turk Grubu Uyeligi yapmistir Evli ve bir cocuk babasiydi HayatiSakarya ili Kaynarca ilcesi Topcu koyu Dirmandilar Mahallesi nden Istanbul a yerlesmis bir ailenin cocugu olan Falih Rifki Atay 1893 veya 1894 yilinda Istanbul da dunyaya geldi Babasi Hoca Hilmi Efendi annesi Huriye Cemil Hanim idi Ortaokulu Mekteb i Tahsil Mektebinde lise ogrenimini Mercan Idadisinde tamamladi Idadide edebiyat ogretmeni olan Celal Sahir Bey Erozan ile kendisinden bir ust sinifta okuyan Orhan Seyfi Orhon edebiyat zevkinin gelismesine yardimci oldu 1908 yilinda girdigi Darulfunun Edebiyat Fakultesini 1912 de bitirdi Ilk yazilari 1911 de Servet i Funun dergisinin genc yazarlara ayrilan ek sayfalarinda yayimlandi Tecelli 1911 dergisi ile nin yonettigi Kadin 1912 dergisinde Cenap Sahabettin ile Ahmet Hasim den etkilendigini gosteren siirleri cikti 1912 den itibaren Tanin gazetesinde duzyazilar yayimladi 1913 te memuriyet hayatina baslayan Falih Rifki Sadaret ve Dahiliye Nazirligi kalemlerinde calisti Dahiliye Vekili Talat Pasa ile birlikte resmi gorevle Bukres e gittiginde Tanin gazetesine roportajlar gonderdi Bu donemdeki yazilari Turkculuk ve Turkcecilik akimlarinin etkisini tasiyordu I Dunya Savasi I Dunya Savasi nda yedek subay olarak Suriye ye gitti ve Cemal Pasa nin ozel katipligini yapti Suriye ve Filistin deki savas anilarini Ates ve Gunes 1918 kitabinda topladi Cemal Pasa nin Bahriye Naziri olmasi uzerine Kalemi Mahsusa mudur yardimciligina getirildi 1917 1918 de Ali Naci Karacan Necmettin Sadik Sadak ve Kazim Sinasi Dersan ile birlikte Aksam gazetesini kurdu Turk Kurtulus Savasi Aksam gazetesinde Turk Kurtulus Savasi ni destekleyen yazilar yazdi Damat Ferit Pasa Hukumetinin Ankara Hukumetini destekleyenleri yargilamak uzere kurdugu halk arasinda Kurt Nemrut Mustafa Divani diye anilan mahkemede Turk Kurtulus Savasi ni destekleyen yazilari nedeniyle idam istemiyle yargilandi Ikinci Inonu Muharebesi nin kazanilmasi uzerine Divaniharp tutumunu degistirince idamdan kurtuldu Milli Mucadele yi destekleyen yazilarini Tanin ve Hakimiyet i Milliye gazetelerinde surdurdu 10 Eylul 1922 de Anadolu ya gecti Savasin ardindan Tetkik i Mezalim Heyeti nde gorevlendirilen Falih Rifki Halide Edip Yakup Kadri ile birlikte Yunan ordusunun yakip yiktigi yerleri saptamak uzere tum Bati Anadolu yu dolasti Milletvekilligi 1923 te TBMM ye girdi ve araliksiz 27 yil milletvekilligi yapti 1923 1934 arasinda Bolu 1935 1950 arasinda Ankara milletvekili olarak Mecliste yer aldi Once Bolu dan sonra ise Ankara dan milletvekili olusunu 1945 yilinda Baki Suha Ediboglu na soyle acikladi Ben evvelce Bolu mebusu idim ve o zaman butun ormanlarin tahrip edilme devri idi Intihap dairemden her donuste ormanlari mudafaa eder siddetli tedbirler isterdim Halbuki Bolu nun nufuzlulari hatta eski baltalik usulune alisan koyluleri bu disiplinlerin aleyhinde idiler Nihayet Bu adam bizim degil ormanlarin vekili diye sikayetlerini siklastirmislar Bir intihap devresinde Ataturk Onu agacsiz bir yerden mebus yapalim demis O zamandan beri Ankara mebusuyum Bir yandan da cesitli tarihlerde Hakimiyet i Milliye Ulus Milliyet gazetelerinde basyazarlik yapti Kose yazilarinda Ataturk Devrimleri ni ve Batililasmayi savundu Yeni Turk alfabesinin hazirlanmasi ve uygulanmasi sirasinda Dil Encumeninde gorev aldi Ulus gazetesinin basyazarligini yaptigi donemde Ankara sehir plani jurisinde uyelik ve Imar Komisyonunda baskanlik yapti Bu donemde 1937 yilindaki Trakya Manevralari na da katildi 1944 yilinda yasanan Turancilik olaylari ve davalari sirasinda Turancilari elestirdi irkcilarin ve Turancilarin milli birligin ve Turkiye emniyetinin tehlikesi olduklari ni yazdi Cok partili hayat 1946 1950 yillari arasinda