Bu madde askerî HMMWV aracını açıklamakta olup, General Motors tarafından üretilen Hummer başka bir madde altındadır.
M998 Yüksek Hareket Kabiliyetli Çok Amaçlı Vasıta (İngilizceM998 High Mobility Multipurpose Wheeled VehicleHMMWV ya da Humvee) askerî kullanım için üretilen 4X4 sınıfında AM General firması tarafından geliştirilmiş bir taşıttır. Bu taşıt daha önceden Amerikan Ordusu servisindeki M151 MUTT, M561 Gama Goat, M718A1 ve M792 model cankurtaranlar, CUCV ile diğer ülke ve ordular tarafından kullanılan hafif sınıf araçların yerine geçmiştir. Humvee daha sonra üretilecek sivil amaçlı Hummer ve SUV taşıtlarına ilham kaynağı olmuştur.
Yüksek Hareket Kabiliyetli Çok Amaçlı Vasıta (Humvee)
HMMWV çekiş sisteminde yüksek aks tekniğinden yararlanır.
Amerikan Ordusu servisinde en az 17 farklı HMMWV tasarımı bulunmaktadır. HMMWV araçları kargo/birlik taşıma, otomatik silah platformu cankurtaran (dört adet sedyeli veya sekiz adet oturan yaralıya kadar), M220 TOW taşıyıcı, M119 obüs çekici, M-1097 Avenger Kaideye Monteli Stinger platformu, MRQ-12 doğrudan hava destek aracı, S250 barınak taşıyıcı ve diğer rollerde kullanılmaktadır. Araç normal şartlarda 76 santimetreye ya da baca aparatı ile 1.5 metreye kadar derin sulardan geçebilir.
Aracın toplam ağırlığı diğer bir opsiyonel teçhizatı olan vinç ve tamamlayıcı zırhı ile 2700 kiloyu bulur. M1025 ve M1043/M1044 tasarımları MK19 bomba atar, M60 makineli tüfek, M2 Browning makineli tüfek, M240G/B ve M249 makineli tüfekleri ile silahlandırılabilir. Yeni üretilen M1114 gelişmiş zırhlı HMMWV modeli de bu saydığımız silahlar ile donatılmaktadır. Bazı M1114 ve M1116 gelişmiş zırhlı M1117 zırhlı güvenlik araçlarında silah operatörünün silahı araç içerisinden kumanda etmesini sağlayan CROWS sistemi takılmıştır.
1970'li yıllarda Amerikan Ordusu askerî amaçlı kullanılan sivil tasarımlı kamyonlardan daha fazla yararlanamayacağını düşünmeye başladı. 1977 yılında Lamborghini firması geliştirdiği Cheetah modeli ile Amerikan Ordusunun kapısını çaldı. 1979 yılında ABD Ordusu Yüksek Hareket Kabiliyetli Çok Amaçlı Vasıta (High Mobility Multipurpose Wheeled Vehicle veya HMMWV) sınıfında araçlar için gerekli ölçütlerini açıkladı. O yılın Temmuz ayında çalışmalarına başlayan AM General firması bir yıldan az bir süre sonunda ilk deneme modeli olan M998'i test etmeye başladı. ABD Hükûmeti Şubat 1981 tarihinde AM General firmasının da bulunduğu beş firmayı Yüksek Hareket Kabiliyetli Çok Amaçlı Vasıta alımı için açılacak ihaleye davet etti. Temmuz 1981 tarihinde aralarında AM General firmasının da olduğu üç firma Aşama I kontratını kazandı. Bu sayede firmalar ABD Ordusu tarafından denenecek prototip HMMWV araçlarının gelişimi için devletten fon kazanmış oldu. Kasım 1982 tarihinde aracın ilk asıl çizimleri ortaya çıktı. Mart 1983 tarihinde hükûmet AM General firmasının HMMWV modelinin üretecek firma olacağını açıkladı. Denemeler süresince firma mühendisleri hükûmet yetkililerinin istekleri çerçevesinde araç üzerinde birçok değişikliğe gitti. Bu arada 24 Temmuz 1983 tarihinde American Motors firması elinde bulunan AM General'e ait hisseleri LTV Corporation firmasına sattı.
1983 tarihinde hükûmet son geliştirilen Humvee modelini kabul etti. Ancak AM General firmasına bağlı mühendisler (firma depolarında on anda 3.000'e yakın araç vardı) hâlâ aracın ön ızgarası üzerinde çalışıyordu. AM General 1984 yılı boyunca askerî birliklere denemesi için araç göndermeye devam etti. Mart 1985 tarihinde araçların birliklerine teslim edilmeye başlandı. Kontrat bünyesinde firma 15 farklı model HMMWV aracı üretecekti. Alınacak 55.000 aracın 39.000 tanesi Kara Kuvvetlerine bağlı birliklerde kalanı ise Amerikan Deniz Piyade Kolordusu, Amerikan Hava Kuvvetleri ve Donanma birliklerinde kullanılacaktı. 1981 yılında ilk kazanılan prototip kontratının ardından, Mart 1983 tarihinde AM General firması ilk teslimatı 2.234 adetlik toplamda 1.2 milyar ABD dolarını bulan HMMWV antlaşmasını imzaladı. Kontrat bünyesinde firma 15 farklı model HMMWV aracı üretecekti. Alınacak 55.000 aracın 39.000 tanesi Kara Kuvvetlerine bağlı birliklerde kalanı ise Amerikan Deniz Piyade Kolordusu, Hava Kuvvetleri ve Donanma birliklerinde kullanılacaktı. Bu ihale daha sonra gelen arttırmalar ile beş yıllık süre içerisinde toplamda 1.6 milyar ABD doları ve 70,000 adetlik Humvee aracına ulaştı. AM General 1989 ve 1994 yılında açılan diğer Humvee ihalelerini de kazandı.
Başlangıç üretiminden itibaren HMMWV modeli üzerinde birçok değişikliğe gidildi. Bu değişiklikler içerisinde teknolojik, çevresel, operasyonel ve güvenlik amaçlı geliştirmelere gidildi. Örneğin taşıma kapasitesi arttırıldı. Radyal lastiklere geçildi. 1994 yılında Çevre Emisyon Ajansı sınırlamalarına uyuldu. Ticari kova biçimli koltuklar, üç noktalı emniyet kemeri, dört ileri vites kutusu, turboşarjlı motor ve klima bunlardan diğerleridir. 1995 yılında firma A2 biçim ve Expanded Capacity Vehicle (ECV) HMMWV modellerini tanıttı. A2 model araçlarda dört ileri vites kutusu, elektronik şanzıman, 6.5 litre dizel motor bulunuyordu. ECV aracı da 1995 yılında üretilmeye başlandı.Taşıma kapasitesi mürettebat dahil 2318 kiloya çıkartıldı.
En son geliştirilen A2 araçları XM1151 Arttırılmış Kapasiteli Taşıtıcı ve XM1152 Arttırılmış Kapasiteli Birlik/Kargo/Kasa Taşıyıcıdır. HMMWV'ler ilk olarak 1989 yılında Panama'nın işgali sırasında kullanıldı. HMMWV modeli ilerleyen yıllarda Amerikan Ordusunun omurgasını oluşturmuştur. 10,000 adetten fazla araç 2003 yılındaki Irak İşgali sırasında kullanıldı.
Kosova Savaşı sırasında Yugoslav Ordusu tarafından ele geçirilen bir Amerikan Humvee’si Sırbistan'ın başkenti olan Belgrad şehrinde bulunan askerî müzede sergilenmektedir.
Çatışmalarda Kullanımı
Humvee Mattrack kar paletleri ile.Humvee civatalı MAK zırh aparatı ile.
HMMWV tasarım amacı ön cepheye insan ve hafif sınıf kargo taşımaktı. Aynen ilk üretilen Jeep modelinde olduğu gibi, ilk üretilen HMMWV'lerin de ne zırhı ne de NBK silahlara karşı koruması bulunuyordu. Buna rağmen klasik çatışmaların yaşandığı Çöl Kalkanı harekâtı sırasında fazla bir kayıp verilmedi. Ancak 1993 yılındaki Mogadişu Harekâtı'nda yerleşim alanları içerisindeki çatışmalarda araç ve mürettebat zorlu zamanlar geçirdi. Buna rağmen araç içerisindeki mürettebata fazla kayıp vermeden birliklerine geri getirmeyi başaracak şaseye sahipti. Somali'de meydana gelen çatışmaların ardından Amerikan Ordusu üretici firmadan HMMWVlerin daha fazla zırhla kaplanmasını istedi. Üretilen M1114 modeli küçük kalibreli silahlara karşı gerekli korumayı sağlıyordu. 1996 yılında sınırlı sayıda üretilen M1114 Orta Doğu'daki çatışmalardan önce Balkanlar'da kullanıldı. Bu araç M998 göre daha geniş, çok daha güçlü yeni nesil turboşarjlı motora, iklimlendirme aygıtına ve güçlendirilmiş süspansiyon sistemine sahipti. En önemlisi tümüyle sertleştirilmiş çelikle kaplanan aracın camları da mermiye karşı dayanıklıydı. Irak'ta meydana gelen doğrudan saldırı ve gerilla çatışmalarından ötürü AM General firması üretiminin büyük bir kısmını bu model araçların yapımına ayırmıştır.
Değişiklikler
Irak'ta kullanılmakta olan M998 model HMMWV'lere Gelişmiş Zırh aparatı takılarak korunması arttırılmıştır. Bu aparat içerisindeki zırhlar aracın birkaç farklı noktasındaki zayıf noktaları güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Bunlar içerisinde zırhlandırılmış kapı ve kurşun geçirmez camlar, arka zırh koruması, balistik ön cam koruması, zırhlandırılmış koltuk, güçlendirilmiş tavan ve patlayıcı düzenek korumasını sayabiliriz. Bu aparat araca ortalama 450 kg yakın bir ek yük eklemektedir.
