Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Atik Ali Paşa Camisi ve Külliyesi, II. Mahmud Türbesi'nden Çarşıkapı'ya uzanan Yeniçeriler Caddesi üzerindedir. Külliyenin inşa edildiği alan, Bizans döneminde I. Konstantin tarafından yaptırılan dikilitaşın bulunduğu Konstantin Forumu’nun sınırları içindedir. Külliyenin banisi aslen Bosnalı olan “Hadım, Tavaşi, Şehit, Eski” lakapları ile de anılan ve iki defa sadrazam olup 1511’de Şah Kulu Vakasında şehit olan Atik Ali Paşa’dır. Külliyenin Vakfiyesi 1509 tarihlidir. Cami, “Sedefçiler”, “Eski Ali Paşa”, “Çemberlitaş”, “Dikilitaş”, “Vezirhanı” ve “Sandıkçılar Camisi” isimleriyle de tanınır. Fetih sonrası İstanbul’un en eski eserlerinden biridir.
 | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Fatih, İstanbul, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°00′31″K 28°58′14″D / 41.00861°K 28.97056°D |
| İnanç | İslam |
| Mimari | |
| Tamamlanma | 1496 |
| Özellikler | |
| Minare sayısı | 1 |
Tarihçesi
Caminin orijinal kitabesi yoktur, fakat kapının üzerindeki Hattat Sami Efendi imzasını taşıyan “ayet-i kerime” yazılı 1896 tarihli kitabenin köşesine 1496 sayısı ilave edilmiştir, bunun caminin inşa yılı olduğu varsayılabilir. Yazı levhasının 1894 depreminden sonra konulduğu anlaşılmaktadır. Minare kapısında da 1897 tarihli bir besmele bulunmaktadır. 1648 depreminde caminin kubbesinin tamamen, minaresinin de şerefesine kadar yıkıldığı kayıtlıdır. Daha sonra 1716 ve 1766’daki depremler, 1865 Hocapaşa yangını ve 1894 depremi sonrası da mühim tamirlerden geçtiği muhakkaktır. Cami en son 1937-38 yılları arasında büyük bir tamir görmüş, 1981’de ise küçük bir onarımdan geçmiştir.
Külliye
Külliye, vakfiyesindeki kayıtlara göre cami, medrese, imaret, hankah ve kervansaraydan oluşmaktadır. Bugün bu eserden geriye yalnızca camisi ve medresesi kalmıştır, medresenin de bir kısmı Divanyolu Caddesi’nin inşası sırasında kesilmiştir. Hankahın avlu giriş kapısı yanında bulunan ve üzerinde bir muvakkithane kitabesi bulunan yapı olduğu sanılmaktadır. İmaret ise hazirenin devamında idi, 20. yüzyılın başına kadar harap olarak gelmiş ve son kalan izleri de 1921-14 arasında Divanyolu Caddesi’nin düzenlenmesi esnasında ortadan kalkmıştır. Vakfiyede imarete yakın olduğu belirtilen kervansaray da günümüzde yoktur. Bu kervansarayın aslında elçilerin misafir edildiği ve Elçi Hanı denilen bina olduğuna dair ihtimaller ileri sürülmektedir. Bu han 1865 Hocapaşa yangınında harap olmuş ve 1880’e doğru tamamen ortadan kalkmıştır.
Mimarisi
Bu binayı 50 yıl önce yapılan Üçşerefeli, 25 yıl önce yapılan Fatih veya 12 yıl önce yapılan Davutpaşa camilerinde uygulanan büyük merkezi kubbe planından ziyade T tipi olarak adlandırılan camilerin bir başka biçimi olarak kabul etmek daha doğrudur. Bu şeklin caminin banisinin arzuları doğrultusunda seçilmiş olması mümkündür, çünkü yine Atik Ali Paşa’nın yaptırdığı Zincirlikuyu Camisi de çok kubbeli bir plana sahiptir. Merkezi kubbesinin mihrap tarafındaki kemere dayanan alçak bir yarım kubbe vardır, iki yan tarafındaki mekanlar ise ikişer kubbe ile kapatılmıştır.
Caminin dışı bütünüyle kesme küfeki taşından ince ve yanaşık derzle yapılmıştır. Beş kubbe ile örtülü son cemaat yerinin altı sütununun dördü mermer, ikisi porfirdir. bu sütunlara dayanan beş kemer de küfeki taşındandır. Sütun başlıkları klasik tarzda mukarnaslıdır. Geniş ve yüksek kapısının çerçevesi mermerdendir, bu kapının üç tarafını geniş bir mermer silme dolaşır ve mukarnaslarla kapının tepesi zengince süslenmiştir. Kapı önündeki kubbe diğerlerinden daha yüksektir ve içi baştan başa malakari bezeme ile kaplıdır. 1896 yılında yapılan tamirde son cemaat kemerlerindeki pek çok taş uygunsuz bir şekilde boyanmıştır, bu boyanan taşlar ve duvarlardaki yanmış veya bozulmuş taşlar 1937-38 yıllarında eski hallerine getirilmişlerdir. Bu tamir esnasında minare kaidesi ve buna bitişik pencerenin yanmış taşları da değiştirilmiştir. Yine bu tamirde binanın dış duvarları da yenilenmiş ancak ne malzeme de ne şekil olarak devrinin tarzını yansıtmamaktadır.
