Fransa'nın Cezayir'i İşgali Fransa Krallığı'nın Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Cezayir-i Garp Eyaleti (diğer adıyla: Cezayir Beylerbeyliği)'ni işgalidir. 1827- 1830 arası işgal öncesi Cezayir abluka altına alınmıştır. 1830'da Cezayir'in işgali ile birlikte Cezayir'de 300 yıldan fazla süren Osmanlı egemenliği sona erdi ancak toplu direniş 1847'ye kadar kısmi direniş ise 1903'e kadar devam etmiştir. Cezayir'in işgali Fransa'daki iç siyasi çekişmenin ortasında gerçekleşmiş olup sonraki yıllarda Fransa ülkedeki direnişi kırmak için ek askeri kuvvetler getirmiştir. 1827'de Cezayir-i Garp eyaleti'nin yöneticisi Hüseyin Dayı ile Fransız konsolos arasındaki bir tartışma ablukaya dönüştü ve ardından Fransa'nın Temmuz Monarşisi, 1830'da Cezayir'i işgal edip hızla ele geçirdi ve diğer kıyı topluluklarını ele geçirdi. Fransa'daki iç siyasi çekişmelerin ortasında, bölgenin kontrolünü elde tutmak için defalarca kararlar alındı ve sonraki yıllarda ülkenin iç kesimlerindeki direnişi bastırmak için ek askerî güçler getirildi.
Fransa'nın Cezayir'i İşgali | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Konstantin'in işgali | |||||||
| |||||||
Taraflar | |||||||
Fransa Krallığı |
| ||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||
Hüseyin Dayı | |||||||
Güçler | |||||||
Başlangıçtaki işgal gücü:
| Bilinmiyor | ||||||
Kayıplar | |||||||
150,000-200,000 | Bilinmiyor |
Başlangıçta Cezayir direnişi esas olarak Konstantin'de Ahmet Bey bin Muhammed Şerif (Hacı Ahmet bey) komutasındaki ve özellikle doğuda Cezayir Beylerbeyliği'ni yeniden kurmak isteyen güçler ile batı ve merkezdeki milliyetçi güçler arasında bölünmüştü.Fransızlar bu bölünmüşlükten de maalesef istifade ettiler, Abdülkadir el-Cezairî yönetimindeki milliyetçilerle yapılan anlaşmalar, Fransızların ilk olarak 1837 ile elde edilen Dayılık kalıntılarının ortadan kaldırılmasına odaklanmasını sağladı. Abdülkādir batıda sert bir direniş göstermeye devam etti. Nihayet 1842'de geniş çaplı ve ağır Fransız askerî harekâtıyla Fas'a sürüldü, 'ndaki yenilgisinin ardından Fransız diplomatik baskısı altındaki Fas hükûmeti ona saldırıp Fas'tan çıkarana kadar gerilla savaşı yürütmeye devam etti. 1847'de Fransız kuvvetlerine teslim oldu. Bazı hükûmetler ve akademisyenler Fransa'nın Cezayir'i fethini bir soykırım olarak değerlendirmiştir.
.
Arka plan
Cezayir'in kıyı ve dağlık kesimleri Cezayir-i Garp Eyaleti yönetimi (Cezayir Dayılığı) tarafından kontrol ediliyordu. Beylik (veya Dayılık), nominal olarak Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası olsa da,Osmanlı Sultanı'ndan bağımsız hareket ediyordu.dayı tüm beyliği yönetti, ancak yalnızca Cezayir ve çevresinde doğrudan kontrol uyguladı, (Valilikler) ülkenin , ve Doğu bölgelerinde kuruldu. Bölgenin geri kalanı (iç kısımların çoğu dahil), sözde Cezayir tarafından kontrol edilse de, her zaman olmasa da genellikle Dayı'ya vassal olarak hareket eden yerel Berberiler ve Arapların liderlerinin kontrolü altındaydı. Kuzey Sahra bölgelerinde gibi bazı vaha krallıkları Naiplik tarafından kontrol ediliyordu.Sahranın iç kısımları sadece dayı tarafından talep edilirken, gerçekte tamamen kabile konfederasyonları ve gibi daha küçük krallıklar tarafından kontrol ediliyordu. Dayı, Garp ocakları'nın Yeniçerileri tarafından destekleniyor veya bazı durumlarda kontrol ediliyordu, ancak 1817'den sonra güçleri büyük ölçüde sınırlandırıldı. [] Bölge batıda ve doğuda Tunus Beyliği ile sınırlıydı. Batı sınırı, Tafna Nehri, onu kesen ortak kabile bağlantıları olduğu için geçişken bir yapıya sahipti.
Cezayir Dayılığı, Akdeniz ve Kuzey 'teki Hristiyan gemilerine ve kıyı yerleşimlerine saldıran Berberi korsanlar ve yapanların ana üslerinden biriydi. Diğer gibi Cezayir Krallığı da Avrupa, Amerika ve Sahra altı Afrika'dan ele geçirilen köle ve malların ticaretiyle geçiniyordu. Avrupalı güçler misilleme olarak farklı vesilelerle Cezayir'i bombaladı ve Birleşik Devletler, Hristiyan gemilerine karşı Cezayir korsanlığına son vermek için Berberi Savaşları'nı kışkırttı.
Cezayir'in fethi Fransa'da Bourbon Restorasyonu'nun son günlerinde Fransa Kralı X. Charles tarafından başlatıldı. Amaç, Berberi korsanlığına kesin bir son vermek ve kralın Fransız halkı arasındaki, özellikle de Napolyon Savaşları gazilerinin yaşadığı Paris'teki popülaritesini artırmaktı. Fransızlar Cezayir'i işgal ettikten sonra Cezayir köle ticareti ve korsanlık derhal sona erdi.
Yelpaze Olayı
1795-96 yıllarında Fransız Cumhuriyeti, Fransız ordusu için Cezayir'deki iki Yahudi tüccardan buğday satın almak üzere sözleşme yaptı. Cezayir Dayısı Hüseyin Dayı'ya borçları olan tüccarlar, Fransa kendilerine olan yükümlülüklerini yerine getirene kadar bu borçları ödeyemeyeceklerini beyan ettiler. Dayı, bu durumu düzeltmek için Fransız konsolosu ile başarısız bir şekilde müzakere etti ve Deval'in kendisine karşı tüccarlarla işbirliği yaptığından şüphelendi, özellikle de Fransız hükûmeti 1820'de tüccarlara ödeme yapmak için hiçbir hüküm vermediğinden. Deval'in Annâbe konsolosu olan yeğeni Alexandre, daha önceki anlaşmalara rağmen Annâbe ve 'daki Fransız depolarını güçlendirerek Dayı'yı daha da kızdırdı. Fan Olayı'nın başlıca nedeni olarak ödenmeyen borçlar gösterilse de David Todd, A Velvet Empire (Kadife İmparatorluk) adlı kitabında tartışmanın asıl nedeninin El Kala'da daha önce kullanılmayan bir depoyu tahkim etme girişimleri olduğunu ileri sürmektedir: French Informal Imperialism in the Nineteenth Century adlı kitabında, tartışmanın asıl nedeninin Fransızların El Kala ve yerel bölgeyi Fransızlar için bir sömürge karakoluna dönüştürmek amacıyla El Kala'da daha önce kullanılmayan bir depoyu tahkim etme girişimleri olduğunu ve Dayının borçlarla ilgili tartışmasının ikincil bir endişe olarak ortaya çıktığını ileri sürmektedir.
Deval'in tatmin edici cevaplar vermeyi reddettiği 29 Nisan 1827 tarihli tartışmalı bir toplantıdan sonra, Dayı, Deval'e (o zamanlar Yelpaze olarak da adlandırılıyordu) ile vurdu. X. Charles, diplomatik temsilcisine karşı yapılan bu hakareti kullanarak önce Dayıdan özür dilemesini talep etti, ardından da Cezayir limanına karşı bir abluka başlattı. Abluka üç yıl sürdü ve bu durum Cezayir ile iş yapamayan Fransız tüccarların zararına olurken, Berberi korsanlar hala ablukadan kaçabiliyordu. Fransa 1829'da Dayı'ya müzakere önerisiyle bir elçi gönderdiğinde, Dayı abluka gemilerinden birine top ateşi açarak karşılık verdi. Bunun üzerine Fransızlar daha güçlü bir eylemin gerekli olduğuna karar verdiler.
Büyükelçinin ziyaretinin başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından Charles, sert bir muhafazakâr olan 'ı Cumhurbaşkanı olarak atadı. Bu durum, o dönemde 'nde çoğunluğa sahip olan liberal Fransız muhalefetini kızdırdı. Polignac, Kuzey Afrika'yı esasen bölmek için Kavalalı Mehmed Ali Paşa ile müzakerelere başladı. Ali, nominal olarak Osmanlıların vassalı olmasına rağmen, sonunda bu fikri reddetti. Halkın görüşü Polignac ve Kral'a karşı yükselmeye devam ederken, Cezayir'in ele geçirilmesi gibi bir dış politika zaferinin görüşleri tekrar lehlerine çevireceğine karar verdiler.
Cezayir'in İşgali
635 gemiden oluşan bir donanmanın komutasını []Toulon'da aldı ve ardından Cezayir'e yöneldi. İlk olarak 1808'de Napolyon komutasındaki tarafından Cezayir'in işgali için geliştirilen planı izleyen , 14 Haziran 1830'da Cezayir'in 27 kilometre (17 mi) batısında, Sidi Fredj'de 34.000 askeri karaya çıkardı. Fransızlara karşı koymak için Cezayir dayısı, 7.000 Yeniçeri, Konstantin ve Oran beylerinden 19.000 asker ve yaklaşık 17.000 Kabiliyeli milis gönderdi. Fransızlar güçlü bir sahil başı kurdular ve kısmen üstün topçuluk ve daha iyi organizasyon sayesinde Cezayir'e doğru ilerlediler. Fransızlar 19 Haziran'da dayı'nın ordusunu Satvali Muharebesi'nde ardından Sidi Khalef Muharebesi'nde yendiler ve üç haftalık bir harekâtın ardından 5 Temmuz'da Cezayir şehrine girdiler. Dayı, özgürlüğü ve kişisel servetini elinde tutma teklifi karşılığında kapitülasyonu kabul etti. Beş gün sonra ailesiyle birlikte Napoli'ye sürgüne gitti. Türk yeniçerileri de Türkiye'ye gitmek üzere bölgeden ayrıldılar. Dayı'nın ayrılmasıyla bölgede 313 yıl süren Osmanlı egemenliği sona erdi.
Fransız komutanlığı sözde halkın özgürlüklerini, mülklerini ve dini özgürlüklerini korumayı kabul etmiş olsa da, Fransız birlikleri derhal şehri yağmalamaya, keyfi nedenlerle insanları tutuklamaya ve öldürmeye, mülklere el koymaya ve dini mekanlara saygısızlık etmeye başladı. Ağustos ortasına gelindiğinde, Türk otoritesinin son kalıntıları da önemli mal varlıklarını tasfiye etme fırsatı bulamadan apar topar sınır dışı edildi. Bir tahmine göre, yağma sırasında elli milyon franktan fazla mal varlığı özel ellere geçti. Bu faaliyetin Fransız işgalcilerle yerliler arasındaki gelecekteki ilişkiler üzerinde derin bir etkisi oldu. 1833'te bir Fransız komisyonu şöyle yazıyordu: "Suçluluğu her zaman şüpheli olan insanları basit bir şüpheyle ve yargılamadan ölüme gönderdik... güvenli bir şekilde seyahat eden insanları katlettik... barbarlıkta barbarları geride bıraktık." Türklerin kovulması, bölgenin önemli bir kısmında Fransız işgaline karşı direnişin hemen ortaya çıktığı bir güç boşluğu yarattı.
Temmuz 1830'daki Temmuz Devrimi sırasında X. Charles tahttan indirildiğinde ve kuzeni Louis-Philippe, "vatandaş kral" olarak, anayasal monarşi'ye başkanlık etmek üzere atandığında Cezayir'in ele geçirildiği haberi Paris'e henüz ulaşmamıştı. Cezayir seferinin oluşan yeni hükûmet, eski rejim tarafından başlatılan işgali sürdürme konusunda isteksizdi. Bununla birlikte, zafer son derece popülerdi ve Louis-Philippe'in yeni hükûmeti işgal kuvvetlerinin sadece bir kısmını geri çekti. Bône ve Oran'ı işgal etmek üzere birlikler gönderen General Bourmont, Charles'ı yeniden tahta çıkarmak üzere Fransa'ya dönme düşüncesiyle birliklerini bu yerlerden geri çekti. Birliklerinin bu çabayı desteklemediği anlaşılınca istifa etti ve İspanya'ya sürgüne gitti. Louis-Philippe Eylül 1830'da onun yerine 'i getirdi.
Staouéli'deki muharebeye katılmış olan Titteri beyi, Oran ve Konstantin beyleriyle Fransızlara karşı direnişi koordine etmeye çalıştı, ancak liderlik konusunda anlaşamadılar. Clauzel Kasım ayında 8.000 kişilik bir Fransız kolunu Titteri'nin başkenti 'ya götürdü ve çatışmalarda 200 adam kaybetti. 'da 500 adam bıraktıktan sonra, bey geri çekildiği için Médéa'yı direnişle karşılaşmadan işgal etti.