Bununla beraber bu zırh Irak'ın işgalinde görev alan çok sayıda araca monte edilememiştir. Bu sebepten ötürü Irak'ta görev yapan Amerikan askerleri ve deniz piyadeleri araçlarına başka yerlerden topladıkları hurdalardan türettikleri ve kısaca hillbilly zırh adını verdikleri bir tür doğaçlama zırh monte etmektedir. Bu sayede HMMWV'lerin korumasını arttırmaya çalışmışlardır. Ancak bu düşünce her ne kadar koruma amaçlıda yapılsa bazen tam tersi etki yapmaktadır. Bu zırh aracın güvenliğini artırmakla beraber ağırlığı ile ters orantılı olarak aracın azami hızını azaltmakta, durma mesafesi arttırmakta, direksiyon kullanımını ve aracın kullanım süresini düşürmekte, servis maliyetlerini arttırmaktadır. Ayrıca sonradan eklenen hillbilly zırh, RPG atışları veya EYP ile yapılan saldırılarda ortaya daha fazla şarapnel çıkmasına neden olmaktadır.
2004 yılı Kasım ayında ABD Hükûmeti Savunma Bakanı Donald Rumsfeld Amerikan askerleri ve aileleri tarafından daha korunaklı HMMWV'leri temin etmemek ve bu sebepten gereğinden fazla askerî kayba sebep olmakla suçlanmıştır. Rumsfeld, savaştan önce zırh aparat üretiminin çok az olduğunu, firmanın elde bulunan araçlar için yetecek sayıda zırhı ancak uzun bir sürede imal edebileceğini açıklamıştır. Araçlara neden daha önce bu zırhların takılmadığının sorulması üzerine ise bu zırhların Irak Ordusu ile yapılan cephe savaşı sırasında araçlara takılmasının gerekmediğini, ancak düzenli ordu ile yapılan savaşın sona ermesi ve ordunun Irak'ı işgali ile artan gerilla saldırılarının bu ihtiyacı ortaya çıkarttığını belirtmiştir. Araçlara takılmakta olan zırhlar ortalama 680 ila 900 kilo arasında olup aracı ağır top ateşi haricindeki her türlü saldırılara karşı korumaktadır. Bununla beraber artan ağırlıktan ötürü araçların devrilmesine veya yoldan çıkmalarına sebep olmakta bu da araç içerisindeki yolcuların hayatlarını riske atmaktadır.
Araç üzerine takılan gelişmiş zırh arapatı HMMWV'leri yanlardan gelen her türlü saldırılara karşı korumakla beraber özellikle aracın alt kesiminden gelen saldılarda bu koruma çok az olmaktadır. Özellikle kara mayınlarına ve EYP ile yapılan saldırılarda araç içerisindeki mürettebat olumsuz etkilenmekte ve kayıpları arttırmaktadır.
M1151 modeli için geliştirilmiş başlıca aparatlar ASK, FRAG 5 ve FRAG 6 dır. ASK ilk olarak Ekim 2003 tarihinde araçlara takılmaya başlanmış olup ortalama 450 kg ağırlıktadır.Armor Holdings firmasının ürettiği zırhın ortalama ağırlığı 340 kiloyu bulmaktadır. Donanma Zırh Aparatı (The Marine Armor Kit (MAK)) ise 2005 yılı Ocak ayından itibaren M1114'lere takılmaktadır. Ancak bu zırh aparatı aracın toplam ağırlığını arttırmaktadır. FRAG 5 son olarak geliştirilen zırh aparatı olarak araç içerisindekilere iyi bir koruma sağlamakla beraber hâlâ patlayıcı düzenekleri ile yapılan saldırılarda yeterli etkiyi sağlamamaktadır. FRAG 6 aparatı hâlâ geliştirilmekte olup yüksek korumanın yanında oldukça ağır bir maliyeti de beraberinde getirmektedir. FRAG 5 aparatı araca 450 kg yakın ağırlık eklemekte ve aracın genişliğini 60 cm artırmaktadır. Kapılar o kadar ağır olmaktadır ki ancak mekanik bir sistem ile açılıp kapatılabilmektedir.
Gelişmiş zırha sahip HMMWV'lerin için başka bir sakınca da herhangi bir saldırı ve kaza sonucunda ağır kapıların mekanizmasının bozulması ve mürettebatın araç içerisinde mahsur kalmasıdır. Bu durum hem mürettebatı açık hedef haline getirmekte hem de yangın veya patlama durumlarında kaçmayı engellemektedir. Bu durumdan kurtulmak için araç menteşeleri acil durumlarda açılması amacı ile kancalı takılmakta bu durumda halka çekilerek kapı tamamen dışarı atılmaktadır. İlave olarak BAE firması tarafından geliştirilen Vehicle Emergency Escape (VEE) (Türkçesi Araç Acil Kaçış) pencerelerinden M1114 modelleri için 1.000 adet sipariş verilmiştir.
Aracın üst kısmında bulunan makineli tüfeği kullanan mürettebat saldırılara oldukça açık bir hedef olmaktadır. Bu sebepten ötürü bu silahların ön kısmına Vietnam Savaşı sırasında da kullanılan M113 model ZPT araçlarındakine benzer basit bir kalkan takılmıştır. ABD Ordusu şu an BAE firmasından daha iyi bir koruma sağlayan modeller üzerine tasarımlar geliştirmesini istemiştir. Yeni sistemde silahçı, kalınlığı 45.72 ila 60.96 cm arasında değişen yüksek mukavemetli çelik plakalar ve kurşun geçirmez camlardan oluşan bir platformdan ateş etmektedir. Bazı HMMWV'ler ise CROWS adı verilen ve silahçının silahı aracın arka koltuğunda oturarak ateşlemesini sağlayan uzaktan kumanda sistemi ile donatılmıştır.
Humvee ve üzerinde Raytheon karadan havaya füze sistemi. Paris Havacılık Fuarı 2007.
Alternatifleri
Bazı kişiler hâlâ Vietnam Savaşı sırasında kullanılan ve çok daha verimli olduklarını düşündükleri M113 türü paletli ZPT'lerin çatışmalarda ve konvoylara eşlik görevlerinde kullanılmasını desteklemektedir.
Avrupa ve Güney Afrika ülkeleri ise farklı hafif zırhlı araçları bu iş için kullanmaktadır. Örneğin ABD bu iş için daha hafif zırha sahip ancak "V" yapısı sayesinde patlamalara karşı daha dayanıklı Cadillac Gage model araçlar üretmektedir.
Bunun yanında bu araçların ciddi bir eksi tarafı da bulunmaktadır. Bu zırh arttırımı sonucunda araçların hava ile nakliyesinin imkânsız hale gelmesidir. Özellikle Afganistan gibi dağlık ve yolların her zaman açık olmadığı bölgelerde görev yapan birlikler açısından bu çok önemli bir sorundur.
Deniz Piyadelerine ait bir HMMWV Felluce, Irak yakınlarında yol denetiminde. Aracın arkasındaki araca arkadan fazla yaklaşılmaması yazmaktadır. Birçok durumda herhangi bir uyarı olmaksızın ateş açılmaktadır.
HMMWV Değişim programı
International FTTS UV Concept.
HMMWV değişim programı Birleşik Devletler Ordusu üstlenilen ve şu an halihazırda kullanılan AM General firmasına ait HMMWV araçların değişimini kapsamaktadır. HMMWV üretildikten sonra birçok defa değişime uğramış ve üretilme amaçlarının dışında taktiksel rollerde kullanılmıştır. ABD Ordusu bu araçların kısa ve uzun dönemde nasıl değiştirileceğine dair yoğun çalışmalar içerisine girmiştir. Kısa vadede bu araçların Mayına dayanıklı baskın korumalı (MRAP) programı çerçevesinde değiştirilmesi düşünülmektedir. Uzun dönemde ise bu araçların Müşterek Hafif Taktiksel Araç ve Gelecek Nesil Taktiksel Kamyon Sistemi programları çerçevesinde dönüşümüne çalışılmaktadır. Bu sistemler içerisinde halihazırda kullanılan HMMWV'lerin üretilecek yeni nesil araçlarla değiştirilmesi düşünülmektedir. Şu an deneme çalışmaları yapılan araçlardan bazıları MillenWorks Light Utility Vehicle, ve 'dir.
Modelleri
Humvee ve haberleşme çanağı.
Kısmi HMMWV modelleri
M56 Coyote Duman Jeneratörü: Bu araç kasasında bulunan sis jeneratörü yaydığı sis piyade birliklerini açık arazide düşman ateşinden korumayı amaçlıyordu.
M707 HMMWV Knight/Stiker: Keşif birlikleri bünyesinde 24 saat boyunca gözetleme, hedef yakalama ve yer belirleme görevlerinde bulunuyordu.
M966 HMMWV TOW: Araçta standart zırh ve TOW fırlatma düzeneği bulunmaktadır. Araç hem nakliye ve hem de gerektiğinde düşman zırhlılarını TOW silahını kullanarak imha etmek görevini yürütür. TOW'a ait silah kaidesi 360 derecelik yatay ve +20/-10 dereceler arasında dikey açılarda hareket edebilir. Araç tam yüklü olarak dikey 60 derece, yatay ise 40 derecelik açılara kadar tırmanabilir. Su engellerinden aparatsız olarak 75 sm, aparat ile 150 santimetreye kadar geçebilir.