Caminin doğu ve batı taraflarında hazireler yer almaktadır. Ana bir yol üzerinde yer alması pek çok meşhur kişinin buraya defnedilmesine neden olmuştur. Minaresi 15. yüzyıl minarelerinin güzel bir örneğidir, gövdesi kalın peteği ise nispeten ince ve yüksektir. Şerefesi mukarnas bezemelidir. Petek üstündeki oyuklarda mavi çiniler vardır. Caminin içi tamamen sıvalıdır. Kubbenin iç yüzünde, pandantiflerde, üzengi taşları ve kornişlerde, kemerlerde ve üst pencere etrafında şekil olarak yapıldığı devre yakın ancak rengi bozulmuş kalem işlemeleri vardır. Mihrap mukarnasla bezelidir ve tamamen mermerden yapılmıştır, yazıları sonradan eklenmiştir. Minber de tamamen mermerdendir, merdiven küpeştesi silmeli dolu bir korkuluktur, oyma değildir. Altındaki üçgen duvarları da oyma değildir. Minber külahı yarım kubbenin mukarnas bezeli pandantifi ile çakışacağından dolayı yüksek yapılamamış, bodur kalmıştır.
Caminin bazı yerlerine ses küpleri konduğu, bırakılan deliklerden anlaşılıyor. İç alçı pencerelerin orijinalleri günümüze kalmamıştır, bunların yerine 1937-38 tamirinde beton parçalar konmuştur. Yalnız mihrap cephesindeki 13 alçı pencere 18. yüzyıldan kalmadır.
Popüler kültürdeki yeri
Ressam Muhittin Sebati'nin Ali Atik Paşa Camii isimli bir çalışması bulunmaktadır. [1]28 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Fotoğraf galerisi
-
![image]()
Gazi Atik Ali Paşa Camii, Çemberlitaş, Fatih -
![image]()
Atik Ali PAşa Camii, , 1576
Ayrıca bakınız
- Semavi Eyice, "Atik Ali Paşa Camiinin Türk Mimari Tarihindeki Yeri", Tarih Dergisi, İstanbul:Đ.Ü.Edebiyat Fakültesi, C.XIV, S:19, Mart, 1964,s.99-l 14
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Atik Ali Paşa Camii'nin archnet.org sitesindeki kaydı:
- İstanbul Kültür Envanteri sitesindeki Atik Ali Paşa Külliyesi kaydı[]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Atik Ali Pasa Camisi ve Kulliyesi II Mahmud Turbesi nden Carsikapi ya uzanan Yeniceriler Caddesi uzerindedir Kulliyenin insa edildigi alan Bizans doneminde I Konstantin tarafindan yaptirilan dikilitasin bulundugu Konstantin Forumu nun sinirlari icindedir Kulliyenin banisi aslen Bosnali olan Hadim Tavasi Sehit Eski lakaplari ile de anilan ve iki defa sadrazam olup 1511 de Sah Kulu Vakasinda sehit olan Atik Ali Pasa dir Kulliyenin Vakfiyesi 1509 tarihlidir Cami Sedefciler Eski Ali Pasa Cemberlitas Dikilitas Vezirhani ve Sandikcilar Camisi isimleriyle de taninir Fetih sonrasi Istanbul un en eski eserlerinden biridir Gazi Atik Ali Pasa CamiiTemel bilgilerKonumFatih Istanbul TurkiyeKoordinatlar41 00 31 K 28 58 14 D 41 00861 K 28 97056 D 41 00861 28 97056InancIslamMimariTamamlanma1496OzelliklerMinare sayisi1TarihcesiCaminin orijinal kitabesi yoktur fakat kapinin uzerindeki Hattat Sami Efendi imzasini tasiyan ayet i kerime yazili 1896 tarihli kitabenin kosesine 1496 sayisi ilave edilmistir bunun caminin insa yili oldugu varsayilabilir Yazi levhasinin 1894 depreminden sonra konuldugu anlasilmaktadir Minare kapisinda da 1897 tarihli bir besmele bulunmaktadir 1648 depreminde caminin kubbesinin tamamen minaresinin de serefesine kadar yikildigi kayitlidir Daha sonra 1716 ve 1766 daki depremler 1865 Hocapasa yangini ve 1894 depremi sonrasi da muhim tamirlerden gectigi muhakkaktir Cami en son 1937 38 yillari arasinda buyuk bir tamir gormus 1981 de ise kucuk bir onarimdan gecmistir KulliyeKulliye vakfiyesindeki kayitlara gore cami medrese imaret hankah ve kervansaraydan olusmaktadir Bugun bu eserden geriye yalnizca camisi ve medresesi kalmistir medresenin de bir kismi Divanyolu Caddesi nin insasi sirasinda kesilmistir Hankahin avlu giris kapisi yaninda bulunan ve uzerinde bir muvakkithane kitabesi bulunan yapi oldugu sanilmaktadir Imaret ise hazirenin devaminda idi 20 yuzyilin basina kadar harap olarak gelmis ve son kalan izleri de 1921 14 arasinda Divanyolu Caddesi nin duzenlenmesi esnasinda ortadan kalkmistir Vakfiyede imarete yakin oldugu belirtilen kervansaray da gunumuzde yoktur Bu kervansarayin aslinda elcilerin misafir edildigi ve Elci Hani denilen bina olduguna dair ihtimaller ileri surulmektedir Bu han 1865 Hocapasa yangininda harap olmus ve 1880 e dogru tamamen ortadan kalkmistir MimarisiBu binayi 50 yil once yapilan Ucserefeli 25 yil once yapilan Fatih veya 12 yil once yapilan Davutpasa camilerinde uygulanan buyuk merkezi kubbe planindan ziyade T tipi olarak adlandirilan camilerin bir baska bicimi olarak kabul etmek daha dogrudur Bu seklin caminin banisinin arzulari dogrultusunda secilmis olmasi mumkundur cunku yine Atik Ali Pasa nin yaptirdigi Zincirlikuyu Camisi de cok kubbeli bir plana sahiptir Merkezi kubbesinin mihrap tarafindaki kemere dayanan alcak bir yarim kubbe vardir iki yan tarafindaki mekanlar ise ikiser kubbe ile kapatilmistir Caminin disi butunuyle kesme kufeki tasindan ince ve yanasik derzle yapilmistir Bes kubbe ile ortulu son cemaat yerinin alti sutununun dordu mermer ikisi porfirdir bu sutunlara dayanan bes kemer de kufeki tasindandir Sutun basliklari klasik tarzda mukarnaslidir Genis ve yuksek kapisinin cercevesi mermerdendir bu kapinin uc tarafini genis bir mermer silme dolasir ve mukarnaslarla kapinin tepesi zengince suslenmistir Kapi onundeki kubbe digerlerinden daha yuksektir ve ici bastan basa malakari bezeme ile kaplidir 1896 yilinda yapilan tamirde son cemaat kemerlerindeki pek cok tas uygunsuz bir sekilde boyanmistir bu boyanan taslar ve duvarlardaki yanmis veya bozulmus taslar 1937 38 yillarinda eski hallerine getirilmislerdir Bu tamir esnasinda minare kaidesi ve buna bitisik pencerenin yanmis taslari da degistirilmistir Yine bu tamirde binanin dis duvarlari da yenilenmis ancak ne malzeme de ne sekil olarak devrinin tarzini yansitmamaktadir Caminin dogu ve bati taraflarinda hazireler yer almaktadir Ana bir yol uzerinde yer almasi pek cok meshur kisinin buraya defnedilmesine neden olmustur Minaresi 15 yuzyil minarelerinin guzel bir ornegidir govdesi kalin petegi ise nispeten ince ve yuksektir Serefesi mukarnas bezemelidir Petek ustundeki oyuklarda mavi ciniler vardir Caminin ici tamamen sivalidir Kubbenin ic yuzunde pandantiflerde uzengi taslari ve kornislerde kemerlerde ve ust pencere etrafinda sekil olarak yapildigi devre yakin ancak rengi bozulmus kalem islemeleri vardir Mihrap mukarnasla bezelidir ve tamamen mermerden yapilmistir yazilari sonradan eklenmistir Minber de tamamen mermerdendir merdiven kupestesi silmeli dolu bir korkuluktur oyma degildir Altindaki ucgen duvarlari da oyma degildir Minber kulahi yarim kubbenin mukarnas bezeli pandantifi ile cakisacagindan dolayi yuksek yapilamamis bodur kalmistir Caminin bazi yerlerine ses kupleri kondugu birakilan deliklerden anlasiliyor Ic alci pencerelerin orijinalleri gunumuze kalmamistir bunlarin yerine 1937 38 tamirinde beton parcalar konmustur Yalniz mihrap cephesindeki 13 alci pencere 18 yuzyildan kalmadir Populer kulturdeki yeriRessam Muhittin Sebati nin Ali Atik Pasa Camii isimli bir calismasi bulunmaktadir 1 28 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Muhittin Sebati nin Ali Atik Pasa Camii calismasiFotograf galerisiGazi Atik Ali Pasa Camii Cemberlitas Fatih Atik Ali PAsa Camii 1576Ayrica bakinizSemavi Eyice Atik Ali Pasa Camiinin Turk Mimari Tarihindeki Yeri Tarih Dergisi Istanbul Đ U Edebiyat Fakultesi C XIV S 19 Mart 1964 s 99 l 14Kaynakca a b c d e f Dunden Bugune Istanbul Ansiklopedisi C I Turkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfi 1993 a b c d Resad Ekrem Kocu 1960 Istanbul Ansiklopedisi C III a b Ekrem Hakki Ayverdi 1953 Fatih Devri Mimarisi Dis baglantilarAtik Ali Pasa Camii nin archnet org sitesindeki kaydi Istanbul Kultur Envanteri sitesindeki Atik Ali Pasa Kulliyesi kaydi olu kirik baglanti