İşgalin Genişlemesi
Clauzel Cezayir'de resmi bir sivil idare kurdu ve düzgün bir sömürge varlığı oluşturmak amacıyla zuhaflar ya da Fransız kuvvetlerine yerli yardımcılar toplamaya başladı. O ve diğerleri, tarım arazisi satın almak ve Avrupalı çiftçilerin yerleşimini sübvanse etmek için bir şirket kurarak hareketini tetiklediler. Clauzel 'nın tarım potansiyelini fark etti ve burada büyük ölçekte pamuk üretimi yapılmasını öngördü. Genel vali olarak ikinci döneminde (1835-36), makamını araziye özel yatırım yapmak için kullandı ve yönetimindeki ordu subaylarını ve bürokratları da aynı şeyi yapmaya teşvik etti. Bu gelişme hükûmet yetkilileri arasında Fransa'nın Cezayir'e daha fazla müdahil olmasına yönelik bir ilgi yarattı. Hükûmette nüfuz sahibi olan ticari çıkar sahipleri de Fransız işgal bölgesinin genişletilmesinde kârlı arazi spekülasyonu olanaklarının farkına varmaya başladı. On yıllık bir süre içinde büyük tarım arazileri oluşturdular, fabrikalar ve işletmeler inşa ettiler ve ucuz yerel işgücü satın aldılar.
Clauzel ayrıca Fransız idaresi altında çalışacak "yerel" yöneticiler sağlamak için Tunus beyiyle görüşerek Fransız nüfuzunu Oran ve Konstantin'e yaymaya çalıştı. Bey, bu fikrin doğasında var olan bariz çatışmaları görerek reddetti. Fransız dışişleri bakanlığı Clauzel'in Oran'da bir Fas beyinin kurulması için Fas'la yürüttüğü müzakerelere itiraz etti ve 1831 başlarında yerine 'i getirdi.
Berthezène sömürgeleştirmeye karşı çıkan zayıf bir yöneticiydi. En büyük askeri başarısızlığı, Fransızlara verdiği destek ve yolsuzlukları nedeniyle halkı kendisine karşı kışkırtan Médéa beyini desteklemeye çağrıldığında geldi. Berthezène, bey ve Fransız garnizonunu çıkarmak için Haziran 1831'de birlikleri Médéa'ya götürdü. Cezayir'e dönüş yolunda Kabyle direnişi tarafından sürekli taciz edildiler ve Berthezène'in kontrol edemediği panik içinde geri çekilmeye zorlandılar. Bu geri çekilme sırasında Fransız kayıpları büyüktü (yaklaşık 300) ve zafer direnişin alevlerini körükleyerek sömürge yerleşimlerine saldırılara yol açtı. Artan sömürge mali çıkarları daha güçlü bir el için ısrar etmeye başladı ve Louis-Philippe 1831'in sonunda ile bunu sağladı.
Rovigo, Clauzel'in ele geçirdiği ve daha sonra Kabiliyeliler'in direnişi nedeniyle kaybettiği Annâbe (Bone) ve Bicâye şehirlerinin kontrolünü yeniden ele geçirdi. Toprağın sömürgeleştirilmesi ve mülklerin kamulaştırılması politikalarını sürdürdü. Cezayir'deki direnişi acımasızca bastırdı ve askeri varlığı mahallelere kadar yayıldı. Baskının açıkça şiddet içeren doğası nedeniyle 1833'te geri çağrıldı ve yerine geçti. Voirol Oran'da Fransız işgalini kurdu ve başka bir Fransız generali olan 'e ve üzerinde kontrol sağlayan bağımsız bir komuta verildi.
22 Haziran 1834'te Fransa, yaklaşık iki milyon Müslüman nüfusa sahip olduğu tahmin edilen Cezayir'in işgal altındaki bölgelerini askeri bir koloni olarak resmen ilhak etti. Koloni, idari kararname yetkisi de dahil olmak üzere hem sivil hem de askeri otoriteye sahip bir askeri vali tarafından yönetiliyordu. Valinin otoritesi nominal olarak kıyıya yakın bir "sınırlı işgal" alanı üzerindeydi, ancak Fransız sömürgeciliğinin bu alanların ötesine yayılmasının gerçekleri, yerel halkın direnişinin devam etmesini sağladı. Sınırlı işgal politikası 1840 yılında tam kontrol için resmen terk edildi. Voirol'un yerine 1834'te koloninin ilk valisi oldu ve kendisine Abdülkadir el-Cezairî'nin yükselen tehdidi ve Konstantin'in hükümdarı 'e boyun eğdirme konusundaki Fransız başarısızlıklarını ortadan kaldırma görevi verildi.
Küçük Cezayir direnişleri (1830'lar)
Blida
'nde, Muhammed Beni Zamum liderliğindeki Berberi-Cezayir kuvvetleri Fransız ordusunu en az kayıpla mağlup etti. Fransız kuvvetleri, ilk başta onları karşılayan ve kısa süre sonra ani ve güçlü bir şekilde dağdan saldıran Cezayirliler tarafından stratejik olarak pusuya düşürüldü.
'nde Cezayir kuvvetleri pusu kurarak Fransızların geri çekilmesini sağladı. Her iki muharebe de 1830'da yapıldı ve Fransa Blida'yı ancak 1839'da ele geçirebildi.
Bicaye
Bicaye, ele geçirilene kadar Fransızlarla sürekli çatışmalar yaşadı. Dayı'nın düşüşünden sonra Mézzaïa kabileleri şehri ele geçirdi. 1831'de kendilerine karşı düzenlenen küçük bir Fransız seferini bozguna uğrattılar. Bununla birlikte, 1833'te Fransa, Kabiliye ve Kuloğlu kuvvetlerinden şehri en az kayıpla ele geçirdi. Cezayirli Kabiliyeliler 1835'te şehri yeniden ele geçirmeye çalıştılar, ancak daha iyi donanımlı Fransız birlikleri karşısında başarısız oldular.
Mitidja
1834 yılında Maximilien Joseph Schauenburg liderliğindeki Fransızlar Hadjout şehrine saldırdı. Cezayirli Direnişçiler Fransılara karşı gerilla taktikleri kullandı, ancak Ağustos 1835'te direniş bastırıldı. 23 Şubat 1837'de ise Fransızlar Mitidja ovalarında Cezayir direnişine karşı harekâtlarına devam ettiler. Fransızlar 24 Şubat'ta Mitidja ovalarında Cezayir direnişiyle karşılaştılar ve o sırada hala Cezayirli kabilelerin yönetimi altında olan Larbaa şehrine doğru ilerlediler. Şehir iki gün sonra ele geçirildi.
Zwawalar
8 Mayıs 1837'de Col des Beni Aïcha, İsser ve Amraoua bölgelerinden gelen Kabiliyeliler, Fransız yönetimi altındaki 'nın Mercier çiftliğine baskın düzenledi. Bu durum Fransızları Zwawa Kabilelerine ve İsser Kabilelerine karşı bir saldırı başlatmak için motive etti. 17 Mayıs'ta Fransızlar Zwawaları Thénia'dan geri püskürttü. Bu arada Fransızlar Isser ve Amraoua kabileleri tarafından pusuya düşürüldüler ama kısa sürede püskürtüldüler. 18 ve 19 Mayıs'ta Fransız 2. Hafif Piyade Tümeni Béni Aïcha'da birkaç yüz Cezayirli savunmacıyı bozguna uğrattı. Fransızlar üç, Cezayirliler ise 18 askerini kaybetti. Aynı gün, birkaç yüz Kabiliyeli Fransız ordusunu pusuya düşürmeye çalıştı, ancak kolayca yenildiler ve önemli kayıplar verdiler.
Abdülkadir'in Yükselişi
Emir Abdülkadir, Abdülkadir İbn Muhiddin İbn Mustafa İbn Muhammed İbn Muhtar el-Hasani el-Cezairi (Arapça: عبد القادر ابن محي الدين ابن مصطفى ابن محمد ابن المختار الحساني الجزائري ) Mayıs 1807'de Cezayir'in Vahran ilinde doğdu.Bir din adamının ve marabut'un oğlu olan Abdülkadir, varlıklı ve dindar bir ailede doğdu ve bu nedenle kendisi de çeşitli eğitim türlerinden yararlandı. İslami ilimler, Kur'an-ı Kerim, antik ve modern tarih, felsefe, filoloji, astronomi, coğrafya ve tıp üzerine Yunan ve Arap eserleri okumuştur. Abdülkadir 14 yaşındayken hafız unvanını aldı ve Kuran pasajlarını açıkladığı aile camisinde çalışmalarda bulundu. 18 yaşında, 1825 yılında Abdülkadir ve babası Hac ibadetini yerine getirdiler. Mekke'de hac görevlerini yerine getirdikten sonra Şam'a gittiler ve burada birkaç ay eğitim gördüler. Bu konaklamadan sonra Bağdat'a bir hac ziyareti daha yaptılar. 1828'de evlerine dönmeden önce bir kez daha hac yaptılar.
Abdülkadir'in babası ve dini bir kardeşliğin lideri olan Muhieddine, Dey'in yönetimine karşı çıktığı için Dey'in hapishanelerinde zaman geçirmişti, 1832'de Oran'da Fransızlara ve müttefiklerine karşı saldırılar başlattı. Aynı yıl, Muasker yakınlarındaki bölgelerdeki kabile ileri gelenleri Muhieddine'nin oğlu yirmi beş yaşındaki Abdülkadir'i cihada liderlik etmesi için seçtiler. Dönemin parlamento üyesi Alexis de Tocqueville 1837 tarihli Cezayir Mektubu'nda Abdülkadir'in iktidara gelişini şöyle anlatır:
Cezayir eyaletinin batısında, Fas imparatorluğunun sınırlarına yakın bir yerde, uzun zamandır çok ünlü bir marabut ailesi bulunur. Muhammed'in soyundan gelirler ve adları tüm krallıkta saygıyla anılır. Fransızlar ülkeyi ele geçirdiğinde, bu ailenin reisi Muhiddin adında yaşlı bir adamdı. Muhiddin, doğuştan gelen bu özelliğine Mekke'de bulunmuş olma ve Türklerin baskılarına uzun süre ve enerjik bir şekilde karşı koymuş olma avantajını da eklemiştir. Kutsallığı büyük saygı görüyordu ve becerisi iyi biliniyordu. Çevredeki kabileler, iktidarın yokluğunun insanlarda yarattığı dayanılmaz rahatsızlığı hissetmeye başladıklarında, Muhiddin'e geldiler ve işlerini devralmasını önerdiler. Yaşlı adam hepsini geniş bir düzlükte bir araya topladı; orada onlara kendi yaşında yeryüzüyle değil gökle ilgilenmeleri gerektiğini, tekliflerini reddettiğini, ancak oylarını onlara gösterdiği küçük oğullarından birine devretmeleri için yalvardığını söyledi. Vatandaşlarını yönetecek bu kişinin sıfatlarını uzun uzun sıraladı: erken dindarlığı, Kutsal Yerlere yaptığı hac ziyaretleri, Peygamber soyundan gelmesi; kardeşlerinin arasında onu tanımlamak için göklerin kullandığı birkaç çarpıcı ipucunu açıkladı ve Araplara bir kurtarıcı müjdeleyen tüm eski kehanetlerin açıkça onun için geçerli olduğunu kanıtladı. Aşiretler ortak bir anlaşmayla Muhiddin'in oğlunu emir-el-müminin, yani müminlerin lideri ilan ettiler."
O zamanlar sadece yirmi beş yaşında ve kötü görünümlü olan bu genç adamın adı Abdülkadir'di.
Emîrü'l-mü'minîn (inananların komutanı) olarak tanınan Abdülkadir, kısa sürede batı bölgelerindeki kabilelerin desteğini kazandı. 1834 yılında, o sırada Oran eyaletinin askeri komutanı olan ile bir imzaladı. Fransız yönetimi tarafından gönülsüzce kabul edilen antlaşmada Fransa, Abdülkadir'i Muasker (Oran) vilayetinde Fransız kontrolü altında olmayan bölgelerinin egemeni olarak tanıdı ve Abdülkadir'e Fransızların elindeki şehirlere konsolos gönderme yetkisi verdi. Antlaşma, Abdülkadir'in Fransız yönetimini tanımasını gerektirmiyordu ki bu durum Fransızca metinde göz ardı edilmişti. Abdülkadir bu antlaşmanın sağladığı barışı, batı ve orta Cezayir'deki aşiretler üzerindeki nüfuzunu genişletmek için kullandı.
Görünüşe göre d'Erlon, Abdülkadir'in faaliyetlerinin yarattığı tehlikenin farkında değilken, o sırada Oran'da komutan olan General bunu gördü ve bazı kabileleri Abdülkadir'den ayırmaya çalıştı. Oran yakınlarındaki iki kabileyi Fransız üstünlüğünü kabul etmeye ikna etmeyi başardığında, Abdülkadir bu kabileleri Fransız etkisinden uzak iç bölgelere taşımak için birlikler gönderdi. Trézel, 16 Haziran 1835'te bu kabilelerin topraklarını korumak için Oran'dan bir birlik çıkararak karşılık verdi. Karşılıklı tehditlerin ardından Abdülkadir konsolosunu Oran'dan geri çekti ve Fransız konsolosunu Mascara'dan kovdu, bu "fiili" bir savaş ilanıydı. İki kuvvet yakınlarında çatıştı. Ancak erzak sıkıntısı çeken Fransızlar Arzew'e doğru çekilmeye başlayınca Abdülkadir kuşatılmış kola karşı 20.000 kişinin başına geçti ve 'nde 500 kişiyi öldürerek kuvvetleri bozguna uğrattı. Bu bozgun Comte d'Erlon'un geri çağrılmasına yol açtı.