M996 Cankurtaran: Aracın basit bir zırhı bulunmakta ve çatışma bölgesinden yaralıları hastaneye taşımakta kullanılmaktadır. M996 ve M996A1 modelleri daha ufak kasaya sahip olup 2 adet sedyeli veya 6 adet oturan yaralıyı taşıma kapasitesine sahiptir.Yaralıların haricinde araç içerisinde sürücü ve sıhhıye elemanı için de yer bulunmaktadır.
M997 Cankurtaran: M997, M997A1 ve M997A2 daha büyük bir kasaya sahip olup 4 adet sedyeli veya 8 adet oturan yaralıyı taşıma kapasitesine sahiptir. Cankurtaranın ısıtma, iklimlendirme sistemleri ile ve NBK saldırılara karşı koruması bulunmaktadır.
M998 Kargo/Birlik: M998 ve M998A1 askerî amaçlı teçhizat, malzeme veya birlik nakliyesi için tasarlanmıştır. Aracın basit bir zırhı bulunmaktadır. Kargo modeli ise 1100 kiloya kadar malzeme, insan olarak ise 2 mürettebat ve 8 tam teçhizatlı askeri taşıyabilir.
M998 HMMWV Avenger
M1025 Zırhlı Taşıyıcı: M1025, M1025A1 ve M1025A2 modelleri zırhlı taşıyıcı olarak tasarlanmıştır. Bu araçların 360 derecelik dönüş kabiliyetine sahip bir ray sistemi bünyesinde MK19 otomatik bomba atar; M2 .50 kalibre makineli tüfek ve M60 model 7.62 mmlik makineli tüfek takılabilmektedir.
M1026 Zırhlı Taşıyıcı/Vinç: M1026 ve M1026A1 modelleri zırhlı taşıyıcı olarak tasarlanmıştır. Bu araçların 360 derecelik dönüş kabiliyetine sahip bir ray sistemi bünyesinde MK19 otomatik bomba atar; M2 .50 kalibre makineli tüfek ve M60 7.62 mm'lik makineli tüfek takılabilmektedir. M1025 serisinden farkı bu araçlarda vinç bulunmasıdır.
M1035 Cankurtaran: M1035, M1035A1 ve M1035A2 araçları herhangi bir zırhı olmayan ve sadece 2 adet yatan yaralıyı taşıma kapasitesine sahiptir.
M1036 TOW ve Vinç: Aracın basit bir zırhı ve TOW fırlatma düzeneği bulunmaktadır M966, M966A1 ve M1121 modellerinden farkı bu araçta vinç olmasıdır.
M1037 S-250 Korunak Taşıyıcı: Aracın basit bir zırhı ve arkasında S250 model içerisinde elektrik ekipmanı bulunan bir kasası vardır. Bu kasa içerisindeki mürettebat ile toplamda 1634 kiloyu bulmaktadır.
M1038 Kargo/Birlik/Vinç: M1038 ve M1038A1 askerî amaçlı teçhizat, malzeme veya birlik nakliyesi için tasarlanmıştır. Aracın basit bir zırhı bulunmaktadır. Kargo modeli ise 1100 kiloya kadar malzeme, insan olarak ise 2 mürettebat ve 8 tam teçhizatlı askeri taşıyabilir. M998 serisinde tek farkları bu araçlarda ilavten vinç olmasıdır.
M1042 S-250 Kasa Taşıyıcı/Vinç: Aracın basit bir zırhı ve arkasında S250 model içerisinde elektrik ekipmanı bulunan bir kasası vardır. Bu kasa içerisindeki mürettebat ile toplamda 1634 kiloyu bulmaktadır. M1037 modelinde tek farkı vinçi olmasıdır.
M1043 Zırhlı Taşıyıcı,Gelişmiş Zırhlı: M1043, M1043A1 ve M1043A2 modelleri balistik saldırılara karşı araçları koruyan ilave zırhla kaplanmıştır. Araçlara 360 derecelik dönüş kabiliyetine sahip bir ray sistemi bünyesinde MK19 otomatik bombaatar; M2 .50 kalibre makineli tüfek ve M60, 7.62 mm'lik makineli tüfek takılabilmektedir.
M1044 Zırhlı Taşıyıcı,Gelişmiş Zırhlı ve Vinç: M1044 ve M1044A1 modelleri balistik saldırılara karşı araçları koruyan ilave zırhla kaplanmıştır. Araçlara 360 derecelik dönüş kabiliyetine sahip bir ray sistemi bünyesinde MK19 otomatik bomba atar; M2 .50 kalibre makineli tüfek ve M60, 7.62 mm'lik makineli tüfek takılabilmektedir. M1043 serisinden tek farkı bu araçlarda ilave olarak bir vincin bulunmasıdır
M1045 TOW Gelişmiş Zırh: M1045 ve M1045A1 modelleri balistik saldırılara karşı araçları koruyan ilave zırhla kaplanmıştır. Ve araçlarda TOW fırlatma düzeneği bulunmaktadır.
M1046 TOW Gelişmiş Zırhlı ve Vinç: M1046 ve M1046A1 balistik saldırılara karşı mürettebatı ve mühimmatı koruyan ilave zırhla kaplanmış ve TOW fırlatma düzeneği ile silahlandırılmıştır. M1045 serisinden farkı vinçli olmasıdır.
M1069 M119 105-mmlik Top Çekici: Ordunun M119 obüsü kullanmaya başlaması ardından bu topu çekmek için geliştirilmiştir. Ayrıca bu obüse ait mühimmatı da taşımaktadır.
M1097 Ağır: M1097, M1097A1 ve M1097A2 basit zırha sahip malzeme, teçhizat veya birlik nakliyesi için tasarlanmıştır. Bu araçlar 2 mürettebat ve 8 tam teçhizatlı askerî veya buna eşdeğer malzemeyi taşıyabilir. Toplamda 2 tona yakın asker veya malzeme taşıyabilir.
M1109 Gelişmiş Zırhlı: Gelişmiş zırh aracın yan ve alt kısmına ilave edilmiş olup bu sayede araç içerisinde bulunan mürettebatı küçük kalibreli ateşli silah ve mayın saldırılarına karşı korumayı amaçlar.
Kısaca EVC denilen (Expanded-capacity vehicle) (Türkçesi→Arttırılmış kapasiteli taşıt) modeller aracın hareket, güvenirlik ve randımanında herhangi bir azalma olmaksızın daha yüksek taşıma kabiliyetine sahip olarak tasarlanmış bir HMMWV sınıfıdır. AM General firması 2005 yılından itibaren M1151, M1152 ve M1165 modellerinin üretimine başlamıştır. Firma araçların zırh özelliklerini arttırmak için örneğin M1114 ve M1116 modelleri için merkezi Fairfield, Ohioda bulunan O'Gara-Hess&Eisenhardt Armoring Company firması ile ortak çalışmalar yapmaktadır.
M1113: M1113 modeline ait A2 tasarımı ordu tarafından alınacak HMMWV olarak şeçilmiştir. Şu an hizmette olan ECV'ler özel operasyon ve haberleşme taşıyıcısı olarak kullanılmaktadır.
M1114 Artırılmış zıhlı taşıyıcı: 1995 yılında üretilen M1114'lerde arttırılmış kapasiteye sahip şaseler kullanılmaya başlandı. Ordu M1114 modelini farklı zırh seçenekleriyle öncü, askerî inzibat ve levazım birliklerinde ayrıca patlayıcı imha aracı olarak kullandı. M1114’lerin zırhı mürettebatı 7.62 mm'lik mermi, 155 mm'lik top şarapneli ve 6 kiloya kadar olan tanksavar mayını saldırılarına karşı korumaktadır.
M1116 Artırılmış zırhlı HMWWV: M1116 ise Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri için tasarlandı. M1116 genişletilmiş bagaj alanı, silahçı için zırhlı taret, geliştirilmiş ısıtma ve iklimlendirme sistemlerine sahiptir.
M1121 TOW: Araç mürettebatı ve mühimmatı korumak için zırhla kaplanmış ve TOW fırlatma düzeneği ile silahlandırılmıştır. TOW füze kaidesi 300 derecelik bir açı ile sağa veya sola, (+20) (-10) derece dikey açılarda aşağı veya yukarı hareket eder. Araç nakliye ve gerektiğinde TOW silahını kullanarak zırhlı araçları imha etmektir.
M1123 Ağır: Araç yeni takılan tamponu ile daha uzun bir görüntüye kavuşmuştur. Araç 2 kişilik mürettebat ve 8 yolcuyla beraber 2 tona yakın yük taşıyabilir.Toplamda 4000 kiloluk çekme kapasitesine sahip bir vinci bulunmaktadır.
M1145 Artırılmış zırhlı HMWWV: Araç ABD Hava Kuvvetleri için hava saldırıları sırasında destek ve hedef belirlemeye yardım için tasarlanmıştır.
M1151 serisi: M1151,M1151A1, M1151A1 w/B2, M1152P1 Cankurtaran: M1151 serisi araçlar standart HMMWV'ye göre daha da geliştirilmiş araçlardır. M1151 ve M1152 serisi araçlarda şase ağırlaştırılmış ve motor bu şaseye göre daha da geliştirilmiştir. Araca takıp çıkartılabilen zırh seçeneği eklenmiştir. Bu zırh sayesinde bu araçlar Gelişmiş Zırhlı HMMWV'ler ile aynı korumaya ulaşmaktadır. XM1151 ve XM1152 bu serideki araçlara göre daha hafif, yüksek randımanlı,4X4, hava nakliyesine müsait ve askerî nakliye uçaklarından paraşütle atılabilen taktiksel olarak çok başarılı araçlarıdır. Araçların dizel motoru, otomatik şanzımanı ile 1050 kiloya kadar taşıma kapasitesi vardır.
