Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Mayıs 2024) () |
Finler (Fince: suomalaiset, İsveççe: finnar), Finlandiya'da yaşayan yerli halkın etnik kökenidir.
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 Finlandiya | 4.900.000 |
 ABD | 700.000 |
 İsveç | 470.000 |
 Kanada | 131.040 |
 Rusya | 127.600 |
| Diller | |
| Din | |
Finler, Finlandiya dışında Norveç'teki Kvenler, İsveç'teki Tornedalyanlar, Rusya'daki Ingriyalılar olmak üzere farklı ülkelerde de yaşamaktadır. Finler arasında "heimo" diye adlandırdıkları oymaklar bugün nedeniyle önemini yitirmiştir. Çoğunlukla Estonca ve Karelyaca gibi Baltık-Fin dilleri arasında bulunan Finceyi konuşurlar. Finlerin nüfusu yaklaşık 8 milyondur.
Tarihçe
Finler, Finlandiya'ya yaklaşık 2000 yıl önce ulaşmaya başlayan Baltık bölgesinden gelen göçmenler ile Buz Çağı'ndan sonra bölgeye taşınan asıl yerlilerin soyundan gelir. Dil bakımından ise Estonlar ve Macarlar ile birlikte Finler de Fin-Ugor dil ailesine mensuptur. Finlerin %84.6’sı (2002) Protestan Hristiyandır ve Evangelik Luteryan Kilisesine mensupturlar.
Kültür
Müzik
Fin müziğinin ilk dönemlerinde övünülecek pek bir şey olmamakla birlikte sadece Jean Sibelius’un (1865-1957) çıkışı Fin müziğinin tanınmasını sağlamıştır. Günümüzdeki Fin bestecileri kendi tercihleri doğrultusunda ilerlemektedir. Einojuhani Rautavaara, Kaija Saariaho ve Magnus Lindberg dünyaca ün kazanan Fin bestecilerinden sadece birkaçıdır. Uluslararası müzik alanında ayrıca şaşırtıcı sayıda Fin orkestra şefi bulunur. Esa-Pekka Salonen, Jukka-Pekka Saraste, Osmo Vänskä ve Sakari Oramo bunların en iyi örneklerindendir.
Opera dünyasında ise , , ve dünyadaki başlıca opera binalarında düzenli olarak sahneye çıkmaktadır.
Çağdaş Fin, halk müziği ile popüler müzikte başarılı bir yol katetmektedir. Kadın halk müziği gruplarından Värttinä, kendi tarzı ile büyük başarı yakalamıştır.
Önde gelen Caz gruplarından ikisi Trio Töykeät ve Jukka Perko & Hurmio’dur. Tamamen farklı bir müzik ise üç viyolonsellist ve bir davulcudan oluşan ve heavy metal çalan Apocalyptica tarafından yapılmaktadır.
Edebiyat
En eski Fin edebiyatı, kökleri 1500 yıl öncesine giden sözlü anlatıma dayanan halk şiiridir. Halk şiiri dünyanın en büyük epiklerinden biri olan Kalevala için de tema olmuştur. Yazılı Fincenin çok kısa bir tarihi vardır. Mikael Agricola, İncil çevirisi ile 1548’de yazılı Finceye bir şekil vermiştir. İlk detaylı Fin edebiyatı İsveç dilinde 18. yüzyılda yazılmıştır. İlk önemli Fin yazar Aleksis Kivi 1860’larda ortaya çıkmıştır. Uluslararası tanınan Fin yazarlar arasında 1939 Nobel Ödülünü kazanan F.E. Sillanpää, Mika Waltari, Vainö Linna, Veijo Meri, Paavo Haavikko ve Arto Paasilinna bulunmaktadır.
Finlandiya’da tiyatroya halk tarafından duyulan istekliliğin anahtarı ulusal bilinçlenme ve işçi hareketi ile yakın bağları olan ulusal karakter ve belirli geleneklerdir. Minna Canth, 19. yüzyılın sonlarındaki en başarılı oyun yazarıdır. Canth, oyunlarında kadının toplumdaki yerini ve savunulan çağdaş radikal sosyal fikirleri tasvir etmektedir. Fin edebiyatının büyük bir kısmı kadınlar tarafından yazılmıştır: L.Onerva, Maria Jotuni, Eeva Joenpelto, Annika Idsröm ve Anja Snellman sadece birkaçıdır.