General Clausel, d'Erlon'un yerine ikinci kez atandı. O yılın Aralık ayında Abdülkadir'in önceden uyararak boşalttığı Mascara'ya karşı bir saldırı düzenledi. Ocak 1836'da Clausel Tilimsan'ı işgal etti ve Konstantin'e karşı bir saldırı planlamak üzere Cezayir'e dönmeden önce burada bir garnizon kurdu. Abdülkadir Tilimsan'da Fransızları taciz etmeye devam etti, bu nedenle düzensiz savaş konusunda deneyimli olan Napolyon Savaşları gazisi Thomas Robert Bugeaud komutasındaki ek birlikler, nehri'ne kadar kontrolü sağlamak için Oran'dan gönderildi. Garnizonunu ikmal etti.Bugeaud'dan önce, Abdülkadir, geri çekildi; ancak nehri kıyısında durmaya karar verdi. 6 Temmuz 1836'da Bugeaud, 'nde Abdülkadir'i kesin bir yenilgiye uğrattı ve Abdülkadir'in verdiği 1.000'den fazla zayiata karşılık elliden az adamını kaybetti. Bu muharebe Abdülkadir'in katıldığı birkaç resmi muharebeden biriydi; bu yenilgiden sonra eylemlerini mümkün olduğunca gerilla tarzı saldırılarla sınırlandırdı.
Konstantin
Ahmed Bey bin Muhammed Şerif, Fransızların ya da başkalarının Konstantin'e boyun eğdirme girişimlerine sürekli olarak direnmiş ve kısmen bir sonraki Dayı olmayı umduğu için Fransız yönetimine karşı direnişte rol oynamaya devam etmişti. Fransız Clausel ve Konstantin Beyi Ahmed bey, Ahmed'in hâlâ Cezayir toprağı olarak gördüğü Annabe üzerindeki Fransız otoritesini tanımayı reddetmesi üzerine diplomatik olarak anlaşmazlığa düşmüşlerdi ve Clausel ona karşı harekete geçmeye karar verdi. Kasım 1836'da Clausel 8.700 adamıyla Konstantin Beyliğine girdi, ancak 'nde Ahmet Bey'ce geri püskürtüldü; bu başarısızlık Clausel'in geri çağrılmasına yol açtı. Yerine , ertesi yıl Konstantin'i ele geçiren bir sefere liderlik etti, ancak kuşatma sırasında öldürüldü ve yerine geçti.
Beyliği elden çıkmasına karşın Ahmed bey Fransızların elinden kurtulmuş, Aurès Dağları'nda 1848'de teslim olana kadar gerilla savaşı ile direnişini sürdürmüştür.
Abdülkadir'in direnişinin yenilenmesi
Mayıs 1837'de, o sırada Oran'ın komutanı olan General Thomas Robert Bugeaud, Abdülkādir ile 'nı müzakere etti ve bu antlaşmayla Abdülkādir'in bugünkü Cezayir'in iç kısımlarının büyük bölümü üzerindeki kontrolünü etkin bir şekilde tanıdı. Abdülkādir bu antlaşmayı iç kesimlerdeki aşiretler üzerindeki gücünü pekiştirmek için kullandı ve Fransız kontrolünden uzakta yeni şehirler kurdu. Fransız kontrolü altındaki nüfusu barışçıl ve askeri yollarla direnmeye teşvik etmek için çalıştı. Fransız işgalinden önce Cezayir'i bölen klanlar ve kardeşlikler arasındaki rekabetler onun organizasyonu altında çözüldü ve kontrol ettiği bölgeyi her biri güçlendirilmiş ve kendi savunmasını kontrol eden bölgelere ayırdı. Fransızlarla tekrar karşı karşıya gelmek isteyerek, anlaşma uyarınca Cezayir ve Konstantin arasındaki ana yolu içeren topraklar üzerinde hak iddia etti. Fransız birlikleri 1839'un sonlarında Demir Kapılar olarak bilinen bir dağ geçidinden yürüyerek bu talebe karşı çıkınca Abdülkâdir antlaşmanın ihlal edildiğini iddia etti ve cihat çağrılarını yeniledi. 1839'da Kabiliye komutanı ve Arap önderliğinde 'ni başlattı. Cezayir kuvvetleri muharebesinde bozguna uğratılmış olsa da sefer başarılı oldu. 1840 yılı boyunca Cezayir ve Oran eyaletlerinde Fransızlara karşı gerilla savaşı yürüttü. Valée'nin savaşı sona erdirmedeki başarısızlıkları Aralık 1840'ta yerine General Bugeaud'un geçmesine yol açtı.
Bugeaud, Abdülkādir'den aşamalı olarak toprak almak için Abdülkādir tarafından kullanılanlara benzemeyen hızlı hareket eden süvari kollarıyla birlikte yakıp yıkma taktiğini başlattı. Birliklerin Abdülkadir'e destek veren halka karşı taktikleri çok ağırdı ve halk yakıp yılma ve baskılardan önemli ölçüde acı çekti. Abdülkādir sonunda "smala" veya "zmelah" olarak bilinen seyyar bir karargâh kurmak zorunda kaldı. 1843'te Fransız kuvvetleri 'nde o yokken bu kampa baskın düzenleyerek 5.000'den fazla savaşçıyı ve Abdülkādir'in savaş hazinesini ele geçirdi.
Abdülkadir, özellikle sınır bölgelerindeki aşiretlerden bir miktar destek aldığı Fas'a çekilmek zorunda kaldı. Fas'ı Abdülkādir'i ülkeden çıkarmaya ikna etmeye yönelik Fransız diplomatik çabaları başarısız olunca, Fransızlar sultanı politikasını değiştirmeye zorlamak için 1844'te ile askeri yollara başvurdu. Fransa, Abdülkadir'in yukarıda bahsedilen liderliğindeki yerel güçlerini yok etme umuduyla 1845 yılında bölgesine bir sefer başlattı. Kabiliye kuvvetleri 1837'den beri Fransa için bir baş belasıydı ve gibi birçok pusu kurmuşlardı, bu nedenle Abdülkadir'in bölgedeki kuvvetlerini yok etmek zorunluydu. Ahmed'i 'nde başarıyla bozguna uğrattıktan sonra, Fransız birlikleri kuvvetlerini yakınlarında pusuya düşürerek yerel kuvvetleri başarıyla yok etti ve Ahmed bin Salem'in teslim olmasına neden oldu. Bu yenilgi Abdülkadir'in ülkenin doğusundaki nüfuzunu sona erdirdi. On yılın sonunda Fransız işgali yüz binden fazla askerden oluşuyordu.
Bir Fransız kuvveti 1845'te 'nde yok edildi, ancak sonunda Aralık 1847'de sınırda Fransız ve Fas birlikleri arasında sıkışan Abdülkadir, Orta Doğu'da sürgüne gitmesine izin verilmesi şartıyla Fransızlara teslim olmayı seçti. Fransızlar bu şartları ihlal ederek onu Şam'a gitmesine izin verilen 1852 yılına kadar Fransa'da tuttular.
Osmanlılar Cezayir'in işgali üzerine resmi bir protesto düzenlediler, ancak eyaletin kaybını asla kabul etmediler. 1905'ten kalma bir "Osmanlı Afrikası" haritası, imparatorluğun Cezayir'in "bölgesinin" (hitta, sınırları belirsiz bir bölge için kullanılan bir terim) batısında Fas ile bir sınıra sahip olduğunu göstermektedir.
1871 Kabiliyeli isyanı
Abdülkadir döneminden bu yana en ciddi yerli ayaklanması, Cezayir'in büyük bölümüne yayılan Kabylia'daki 1871 idi. Nisan 1871'e kadar 250 kabile, yani Cezayir nüfusunun neredeyse üçte biri ayaklanmıştı. Bu sırada Cezayir'de ekilebilir arazilerin çoğunu kontrol eden yaklaşık 130.000 sömürgeci vardı. Bu sayı yüzyılın sonuna kadar bir milyonun üzerine çıkacaktı. Kabiliye ayaklanması, Uzun süren kıtlığa ve koloninin çeşitli etnik gruplara farklı muamele etmesine tepki olarak patlak veren bu olay, Fransız baskılarının ardından 1873'te Konstantin'de hayatta kalan komutanların yargılanmasıyla sonuçlandı. Ayrıca, 1870 tarihli Crémieux Kararnamesi'nin nüfus üzerindeki etkisine de büyük önem atfedilmektedir.
İsyan, başlangıçta Fransız devletiyle müttefik olan 'nın lideri tarafından yönetildi. İsyanın nedenlerine katkıda bulunan önemli bir husus, Kabiliye liderleri arasında ve Kabiliye köy meclisleri olan "ǧamāʿa" arasında karar alma konusunda özerkliğin kaybedildiğine dair yaygın algıydı. Bu durum 'nın karşı karşıya kaldığı otorite kaybı için de geçerliydi. Dahası, Komün'ün Paris örneği de muhtemelen Fransız yönetimiyle mücadele etme olasılığını göstererek isyanları desteklemek için uygun bir yol sağlamıştır. Ancak böylesine büyük bir hareketi başlatan son tetikleyici, Fransız emirlerine uymayı reddeden bir Spahi'nin 1871'deki isyanıydı. Yaklaşık 150.000 Kabiliye isyan etmiş ve savaş tüm bölgeyi sararak neredeyse başkente kadar ulaşmıştır. Üstelik bu isyancıların çoğu düzgün bir şekilde silahlanmış ve eğitilmiş değil, özgürlükleri için savaşan kaotik bir köylü kitlesiydi. Ancak ilk zaferler, ayaklanmayı yenilgiye uğratan birkaç Fransız birliğinin konuşlandırılmasından sonra, özellikle de Şeyh Mokrani'nin kardeşinin nihai olarak yakalanmasıyla sönmeye başladı. Bir dizi muhalif de olarak bilinen büyük bir Cezayir topluluğunun halen varlığını sürdürdüğü Yeni Kaledonya'ya getirilmiştir.
Sahra'nın Fethi
Fransızların Sahra topraklarını fethetme seferi Mart 1844'te Zibra bölgesinde Konstantin yakınlarında stratejik bir yer olan Biskra'da, yirmi iki yaşındaki bir general olan Louis-Philippe due d'Aumale'in birliklere liderlik etmesiyle başladı. Konstantin'e farklı bir yoldan ulaşma zorunluluğu, Emir Abdülkadir ve Konstantin Beyi Hacı Ahmed'in kararlı ve başarılı direnişinin ardından, bu bölgeye saldırma kararının alınmasına yol açtı. Gerçekte, Sahra'nın kuru ortamı ve stratejik olmayan konumu, en azından Fransızların ilk sömürgecilik niyetleri için, ordunun zamanına ve çabasına değmezdi. Öte yandan Fransızlar Sahra'da, belirli aşiretlerle ortaklıklar kurarak fethi mümkün olduğunca kansız hale getirmeye çalışan başarılı bir politika sürdürebildi. Gerçekte, tüm yerel liderler Abdülkadir'in sömürgeci direniş çabalarını desteklemedi, Fransız yetkililer ve bazı yerel liderler arasındaki ortaklıklar en büyük engellerden biri olarak hizmet etti. Örneğin Kader'in Sahra Çölü'ndeki planlarına karşı direniş gösteren kabile komutanı Ahmed bin Salem'e gelecekte tanınacağına dair verilen sözler, ilk olarak şehirlerdeki Fransız düşmanı direnişi çok daha zor hale getirdi ve ikinci olarak da yerel halk üzerinde olumsuz bir izlenim yarattı. Bunu takiben, Fransız ordusu hem gizli ittifaklar hem de belirli durumlarda güç ve baskı ve güç kullanımı yoluyla birçok isyanı kontrol edebildi.
1881 yılında Cezayir kıyıları tamamen Fransız hükûmetinin eline geçmişti. Dahası, Sahra'da geçmişte yaşanan çatışmalar ve karşılaşılan zorluklar, Sahra bölgesinin tamamının nihai olarak ilhak edilmesi ihtimalini zayıflatmıştı. Yine de, Britanya İmparatorluğu ile yaşanan rekabetler ve Yarbay Paul Flatters'ın Tuareg güçlerinin elinde ölmesi, son bir Fransız seferini tetikledi. 1902 yılında bir Fransız askeri seferi Ahaggar Dağları'na girdi ve 'teki bir muharebede 'lıları yendi. Cezayir'deki Sahra topraklarının fethi 1903 yılında Fransa'nın Kel Ahaggar krallığını fethetmesiyle sona erdi. Dikkat edilirse, Sahra'daki Fransız politikaları zaten iyi bilinen "böl ve yönet" ve düşmana birden fazla yönden saldırma stratejisine odaklanmıştır Aslında Tuareg grupları zayıf silahlara sahip olsalar bile, çevreyi iyi tanımaları ve iklim koşullarına karşı dirençleri onları tehlikeli düşmanlar haline getiriyordu. Dahası, Sahra seferi, hem önerilen stratejik planlardaki sayısız zorluk hem de gelişimindeki kesinlik eksikliği nedeniyle herkes tarafından Fransız devleti için kesin bir gereklilik olarak görülmüyordu.