M1152P1 Cankurtaran: ABD Ordusu 1317 adet cankurtarana ihtiyacı olduğunu açıklamıştır. İlk teslimatlar Ağustos 2007 tarihinde başlayacaktır. Siparişin alımı 2010 yılının Eylül ayında sona erecektir. Araç her türlü askerî özellikten arındırılarak tüm çevre koşullarında yaralıya ilk müdahale yapabilecek hale getirilmiştir.
M1152 serisi: M1152, M1152A1, M1152A1 w/B2
M1165 serisi: M1165, M1165A1, M1165A1 w/B3 : Dört kapılı HMMWV modeli araçlar 2006 yılından itibaren ordu servisine girmiştir. Bu model M1097A2 ve M1113 modellerinin yerine düşünülmektedir.
Packhorse: M1097 troyler çekici modeli.
Scorpion: Üzerinde 2B9 Vasilek 82mm'lik otomatik havan takılmış model. Bu ağır Humvee şaseli araç üzerindeki 2B9 Vasilyek 82mmlik otomatik havan topu ile çatışma bölgesindeki Amerikan birliklerine destek sağlamaktadır. Bu araç 2004 yılında Picatinny Arsenal’inde görev yapan ordu mühendisleri tarafından tasarlanmıştır. Havan otomatik olarak tek veya aynı anda dörtlü olarak ateş edebilir. Silahın etkili menzili 1000m; azami menzili ise 4,000m'yi bulmaktadır. Aracın üzerinde bulunan havan gerektiğinde yola yerleştirilen patlayıcıları belirli bir menzilden imha edebilmektedir.
Kompozit HMMWV: AM General firması tarafından denemeleri yapılan araçta TPI Composites firması tarafından geliştirilmekte olan yeni bir zırh kullanılmıştır. Aracın toplam ağırlığının düşürülmesine çalışılan projenin asıl amacı taşıta daha fazla zırh koruması sağlamaktır. TPI tam-kompozit zırh, normal çelik ve alüminyumdan üretilen zırhlara nazaran HMMWV'lere 420 kiloya yakın hafiflik sağlamaktadır.
Uluslararası modeller
Çin'e ait Eastwind EQ2050.
EQ2050/SQF2040
Bilinen en az iki Çin firmasının General Motors firmasının yardımıyla HMMWV kopyası araçlar üretmektedir. Her iki HMMWV kopyası araçta ABD'de üretilen şase, vites kutusu ve dizel motorlar kullanılmaktadır.Bu iki firmadan biri olan Dongfeng Motor Corporation (DFM), General Motors Corporation ile birebir çalışma içerisindedir. Firmalar gelecekte büyük bir kısmını kendi topraklarında üretecekleri parçalardan araçlar üretebilecekleri açıklamıştır. Bunun en önemli nedeni Çin Halk Kurtuluş Ordusunun firmalardan %100 yerli araçlar istemesidir.
Yunanistan – Yunan yapımı zırhsız M1114, ELBO firması tarafından üretilmektedir. Araç üzerinde Rus yapımı 9M133 Kornettanksavar füzesi bulunmaktadır. Araç bu füzeye ait 10 adetlik tanksavar mühimmatını da bulundurmaktadır. İsrail firması olan Plasan ile Yunan ELBO firmaları zırhlı HMMWV modelleri M1114GR ve M1118GR üretmektedir.
Plasan firması Portekiz Ordusu bünyesinde bulunan HMMWV için zırh aparatları tasarlamak ve üretmektedir.İsrail’in Nasıra şehrinde bulunan Automotive Industries firması İsrail Savunma Kuvvetleri için yeni nesil araçlar tasarlamak ve üretmektedir.
İsveç yapımı MOWAG Eagle hafif zırhlı aracı ise keşif, kurtarma, eşlik, sınır denetlemesi ve polisiye görevler için kullanılmaktadır. İlk üretilen Eagle modellerinde HMMWV şasesi kullanılmış olup son üretilen araçlarda son model Duro III şasesi kullanılmaktadır. Bu araçların NBK silah koruması, iklimlendirme tertibatı ve zırhı bulunmaktadır. Eagle üzerinde kullanıldığı görevlere göre farklı zırh korumaları ilave edilmektedir. Eagle taretine elle veya kumanda ile kullanılabilecek farklı silahlar takılabilmektedir.
Türkiye'de bir Otokar Cobra.Türkiye ise Otokar Cobra adında hafif zırhlı araç üretmektedir. Bu araç 4 ila 11 kişilik mürettebatı tam olarak koruyabilecek zırha sahiptir. Cobra’nın 7 değişik Personel veya Silah taşıyıcı modeli bulunmaktadır. Aynı şekilde Cobra'nın da taretine elle veya kumanda ile kullanılabilecek çok farklı silah seçenekleri bulunmaktadır. İstenilen durumlarda araca suda yüzmesini sağlayacak aparat takılmaktadır.
Mısır – Arap Endüstri Organizasyonu bünyesinde HMMWV'ler üzerine TOW, Milan veya HOT füzeleri monte etmektedir.
Sahte Humveeler
Humvee'lerin popüler olmasından ötürü üzerlerine takılacak bazı aparatlar ile Humvee benzeri araçlar üretilmektedir. Ancak bu aparatlar sıfırdan bir Humvee yapmaktan çok sedan sınıfı bir aracı Humvee görüntüsü vermeye yarar. Birkaç çeşit aparat set olmasına rağmen bunlardan en çok meşhuru "Wombat" (daha bilinen adıyla HummBug)dır. Bu aparat ile dönüştürülen aracın ortalama fiyatı $18,000.00 bulmaktadır. Bu fiyat gerçek bir Humvee ($56,400.00) ya da Hummera oranla çok ucuz kalmaktadır.
Bazı yerel Filipinli firmalar gerçeğinden daha küçük ama tam orantılı sahte Humvee'ler üretmektedir. Bu araçlar genellikle jeep veya ait ya da tamamiyle tam ölçütlerinde sahte kamyonlar üzerine takılan masraflı benzinli veya dizel motorlardan oluşmaktaydı. Görüntüde aynı Humvee benzeri ama ufak olan bu araçlar sahibinin isteklerine göre fiyatlandırılmaktadır.
Benzer araçlar
HMV(Koukidousya)
: Rus Ordusu servisinde bulunan HMMWV modeli.
Toyota firması tarafından HMMWV tasarımına çok benzeyen Toyota Mega Cruiser modeli üretilmiştir. Bu aracın Japon Savunma Güçleri için üretilen askerî versiyonuna Koukidousya adı verilmiştir.
Bir Hint firması olan Mahindra ise adında HMMWV türünde bir aracın üretilmesine çalışmaktadır. Tasarım maliyeti aşağı yukarı 10 milyon ABD dolarını bulmaktadır. Axe Fotoğrafları30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
HindistanınTata Motors firması ise Hindistan Ordusu için LSV (Light Specialist Vehicle) adında bir araç üzerine çalışmaktadır.
Yunanistan (500+ Yunanistanda ELBO tarafından AM General lisansı ile üretildi)
Ayrıca bakınız
, Çinliler tarafından üretilen araç.
Lamborghini Cheetah, İtalyan firması tarafından geliştirilen HMMWV modelinin atası.
Otokar Cobra, hafif zırhlı HMMWV parçalarından faydalanan araç.
, Sürücüsüz HMMWV deneme tasarımı.
Kaynakça
^. 24 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 6 Eylül 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 16 Şubat 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^"RESET of the US Army's Vehicle Fleet Continues - Defense Industry Daily". 13 Şubat 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^"$67M for HMMWV Recap Program - Defense Industry Daily". 6 Aralık 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^"NBC: Boost for armored Humvee output - Conflict in Iraq - MSNBC.com". 13 Aralık 2004 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^. 28 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^. 7 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^. 28 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^. 7 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^. 24 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^12 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20070912101321/http://www.globalsecurity.org/military/systems/ground/mak.htm arşivlendi. Marine Armor Kit [MAK ]]
^"Thousands of Army Humvees Lack Armor Upgrade - washingtonpost.com". 16 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^"Humvee May Get Armor, Performance Boost". 19 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^. 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^"Humvee Doors Trap Troops". 10 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^. 10 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^. 26 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^. 1 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^. 20 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^. 8 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^. 4 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 21 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 11 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 11 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 11 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2008.
^. 28 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^abc"Arşivlenmiş kopya". 11 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 10 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2008.
^"Arşivlenmiş kopya". 12 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2008.
^. 26 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2008.