sonradan kendi ifadesiyle 1950 1960 tehlikesi ne dikkat cekecek yazilar yazdi Demokrat Partiyi elestirdi Cumhuriyet Halk Partisinin yayin organi Ulus gazetesinin basyazari olarak CHPli Recep Peker ve Mumtaz Okmen le beraber seflik sistemini hortlatma ya calisan uc kisiden biri sayiliyordu Bir CHP milletvekili Falih Rifki yi Falih o zattir ki umumi efkar karsisinda hucumu nimet iltifati felakettir seklinde anlatiyordu CHP nin tek parti ruhunu devam ettirmesine arzu gosteren kanadinin bozguna ugramasi uzerine Falih Rifki Kasim 1947 de Ulus un basyazarligindan istifa ederek Cumhuriyet gazetesinin Ankara muhabiri oldu Demokrat Partinin 1950 de iktidara gecmesinden sonra Dunya gazetesini kurarak 1952 muhalefete gecti yeni iktidara karsi Ataturk Devrimleri ni savundu 27 Mayis 1960 ta gerceklesen askeri darbeyi destekledi ancak darbeden sonra yapilanlari Arap soluna sapmak diye niteleyerek elestirdi 1960 li yillarda donemin politikacilarini ve Turkiye deki demokrasi anlayisi ni elestirdi Bulent Ecevit in basini cektigi Ortanin Solu hareketine karsi cikti 1968 den sonra yayginlasan ogrenci hareketlerini de sert sekilde elestirdi Cankaya Batis Yillari Inanc Ataturkculuk Nedir Ataturk Ne Idi Bayrak kitaplarini bu donemde yazdi 1971 deki olumune dek Dunya gazetesinin basyazarligini surdurdu 1971 yilinda gittikce tirmanan anarsi ve teroru elestirdi Olumunden 15 gun once 5 Mart 1971 de yazdigi yazida Deniz Gezmis ve arkadaslari icin soyle dedi Her zaman bir asiretten cihangirane bir devlet cikaramayiz ya Ama ilhamimiza sinir yoktur Bu defa da banka soyguncusu hayduttan bir kahraman cikardik Sollarin dilinde eski Cakircali gibi destan kahramani olmustur Ama Cakircali sonunda bacaklarindan bas asagi asilmistir Kanli eskiyalarin el ustunde tutuldugunu da gorecekmisiz Yazik universiteler icin harcadigimiz on milyonlarca liraya Eskiya yetistirmek icin universite kurmaya ne luzum var Onlari dag da yetistirir OlumuFalih Rifki Atay in Zincirlikuyu Mezarligi ndaki kabri 20 Mart 1971 Cumartesi gunu saat 20 40 ta kalp krizi gecirerek oldu Olumu TRT nin haber bultenlerinde yer aldiginda okurlari ve hayranlari telefon ve telgraf araciligiyla ve bizzat Dunya gazetesine giderek uzuntulerini dile getirdi Cumhurbaskani Cevdet Sunay ve Basbakan Suleyman Demirel bassagligi mesajlari yayimladi Arkadasi Yakup Kadri Karaosmanoglu Kurtulus ve devrim mucadelesi arkadasim Falih Rifki olumuyle yalniz Dunya gazetesi icin doldurulmasi guc bir bosluk birakmayacak ayni zamanda essiz bir kalem kahramani olarak da butun Turk basininda eksikligini daima hissettirecektir ifadelerini kullandi 23 Mart 1971 Sali gunu yapilan torenle Zincirlikuyu Mezarligi na defnedildi Cenazesine esi ve ailesi Devlet Bakani Turhan Bilgin Istanbul Valisi Vefa Poyraz Birinci Ordu Komutani Orgeneral Faik Turun Kuzey Deniz Saha Komutani Koramiral Bulend Ulusu ve diger bazi komutanlar Basin Yayin Umum Muduru Istanbul Cumhuriyet Savcisi Istanbul Emniyet Muduru Turk Hava Yollari Umum Muduru ve diger askeri ve sivil kanat katildi Torende binleri bulan bir halk kalabaligi da yer aldi Edebiyattaki yeriAtaturk un cok yakininda bulunmasi ve onemli olaylara taniklik etmesi yapitlarina ayri bir onem kazandirdi Falih Rifki Atay gezi yazilarini ve anilarini topladigi kitaplariyla cumhuriyet doneminde bu turlerin ilk ozgun orneklerini verdi Ozellikle gezdigi ulkelerde yaptigi geziler ve bu gezileri kitaplastirmasi dikkat cekti Atay 1967 de yazdigi Su Gecmis baslikli yazisinda eserlerindeki gezi yazilarinin fazla olusunu soyle acikladi Cocuklugumun en tatli hatirasi rihtimda uzun sefer gemilerinin duduk sesi idi Hamit despotlugunda Turklere seyahat yasakti Cocukluk ozlemi icimde kalmis olacak ki