Kayıplar
Birçok tarihçiye göre, Fransızların Cezayir üzerinde kontrol kurmak için kullandıkları yöntemler soykırım boyutlarına ulaşmış, savaş, kıtlık ve hastalıklar fethin ilk otuz yılında 3 milyon olduğu tahmin edilen nüfustan 500.000 ila 1 milyon arasında Cezayirlinin ölümüne yol açmıştır. Fransızların 1830'dan 1862'ye kadarki kayıpları toplam 480.000(siviller ve askerler)'dir.
Cezayir'in fethinde kültürel emperyalizm
Kabiliye toplulukları ile Fransız sömürgeciler arasındaki etkileşim, Kabiliyelilerin Cezayirlilerin geri kalanından farklı olduğu inancını teşvik ederek Fransızların Cezayir'i fethini meşrulaştırabilecek yeni bir ilişki türü üretme fikrini beraberinde getirdi. Bu fikir, Kabilliler arasındaki tek eşlilik gibi topluluklar arasındaki kültürel farklılıklardan kaynaklanıyordu. Dolayısıyla, o andan itibaren Cezayir'e inanç ve daha da önemlisi Fransa'nın eğitim ve kültür sistemini getirmek için misyonerlerin varlığı söz konusu olmuştur, tıpkı Yahudi toplumu için Alliance Israelite Universelle'de olduğu gibi. Aslında, 1850'lerden itibaren, Cremieux Kararnamesi ile birlikte, Fransa'ya sadık ama aynı zamanda Fransız gibi davranan ve hareket eden insanlar yaratmak için Yahudilerin ve Kabiliyelilerin alması gereken eğitim türü konusunda Fransa'nın kitlesel bir katılımı olmuştur.
Ayrıca Bakınız
Kaynakça
Atıflar
- ^ Imperial Identities: Stereotyping, Prejudice and Race in Colonial Algeria - Patricia M. E. Lorcin [1] 17 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 17 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Tucker (2009), s. 1154.
- ^ Tucker (2009), s. 1167.
- ^ Taking Power: On the Origins of Third World Revolutions, John Foran p94 [2] 29 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 29 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "The Making of Contemporary Algeria, 1830-1987 - Mahfoud Bennoune, p42". 24 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Temmuz 2017.
- ^ Law, Territory, and the Legal Geography of French Rule in Algeria, p87
- ^ An Economic History of the Middle East and North Africa - Charles Issawi, p211 [3] 6 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 6 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ The Precarious Balance: State and Society in Africa- Donald S. Rothchild, Naomi H. Chazan - Westview Press, 1988 - 357 pages, p42 [4] 27 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 27 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "1831-1851 yılları arasında 92.329 kişinin hastanede, sadece 3.336 kişinin savaşta öldüğü hesaplanmıştır. Bunun nedenleri arasında sıtma gibi hastalıklar ve tıbbi bakım eksikliği yer alıyordu. İyileştirmeler ancak yavaş yavaş gerçekleşmiş, 1870 yılına gelindiğinde ordu 150.000 askerini kaybetmiştir. Daha geniş çaplı katliamlara gelince, Urbain 1862'de önceki 32 yılda sadece askerlerin değil, ihtiyatlı bir tahminle 480.000'den fazla insanın öldüğünü belirtir. (It has been calculated that between 1831 and 1851, 92,329 died in hospital, and only 3,336 in battle. The causes included diseases such as malaria and lack of medical care. Improvements came only slowly, for by 1870 the army had lost 150,000 men. As for the wider carnage, Urbain states in 1862 that the previous 32 years had killed, at a conservative estimate, over 480,000 people, not just soldiers.)" The Military and Colonial Destruction of the Roman Landscape of North Africa ... - Michael Greenhalgh, p366 [5] 20 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 20 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Kamel Kateb, Européens, "indigènes" et juifs en Algérie (1830-1962) : représentations et réalités des populations, INED, 2001, 386 p. [6]
- ^ Diana K. DAVIS, Les mythes environnementaux de la colonisation française au Maghreb, Paris, Editions Champ Vallon, 2007
- ^ "Bertrand Taithe, The 1866-1868 Famine in Algeria". 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Temmuz 2017.
- ^ "Pour en finir avec la repentance coloniale, Daniel Lefeuvre". 17 Haziran 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Temmuz 2017.
- ^ Gallois, William (20 Şubat 2013). "Genocide in nineteenth-century Algeria". Journal of Genocide Research. 15 (1): 69-88. doi:10.1080/14623528.2012.759395. 27 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mayıs 2022.
- ^ "Disowning Morris". 8 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Aralık 2023.
- ^ Kiernan, Ben (2007). Blood and Soil: A World History of Genocide and Extermination from Sparta to Darfur. Yale University Press. s. 374. ISBN . 21 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Aralık 2023.
- ^ French Colonial History (İngilizce). Michigan State University Press. 2002.
- ^ Association, American Historical (1918). General Index to Papers and Annual Reports of the American Historical Association, 1884-1914 (İngilizce). U.S. Government Printing Office.
- ^ Gaïd, Mouloud (1978). Chronique des beys de Constantine (Fransızca). Office des publications universitaires.
- ^ The Illustrated Weekly of India (İngilizce). Published for the proprietors, Bennett, Coleman & Company, Limited, at the Times of India Press. 1980.
- ^ Carver, Robert (25 Nisan 2009). . Tablet (Book review). s. 24. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Barbary Pirates". Encyclopædia Britannica (11. bas.). Cambridge University Press.
- ^ Abun-Nasr (1987), s. 249.
- ^ Todd, David (2021). A Velvet Empire: French Informal Imperialism in the Nineteenth Century. Princeton: Princeton University Press. ss. 85-89. ISBN .
- ^ Abun-Nasr (1987), s. 250.
- ^ Ruedy (2005), s. 47.
- ^ Ruedy (2005), s. 48.
- ^ Ruedy (2005), s. 49.
- ^ a b c Ruedy (2005), s. 50
- ^ Ruedy (2005), s. 52.
- ^ Wagner (1854), s. 235.
- ^ Wagner (1854), s. 240.
- ^ Wagner (1854), ss. 241-243.
- ^ a b Pascal, Adrien; DuCamp, Jules; Brahaut, G N (1850). Histoire de l'armée et de tous les régiments, depuis les premiers temps de la monarchie française... [History of the Army and of All Regiments Since Earliest Times]. 4. François Sicard. Paris: A. Barbier. s. 58. OCLC 1008334451.
- ^ Churchill, Colonel Charles Henry (1867). The Life of Abdel Kader: Ex-Sultan of the Arabs of Algeria. Londra: Chapman and Hall. ss. 14-29.
- ^ Balzer, Laura (2017). "Des militaires en couple". Hypothèses. 20 (1): 283. doi:10.3917/hyp.161.0283. ISSN 1298-6216.
- ^ Galibert, Léon (1844). L'Algérie: ancienne et moderne depuis les premiers éstablissements des Carthaginois jusqu'à la prise de la Smalah d'Abd-el-Kader (Fransızca). Furne et cie.
- ^ "Tipaza". Tipaza. 25 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Haziran 2020.
- ^ Goolfee, Mohammad Teisir Bin Shah (2019). "Abdelkader El-Djezairi and His Reforms in Algeria" (PDF). Insight Islamicus. 19: 70. 12 Aralık 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Aralık 2023.
- ^ a b c Churchill, Colonel Charles Henry (1867). The Life of Abdel Kader: Ex-Sultan of the Arabs of Algeria. Londra: Chapman and Hall. ss. 1-13.
- ^ Studies, American University (Washington, D. C. ) Foreign Area (1979). Algeria, a Country Study (İngilizce). [Department of Defense], Department of the Army.
- ^ * "Alexis de Tocqueville's First Letter on Algeria". 31 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ekim 2023.
- ^ Ritter, Yusuf. Travels in Algeria, United Empire Loyalists. Tikhanov Library, 2023. "Travels in Algeria, United Empire Loyalists" 2 Kasım 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Goolfee, Mohammad Teisir Bin Shah (2019). "Abdelkader El-Djezairi and His Reforms in Algeria" (PDF). Insight Islamicus. 19: 71. 12 Aralık 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Aralık 2023.
- ^ Churchill, Colonel Charles Henry (1867). The Life of Abdel Kader:Ex-Sultan of the Arabs of Algeria. Londra: Chapman and Hall. ss. 72-83.
- ^ Churchill, Colonel Charles Henry (1867). The Life of Abdel Kader: Ex-Sultan of the Arabs of Algeria. Londra: Chapman and Hall. ss. 84-96.
- ^ Shillington, Kevin (1995). "North and north-east Africa in the nineteenth century". History of Africa (2 bas.). Macmillan. s. 274.
- ^ Trumelet, C (15 Kasım 2016) [1887]. (PDF) (2. bas.). Algeiers: Adolphe Jourdan. 15 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2021 – Hier l'Algerie vasıtasıyla.
- ^ Hanioğlu, M. Şükrü (2010). A Brief History of the Late Ottoman Empire. Princeton University Press. ss. 9-10, 69. ISBN .
- ^ Bernard Droz, " Insurrection de 1871: la révolte de Mokrani ", dans Jeannine Verdès-Leroux (dir. ), L'Algérie et la France, Paris, Robert Laffont 2009, s. 474-475
- ^ Shillington, Kevin (1995). "North and north-east Africa in the nineteenth century". History of Africa (2 bas.). Macmillan. s. 276.
- ^ Joly, Vincent (1 Şubat 2014), "Les généraux d'Afrique et la répression des troubles révolutionnaires de 1848", Histoire de l'Algérie à la période coloniale, La Découverte, ss. 127-130, doi:10.3917/dec.bouch.2013.01.0127, ISBN , erişim tarihi: 13 Nisan 2022
- ^ Katz, Ethan B." Shifting Hierarchies of Exclusion: Colonialism, Anti-Semitism, and Islamophobia in European History." CrossCurrents 65, no. 3 (2015): 357-370.
- ^ L'Algérie et la France. Jeannine Verdès-Leroux, Normandie roto impr.). Paris: R. Laffont. 2009. ISBN . OCLC 470565360.
- ^ Willard, Claude (2000), "La Commune de Paris de 1871: mythes et réalités", La commune de 1871: utopie ou modernité?, Presses universitaires de Perpignan, ss. 15-19, doi:10.4000/books.pupvd.36640, ISBN
- ^ Jolly, Jean (1996). Histoire du continent africain: de la préhistoire à 1600. Cilt 1. Éditions L'Harmattan.
- ^ Darmon, Pierre (2009). Un siècle de passions algériennes: Histoire de l'Algérie coloniale (1830–1940).
- ^ Sessions, Jennifer. "Making Settlers Muslim: Religion, Resistance and Everday Life in Nineteenth-Century French Algeria." French History 33, no. 2 (2019): 259–277.
- ^ Johnson, Douglas. 1967. "The History of Algeria – Histoire De L'Algérie Contemporaine: Conquête Et Colonisation. By Charles-André Julien. Paris: Presses Universitaires, 1964. Pp. 632, Illustrations, Maps. – The Passing of French Algeria. By David C. Gordon. London: Oxford University Press, 1966. Pp. V 265. 42s." The Journal of African History 8 (3). Cambridge University Press: 548–49.
- ^ Forsdick, C. (2018).Postcolonializing the bagne. French Studies, 72(2), 237-255.
- ^ Brower, Benjamin C. A desert named peace: the violence of France's empire in the Algerian Sahara, 1844-1902. Columbia University Press, 2009.
- ^ Porch, Douglas. The Invasion of the Sahara. Oxford: Oxford University Press, 1986.
- ^ Porch, Douglas (1985). "The Dark Side of Beau Geste - the invasion of the Sahara". Proceedings of the Meeting of the French Colonial Historical Society. 10: 219-230. ISSN 0362-7055. JSTOR 42952165. 13 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Aralık 2023.
- ^ a b Greenhalgh, Michael (2014). The military and colonial destruction of the Roman landscape of North Africa, 1830-1900. Leiden, The Netherlands. ISBN . OCLC 882104934.
- ^ Schaller, Dominik J. (2010). "Genocide and Mass Violence in the 'Heart of Darkness': Africa in the Colonial Period". Bloxham, Donald; Moses, A. Dirk (Ed.). The Oxford Handbook of Genocide Studies. Oxford University Press. s. 356. ISBN .
- ^ Jalata, Asafa (2016). Phases of Terrorism in the Age of Globalization: From Christopher Columbus to Osama bin Laden. Palgrave Macmillan US. ss. 92-93. ISBN . 28 Mart 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Aralık 2023.
- ^ Kiernan, Ben (2007). Blood and Soil: A World History of Genocide and Extermination from Sparta to Darfur. . ss. 364-ff. ISBN .
- ^ Samuels, Maurice. "The Question of Assimilation in French Jewish Historiography." French Historical Studies 43, no. 1 (2020): 29–45.