Yaşam tarzları
Eski Fin tarım toplumlarında büyük aileler farklı kuşaklarla aynı çatı altında yaşardı. Ekonomik yaşam çeşitlendikçe daha fazla insan mesleklerini değiştirdi ve kasabalar ve sanayi merkezlerinde yaşamaya başladı. Büyük aileler kaybolmaya başladı. Günümüzde büyükanne ve büyük babaların çocukları ile birlikte yaşadığına pek rastlanmaz. Emeklilik zamanı geldiğinde insanlar genellikle emeklilik daireleri edindikleri merkezler veya ihtiyaçlarını gidermek üzere özel olarak tasarlanan bazı yardım merkezlerine gitmektedir. Kendilerine bakmakta güçlük çeken yaşlılar için özel bakım evleri mevcuttur. Sınıf farklılıkları Finlandiya’da son zamanlarda gittikçe azalmıştır ve günümüzde bu farklılık gelirden çok yaşam biçiminde kendini göstermektedir. Tıbbi bakım, aile ödenekleri, işsizlik yardımları ve emeklilik maaşı gibi radikal gelişmelerin ardından gerçek yoksulluk tamamen ortadan kalkmıştır. Meslekler arasında hala gelir farklılıkları bulunmasına karşın herkesin temel ihtiyaçları karşılanmaktadır. Finler eğitime büyük saygı duymakta, hatta onu gelirden daha önemli görmektedir. Dolayısıyla daha yüksek gelirler başka mesleklerden elde edilse bile hukuk, tıp ve eğitim alanlarındaki mesleklere saygı duyulmaktadır. Çoğu Fin tatillerini yaz aylarında bir ay ve kış aylarında bir hafta izne çıkarak yapmayı tercih etmektedir. Kış aylarındaki tatil genellikle Şubat ayındaki okulların 'kayak tatili' sırasında alınır. Bazıları yazlarını bir göl kenarında kentlerden uzak sessiz yaz kulübelerinde geçirirken diğerleri ülke çapında seyahat ederek kamp kurmakta veya akrabalarını ziyaret etmektedir. İnsanların çoğu tatillerinin bir kısmını yurt dışında geçirir, bunun için özellikle Türkiye, İspanya, Yunanistan veya İtalya’nın güneşli sahilleri veya egzotik Doğu tercih edilir.
Din
Tüm Finlerin çok dindar olduğu iddia edilmese de, hemen hemen hepsi vaftiz edilmiş ve kilisede evlenmeyi ve gömülmeyi kabul etmiştir. Burada da diğer yerlerde olduğu gibi geleneksel yiyecekler ve hediye alışverişleri ile dolu Noel ve Paskalya ziyafetleri düzenlenmektedir. Üçüncü büyük festival olan Yazdönümü Bayramı'nda şehirler boşalır ve şehirlerin dış kesimleri millî kostümler, bayraklar ve flamalar ile süslenir. Anneler Günü mayısta, Babalar günü ise kasımdadır.
Başlıca ilgi alanları
Çok sayıda Fin, boş zamanlarını göl veya nehir veya deniz kenarındaki sayıları neredeyse 400,000’i bulan kulübelerinde geçirir. Ayrıca ülkedeki en güzel bölgelerin yanında kiralık iyi donanımlı kulübeler veya kabinler ile tatil köyleri vardır.
Çoğu kişi Finlandiya’daki en iyi mevsimin kayma şansını elde etmeleri bakımından kış ayları olduğuna inanır. Karla kaplı ormanlarda veya buzla kaplı bir göl üzerinde gün ışığında kayak yapmak birçok Fin arasında favori etkinliktir. Kayak için Güney ve Orta Finlandiya’da en ideal zamanı kar yüzeyinin bahar güneşi ışıklarında parladığı mart ayıdır. En büyük kayak merkezleri Laponya ve Orta Finlandiya’da bulunur. Kuzey ışıkları ise görülmeye değerdir
Kültürler ve Finlandiya hakkındaki kitaplar
Beyaz Zambaklar Ülkesinde
- Grigoriy Petrov "Beyaz Zambaklar Ülkesinde" adlı kitabında çeşitli aralıklarla seyahat notlarından oluşan kitabında Finlandiya hakkındaki gözlemlerinde Fin insanının sakin ve sessiz oluşu, nasıl İsveç hakimiyetinden kurtulduğu yer almaktadır.