^. 15 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^. 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^. 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^. 28 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^. 17 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^. 22 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^. 7 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
^. 26 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Humvee ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
AM General Firmasına ait web sayfası8 Şubat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
HMMWV Technical Manuals 26 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
Army fact file12 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
HMMWV modelleri,özellikleri ve resimleri 6 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Ele geçirilmiş ve Belgradda sergilenen HMMWV 16 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde askeri HMMWV aracini aciklamakta olup General Motors tarafindan uretilen Hummer baska bir madde altindadir M998 Yuksek Hareket Kabiliyetli Cok Amacli Vasita Ingilizce M998 High Mobility Multipurpose Wheeled Vehicle HMMWV ya da Humvee askeri kullanim icin uretilen 4X4 sinifinda AM General firmasi tarafindan gelistirilmis bir tasittir Bu tasit daha onceden Amerikan Ordusu servisindeki M151 MUTT M561 Gama Goat M718A1 ve M792 model cankurtaranlar CUCV ile diger ulke ve ordular tarafindan kullanilan hafif sinif araclarin yerine gecmistir Humvee daha sonra uretilecek sivil amacli Hummer ve SUV tasitlarina ilham kaynagi olmustur Yuksek Hareket Kabiliyetli Cok Amacli Vasita Humvee Bir M1151Genel BakisUreticiAM GeneralUretim yil lar i1984 GunumuzMontajM998 KamyonTeknik OzelliklerMotor8 silindirli Dizel 6 5 LitreKapasite150 hp 3600 rpm EPA sertifikaliUzunluk4 6 mGenislik2 1 mYukseklik1 8 m dusurulebilir yukseklik 1 4 mBos agirlik2340kgOzellikleriDeniz piyadeleri bir yarismada M1114 iterken HMMWV cekis sisteminde yuksek aks tekniginden yararlanir Amerikan Ordusu servisinde en az 17 farkli HMMWV tasarimi bulunmaktadir HMMWV araclari kargo birlik tasima otomatik silah platformu cankurtaran dort adet sedyeli veya sekiz adet oturan yaraliya kadar M220 TOW tasiyici M119 obus cekici M 1097 Avenger Kaideye Monteli Stinger platformu MRQ 12 dogrudan hava destek araci S250 barinak tasiyici ve diger rollerde kullanilmaktadir Arac normal sartlarda 76 santimetreye ya da baca aparati ile 1 5 metreye kadar derin sulardan gecebilir Aracin toplam agirligi diger bir opsiyonel techizati olan vinc ve tamamlayici zirhi ile 2700 kiloyu bulur M1025 ve M1043 M1044 tasarimlari MK19 bomba atar M60 makineli tufek M2 Browning makineli tufek M240G B ve M249 makineli tufekleri ile silahlandirilabilir Yeni uretilen M1114 gelismis zirhli HMMWV modeli de bu saydigimiz silahlar ile donatilmaktadir Bazi M1114 ve M1116 gelismis zirhli M1117 zirhli guvenlik araclarinda silah operatorunun silahi arac icerisinden kumanda etmesini saglayan CROWS sistemi takilmistir TarihiHMMWV TOW fuzesi ateslerken 1970 li yillarda Amerikan Ordusu askeri amacli kullanilan sivil tasarimli kamyonlardan daha fazla yararlanamayacagini dusunmeye basladi 1977 yilinda Lamborghini firmasi gelistirdigi Cheetah modeli ile Amerikan Ordusunun kapisini caldi 1979 yilinda ABD Ordusu Yuksek Hareket Kabiliyetli Cok Amacli Vasita High Mobility Multipurpose Wheeled Vehicle veya HMMWV sinifinda araclar icin gerekli olcutlerini acikladi O yilin Temmuz ayinda calismalarina baslayan AM General firmasi bir yildan az bir sure sonunda ilk deneme modeli olan M998 i test etmeye basladi ABD Hukumeti Subat 1981 tarihinde AM General firmasinin da bulundugu bes firmayi Yuksek Hareket Kabiliyetli Cok Amacli Vasita alimi icin acilacak ihaleye davet etti Temmuz 1981 tarihinde aralarinda AM General firmasinin da oldugu uc firma Asama I kontratini kazandi Bu sayede firmalar ABD Ordusu tarafindan denenecek prototip HMMWV araclarinin gelisimi icin devletten fon kazanmis oldu Kasim 1982 tarihinde aracin ilk asil cizimleri ortaya cikti Mart 1983 tarihinde hukumet AM General firmasinin HMMWV modelinin uretecek firma olacagini acikladi Denemeler suresince firma muhendisleri hukumet yetkililerinin istekleri cercevesinde arac uzerinde bircok degisiklige gitti Bu arada 24 Temmuz 1983 tarihinde American Motors firmasi elinde bulunan AM General e ait hisseleri LTV Corporation firmasina satti 1983 tarihinde hukumet son gelistirilen Humvee modelini kabul etti Ancak AM General firmasina bagli muhendisler firma depolarinda on anda 3 000 e yakin arac vardi hala aracin on izgarasi uzerinde calisiyordu AM General 1984 yili boyunca askeri birliklere denemesi icin arac gondermeye devam etti Mart 1985 tarihinde araclarin birliklerine teslim edilmeye baslandi Kontrat bunyesinde firma 15 farkli model HMMWV araci uretecekti Alinacak 55 000 aracin 39 000 tanesi Kara Kuvvetlerine bagli birliklerde kalani ise Amerikan Deniz Piyade Kolordusu Amerikan Hava Kuvvetleri ve Donanma birliklerinde kullanilacakti 1981 yilinda ilk kazanilan prototip kontratinin ardindan Mart 1983 tarihinde AM General firmasi ilk teslimati 2 234 adetlik toplamda 1 2 milyar ABD dolarini bulan HMMWV antlasmasini imzaladi Kontrat bunyesinde firma 15 farkli model HMMWV araci uretecekti Alinacak 55 000 aracin 39 000 tanesi Kara Kuvvetlerine bagli birliklerde kalani ise Amerikan Deniz Piyade Kolordusu Hava Kuvvetleri ve Donanma birliklerinde kullanilacakti Bu ihale daha sonra gelen arttirmalar ile bes yillik sure icerisinde toplamda 1 6 milyar ABD dolari ve 70 000 adetlik Humvee aracina ulasti AM General 1989 ve 1994 yilinda acilan diger Humvee ihalelerini de kazandi Baslangic uretiminden itibaren HMMWV modeli uzerinde bircok degisiklige gidildi Bu degisiklikler icerisinde teknolojik cevresel operasyonel ve guvenlik amacli gelistirmelere gidildi Ornegin tasima kapasitesi arttirildi Radyal lastiklere gecildi 1994 yilinda Cevre Emisyon Ajansi sinirlamalarina uyuldu Ticari kova bicimli koltuklar uc noktali emniyet kemeri dort ileri vites kutusu turbosarjli motor ve klima bunlardan digerleridir 1995 yilinda firma A2 bicim ve Expanded Capacity Vehicle ECV HMMWV modellerini tanitti A2 model araclarda dort ileri vites kutusu elektronik sanziman 6 5 litre dizel motor bulunuyordu ECV araci da 1995 yilinda uretilmeye baslandi Tasima kapasitesi murettebat dahil 2318 kiloya cikartildi En son gelistirilen A2 araclari XM1151 Arttirilmis Kapasiteli Tasitici ve XM1152 Arttirilmis Kapasiteli Birlik Kargo Kasa Tasiyicidir HMMWV ler ilk olarak 1989 yilinda Panama nin isgali sirasinda kullanildi HMMWV modeli ilerleyen yillarda Amerikan Ordusunun omurgasini olusturmustur 10 000 adetten fazla arac 2003 yilindaki Irak Isgali sirasinda kullanildi Kosova Savasi sirasinda Yugoslav Ordusu tarafindan ele gecirilen bir Amerikan Humvee si Sirbistan in baskenti olan Belgrad sehrinde bulunan askeri muzede sergilenmektedir Catismalarda KullanimiHumvee Mattrack kar paletleri ile Humvee civatali MAK zirh aparati ile HMMWV tasarim amaci on cepheye insan ve hafif sinif kargo tasimakti Aynen ilk uretilen Jeep modelinde oldugu gibi ilk uretilen HMMWV lerin de ne zirhi ne de NBK silahlara karsi korumasi bulunuyordu Buna ragmen klasik catismalarin yasandigi Col Kalkani harekati sirasinda fazla bir kayip verilmedi Ancak 1993 yilindaki Mogadisu Harekati nda yerlesim alanlari icerisindeki catismalarda arac ve murettebat zorlu zamanlar gecirdi Buna ragmen arac icerisindeki murettebata fazla kayip vermeden birliklerine geri getirmeyi basaracak saseye sahipti Somali de meydana gelen catismalarin ardindan Amerikan Ordusu uretici firmadan HMMWVlerin daha fazla zirhla kaplanmasini istedi Uretilen M1114 modeli kucuk kalibreli silahlara karsi gerekli korumayi sagliyordu 1996 yilinda sinirli sayida uretilen M1114 Orta Dogu daki catismalardan once Balkanlar da kullanildi Bu arac M998 gore daha genis cok daha guclu yeni nesil turbosarjli motora iklimlendirme aygitina ve guclendirilmis suspansiyon sistemine sahipti En onemlisi tumuyle sertlestirilmis celikle kaplanan aracin camlari da mermiye karsi dayanikliydi Irak ta meydana gelen dogrudan saldiri ve gerilla catismalarindan oturu AM General firmasi uretiminin buyuk bir kismini bu model araclarin yapimina ayirmistir Degisiklikler Irak ta kullanilmakta olan M998 model HMMWV lere Gelismis Zirh aparati takilarak korunmasi arttirilmistir Bu aparat icerisindeki zirhlar aracin birkac farkli noktasindaki zayif noktalari guclendirmeyi amaclamaktadir Bunlar icerisinde zirhlandirilmis kapi ve kursun gecirmez camlar arka zirh korumasi balistik on cam korumasi zirhlandirilmis koltuk guclendirilmis tavan ve patlayici duzenek korumasini sayabiliriz Bu aparat araca ortalama 450 kg yakin bir ek yuk eklemektedir Bununla beraber bu zirh