- ^ Peterson, Joseph W. "Honor, Excrement, Ethnography: Colonial Knowledge Between Missionary and Militaire in French Algeria." The Journal of Modern History 93, no. 1 (2021): 34–67. DOI:10.1086/712656.
- ^ Lorcin, Patricia M. E., and Todd Shepard. French Mediterraneans : Transnational and Imperial Histories, 2016.
Bibliografya
- Ritter, Yusuf. Travels in Algeria, United Empire Loyalists. Tikhanov Library, 2023. "Travels in Algeria, United Empire Loyalists"
- Abun-Nasr, Jamil (1987). A history of the Maghrib in the Islamic period. Cambridge University Press. ISBN .
- Greenhalgh, Michael (2014). The Military and Colonial Destruction of the Roman Landscape of North Africa, 1830–1900. Brill. ISBN .
- Priestley, Herbert Ingram (1966). France Overseas: a Study of Modern Imperialism. Routledge. ISBN .
- Ruedy, John Douglas (2005). Modern Algeria: The Origins and Development of a Nation (2. bas.). Bloomington, Indiana: . ISBN .
- Tucker, Spencer C. (2009). A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East: From the Ancient World to the Modern Middle East. ABC-CLIO. ISBN .
- Wagner, Moritz (1854). The Tricolor on the Atlas: or, Algeria and the French invasion. Pulszky, Francis tarafından çevrildi. Londra: T. Nelson and Sons.
Osmanlı İmparatorluğu ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Muharebe ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fransa nin Cezayir i Isgali Fransa Kralligi nin Osmanli Imparatorlugu na bagli Cezayir i Garp Eyaleti diger adiyla Cezayir Beylerbeyligi ni isgalidir 1827 1830 arasi isgal oncesi Cezayir abluka altina alinmistir 1830 da Cezayir in isgali ile birlikte Cezayir de 300 yildan fazla suren Osmanli egemenligi sona erdi ancak toplu direnis 1847 ye kadar kismi direnis ise 1903 e kadar devam etmistir Cezayir in isgali Fransa daki ic siyasi cekismenin ortasinda gerceklesmis olup sonraki yillarda Fransa ulkedeki direnisi kirmak icin ek askeri kuvvetler getirmistir 1827 de Cezayir i Garp eyaleti nin yoneticisi Huseyin Dayi ile Fransiz konsolos arasindaki bir tartisma ablukaya donustu ve ardindan Fransa nin Temmuz Monarsisi 1830 da Cezayir i isgal edip hizla ele gecirdi ve diger kiyi topluluklarini ele gecirdi Fransa daki ic siyasi cekismelerin ortasinda bolgenin kontrolunu elde tutmak icin defalarca kararlar alindi ve sonraki yillarda ulkenin ic kesimlerindeki direnisi bastirmak icin ek askeri gucler getirildi Fransa nin Cezayir i IsgaliKonstantin in isgaliTarihAna direnis 1827 1847 Ancak 1847den 1903 e kadar da direnis devam etti BolgeCezayir Osmanli ImparatorluguSonucFransiz zaferi Cezayir in Fransa ya ilhakiTaraflarFransa KralligiOsmanli Imparatorlugu Cezayir i Garp Eyaleti Konstantin Beyligi Destekleyen Fas SultanligiKomutanlar ve liderlerHuseyin Dayi Ahmed Bey bin Muhammed Serif Abdulkadir Cezayiri Lalla Fatma N SoumerGuclerBaslangictaki isgal gucu 34 000 asker 83 top 100 Savas gemisi 11 Hat gemisi 572 Ticari gemi Sonrasi toplamda 160 000 askerBilinmiyorKayiplar150 000 200 000Bilinmiyor Baslangicta Cezayir direnisi esas olarak Konstantin de Ahmet Bey bin Muhammed Serif Haci Ahmet bey komutasindaki ve ozellikle doguda Cezayir Beylerbeyligi ni yeniden kurmak isteyen gucler ile bati ve merkezdeki milliyetci gucler arasinda bolunmustu Fransizlar bu bolunmuslukten de maalesef istifade ettiler Abdulkadir el Cezairi yonetimindeki milliyetcilerle yapilan anlasmalar Fransizlarin ilk olarak 1837 ile elde edilen Dayilik kalintilarinin ortadan kaldirilmasina odaklanmasini sagladi Abdulkadir batida sert bir direnis gostermeye devam etti Nihayet 1842 de genis capli ve agir Fransiz askeri harekatiyla Fas a suruldu ndaki yenilgisinin ardindan Fransiz diplomatik baskisi altindaki Fas hukumeti ona saldirip Fas tan cikarana kadar gerilla savasi yurutmeye devam etti 1847 de Fransiz kuvvetlerine teslim oldu Bazi hukumetler ve akademisyenler Fransa nin Cezayir i fethini bir soykirim olarak degerlendirmistir Cezayir Beylikleri vilayetleri Dar es Soltan dogrudan Dayi tarafindan kontrol edilen kisimdi Arka planCezayir in kiyi ve daglik kesimleri Cezayir i Garp Eyaleti yonetimi Cezayir Dayiligi tarafindan kontrol ediliyordu Beylik veya Dayilik nominal olarak Osmanli Imparatorlugu nun bir parcasi olsa da Osmanli Sultani ndan bagimsiz hareket ediyordu dayi tum beyligi yonetti ancak yalnizca Cezayir ve cevresinde dogrudan kontrol uyguladi Valilikler ulkenin ve Dogu bolgelerinde kuruldu Bolgenin geri kalani ic kisimlarin cogu dahil sozde Cezayir tarafindan kontrol edilse de her zaman olmasa da genellikle Dayi ya vassal olarak hareket eden yerel Berberiler ve Araplarin liderlerinin kontrolu altindaydi Kuzey Sahra bolgelerinde gibi bazi vaha kralliklari Naiplik tarafindan kontrol ediliyordu Sahranin ic kisimlari sadece dayi tarafindan talep edilirken gercekte tamamen kabile konfederasyonlari ve gibi daha kucuk kralliklar tarafindan kontrol ediliyordu Dayi Garp ocaklari nin Yenicerileri tarafindan destekleniyor veya bazi durumlarda kontrol ediliyordu ancak 1817 den sonra gucleri buyuk olcude sinirlandirildi kaynak belirtilmeli Bolge batida ve doguda Tunus Beyligi ile sinirliydi Bati siniri Tafna Nehri onu kesen ortak kabile baglantilari oldugu icin gecisken bir yapiya sahipti Cezayir Dayiligi Akdeniz ve Kuzey teki Hristiyan gemilerine ve kiyi yerlesimlerine saldiran Berberi korsanlar ve yapanlarin ana uslerinden biriydi Diger gibi Cezayir Kralligi da Avrupa Amerika ve Sahra alti Afrika dan ele gecirilen kole ve mallarin ticaretiyle geciniyordu Avrupali gucler misilleme olarak farkli vesilelerle Cezayir i bombaladi ve Birlesik Devletler Hristiyan gemilerine karsi Cezayir korsanligina son vermek icin Berberi Savaslari ni kiskirtti Cezayir in fethi Fransa da Bourbon Restorasyonu nun son gunlerinde Fransa Krali X Charles tarafindan baslatildi Amac Berberi korsanligina kesin bir son vermek ve kralin Fransiz halki arasindaki ozellikle de Napolyon Savaslari gazilerinin yasadigi Paris teki popularitesini artirmakti Fransizlar Cezayir i isgal ettikten sonra Cezayir kole ticareti ve korsanlik derhal sona erdi Yelpaze Olayi 1795 96 yillarinda Fransiz Cumhuriyeti Fransiz ordusu icin Cezayir deki iki Yahudi tuccardan bugday satin almak uzere sozlesme yapti Cezayir Dayisi Huseyin Dayi ya borclari olan tuccarlar Fransa kendilerine olan yukumluluklerini yerine getirene kadar bu borclari odeyemeyeceklerini beyan ettiler Dayi bu durumu duzeltmek icin Fransiz konsolosu ile basarisiz bir sekilde muzakere etti ve Deval in kendisine karsi tuccarlarla isbirligi yaptigindan suphelendi ozellikle de Fransiz hukumeti 1820 de tuccarlara odeme yapmak icin hicbir hukum vermediginden Deval in Annabe konsolosu olan yegeni Alexandre daha onceki anlasmalara ragmen Annabe ve daki Fransiz depolarini guclendirerek Dayi yi daha da kizdirdi Fan Olayi nin baslica nedeni olarak odenmeyen borclar gosterilse de David Todd A Velvet Empire Kadife Imparatorluk adli kitabinda tartismanin asil nedeninin El Kala da daha once kullanilmayan bir depoyu tahkim etme girisimleri oldugunu ileri surmektedir French Informal Imperialism in the Nineteenth Centuryadli kitabinda tartismanin asil nedeninin Fransizlarin El Kala ve yerel bolgeyi Fransizlar icin bir somurge karakoluna donusturmek amaciyla El Kala da daha once kullanilmayan bir depoyu tahkim etme girisimleri oldugunu ve Dayinin borclarla ilgili tartismasinin ikincil bir endise olarak ortaya ciktigini ileri surmektedir Fan Affair yani Yelpaze Olayi gerilimi isgale tasimistir Deval in tatmin edici cevaplar vermeyi reddettigi 29 Nisan 1827 tarihli tartismali bir toplantidan sonra Dayi Deval e o zamanlar Yelpaze olarak da adlandiriliyordu ile vurdu X Charles diplomatik temsilcisine karsi yapilan bu hakareti kullanarak once Dayidan ozur dilemesini talep etti ardindan da Cezayir limanina karsi bir abluka baslatti Abluka uc yil surdu ve bu durum Cezayir ile is yapamayan Fransiz tuccarlarin zararina olurken Berberi korsanlar hala ablukadan kacabiliyordu Fransa 1829 da Dayi ya muzakere onerisiyle bir elci gonderdiginde Dayi abluka gemilerinden birine top atesi acarak karsilik verdi Bunun uzerine Fransizlar daha guclu bir eylemin gerekli olduguna karar verdiler Buyukelcinin ziyaretinin basarisizlikla sonuclanmasinin ardindan Charles sert bir muhafazakar olan i Cumhurbaskani olarak atadi Bu durum o donemde nde cogunluga sahip olan liberal Fransiz muhalefetini kizdirdi Polignac Kuzey Afrika yi esasen bolmek icin Kavalali Mehmed Ali Pasa ile muzakerelere basladi Ali nominal olarak Osmanlilarin vassali olmasina ragmen sonunda bu fikri reddetti Halkin gorusu Polignac ve Kral a karsi yukselmeye devam ederken Cezayir in ele gecirilmesi gibi bir dis politika zaferinin gorusleri tekrar lehlerine cevirecegine karar verdiler Cezayir in Isgali ce resmedilen Sidi Fredj cikartmasi 1830 da Cezayir in alinmasi sirasinda nin saldirisi Musee de l Armee Paris deki suslu Osmanli topu uzunluk 385cm cal 178mm agirlik 2910 tas mermi 8 Ekim 1581 de Cezayir de kuruldu 1830 da Cezayir de Fransa tarafindan ele gecirildi 635 gemiden olusan bir donanmanin komutasini kaynak belirtilmeli Toulon da aldi ve ardindan Cezayir e yoneldi Ilk olarak 1808 de Napolyon komutasindaki tarafindan Cezayir in isgali icin gelistirilen plani izleyen 14 Haziran 1830 da Cezayir in 27 kilometre 17 mi batisinda Sidi Fredj de 34 000 askeri karaya cikardi Fransizlara karsi koymak icin Cezayir dayisi 7 000 Yeniceri Konstantin ve Oran beylerinden 19 000 asker ve yaklasik 17 000 Kabiliyeli milis gonderdi Fransizlar guclu bir sahil basi kurdular ve kismen ustun topculuk ve daha iyi organizasyon sayesinde Cezayir e dogru ilerlediler Fransizlar 19 Haziran da dayi nin ordusunu Satvali Muharebesi nde ardindan Sidi Khalef Muharebesi nde yendiler ve uc haftalik bir harekatin ardindan 5 Temmuz da Cezayir sehrine girdiler Dayi ozgurlugu ve kisisel servetini elinde tutma teklifi karsiliginda kapitulasyonu kabul etti Bes gun sonra ailesiyle birlikte Napoli ye surgune gitti Turk yenicerileri de Turkiye ye gitmek uzere bolgeden ayrildilar Dayi nin ayrilmasiyla bolgede 313 yil suren Osmanli egemenligi sona erdi Fransiz komutanligi sozde halkin ozgurluklerini mulklerini ve dini ozgurluklerini korumayi kabul etmis olsa da Fransiz birlikleri derhal sehri yagmalamaya keyfi nedenlerle insanlari tutuklamaya ve oldurmeye mulklere el koymaya ve dini mekanlara saygisizlik etmeye basladi Agustos ortasina gelindiginde Turk otoritesinin son kalintilari da onemli mal varliklarini tasfiye etme firsati bulamadan apar topar sinir disi edildi Bir tahmine gore yagma sirasinda elli milyon franktan fazla mal varligi ozel ellere gecti Bu faaliyetin Fransiz isgalcilerle yerliler arasindaki gelecekteki iliskiler uzerinde derin bir etkisi oldu 1833 te bir Fransiz komisyonu soyle yaziyordu Suclulugu her zaman supheli olan insanlari basit bir supheyle ve yargilamadan olume gonderdik guvenli bir sekilde seyahat eden insanlari katlettik barbarlikta barbarlari geride biraktik Turklerin kovulmasi bolgenin onemli bir kisminda Fransiz isgaline karsi direnisin hemen ortaya ciktigi bir guc boslugu yaratti Temmuz 1830 daki Temmuz Devrimi sirasinda X Charles tahttan indirildiginde ve kuzeni Louis Philippe vatandas kral olarak anayasal monarsi ye baskanlik etmek uzere