İsveç hakimiyetinden kurtuluş
Snelman adındaki bir halk öğretmeni ve onun eğittikleri öğretmenler ile halk teşvik edilmiş, öğretilmiş ve daha bilgili akıllı nizami bir hale getirilmiştir. İsveç hakimiyetinden sonra (Rusya'ya katıldıktan sonra) İsveç memurları yerine Fin memurları atanmış, orduda Fin subayları olması sağlanmıştır.
- Beyaz Zambaklar Ülkesinde kitabında:
"Eskiden Finlandiya'da ispirtolu içki içilmez ; 1907 tarihli bir kanunla her türlü sarhoş eden içki yasak edilmişti. Votka Fin halkı arasına yayılmayı denenmiş fakat Finler boykot yaparak kantilere ayak basmayınca kapanmak zorunda kalmıştır. Belki de, ispirtolu içkilere karşı bu genel tutumdan ötürü, bu tutum ve çekinmenin sonucu olarak -ki Fin ulusunun geleceğini daha çok garanti eder-Finlandiya'da Avrupa için "uygarlığın kaçınılmaz ürünü" sayılan o sokak ahlaksızlığından eser bile yoktur." diye eskiyi anlatmaktadır."
Yemek
Ren geyiği eti, halkın millî yemeği sayılır. Ren geyiği avcılığı yapılır. Göl balıkları da çok tüketilir. Süt, yoğurt, peynir, yumurta tüketimi çok fazladır. Çok kahve içerler. Dünyada çok kahve içen ülkeler arasında yer alırlar. Fin kahvesi, Türk kahvesi gibi pişirilir.
Genelde her öğünde süt içerler ve haşlanmış patates, karnabahar, kaşar peyniri tüketirler. Yumurta tüketimi de çok fazladır. Genellikle yemekleri haşlayarak yerler.
Kaynakça
- D. Bojkov, Beyaz Zambaklar Ülkesinde, s. 11
Notlar
- ^ . 19 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2011.
- ^ "Ancestry 2000 By Angela Brittingham and G. Patricia de la Cruz" (PDF). 1 Kasım 2004 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Ekim 2011.
- ^ . 23 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2011.
- ^ [1] 7 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 2002 Rusya nüfus sayımı
- ^ Bakınız: TDK Güncel Türkçe Sözlük, Dil Derneği Türkçe Sözlük
- ^ "Finlandiya büyükelçiliği, Ankara: Finlandiya hakkında". 20 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2010.
- ^ "Embassy of Finland, Ankara". 11 Mart 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2010.
- ^ "Embassy of Finland, Ankara". 20 Ekim 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2010.
- ^ "Embassy of Finland, Ankara". 23 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2010.
- ^ . www.ktb.gov.tr. 3 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Finler haber gazete kitap akademik JSTOR Mayis 2024 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Finler Fince suomalaiset Isvecce finnar Finlandiya da yasayan yerli halkin etnik kokenidir Finler SuomalaisetOnemli nufusa sahip bolgelerFinlandiya4 900 000ABD700 000Isvec470 000Kanada131 040Rusya127 600DillerFince IsvecceDinLutercilik Ortodoksluk Katoliklik Finler Finlandiya disinda Norvec teki Kvenler Isvec teki Tornedalyanlar Rusya daki Ingriyalilar olmak uzere farkli ulkelerde de yasamaktadir Finler arasinda heimo diye adlandirdiklari oymaklar bugun nedeniyle onemini yitirmistir Cogunlukla Estonca ve Karelyaca gibi Baltik Fin dilleri arasinda bulunan Finceyi konusurlar Finlerin nufusu yaklasik 8 milyondur TarihceFinler Finlandiya ya yaklasik 2000 yil once ulasmaya baslayan Baltik bolgesinden gelen gocmenler ile Buz Cagi ndan sonra bolgeye tasinan asil yerlilerin soyundan gelir Dil bakimindan ise Estonlar ve Macarlar ile birlikte Finler de Fin Ugor dil ailesine mensuptur Finlerin 84 6 si 2002 Protestan Hristiyandir ve Evangelik Luteryan Kilisesine mensupturlar Finlandiya haritasiKulturMuzik Fin muziginin ilk donemlerinde ovunulecek pek bir sey olmamakla birlikte sadece Jean Sibelius un 1865 1957 cikisi Fin muziginin taninmasini saglamistir Gunumuzdeki Fin bestecileri kendi tercihleri dogrultusunda ilerlemektedir