Irak in isgalinde gorev alan cok sayida araca monte edilememistir Bu sebepten oturu Irak ta gorev yapan Amerikan askerleri ve deniz piyadeleri araclarina baska yerlerden topladiklari hurdalardan turettikleri ve kisaca hillbilly zirh adini verdikleri bir tur dogaclama zirh monte etmektedir Bu sayede HMMWV lerin korumasini arttirmaya calismislardir Ancak bu dusunce her ne kadar koruma amaclida yapilsa bazen tam tersi etki yapmaktadir Bu zirh aracin guvenligini artirmakla beraber agirligi ile ters orantili olarak aracin azami hizini azaltmakta durma mesafesi arttirmakta direksiyon kullanimini ve aracin kullanim suresini dusurmekte servis maliyetlerini arttirmaktadir Ayrica sonradan eklenen hillbilly zirh RPG atislari veya EYP ile yapilan saldirilarda ortaya daha fazla sarapnel cikmasina neden olmaktadir 2004 yili Kasim ayinda ABD Hukumeti Savunma Bakani Donald Rumsfeld Amerikan askerleri ve aileleri tarafindan daha korunakli HMMWV leri temin etmemek ve bu sebepten gereginden fazla askeri kayba sebep olmakla suclanmistir Rumsfeld savastan once zirh aparat uretiminin cok az oldugunu firmanin elde bulunan araclar icin yetecek sayida zirhi ancak uzun bir surede imal edebilecegini aciklamistir Araclara neden daha once bu zirhlarin takilmadiginin sorulmasi uzerine ise bu zirhlarin Irak Ordusu ile yapilan cephe savasi sirasinda araclara takilmasinin gerekmedigini ancak duzenli ordu ile yapilan savasin sona ermesi ve ordunun Irak i isgali ile artan gerilla saldirilarinin bu ihtiyaci ortaya cikarttigini belirtmistir Araclara takilmakta olan zirhlar ortalama 680 ila 900 kilo arasinda olup araci agir top atesi haricindeki her turlu saldirilara karsi korumaktadir Bununla beraber artan agirliktan oturu araclarin devrilmesine veya yoldan cikmalarina sebep olmakta bu da arac icerisindeki yolcularin hayatlarini riske atmaktadir Arac uzerine takilan gelismis zirh arapati HMMWV leri yanlardan gelen her turlu saldirilara karsi korumakla beraber ozellikle aracin alt kesiminden gelen saldilarda bu koruma cok az olmaktadir Ozellikle kara mayinlarina ve EYP ile yapilan saldirilarda arac icerisindeki murettebat olumsuz etkilenmekte ve kayiplari arttirmaktadir M1151 modeli icin gelistirilmis baslica aparatlar ASK FRAG 5 ve FRAG 6 dir ASK ilk olarak Ekim 2003 tarihinde araclara takilmaya baslanmis olup ortalama 450 kg agirliktadir Armor Holdings firmasinin urettigi zirhin ortalama agirligi 340 kiloyu bulmaktadir Donanma Zirh Aparati The Marine Armor Kit MAK ise 2005 yili Ocak ayindan itibaren M1114 lere takilmaktadir Ancak bu zirh aparati aracin toplam agirligini arttirmaktadir FRAG 5 son olarak gelistirilen zirh aparati olarak arac icerisindekilere iyi bir koruma saglamakla beraber hala patlayici duzenekleri ile yapilan saldirilarda yeterli etkiyi saglamamaktadir FRAG 6 aparati hala gelistirilmekte olup yuksek korumanin yaninda oldukca agir bir maliyeti de beraberinde getirmektedir FRAG 5 aparati araca 450 kg yakin agirlik eklemekte ve aracin genisligini 60 cm artirmaktadir Kapilar o kadar agir olmaktadir ki ancak mekanik bir sistem ile acilip kapatilabilmektedir Gelismis zirha sahip HMMWV lerin icin baska bir sakinca da herhangi bir saldiri ve kaza sonucunda agir kapilarin mekanizmasinin bozulmasi ve murettebatin arac icerisinde mahsur kalmasidir Bu durum hem murettebati acik hedef haline getirmekte hem de yangin veya patlama durumlarinda kacmayi engellemektedir Bu durumdan kurtulmak icin arac menteseleri acil durumlarda acilmasi amaci ile kancali takilmakta bu durumda halka cekilerek kapi tamamen disari atilmaktadir Ilave olarak BAE firmasi tarafindan gelistirilen Vehicle Emergency Escape VEE Turkcesi Arac Acil Kacis pencerelerinden M1114 modelleri icin 1 000 adet siparis verilmistir Aracin ust kisminda bulunan makineli tufegi kullanan murettebat saldirilara oldukca acik bir hedef olmaktadir Bu sebepten oturu bu silahlarin on kismina Vietnam Savasi sirasinda da kullanilan M113 model ZPT araclarindakine benzer basit bir kalkan takilmistir ABD Ordusu su an BAE firmasindan daha iyi bir koruma saglayan modeller uzerine tasarimlar gelistirmesini istemistir Yeni sistemde silahci kalinligi 45 72 ila 60 96 cm arasinda degisen yuksek mukavemetli celik plakalar ve kursun gecirmez camlardan olusan bir platformdan ates etmektedir Bazi HMMWV ler ise CROWS adi verilen ve silahcinin silahi aracin arka koltugunda oturarak ateslemesini saglayan uzaktan kumanda sistemi ile donatilmistir Humvee ve uzerinde Raytheon karadan havaya fuze sistemi Paris Havacilik Fuari 2007 Alternatifleri Bazi kisiler hala Vietnam Savasi sirasinda kullanilan ve cok daha verimli olduklarini dusundukleri M113 turu paletli ZPT lerin catismalarda ve konvoylara eslik gorevlerinde kullanilmasini desteklemektedir Avrupa ve Guney Afrika ulkeleri ise farkli hafif zirhli araclari bu is icin kullanmaktadir Ornegin ABD bu is icin daha hafif zirha sahip ancak V yapisi sayesinde patlamalara karsi daha dayanikli Cadillac Gage model araclar uretmektedir 2007 yilinda Amerikan Deniz Piyade Kolordusundan yapilan aciklamalarda Irakta meydana gelen yuksek kayiplardan oturu bu ulkede gorev yapan HMMWV araclariyla yerdegistirilmek uzere birkac bin adet MRAP Mayina dayanikli baskin korumali zirhli arac alimina gidilecegini belirttilmistir Bunlar arasinda International firmasina ait MaxxPro BAE OMC firmasina ait RG 31 BAE firmasina ait RG 33 Force Protection firmasina ait Cougar ve Protected Vehicles Inc firmasina ait Golan Tekerlekli Zirhli Arac bulunmaktadir Bunun yaninda bu araclarin ciddi bir eksi tarafi da bulunmaktadir Bu zirh arttirimi sonucunda araclarin hava ile nakliyesinin imkansiz hale gelmesidir Ozellikle Afganistan gibi daglik ve yollarin her zaman acik olmadigi bolgelerde gorev yapan birlikler acisindan bu cok onemli bir sorundur Deniz Piyadelerine ait bir HMMWV Felluce Irak yakinlarinda yol denetiminde Aracin arkasindaki araca arkadan fazla yaklasilmamasi yazmaktadir Bircok durumda herhangi bir uyari olmaksizin ates acilmaktadir HMMWV Degisim programiInternational FTTS UV Concept HMMWV degisim programi Birlesik Devletler Ordusu ustlenilen ve su an halihazirda kullanilan AM General firmasina ait HMMWV araclarin degisimini kapsamaktadir HMMWV uretildikten sonra bircok defa degisime ugramis ve uretilme amaclarinin disinda taktiksel rollerde kullanilmistir ABD Ordusu bu araclarin kisa ve uzun donemde nasil degistirilecegine dair yogun calismalar icerisine girmistir Kisa vadede bu araclarin Mayina dayanikli baskin korumali MRAP programi cercevesinde degistirilmesi dusunulmektedir Uzun donemde ise bu araclarin Musterek Hafif Taktiksel Arac ve Gelecek Nesil Taktiksel Kamyon Sistemi programlari cercevesinde donusumune calisilmaktadir Bu sistemler icerisinde halihazirda kullanilan HMMWV lerin uretilecek yeni nesil araclarla degistirilmesi dusunulmektedir Su an deneme calismalari yapilan araclardan bazilari MillenWorks Light Utility Vehicle ve dir ModelleriHumvee ve haberlesme canagi Kismi HMMWV modelleri M56 Coyote Duman Jeneratoru Bu arac kasasinda bulunan sis jeneratoru yaydigi sis piyade birliklerini acik arazide dusman atesinden korumayi amacliyordu M707 HMMWV Knight Stiker Kesif birlikleri bunyesinde 24 saat boyunca gozetleme hedef yakalama ve yer belirleme gorevlerinde bulunuyordu M966 HMMWV TOW Aracta standart zirh ve TOW firlatma duzenegi bulunmaktadir Arac hem nakliye ve hem de gerektiginde dusman zirhlilarini TOW silahini kullanarak imha etmek gorevini yurutur TOW a ait silah kaidesi 360 derecelik yatay ve 20 10 dereceler arasinda dikey acilarda hareket edebilir Arac tam yuklu olarak dikey 60 derece yatay ise 40 derecelik acilara kadar tirmanabilir Su engellerinden aparatsiz olarak 75 sm aparat ile 150 santimetreye kadar gecebilir M996 Cankurtaran Aracin basit bir zirhi bulunmakta ve catisma bolgesinden yaralilari hastaneye tasimakta kullanilmaktadir M996 ve M996A1 modelleri daha ufak kasaya sahip olup 2 adet sedyeli veya 6 adet oturan yaraliyi tasima kapasitesine sahiptir Yaralilarin haricinde arac icerisinde surucu ve sihhiye elemani icin de yer bulunmaktadir M997 Cankurtaran M997 M997A1 ve M997A2 daha buyuk bir kasaya sahip olup 4 adet sedyeli veya 8 adet oturan yaraliyi tasima kapasitesine sahiptir Cankurtaranin isitma iklimlendirme sistemleri ile ve NBK saldirilara karsi korumasi bulunmaktadir M998 Kargo Birlik M998 ve M998A1 askeri amacli techizat malzeme veya birlik nakliyesi icin tasarlanmistir Aracin basit bir zirhi bulunmaktadir Kargo modeli ise 1100 kiloya kadar malzeme insan olarak ise 2 murettebat ve 8 tam techizatli askeri tasiyabilir M998 HMMWV Avenger M1025 Zirhli Tasiyici M1025 M1025A1 ve M1025A2 modelleri zirhli tasiyici olarak tasarlanmistir Bu araclarin 360 derecelik donus kabiliyetine sahip bir ray sistemi bunyesinde MK19 otomatik bomba atar M2 50 kalibre makineli