atandiginda Cezayir in ele gecirildigi haberi Paris e henuz ulasmamisti Cezayir seferinin olusan yeni hukumet eski rejim tarafindan baslatilan isgali surdurme konusunda isteksizdi Bununla birlikte zafer son derece populerdi ve Louis Philippe in yeni hukumeti isgal kuvvetlerinin sadece bir kismini geri cekti Bone ve Oran i isgal etmek uzere birlikler gonderen General Bourmont Charles i yeniden tahta cikarmak uzere Fransa ya donme dusuncesiyle birliklerini bu yerlerden geri cekti Birliklerinin bu cabayi desteklemedigi anlasilinca istifa etti ve Ispanya ya surgune gitti Louis Philippe Eylul 1830 da onun yerine i getirdi Staoueli deki muharebeye katilmis olan Titteri beyi Oran ve Konstantin beyleriyle Fransizlara karsi direnisi koordine etmeye calisti ancak liderlik konusunda anlasamadilar Clauzel Kasim ayinda 8 000 kisilik bir Fransiz kolunu Titteri nin baskenti ya goturdu ve catismalarda 200 adam kaybetti da 500 adam biraktiktan sonra bey geri cekildigi icin Medea yi direnisle karsilasmadan isgal etti Isgalin Genislemesi1877 Cezayir Oran ve Constantine den olusan uc Fransiz departmaninin haritasiFransiz isgalinin kronolojik haritasi Clauzel Cezayir de resmi bir sivil idare kurdu ve duzgun bir somurge varligi olusturmak amaciyla zuhaflar ya da Fransiz kuvvetlerine yerli yardimcilar toplamaya basladi O ve digerleri tarim arazisi satin almak ve Avrupali ciftcilerin yerlesimini subvanse etmek icin bir sirket kurarak hareketini tetiklediler Clauzel nin tarim potansiyelini fark etti ve burada buyuk olcekte pamuk uretimi yapilmasini ongordu Genel vali olarak ikinci doneminde 1835 36 makamini araziye ozel yatirim yapmak icin kullandi ve yonetimindeki ordu subaylarini ve burokratlari da ayni seyi yapmaya tesvik etti Bu gelisme hukumet yetkilileri arasinda Fransa nin Cezayir e daha fazla mudahil olmasina yonelik bir ilgi yaratti Hukumette nufuz sahibi olan ticari cikar sahipleri de Fransiz isgal bolgesinin genisletilmesinde karli arazi spekulasyonu olanaklarinin farkina varmaya basladi On yillik bir sure icinde buyuk tarim arazileri olusturdular fabrikalar ve isletmeler insa ettiler ve ucuz yerel isgucu satin aldilar Clauzel ayrica Fransiz idaresi altinda calisacak yerel yoneticiler saglamak icin Tunus beyiyle goruserek Fransiz nufuzunu Oran ve Konstantin e yaymaya calisti Bey bu fikrin dogasinda var olan bariz catismalari gorerek reddetti Fransiz disisleri bakanligi Clauzel in Oran da bir Fas beyinin kurulmasi icin Fas la yuruttugu muzakerelere itiraz etti ve 1831 baslarinda yerine i getirdi Berthezene somurgelestirmeye karsi cikan zayif bir yoneticiydi En buyuk askeri basarisizligi Fransizlara verdigi destek ve yolsuzluklari nedeniyle halki kendisine karsi kiskirtan Medea beyini desteklemeye cagrildiginda geldi Berthezene bey ve Fransiz garnizonunu cikarmak icin Haziran 1831 de birlikleri Medea ya goturdu Cezayir e donus yolunda Kabyle direnisi tarafindan surekli taciz edildiler ve Berthezene in kontrol edemedigi panik icinde geri cekilmeye zorlandilar Bu geri cekilme sirasinda Fransiz kayiplari buyuktu yaklasik 300 ve zafer direnisin alevlerini korukleyerek somurge yerlesimlerine saldirilara yol acti Artan somurge mali cikarlari daha guclu bir el icin israr etmeye basladi ve Louis Philippe 1831 in sonunda ile bunu sagladi Rovigo Clauzel in ele gecirdigi ve daha sonra Kabiliyeliler in direnisi nedeniyle kaybettigi Annabe Bone ve Bicaye sehirlerinin kontrolunu yeniden ele gecirdi Topragin somurgelestirilmesi ve mulklerin kamulastirilmasi politikalarini surdurdu Cezayir deki direnisi acimasizca bastirdi ve askeri varligi mahallelere kadar yayildi Baskinin acikca siddet iceren dogasi nedeniyle 1833 te geri cagrildi ve yerine gecti Voirol Oran da Fransiz isgalini kurdu ve baska bir Fransiz generali olan e ve uzerinde kontrol saglayan bagimsiz bir komuta verildi 22 Haziran 1834 te Fransa yaklasik iki milyon Musluman nufusa sahip oldugu tahmin edilen Cezayir in isgal altindaki bolgelerini askeri bir koloni olarak resmen ilhak etti Koloni idari kararname yetkisi de dahil olmak uzere hem sivil hem de askeri otoriteye sahip bir askeri vali tarafindan yonetiliyordu Valinin otoritesi nominal olarak kiyiya yakin bir sinirli isgal alani uzerindeydi ancak Fransiz somurgeciliginin bu alanlarin otesine yayilmasinin gercekleri yerel halkin direnisinin devam etmesini sagladi Sinirli isgal politikasi 1840 yilinda tam kontrol icin resmen terk edildi Voirol un yerine 1834 te koloninin ilk valisi oldu ve kendisine Abdulkadir el Cezairi nin yukselen tehdidi ve Konstantin in hukumdari e boyun egdirme konusundaki Fransiz basarisizliklarini ortadan kaldirma gorevi verildi Kucuk Cezayir direnisleri 1830 lar Blida nde Muhammed Beni Zamum liderligindeki Berberi Cezayir kuvvetleri Fransiz ordusunu en az kayipla maglup etti Fransiz kuvvetleri ilk basta onlari karsilayan ve kisa sure sonra ani ve guclu bir sekilde dagdan saldiran Cezayirliler tarafindan stratejik olarak pusuya dusuruldu nde Cezayir kuvvetleri pusu kurarak Fransizlarin geri cekilmesini sagladi Her iki muharebe de 1830 da yapildi ve Fransa Blida yi ancak 1839 da ele gecirebildi Bicaye Bicaye ele gecirilene kadar Fransizlarla surekli catismalar yasadi Dayi nin dususunden sonra Mezzaia kabileleri sehri ele gecirdi 1831 de kendilerine karsi duzenlenen kucuk bir Fransiz seferini bozguna ugrattilar Bununla birlikte 1833 te Fransa Kabiliye ve Kuloglu kuvvetlerinden sehri en az kayipla ele gecirdi Cezayirli Kabiliyeliler 1835 te sehri yeniden ele gecirmeye calistilar ancak daha iyi donanimli Fransiz birlikleri karsisinda basarisiz oldular Mitidja 1834 yilinda Maximilien Joseph Schauenburg liderligindeki Fransizlar Hadjout sehrine saldirdi Cezayirli Direnisciler Fransilara karsi gerilla taktikleri kullandi ancak Agustos 1835 te direnis bastirildi 23 Subat 1837 de ise Fransizlar Mitidja ovalarinda Cezayir direnisine karsi harekatlarina devam ettiler Fransizlar 24 Subat ta Mitidja ovalarinda Cezayir direnisiyle karsilastilar ve o sirada hala Cezayirli kabilelerin yonetimi altinda olan Larbaa sehrine dogru ilerlediler Sehir iki gun sonra ele gecirildi Zwawalar 8 Mayis 1837 de Col des Beni Aicha Isser ve Amraoua bolgelerinden gelen Kabiliyeliler Fransiz yonetimi altindaki nin Mercier ciftligine baskin duzenledi Bu durum Fransizlari Zwawa Kabilelerine ve Isser Kabilelerine karsi bir saldiri baslatmak icin motive etti 17 Mayis ta Fransizlar Zwawalari Thenia dan geri puskurttu Bu arada Fransizlar Isser ve Amraoua kabileleri tarafindan pusuya dusurulduler ama kisa surede puskurtulduler 18 ve 19 Mayis ta Fransiz 2 Hafif Piyade Tumeni Beni Aicha da birkac yuz Cezayirli savunmaciyi bozguna ugratti Fransizlar uc Cezayirliler ise 18 askerini kaybetti Ayni gun birkac yuz Kabiliyeli Fransiz ordusunu pusuya dusurmeye calisti ancak kolayca yenildiler ve onemli kayiplar verdiler Abdulkadir in YukselisiEmir Abdulkadir Abdulkadir Ibn Muhiddin Ibn Mustafa Ibn Muhammed Ibn Muhtar el Hasani el Cezairi Arapca عبد القادر ابن محي الدين ابن مصطفى ابن محمد ابن المختار الحساني الجزائري Mayis 1807 de Cezayir in Vahran ilinde dogdu Bir din adaminin ve marabut un oglu olan Abdulkadir varlikli ve dindar bir ailede dogdu ve bu nedenle kendisi de cesitli egitim turlerinden yararlandi Islami ilimler Kur an i Kerim antik ve modern tarih felsefe filoloji astronomi cografya ve tip uzerine Yunan ve Arap eserleri okumustur Abdulkadir 14 yasindayken hafiz unvanini aldi ve Kuran pasajlarini acikladigi aile camisinde calismalarda bulundu 18 yasinda 1825 yilinda Abdulkadir ve babasi Hac ibadetini yerine getirdiler Mekke de hac gorevlerini yerine getirdikten sonra Sam a gittiler ve burada birkac ay egitim gorduler Bu konaklamadan sonra Bagdat a bir hac ziyareti daha yaptilar 1828 de evlerine donmeden once bir kez daha hac yaptilar Abdulkadir in babasi ve dini bir kardesligin lideri olan Muhieddine Dey in yonetimine karsi ciktigi icin Dey in hapishanelerinde zaman gecirmisti 1832 de Oran da Fransizlara ve muttefiklerine karsi saldirilar baslatti Ayni yil Muasker yakinlarindaki bolgelerdeki kabile ileri gelenleri Muhieddine nin oglu yirmi bes yasindaki Abdulkadir i cihada liderlik etmesi icin sectiler Donemin parlamento uyesi Alexis de Tocqueville 1837 tarihli Cezayir Mektubu nda Abdulkadir in iktidara gelisini soyle anlatir Cezayir eyaletinin batisinda Fas imparatorlugunun sinirlarina yakin bir yerde uzun zamandir cok unlu bir marabut ailesi bulunur Muhammed in soyundan gelirler ve adlari tum krallikta saygiyla anilir Fransizlar ulkeyi ele gecirdiginde bu ailenin reisi Muhiddin adinda yasli bir adamdi Muhiddin dogustan gelen bu ozelligine Mekke de bulunmus olma ve Turklerin baskilarina uzun sure ve enerjik bir sekilde karsi koymus olma avantajini da eklemistir Kutsalligi buyuk saygi goruyordu ve becerisi iyi biliniyordu Cevredeki kabileler iktidarin yoklugunun insanlarda yarattigi dayanilmaz rahatsizligi hissetmeye basladiklarinda Muhiddin e geldiler ve islerini devralmasini onerdiler Yasli adam hepsini genis bir duzlukte bir araya topladi orada onlara kendi yasinda yeryuzuyle degil gokle ilgilenmeleri gerektigini tekliflerini reddettigini ancak oylarini onlara gosterdigi kucuk ogullarindan birine devretmeleri icin yalvardigini soyledi Vatandaslarini yonetecek bu kisinin sifatlarini uzun uzun siraladi erken dindarligi Kutsal Yerlere yaptigi hac ziyaretleri Peygamber soyundan gelmesi kardeslerinin arasinda onu tanimlamak icin goklerin kullandigi birkac carpici ipucunu acikladi ve Araplara bir kurtarici mujdeleyen tum eski kehanetlerin acikca onun icin gecerli oldugunu kanitladi Asiretler ortak bir anlasmayla Muhiddin in oglunu emir el muminin yani muminlerin lideri ilan ettiler O zamanlar sadece yirmi bes yasinda ve kotu gorunumlu olan bu genc adamin adi Abdulkadir di Emiru l mu minin inananlarin komutani olarak taninan Abdulkadir kisa surede bati bolgelerindeki kabilelerin destegini kazandi 1834 yilinda o sirada Oran eyaletinin askeri komutani olan ile bir imzaladi Fransiz yonetimi tarafindan gonulsuzce kabul edilen antlasmada Fransa Abdulkadir i Muasker Oran vilayetinde Fransiz kontrolu altinda olmayan bolgelerinin egemeni olarak tanidi ve Abdulkadir e Fransizlarin elindeki sehirlere konsolos gonderme yetkisi verdi Antlasma Abdulkadir in Fransiz yonetimini tanimasini gerektirmiyordu ki bu durum Fransizca metinde goz ardi edilmisti Abdulkadir bu antlasmanin sagladigi barisi bati ve orta Cezayir deki asiretler uzerindeki nufuzunu genisletmek icin kullandi Gorunuse gore d Erlon Abdulkadir in faaliyetlerinin yarattigi tehlikenin farkinda degilken o sirada Oran da komutan olan General bunu gordu ve bazi kabileleri Abdulkadir den ayirmaya calisti Oran yakinlarindaki iki kabileyi Fransiz ustunlugunu kabul etmeye ikna etmeyi basardiginda Abdulkadir bu kabileleri Fransiz etkisinden uzak ic bolgelere tasimak icin birlikler gonderdi Trezel 16 Haziran 1835 te bu kabilelerin topraklarini korumak icin Oran dan bir birlik cikararak karsilik verdi Karsilikli tehditlerin ardindan Abdulkadir konsolosunu Oran dan geri cekti ve Fransiz konsolosunu Mascara dan kovdu bu fiili bir savas ilaniydi Iki kuvvet yakinlarinda catisti Ancak erzak sikintisi ceken Fransizlar Arzew e dogru cekilmeye baslayinca Abdulkadir kusatilmis