Einojuhani Rautavaara Kaija Saariaho ve Magnus Lindberg dunyaca un kazanan Fin bestecilerinden sadece birkacidir Uluslararasi muzik alaninda ayrica sasirtici sayida Fin orkestra sefi bulunur Esa Pekka Salonen Jukka Pekka Saraste Osmo Vanska ve Sakari Oramo bunlarin en iyi orneklerindendir Opera dunyasinda ise ve dunyadaki baslica opera binalarinda duzenli olarak sahneye cikmaktadir Cagdas Fin halk muzigi ile populer muzikte basarili bir yol katetmektedir Kadin halk muzigi gruplarindan Varttina kendi tarzi ile buyuk basari yakalamistir Finlandiya bayragi Onde gelen Caz gruplarindan ikisi Trio Toykeat ve Jukka Perko amp Hurmio dur Tamamen farkli bir muzik ise uc viyolonsellist ve bir davulcudan olusan ve heavy metal calan Apocalyptica tarafindan yapilmaktadir Edebiyat En eski Fin edebiyati kokleri 1500 yil oncesine giden sozlu anlatima dayanan halk siiridir Halk siiri dunyanin en buyuk epiklerinden biri olan Kalevala icin de tema olmustur Yazili Fincenin cok kisa bir tarihi vardir Mikael Agricola Incil cevirisi ile 1548 de yazili Finceye bir sekil vermistir Ilk detayli Fin edebiyati Isvec dilinde 18 yuzyilda yazilmistir Ilk onemli Fin yazar Aleksis Kivi 1860 larda ortaya cikmistir Uluslararasi taninan Fin yazarlar arasinda 1939 Nobel Odulunu kazanan F E Sillanpaa Mika Waltari Vaino Linna Veijo Meri Paavo Haavikko ve Arto Paasilinna bulunmaktadir Finlandiya da tiyatroya halk tarafindan duyulan istekliligin anahtari ulusal bilinclenme ve isci hareketi ile yakin baglari olan ulusal karakter ve belirli geleneklerdir Minna Canth 19 yuzyilin sonlarindaki en basarili oyun yazaridir Canth oyunlarinda kadinin toplumdaki yerini ve savunulan cagdas radikal sosyal fikirleri tasvir etmektedir Fin edebiyatinin buyuk bir kismi kadinlar tarafindan yazilmistir L Onerva Maria Jotuni Eeva Joenpelto Annika Idsrom ve Anja Snellman sadece birkacidir Yasam tarzlari Eski Fin tarim toplumlarinda buyuk aileler farkli kusaklarla ayni cati altinda yasardi Ekonomik yasam cesitlendikce daha fazla insan mesleklerini degistirdi ve kasabalar ve sanayi merkezlerinde yasamaya basladi Buyuk aileler kaybolmaya basladi Gunumuzde buyukanne ve buyuk babalarin cocuklari ile birlikte yasadigina pek rastlanmaz Emeklilik zamani geldiginde insanlar genellikle emeklilik daireleri edindikleri merkezler veya ihtiyaclarini gidermek uzere ozel olarak tasarlanan bazi yardim merkezlerine gitmektedir Kendilerine bakmakta gucluk ceken yaslilar icin ozel bakim evleri mevcuttur Sinif farkliliklari Finlandiya da son zamanlarda gittikce azalmistir ve gunumuzde bu farklilik gelirden cok yasam biciminde kendini gostermektedir Tibbi bakim aile odenekleri issizlik yardimlari ve emeklilik maasi gibi radikal gelismelerin ardindan gercek yoksulluk tamamen ortadan kalkmistir Meslekler arasinda hala gelir farkliliklari bulunmasina karsin herkesin temel ihtiyaclari karsilanmaktadir Finler egitime buyuk saygi duymakta hatta onu gelirden daha onemli gormektedir Dolayisiyla daha yuksek gelirler baska mesleklerden elde edilse bile hukuk tip ve egitim alanlarindaki mesleklere saygi duyulmaktadir Cogu Fin tatillerini yaz aylarinda bir ay ve kis aylarinda bir hafta izne cikarak yapmayi tercih etmektedir Kis aylarindaki tatil genellikle Subat ayindaki okullarin kayak tatili sirasinda alinir Bazilari yazlarini bir gol kenarinda kentlerden uzak sessiz yaz kulubelerinde gecirirken digerleri ulke capinda seyahat ederek kamp kurmakta veya akrabalarini ziyaret etmektedir Insanlarin cogu tatillerinin bir kismini yurt disinda gecirir bunun icin ozellikle Turkiye Ispanya Yunanistan veya Italya nin gunesli sahilleri veya egzotik Dogu tercih edilir Din Tum Finlerin cok dindar oldugu iddia edilmese de hemen hemen hepsi vaftiz edilmis ve kilisede evlenmeyi ve gomulmeyi kabul etmistir Burada da diger yerlerde oldugu gibi geleneksel yiyecekler ve hediye alisverisleri ile dolu Noel ve Paskalya ziyafetleri duzenlenmektedir Ucuncu buyuk festival olan Yazdonumu Bayrami nda sehirler bosalir ve sehirlerin dis kesimleri milli kostumler bayraklar ve flamalar ile suslenir Anneler Gunu mayista Babalar gunu ise kasimdadir Eski model geleneksel kuyularBaslica ilgi alanlari Cok sayida Fin bos zamanlarini gol veya nehir veya deniz kenarindaki sayilari neredeyse 400 000 i bulan kulubelerinde gecirir Ayrica ulkedeki en guzel bolgelerin yaninda kiralik iyi donanimli kulubeler veya kabinler ile tatil koyleri vardir Cogu kisi Finlandiya daki en iyi mevsimin kayma sansini elde etmeleri bakimindan kis aylari olduguna inanir Karla kapli ormanlarda veya buzla kapli bir gol uzerinde gun isiginda kayak yapmak bircok Fin arasinda favori etkinliktir Kayak icin Guney ve Orta Finlandiya da en ideal zamani kar yuzeyinin bahar gunesi isiklarinda parladigi mart ayidir En buyuk kayak merkezleri Laponya ve Orta Finlandiya da bulunur Kuzey isiklari ise gorulmeye degerdirKulturler ve Finlandiya hakkindaki kitaplarBeyaz Zambaklar Ulkesinde Grigoriy Petrov Beyaz Zambaklar Ulkesinde adli kitabinda cesitli araliklarla seyahat notlarindan olusan kitabinda Finlandiya hakkindaki gozlemlerinde Fin insaninin sakin ve sessiz olusu nasil Isvec hakimiyetinden kurtuldugu yer almaktadir Isvec hakimiyetinden kurtulus Snelman adindaki bir halk ogretmeni ve onun egittikleri ogretmenler ile halk tesvik edilmis ogretilmis ve daha bilgili akilli nizami bir hale getirilmistir Isvec hakimiyetinden sonra Rusya ya katildiktan sonra Isvec memurlari yerine Fin memurlari atanmis orduda Fin subaylari olmasi saglanmistir Beyaz Zambaklar Ulkesinde kitabinda Eskiden Finlandiya da ispirtolu icki icilmez 1907 tarihli bir kanunla her turlu sarhos eden icki yasak edilmisti Votka Fin halki arasina yayilmayi denenmis fakat Finler boykot yaparak kantilere ayak basmayinca kapanmak zorunda kalmistir Belki de ispirtolu ickilere karsi bu genel tutumdan oturu bu tutum ve cekinmenin sonucu olarak ki Fin ulusunun gelecegini daha cok garanti eder Finlandiya da Avrupa icin uygarligin kacinilmaz urunu sayilan o sokak ahlaksizligindan eser bile yoktur diye eskiyi anlatmaktadir YemekRen geyigi eti halkin milli yemegi sayilir Ren geyigi avciligi yapilir Gol baliklari da cok tuketilir Sut yogurt peynir yumurta tuketimi cok fazladir Cok kahve icerler Dunyada cok kahve icen ulkeler arasinda yer alirlar Fin kahvesi Turk kahvesi gibi pisirilir Genelde her ogunde sut icerler ve haslanmis patates karnabahar kasar peyniri tuketirler Yumurta tuketimi de cok fazladir Genellikle yemekleri haslayarak yerler KaynakcaD Bojkov Beyaz Zambaklar Ulkesinde s 11Notlar 19 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Ekim 2011 Ancestry 2000 By Angela Brittingham and G Patricia de la Cruz PDF 1 Kasim 2004 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Ekim 2011 23 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Ekim 2011 1 7 Mayis 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2002 Rusya nufus sayimi Bakiniz TDK Guncel Turkce Sozluk Dil Dernegi Turkce Sozluk Finlandiya buyukelciligi Ankara Finlandiya hakkinda 20 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2010 Embassy of Finland Ankara 11 Mart 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2010 Embassy of Finland Ankara 20 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2010 Embassy of Finland Ankara 23 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2010 www ktb gov tr 3 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Nisan 2023