tufek ve M60 model 7 62 mmlik makineli tufek takilabilmektedir M1026 Zirhli Tasiyici Vinc M1026 ve M1026A1 modelleri zirhli tasiyici olarak tasarlanmistir Bu araclarin 360 derecelik donus kabiliyetine sahip bir ray sistemi bunyesinde MK19 otomatik bomba atar M2 50 kalibre makineli tufek ve M60 7 62 mm lik makineli tufek takilabilmektedir M1025 serisinden farki bu araclarda vinc bulunmasidir M1035 Cankurtaran M1035 M1035A1 ve M1035A2 araclari herhangi bir zirhi olmayan ve sadece 2 adet yatan yaraliyi tasima kapasitesine sahiptir M1036 TOW ve Vinc Aracin basit bir zirhi ve TOW firlatma duzenegi bulunmaktadir M966 M966A1 ve M1121 modellerinden farki bu aracta vinc olmasidir M1037 S 250 Korunak Tasiyici Aracin basit bir zirhi ve arkasinda S250 model icerisinde elektrik ekipmani bulunan bir kasasi vardir Bu kasa icerisindeki murettebat ile toplamda 1634 kiloyu bulmaktadir M1038 Kargo Birlik Vinc M1038 ve M1038A1 askeri amacli techizat malzeme veya birlik nakliyesi icin tasarlanmistir Aracin basit bir zirhi bulunmaktadir Kargo modeli ise 1100 kiloya kadar malzeme insan olarak ise 2 murettebat ve 8 tam techizatli askeri tasiyabilir M998 serisinde tek farklari bu araclarda ilavten vinc olmasidir M1042 S 250 Kasa Tasiyici Vinc Aracin basit bir zirhi ve arkasinda S250 model icerisinde elektrik ekipmani bulunan bir kasasi vardir Bu kasa icerisindeki murettebat ile toplamda 1634 kiloyu bulmaktadir M1037 modelinde tek farki vinci olmasidir M1043 Zirhli Tasiyici Gelismis Zirhli M1043 M1043A1 ve M1043A2 modelleri balistik saldirilara karsi araclari koruyan ilave zirhla kaplanmistir Araclara 360 derecelik donus kabiliyetine sahip bir ray sistemi bunyesinde MK19 otomatik bombaatar M2 50 kalibre makineli tufek ve M60 7 62 mm lik makineli tufek takilabilmektedir M1044 Zirhli Tasiyici Gelismis Zirhli ve Vinc M1044 ve M1044A1 modelleri balistik saldirilara karsi araclari koruyan ilave zirhla kaplanmistir Araclara 360 derecelik donus kabiliyetine sahip bir ray sistemi bunyesinde MK19 otomatik bomba atar M2 50 kalibre makineli tufek ve M60 7 62 mm lik makineli tufek takilabilmektedir M1043 serisinden tek farki bu araclarda ilave olarak bir vincin bulunmasidir M1045 TOW Gelismis Zirh M1045 ve M1045A1 modelleri balistik saldirilara karsi araclari koruyan ilave zirhla kaplanmistir Ve araclarda TOW firlatma duzenegi bulunmaktadir M1046 TOW Gelismis Zirhli ve Vinc M1046 ve M1046A1 balistik saldirilara karsi murettebati ve muhimmati koruyan ilave zirhla kaplanmis ve TOW firlatma duzenegi ile silahlandirilmistir M1045 serisinden farki vincli olmasidir M1069 M119 105 mmlik Top Cekici Ordunun M119 obusu kullanmaya baslamasi ardindan bu topu cekmek icin gelistirilmistir Ayrica bu obuse ait muhimmati da tasimaktadir M1097 Agir M1097 M1097A1 ve M1097A2 basit zirha sahip malzeme techizat veya birlik nakliyesi icin tasarlanmistir Bu araclar 2 murettebat ve 8 tam techizatli askeri veya buna esdeger malzemeyi tasiyabilir Toplamda 2 tona yakin asker veya malzeme tasiyabilir M1097 Heavy HMMWV Avenger Sistem agir bir HMMWV ye monte edilen sallanti jiroskoplu bir kaideden olusmaktadir Taret uzerinde iki adet Stinger fuze firlatma zarfi ve her bir zarfin icerisinde dorder adet atesle ve unut turunde kizilotesi ultraviole gudumlu fuze bulundurmaktadir M1109 Gelismis Zirhli Gelismis zirh aracin yan ve alt kismina ilave edilmis olup bu sayede arac icerisinde bulunan murettebati kucuk kalibreli atesli silah ve mayin saldirilarina karsi korumayi amaclar HLONS Gelistirilmekte olan lazer silahi Arttirilmis Kapasiteli Modeller Kisaca EVC denilen Expanded capacity vehicle Turkcesi Arttirilmis kapasiteli tasit modeller aracin hareket guvenirlik ve randimaninda herhangi bir azalma olmaksizin daha yuksek tasima kabiliyetine sahip olarak tasarlanmis bir HMMWV sinifidir AM General firmasi 2005 yilindan itibaren M1151 M1152 ve M1165 modellerinin uretimine baslamistir Firma araclarin zirh ozelliklerini arttirmak icin ornegin M1114 ve M1116 modelleri icin merkezi Fairfield Ohioda bulunan O Gara Hess amp Eisenhardt Armoring Company firmasi ile ortak calismalar yapmaktadir M1113 M1113 modeline ait A2 tasarimi ordu tarafindan alinacak HMMWV olarak secilmistir Su an hizmette olan ECV ler ozel operasyon ve haberlesme tasiyicisi olarak kullanilmaktadir M1114 Artirilmis zihli tasiyici 1995 yilinda uretilen M1114 lerde arttirilmis kapasiteye sahip saseler kullanilmaya baslandi Ordu M1114 modelini farkli zirh secenekleriyle oncu askeri inzibat ve levazim birliklerinde ayrica patlayici imha araci olarak kullandi M1114 lerin zirhi murettebati 7 62 mm lik mermi 155 mm lik top sarapneli ve 6 kiloya kadar olan tanksavar mayini saldirilarina karsi korumaktadir M1116 Artirilmis zirhli HMWWV M1116 ise Birlesik Devletler Hava Kuvvetleri icin tasarlandi M1116 genisletilmis bagaj alani silahci icin zirhli taret gelistirilmis isitma ve iklimlendirme sistemlerine sahiptir M1121 TOW Arac murettebati ve muhimmati korumak icin zirhla kaplanmis ve TOW firlatma duzenegi ile silahlandirilmistir TOW fuze kaidesi 300 derecelik bir aci ile saga veya sola 20 10 derece dikey acilarda asagi veya yukari hareket eder Arac nakliye ve gerektiginde TOW silahini kullanarak zirhli araclari imha etmektir M1123 Agir Arac yeni takilan tamponu ile daha uzun bir goruntuye kavusmustur Arac 2 kisilik murettebat ve 8 yolcuyla beraber 2 tona yakin yuk tasiyabilir Toplamda 4000 kiloluk cekme kapasitesine sahip bir vinci bulunmaktadir M1145 Artirilmis zirhli HMWWV Arac ABD Hava Kuvvetleri icin hava saldirilari sirasinda destek ve hedef belirlemeye yardim icin tasarlanmistir M1151 serisi M1151 M1151A1 M1151A1 w B2 M1152P1 Cankurtaran M1151 serisi araclar standart HMMWV ye gore daha da gelistirilmis araclardir M1151 ve M1152 serisi araclarda sase agirlastirilmis ve motor bu saseye gore daha da gelistirilmistir Araca takip cikartilabilen zirh secenegi eklenmistir Bu zirh sayesinde bu araclar Gelismis Zirhli HMMWV ler ile ayni korumaya ulasmaktadir XM1151 ve XM1152 bu serideki araclara gore daha hafif yuksek randimanli 4X4 hava nakliyesine musait ve askeri nakliye ucaklarindan parasutle atilabilen taktiksel olarak cok basarili araclaridir Araclarin dizel motoru otomatik sanzimani ile 1050 kiloya kadar tasima kapasitesi vardir M1152P1 Cankurtaran ABD Ordusu 1317 adet cankurtarana ihtiyaci oldugunu aciklamistir Ilk teslimatlar Agustos 2007 tarihinde baslayacaktir Siparisin alimi 2010 yilinin Eylul ayinda sona erecektir Arac her turlu askeri ozellikten arindirilarak tum cevre kosullarinda yaraliya ilk mudahale yapabilecek hale getirilmistir M1152 serisi M1152 M1152A1 M1152A1 w B2 M1165 serisi M1165 M1165A1 M1165A1 w B3 Dort kapili HMMWV modeli araclar 2006 yilindan itibaren ordu servisine girmistir Bu model M1097A2 ve M1113 modellerinin yerine dusunulmektedir Packhorse M1097 troyler cekici modeli Scorpion Uzerinde 2B9 Vasilek 82mm lik otomatik havan takilmis model Bu agir Humvee saseli arac uzerindeki 2B9 Vasilyek 82mmlik otomatik havan topu ile catisma bolgesindeki Amerikan birliklerine destek saglamaktadir Bu arac 2004 yilinda Picatinny Arsenal inde gorev yapan ordu muhendisleri tarafindan tasarlanmistir Havan otomatik olarak tek veya ayni anda dortlu olarak ates edebilir Silahin etkili menzili 1000m azami menzili ise 4 000m yi bulmaktadir Aracin uzerinde bulunan havan gerektiginde yola yerlestirilen patlayicilari belirli bir menzilden imha edebilmektedir Kompozit HMMWV AM General firmasi tarafindan denemeleri yapilan aracta TPI Composites firmasi tarafindan gelistirilmekte olan yeni bir zirh kullanilmistir Aracin toplam agirliginin dusurulmesine calisilan projenin asil amaci tasita daha fazla zirh korumasi saglamaktir TPI tam kompozit zirh normal celik ve aluminyumdan uretilen zirhlara nazaran HMMWV lere 420 kiloya yakin hafiflik saglamaktadir Uluslararasi modeller Cin e ait Eastwind EQ2050 EQ2050 SQF2040 Bilinen en az iki Cin firmasinin General Motors firmasinin yardimiyla HMMWV kopyasi araclar uretmektedir Her iki HMMWV kopyasi aracta ABD de uretilen sase vites kutusu ve dizel motorlar kullanilmaktadir Bu iki firmadan biri olan Dongfeng Motor Corporation DFM General Motors Corporation ile birebir calisma icerisindedir Firmalar gelecekte buyuk bir kismini kendi topraklarinda uretecekleri parcalardan araclar uretebilecekleri aciklamistir Bunun en onemli nedeni Cin Halk Kurtulus Ordusunun firmalardan 100 yerli araclar istemesidir Yunan Ordusuna ait bir M1114GR HMMWV ve uzerinde 9M133 Kornet tanksavariYunanistan Yunan yapimi zirhsiz M1114 ELBO firmasi tarafindan uretilmektedir Arac uzerinde Rus yapimi 9M133 Kornet tanksavar fuzesi bulunmaktadir Arac bu fuzeye ait 10 adetlik tanksavar muhimmatini da bulundurmaktadir Israil firmasi olan Plasan ile Yunan ELBO firmalari zirhli HMMWV modelleri M1114GR ve M1118GR uretmektedir