kola karsi 20 000 kisinin basina gecti ve nde 500 kisiyi oldurerek kuvvetleri bozguna ugratti Bu bozgun Comte d Erlon un geri cagrilmasina yol acti General Clausel d Erlon un yerine ikinci kez atandi O yilin Aralik ayinda Abdulkadir in onceden uyararak bosalttigi Mascara ya karsi bir saldiri duzenledi Ocak 1836 da Clausel Tilimsan i isgal etti ve Konstantin e karsi bir saldiri planlamak uzere Cezayir e donmeden once burada bir garnizon kurdu Abdulkadir Tilimsan da Fransizlari taciz etmeye devam etti bu nedenle duzensiz savas konusunda deneyimli olan Napolyon Savaslari gazisi Thomas Robert Bugeaud komutasindaki ek birlikler nehri ne kadar kontrolu saglamak icin Oran dan gonderildi Garnizonunu ikmal etti Bugeaud dan once Abdulkadir geri cekildi ancak nehri kiyisinda durmaya karar verdi 6 Temmuz 1836 da Bugeaud nde Abdulkadir i kesin bir yenilgiye ugratti ve Abdulkadir in verdigi 1 000 den fazla zayiata karsilik elliden az adamini kaybetti Bu muharebe Abdulkadir in katildigi birkac resmi muharebeden biriydi bu yenilgiden sonra eylemlerini mumkun oldugunca gerilla tarzi saldirilarla sinirlandirdi KonstantinKasim 1836 Ahmed Bey bin Muhammed Serif Fransizlarin ya da baskalarinin Konstantin e boyun egdirme girisimlerine surekli olarak direnmis ve kismen bir sonraki Dayi olmayi umdugu icin Fransiz yonetimine karsi direniste rol oynamaya devam etmisti Fransiz Clausel ve Konstantin Beyi Ahmed bey Ahmed in hala Cezayir topragi olarak gordugu Annabe uzerindeki Fransiz otoritesini tanimayi reddetmesi uzerine diplomatik olarak anlasmazliga dusmuslerdi ve Clausel ona karsi harekete gecmeye karar verdi Kasim 1836 da Clausel 8 700 adamiyla Konstantin Beyligine girdi ancak nde Ahmet Bey ce geri puskurtuldu bu basarisizlik Clausel in geri cagrilmasina yol acti Yerine ertesi yil Konstantin i ele geciren bir sefere liderlik etti ancak kusatma sirasinda olduruldu ve yerine gecti Beyligi elden cikmasina karsin Ahmed bey Fransizlarin elinden kurtulmus Aures Daglari nda 1848 de teslim olana kadar gerilla savasi ile direnisini surdurmustur Abdulkadir in direnisinin yenilenmesi18401845 yilindaki Mayis 1837 de o sirada Oran in komutani olan General Thomas Robert Bugeaud Abdulkadir ile ni muzakere etti ve bu antlasmayla Abdulkadir in bugunku Cezayir in ic kisimlarinin buyuk bolumu uzerindeki kontrolunu etkin bir sekilde tanidi Abdulkadir bu antlasmayi ic kesimlerdeki asiretler uzerindeki gucunu pekistirmek icin kullandi ve Fransiz kontrolunden uzakta yeni sehirler kurdu Fransiz kontrolu altindaki nufusu bariscil ve askeri yollarla direnmeye tesvik etmek icin calisti Fransiz isgalinden once Cezayir i bolen klanlar ve kardeslikler arasindaki rekabetler onun organizasyonu altinda cozuldu ve kontrol ettigi bolgeyi her biri guclendirilmis ve kendi savunmasini kontrol eden bolgelere ayirdi Fransizlarla tekrar karsi karsiya gelmek isteyerek anlasma uyarinca Cezayir ve Konstantin arasindaki ana yolu iceren topraklar uzerinde hak iddia etti Fransiz birlikleri 1839 un sonlarinda Demir Kapilar olarak bilinen bir dag gecidinden yuruyerek bu talebe karsi cikinca Abdulkadir antlasmanin ihlal edildigini iddia etti ve cihat cagrilarini yeniledi 1839 da Kabiliye komutani ve Arap onderliginde ni baslatti Cezayir kuvvetleri muharebesinde bozguna ugratilmis olsa da sefer basarili oldu 1840 yili boyunca Cezayir ve Oran eyaletlerinde Fransizlara karsi gerilla savasi yuruttu Valee nin savasi sona erdirmedeki basarisizliklari Aralik 1840 ta yerine General Bugeaud un gecmesine yol acti Bugeaud Abdulkadir den asamali olarak toprak almak icin Abdulkadir tarafindan kullanilanlara benzemeyen hizli hareket eden suvari kollariyla birlikte yakip yikma taktigini baslatti Birliklerin Abdulkadir e destek veren halka karsi taktikleri cok agirdi ve halk yakip yilma ve baskilardan onemli olcude aci cekti Abdulkadir sonunda smala veya zmelah olarak bilinen seyyar bir karargah kurmak zorunda kaldi 1843 te Fransiz kuvvetleri nde o yokken bu kampa baskin duzenleyerek 5 000 den fazla savasciyi ve Abdulkadir in savas hazinesini ele gecirdi Abdulkadir ozellikle sinir bolgelerindeki asiretlerden bir miktar destek aldigi Fas a cekilmek zorunda kaldi Fas i Abdulkadir i ulkeden cikarmaya ikna etmeye yonelik Fransiz diplomatik cabalari basarisiz olunca Fransizlar sultani politikasini degistirmeye zorlamak icin 1844 te ile askeri yollara basvurdu Fransa Abdulkadir in yukarida bahsedilen liderligindeki yerel guclerini yok etme umuduyla 1845 yilinda bolgesine bir sefer baslatti Kabiliye kuvvetleri 1837 den beri Fransa icin bir bas belasiydi ve gibi bircok pusu kurmuslardi bu nedenle Abdulkadir in bolgedeki kuvvetlerini yok etmek zorunluydu Ahmed i nde basariyla bozguna ugrattiktan sonra Fransiz birlikleri kuvvetlerini yakinlarinda pusuya dusurerek yerel kuvvetleri basariyla yok etti ve Ahmed bin Salem in teslim olmasina neden oldu Bu yenilgi Abdulkadir in ulkenin dogusundaki nufuzunu sona erdirdi On yilin sonunda Fransiz isgali yuz binden fazla askerden olusuyordu Bir Fransiz kuvveti 1845 te nde yok edildi ancak sonunda Aralik 1847 de sinirda Fransiz ve Fas birlikleri arasinda sikisan Abdulkadir Orta Dogu da surgune gitmesine izin verilmesi sartiyla Fransizlara teslim olmayi secti Fransizlar bu sartlari ihlal ederek onu Sam a gitmesine izin verilen 1852 yilina kadar Fransa da tuttular Osmanlilar Cezayir in isgali uzerine resmi bir protesto duzenlediler ancak eyaletin kaybini asla kabul etmediler 1905 ten kalma bir Osmanli Afrikasi haritasi imparatorlugun Cezayir in bolgesinin hitta sinirlari belirsiz bir bolge icin kullanilan bir terim batisinda Fas ile bir sinira sahip oldugunu gostermektedir 16 Mayis 18431871 Kabiliyeli isyaniAbdulkadir doneminden bu yana en ciddi yerli ayaklanmasi Cezayir in buyuk bolumune yayilan Kabylia daki 1871 idi Nisan 1871 e kadar 250 kabile yani Cezayir nufusunun neredeyse ucte biri ayaklanmisti Bu sirada Cezayir de ekilebilir arazilerin cogunu kontrol eden yaklasik 130 000 somurgeci vardi Bu sayi yuzyilin sonuna kadar bir milyonun uzerine cikacakti Kabiliye ayaklanmasi Uzun suren kitliga ve koloninin cesitli etnik gruplara farkli muamele etmesine tepki olarak patlak veren bu olay Fransiz baskilarinin ardindan 1873 te Konstantin de hayatta kalan komutanlarin yargilanmasiyla sonuclandi Ayrica 1870 tarihli Cremieux Kararnamesi nin nufus uzerindeki etkisine de buyuk onem atfedilmektedir Isyan baslangicta Fransiz devletiyle muttefik olan nin lideri tarafindan yonetildi Isyanin nedenlerine katkida bulunan onemli bir husus Kabiliye liderleri arasinda ve Kabiliye koy meclisleri olan ǧamaʿa arasinda karar alma konusunda ozerkligin kaybedildigine dair yaygin algiydi Bu durum nin karsi karsiya kaldigi otorite kaybi icin de gecerliydi Dahasi Komun un Paris ornegi de muhtemelen Fransiz yonetimiyle mucadele etme olasiligini gostererek isyanlari desteklemek icin uygun bir yol saglamistir Ancak boylesine buyuk bir hareketi baslatan son tetikleyici Fransiz emirlerine uymayi reddeden bir Spahi nin 1871 deki isyaniydi Yaklasik 150 000 Kabiliye isyan etmis ve savas tum bolgeyi sararak neredeyse baskente kadar ulasmistir Ustelik bu isyancilarin cogu duzgun bir sekilde silahlanmis ve egitilmis degil ozgurlukleri icin savasan kaotik bir koylu kitlesiydi Ancak ilk zaferler ayaklanmayi yenilgiye ugratan birkac Fransiz birliginin konuslandirilmasindan sonra ozellikle de Seyh Mokrani nin kardesinin nihai olarak yakalanmasiyla sonmeye basladi Bir dizi muhalif de olarak bilinen buyuk bir Cezayir toplulugunun halen varligini surdurdugu Yeni Kaledonya ya getirilmistir Sahra nin FethiFransizlarin Sahra topraklarini fethetme seferi Mart 1844 te Zibra bolgesinde Konstantin yakinlarinda stratejik bir yer olan Biskra da yirmi iki yasindaki bir general olan Louis Philippe due d Aumale in birliklere liderlik etmesiyle basladi Konstantin e farkli bir yoldan ulasma zorunlulugu Emir Abdulkadir ve Konstantin Beyi Haci Ahmed in kararli ve basarili direnisinin ardindan bu bolgeye saldirma kararinin alinmasina yol acti Gercekte Sahra nin kuru ortami ve stratejik olmayan konumu en azindan Fransizlarin ilk somurgecilik niyetleri icin ordunun zamanina ve cabasina degmezdi Ote yandan Fransizlar Sahra da belirli asiretlerle ortakliklar kurarak fethi mumkun oldugunca kansiz hale getirmeye calisan basarili bir politika surdurebildi Gercekte tum yerel liderler Abdulkadir in somurgeci direnis cabalarini desteklemedi Fransiz yetkililer ve bazi yerel liderler arasindaki ortakliklar en buyuk engellerden biri olarak hizmet etti Ornegin Kader in Sahra Colu ndeki planlarina karsi direnis gosteren kabile komutani Ahmed bin Salem e gelecekte taninacagina dair verilen sozler ilk olarak sehirlerdeki Fransiz dusmani direnisi cok daha zor hale getirdi ve ikinci olarak da yerel halk uzerinde olumsuz bir izlenim yaratti Bunu takiben Fransiz ordusu hem gizli ittifaklar hem de belirli durumlarda guc ve baski ve guc kullanimi yoluyla bircok isyani kontrol edebildi 1881 yilinda Cezayir kiyilari tamamen Fransiz hukumetinin eline gecmisti Dahasi Sahra da gecmiste yasanan catismalar ve karsilasilan zorluklar Sahra bolgesinin tamaminin nihai olarak ilhak edilmesi ihtimalini zayiflatmisti Yine de Britanya Imparatorlugu ile yasanan rekabetler ve Yarbay Paul Flatters in Tuareg guclerinin elinde olmesi son bir Fransiz seferini tetikledi 1902 yilinda bir Fransiz askeri seferi Ahaggar Daglari na girdi ve teki bir muharebede lilari yendi Cezayir deki Sahra topraklarinin fethi 1903 yilinda Fransa nin Kel Ahaggar kralligini fethetmesiyle sona erdi Dikkat edilirse Sahra daki Fransiz politikalari zaten iyi bilinen bol ve yonet ve dusmana birden fazla yonden saldirma stratejisine odaklanmistir Aslinda Tuareg gruplari zayif silahlara sahip olsalar bile cevreyi iyi tanimalari ve iklim kosullarina karsi direncleri onlari tehlikeli dusmanlar haline getiriyordu Dahasi Sahra seferi hem onerilen stratejik planlardaki sayisiz zorluk hem de gelisimindeki kesinlik eksikligi nedeniyle herkes tarafindan Fransiz devleti icin kesin bir gereklilik olarak gorulmuyordu KayiplarBircok tarihciye gore Fransizlarin Cezayir uzerinde kontrol kurmak icin kullandiklari yontemler soykirim boyutlarina ulasmis savas kitlik ve hastaliklar fethin ilk otuz yilinda 3 milyon oldugu tahmin edilen nufustan 500 000 ila 1 milyon arasinda Cezayirlinin olumune yol acmistir Fransizlarin 1830 dan 1862 ye kadarki kayiplari toplam 480 000 siviller ve askerler dir Cezayir in fethinde kulturel emperyalizmKabiliye topluluklari ile Fransiz somurgeciler arasindaki etkilesim Kabiliyelilerin Cezayirlilerin geri kalanindan farkli oldugu inancini tesvik ederek Fransizlarin Cezayir i fethini mesrulastirabilecek yeni bir iliski turu uretme fikrini beraberinde getirdi Bu fikir Kabilliler arasindaki tek eslilik gibi topluluklar arasindaki kulturel farkliliklardan kaynaklaniyordu Dolayisiyla o andan itibaren Cezayir e inanc ve daha da onemlisi Fransa nin egitim ve kultur sistemini getirmek icin misyonerlerin varligi soz konusu olmustur tipki Yahudi toplumu icin Alliance Israelite Universelle de oldugu gibi Aslinda 1850 lerden itibaren Cremieux Kararnamesi ile birlikte Fransa ya sadik ama ayni zamanda Fransiz gibi davranan ve hareket eden insanlar yaratmak icin