otuzdan fazla kitabimin buyuk cogunlugu yolculuk yazilaridir Atay saglam cekici anlatimi ve duru Turkcesiyle basinin en usta kalemlerinden biriydi Turkceyi sussuz sanatsiz ama etkin kullanmayi amacladi Siyasi konulari isleyen fikra ve basyazilariyla taninan Atay gezi ani makale ve sohbet turlerinde bircok kitap yayimlamisti Eserlerine mudahaleFalih Rifki Atay in kitaplarini basan Pozitif Yayinlarinin Atay in bazi sozlerini sadelestirme amaciyla degistirmesi bazi sozlerini ise kitaplardan cikarmasi Murat Bardakci gibi yazarlar ve okurlar tarafindan elestirildi EserleriAni Ates ve Gunes Suriye ve Filistin savas anilari 1918 Zeytindagi 1932 Mustafa Kemal in Mutareke Defteri 1955 Batis Yillari 1963 Ataturk Ne Idi 1968 Cankaya 1968 Gezi Yazisi Taymis Kiyilari 1934 Fikra Kurtulus 1966 Inceleme Ataturkculuk Nedir 1966 Monografi Babaniz Ataturk Cocuklar icin 1955 Hakkinda yazilan kitaplarYasar Gursoy Cankaya nin Kalemsoru Bilinmeyenlerle Falih Rifki AtayAdinin verildigi yerlerFalih Rifki Atay Tabiat ParkiAyrica bakinizVikisoz de Falih Rifki Atay ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Rusen Esref Unaydin Yakup Kadri Karaosmanoglu MEB 100 Turk EdebiyatcisiNotlar Falih Rifki Atay a iliskin calismalarda dogum tarihi olarak farkli bilgiler verilir Bolu ve Ankara milletvekili olarak secildigi donemlerdeki mazbatalarinda ve kendisinin hazirladigi oz gecmisinde dogum tarihi Rumi 1309 ve miladi 1893 olarak verilmektedir Atay 25 Aralik 1943 tarihli Ulus gazetesindeki 50 Yasim baslikli yazisinda da dogum tarihini 1893 olarak belirtmistir Ancak yine Atay Batis Yillari kitabinda Ben 1894 yili baslarinda dogmusum ifadesini kullanmistir Dunya gazetesindeki Pazar Konusmasi baslikli kosesinde 1964 yilinda yayimlanan Yas Uzerine baslikli yazisinda ise 26 Aralik ta dogmusum diyerek bu sefer de 1894 yilinin sonunda dogdugunu ifade etmistir Mustafa Selcuk un Falih Rifki Atay in Biyografisine Katki 2012 baslikli makalesinde Atay in dogum tarihindeki belirsizlik incelenmis resmi kayitlarda ay belirtilmeksizin sadece Rumi 1309 yazmasinin arastirmacilari yanilttigi arastirmacilarin hatta yazarin kendisinin takvim hatasi yaptigi one surulmustur 1309 un son uc ayinin miladi 1894 yilinin basina denk geldigini belirten Selcuk Falih Rifki Atay in dogum tarihinin Rumi 13 Kanunusani 1309 miladi 25 Ocak 1894 oldugunu yazmistir Kaynakca Sirin Funda Selcuk 2009 Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu doktora tezi 31 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b Selcuk Mustafa 26 Eylul 2012 Falih Rifki Atay in Biyografisin e Katki Turk Dili ve Edebiyati Dergisi 44 44 197 208 ISSN 1015 2091 Sakarya Ekonomi Dergisi SATSO Sayi 66 Sayfa 21 a b 5 Eylul 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Haziran 2010 istanbulsaglik 6 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Temmuz 2013 TBMM Albumu tbmm gov tr 29 Ekim 2012 11 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2013 5 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Haziran 2010 Kimkimdir gen tr Falih Rifki Atay maddesi 13 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Haziran 2010 Baki Suha Ediboglu Falih Rifki Atay Konusuyor Ahmet Emin Yalman 1997 Yakin Tarihte Gorduklerim ve Gecirdiklerim 4 2 bas Istanbul Pera Turizm ve Ticaret A S ss 1412 1414 22 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Remzi Kitabevi baskisiyla mukayese eksi sozluk 16 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Mart 2023 Zeytindagi ndan bir sadelestirmeye ornek eksi sozluk 16 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Mart 2023 Zeytindagi ndaki ornek sadelestirme Ozan Kolbas Twitter 4 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Mart 2023