Plasan firmasi Portekiz Ordusu bunyesinde bulunan HMMWV icin zirh aparatlari tasarlamak ve uretmektedir Israil in Nasira sehrinde bulunan Automotive Industries firmasi Israil Savunma Kuvvetleri icin yeni nesil araclar tasarlamak ve uretmektedir Isvec yapimi MOWAG Eagle hafif zirhli araci ise kesif kurtarma eslik sinir denetlemesi ve polisiye gorevler icin kullanilmaktadir Ilk uretilen Eagle modellerinde HMMWV sasesi kullanilmis olup son uretilen araclarda son model Duro III sasesi kullanilmaktadir Bu araclarin NBK silah korumasi iklimlendirme tertibati ve zirhi bulunmaktadir Eagle uzerinde kullanildigi gorevlere gore farkli zirh korumalari ilave edilmektedir Eagle taretine elle veya kumanda ile kullanilabilecek farkli silahlar takilabilmektedir Turkiye de bir Otokar Cobra Turkiye ise Otokar Cobra adinda hafif zirhli arac uretmektedir Bu arac 4 ila 11 kisilik murettebati tam olarak koruyabilecek zirha sahiptir Cobra nin 7 degisik Personel veya Silah tasiyici modeli bulunmaktadir Ayni sekilde Cobra nin da taretine elle veya kumanda ile kullanilabilecek cok farkli silah secenekleri bulunmaktadir Istenilen durumlarda araca suda yuzmesini saglayacak aparat takilmaktadir Misir Arap Endustri Organizasyonu bunyesinde HMMWV ler uzerine TOW Milan veya HOT fuzeleri monte etmektedir Sahte HumveelerHumvee lerin populer olmasindan oturu uzerlerine takilacak bazi aparatlar ile Humvee benzeri araclar uretilmektedir Ancak bu aparatlar sifirdan bir Humvee yapmaktan cok sedan sinifi bir araci Humvee goruntusu vermeye yarar Birkac cesit aparat set olmasina ragmen bunlardan en cok meshuru Wombat daha bilinen adiyla HummBug dir Bu aparat ile donusturulen aracin ortalama fiyati 18 000 00 bulmaktadir Bu fiyat gercek bir Humvee 56 400 00 ya da Hummera oranla cok ucuz kalmaktadir Bazi yerel Filipinli firmalar gerceginden daha kucuk ama tam orantili sahte Humvee ler uretmektedir Bu araclar genellikle jeep veya ait ya da tamamiyle tam olcutlerinde sahte kamyonlar uzerine takilan masrafli benzinli veya dizel motorlardan olusmaktaydi Goruntude ayni Humvee benzeri ama ufak olan bu araclar sahibinin isteklerine gore fiyatlandirilmaktadir Benzer araclarHMV Koukidousya Rus Ordusu servisinde bulunan HMMWV modeli Toyota firmasi tarafindan HMMWV tasarimina cok benzeyen Toyota Mega Cruiser modeli uretilmistir Bu aracin Japon Savunma Gucleri icin uretilen askeri versiyonuna Koukidousya adi verilmistir Bir Hint firmasi olan Mahindra ise adinda HMMWV turunde bir aracin uretilmesine calismaktadir Tasarim maliyeti asagi yukari 10 milyon ABD dolarini bulmaktadir Axe Fotograflari30 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hindistanin Tata Motors firmasi ise Hindistan Ordusu icin LSV Light Specialist Vehicle adinda bir arac uzerine calismaktadir Ispanyol firmasi VAMTAC aracini uretmektedir Ukrayna firmasi Kharkiv Morozov tasarim burosu adiyla HMMWV benzeri bir arac uzerinde calismalar yapmaktadir Kullanildigi ulkelerABD ordusu disinda kullanildigi ulkeler Afganistan 213 ABD toplamda Afgan Ulusal Ordusu icin 2500 adet arac sozu verildi Arnavutluk 300 Arjantin EA 34 FAA 6 Jandarma 12 ve IMARA 140 Bosna Hersek Az sayida arac Irak ta kullanilmak icin siparis edildi Cezayir 200 Cin Cekya 601nci Ozel Kuvvetler Gucleri bunyesinde Danimarka 30 arac TOW ile silahlandirilmis Dominik Cumhuriyeti Ekvador Tahminen 30 arac Ekvator deniz piyadeleri tarafindan kullaniliyor Fas 6500 Hirvatistan 12 adet Afganistanda gorev yapan BM gucleri icin siparis edildi Iran 10 20 yeni Irak Ordusundan alindi Irak Yeni Irak Ordusu ve Irak Guvenlik Gucleri tarafindan Ispanya Deniz piyadeleri bunyesinde kara kuvvetleri URO VAMTAC aracini kullanmaktadir Israil 2000 Kolombiya 400 Kosova 50 80 adet Kosova Polisi ve Kosova Koruma Kolordusu Letonya Lubnan 285 Litvanya Luksemburg Makedonya 56 Meksika 3 638 Misir 1000 Filipinler 300 Polonya 217 Portekiz Romanya 8 50 100 gelecekte Sirbistan 50 ozel olarak gelistirilmis antiteror ekibi PTJ bunyesinde Slovenya 30 Sili 200 Tayland Ukrayna 10 arac ABD tarafindan Kosovada gorev yapan Polonya Ukrayna Baris Gucune bagislanmistir Venezuela M 1097A1 Yunanistan 500 Yunanistanda ELBO tarafindan AM General lisansi ile uretildi Ayrica bakiniz Cinliler tarafindan uretilen arac Lamborghini Cheetah Italyan firmasi tarafindan gelistirilen HMMWV modelinin atasi Otokar Cobra hafif zirhli HMMWV parcalarindan faydalanan arac Surucusuz HMMWV deneme tasarimi Kaynakca 24 Nisan 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Haziran 2008 Arsivlenmis kopya 6 Eylul 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 16 Subat 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2008 RESET of the US Army s Vehicle Fleet Continues Defense Industry Daily 13 Subat 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2008 67M for HMMWV Recap Program Defense Industry Daily 6 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2008 NBC Boost for armored Humvee output Conflict in Iraq MSNBC com 13 Aralik 2004 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2008 28 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 7 Kasim 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 28 Agustos 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 7 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 24 Mart 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 12 Eylul 2007 tarihindeWayback Machine sitesinde https web archive org web 20070912101321 http www globalsecurity org military systems ground mak htm arsivlendi Marine Armor Kit MAK Thousands of Army Humvees Lack Armor Upgrade washingtonpost com 16 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2008 Humvee May Get Armor Performance Boost 19 Agustos 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2008 27 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 Humvee Doors Trap Troops 10 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2008 10 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 26 Agustos 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 1 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 20 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 8 Agustos 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 4 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 21 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 7 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 7 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 7 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 7 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 11 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 11 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 7 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 7 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 7 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 7 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 7 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 7 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 7 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 7 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 11 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 7 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 7 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 7 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 7 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2008 28 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 a b c Arsivlenmis kopya 11 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 10 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 12 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2008 26 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mart 2008 15 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 28 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 30 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 28 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 17 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 22 Agustos 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 7 Ocak 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 26 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2008 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Humvee ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir AM General Firmasina ait web sayfasi8 Subat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde HMMWV Technical Manuals 26 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Army fact file12 Aralik 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde HMMWV modelleri ozellikleri ve resimleri 6 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ele gecirilmis ve Belgradda sergilenen HMMWV 16 Subat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde
Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