Yahudilerin ve Kabiliyelilerin almasi gereken egitim turu konusunda Fransa nin kitlesel bir katilimi olmustur Ayrica BakinizFransa nin Tunus u isgaliKaynakcaAtiflar Imperial Identities Stereotyping Prejudice and Race in Colonial Algeria Patricia M E Lorcin 1 17 Mayis 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde 17 Mayis 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tucker 2009 s 1154 Tucker 2009 s 1167 Taking Power On the Origins of Third World Revolutions John Foran p94 2 29 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde 29 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Making of Contemporary Algeria 1830 1987 Mahfoud Bennoune p42 24 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Temmuz 2017 Law Territory and the Legal Geography of French Rule in Algeria p87 An Economic History of the Middle East and North Africa Charles Issawi p211 3 6 Mayis 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde 6 Mayis 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Precarious Balance State and Society in Africa Donald S Rothchild Naomi H Chazan Westview Press 1988 357 pages p42 4 27 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde 27 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1831 1851 yillari arasinda 92 329 kisinin hastanede sadece 3 336 kisinin savasta oldugu hesaplanmistir Bunun nedenleri arasinda sitma gibi hastaliklar ve tibbi bakim eksikligi yer aliyordu Iyilestirmeler ancak yavas yavas gerceklesmis 1870 yilina gelindiginde ordu 150 000 askerini kaybetmistir Daha genis capli katliamlara gelince Urbain 1862 de onceki 32 yilda sadece askerlerin degil ihtiyatli bir tahminle 480 000 den fazla insanin oldugunu belirtir It has been calculated that between 1831 and 1851 92 329 died in hospital and only 3 336 in battle The causes included diseases such as malaria and lack of medical care Improvements came only slowly for by 1870 the army had lost 150 000 men As for the wider carnage Urbain states in 1862 that the previous 32 years had killed at a conservative estimate over 480 000 people not just soldiers The Military and Colonial Destruction of the Roman Landscape of North Africa Michael Greenhalgh p366 5 20 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde 20 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kamel Kateb Europeens indigenes et juifs en Algerie 1830 1962 representations et realites des populations INED 2001 386 p 6 Diana K DAVIS Les mythes environnementaux de la colonisation francaise au Maghreb Paris Editions Champ Vallon 2007 Bertrand Taithe The 1866 1868 Famine in Algeria 7 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Temmuz 2017 Pour en finir avec la repentance coloniale Daniel Lefeuvre 17 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Temmuz 2017 Gallois William 20 Subat 2013 Genocide in nineteenth century Algeria Journal of Genocide Research 15 1 69 88 doi 10 1080 14623528 2012 759395 27 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mayis 2022 Disowning Morris 8 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Aralik 2023 Kiernan Ben 2007 Blood and Soil A World History of Genocide and Extermination from Sparta to Darfur Yale University Press s 374 ISBN 978 0300100983 21 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Aralik 2023 French Colonial History Ingilizce Michigan State University Press 2002 Association American Historical 1918 General Index to Papers and Annual Reports of the American Historical Association 1884 1914 Ingilizce U S Government Printing Office Gaid Mouloud 1978 Chronique des beys de Constantine Fransizca Office des publications universitaires The Illustrated Weekly of India Ingilizce Published for the proprietors Bennett Coleman amp Company Limited at the Times of India Press 1980 Carver Robert 25 Nisan 2009 Tablet Book review s 24 29 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Chisholm Hugh Ed 1911 Barbary Pirates Encyclopaedia Britannica 11 bas Cambridge University Press Abun Nasr 1987 s 249 Todd David 2021 A Velvet Empire French Informal Imperialism in the Nineteenth Century Princeton Princeton University Press ss 85 89 ISBN 9780691171838 Abun Nasr 1987 s 250 Ruedy 2005 s 47 Ruedy 2005 s 48 Ruedy 2005 s 49 a b c Ruedy 2005 s 50 Ruedy 2005 s 52 Wagner 1854 s 235 Wagner 1854 s 240 Wagner 1854 ss 241 243 a b Pascal Adrien DuCamp Jules Brahaut G N 1850 Histoire de l armee et de tous les regiments depuis les premiers temps de la monarchie francaise History of the Army and of All Regiments Since Earliest Times 4 Francois Sicard Paris A Barbier s 58 OCLC 1008334451 Churchill Colonel Charles Henry 1867 The Life of Abdel Kader Ex Sultan of the Arabs of Algeria Londra Chapman and Hall ss 14 29 Balzer Laura 2017 Des militaires en couple Hypotheses 20 1 283 doi 10 3917 hyp 161 0283 ISSN 1298 6216 Galibert Leon 1844 L Algerie ancienne et moderne depuis les premiers establissements des Carthaginois jusqu a la prise de la Smalah d Abd el Kader Fransizca Furne et cie Tipaza Tipaza 25 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Haziran 2020 Goolfee Mohammad Teisir Bin Shah 2019 Abdelkader El Djezairi and His Reforms in Algeria PDF Insight Islamicus 19 70 12 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Aralik 2023 a b c Churchill Colonel Charles Henry 1867 The Life of Abdel Kader Ex Sultan of the Arabs of Algeria Londra Chapman and Hall ss 1 13 Studies American University Washington D C Foreign Area 1979 Algeria a Country Study Ingilizce Department of Defense Department of the Army Alexis de Tocqueville s First Letter on Algeria 31 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ekim 2023 Ritter Yusuf Travels in Algeria United Empire Loyalists Tikhanov Library 2023 Travels in Algeria United Empire Loyalists 2 Kasim 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Goolfee Mohammad Teisir Bin Shah 2019 Abdelkader El Djezairi and His Reforms in Algeria PDF Insight Islamicus 19 71 12 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Aralik 2023 Churchill Colonel Charles Henry 1867 The Life of Abdel Kader Ex Sultan of the Arabs of Algeria Londra Chapman and Hall ss 72 83 Churchill Colonel Charles Henry 1867 The Life of Abdel Kader Ex Sultan of the Arabs of Algeria Londra Chapman and Hall ss 84 96 Shillington Kevin 1995 North and north east Africa in the nineteenth century History of Africa 2 bas Macmillan s 274 Trumelet C 15 Kasim 2016 1887 PDF 2 bas Algeiers Adolphe Jourdan 15 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Ocak 2021 Hier l Algerie vasitasiyla Hanioglu M Sukru 2010 A Brief History of the Late Ottoman Empire Princeton University Press ss 9 10 69 ISBN 978 1 4008 2968 2 Bernard Droz Insurrection de 1871 la revolte de Mokrani dans Jeannine Verdes Leroux dir L Algerie et la France Paris Robert Laffont 2009 s 474 475 978 2 221 10946 5 Shillington Kevin 1995 North and north east Africa in the nineteenth century History of Africa 2 bas Macmillan s 276 Joly Vincent 1 Subat 2014 Les generaux d Afrique et la repression des troubles revolutionnaires de 1848 Histoire de l Algerie a la periode coloniale La Decouverte ss 127 130 doi 10 3917 dec bouch 2013 01 0127 ISBN 9782707178374 erisim tarihi 13 Nisan 2022 Katz Ethan B Shifting Hierarchies of Exclusion Colonialism Anti Semitism and Islamophobia in European History CrossCurrents 65 no 3 2015 357 370 L Algerie et la France Jeannine Verdes Leroux Normandie roto impr Paris R Laffont 2009 ISBN 978 2 221 10946 5 OCLC 470565360 Willard Claude 2000 La Commune de Paris de 1871 mythes et realites La commune de 1871 utopie ou modernite Presses universitaires de Perpignan ss 15 19 doi 10 4000 books pupvd 36640 ISBN 9782908912876 Jolly Jean 1996 Histoire du continent africain de la prehistoire a 1600 Cilt 1 Editions L Harmattan Darmon Pierre 2009 Un siecle de passions algeriennes Histoire de l Algerie coloniale 1830 1940 Sessions Jennifer Making Settlers Muslim Religion Resistance and Everday Life in Nineteenth Century French Algeria French History 33 no 2 2019 259 277 Johnson Douglas 1967 The History of Algeria Histoire De L Algerie Contemporaine Conquete Et Colonisation By Charles Andre Julien Paris Presses Universitaires 1964 Pp 632 Illustrations Maps The Passing of French Algeria By David C Gordon London Oxford University Press 1966 Pp V 265 42s The Journal of African History 8 3 Cambridge University Press 548 49 Forsdick C 2018 Postcolonializing the bagne French Studies 72 2 237 255 Brower Benjamin C A desert named peace the violence of France s empire in the Algerian Sahara 1844 1902 Columbia University Press 2009 Porch Douglas The Invasion of the Sahara Oxford Oxford University Press 1986 Porch Douglas 1985 The Dark Side of Beau Geste the invasion of the Sahara Proceedings of the Meeting of the French Colonial Historical Society 10 219 230 ISSN 0362 7055 JSTOR 42952165 13 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Aralik 2023 a b Greenhalgh Michael 2014 The military and colonial destruction of the Roman landscape of North Africa 1830 1900 Leiden The Netherlands ISBN 978 90 04 27163 0 OCLC 882104934 Schaller Dominik J 2010 Genocide and Mass Violence in the Heart of Darkness Africa in the Colonial Period Bloxham Donald Moses A Dirk Ed The Oxford Handbook of Genocide Studies Oxford University Press s 356 ISBN 978 0 19 923211 6 Jalata Asafa 2016 Phases of Terrorism in the Age of Globalization From Christopher Columbus to Osama bin Laden Palgrave Macmillan US ss 92 93 ISBN 978 1 137 55234 1 28 Mart 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Aralik 2023 Kiernan Ben 2007 Blood and Soil A World History of Genocide and Extermination from Sparta to Darfur ss 364 ff ISBN 978 0 300 10098 3 Samuels Maurice The Question of Assimilation in French Jewish Historiography French Historical Studies 43 no 1 2020 29 45 Peterson Joseph W Honor Excrement Ethnography Colonial Knowledge Between Missionary and Militaire in French Algeria The Journal of Modern History 93 no 1 2021 34 67 DOI 10 1086 712656 Lorcin Patricia M E and Todd Shepard French Mediterraneans Transnational and Imperial Histories 2016 Bibliografya Ritter Yusuf Travels in Algeria United Empire Loyalists Tikhanov Library 2023 Travels in Algeria United Empire Loyalists Abun Nasr Jamil 1987 A history of the Maghrib in the Islamic period Cambridge University Press ISBN 978 0 521 33767 0 Greenhalgh Michael 2014 The Military and Colonial Destruction of the Roman Landscape of North Africa 1830 1900 Brill ISBN 978 90 04 27163 0 Priestley Herbert Ingram 1966 France Overseas a Study of Modern Imperialism Routledge ISBN 978 0 7146 1024 5 Ruedy John Douglas 2005 Modern Algeria The Origins and Development of a Nation 2 bas Bloomington Indiana ISBN 978 0 253 21782 0 Tucker Spencer C 2009 A Global Chronology of Conflict From the Ancient World to the Modern Middle East From the Ancient World to the Modern Middle East ABC CLIO ISBN 978 1 85109 672 5 Wagner Moritz 1854 The Tricolor on the Atlas or Algeria and the French invasion Pulszky Francis tarafindan cevrildi Londra T Nelson and Sons Osmanli Imparatorlugu ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Muharebe ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz