Hac (Arapça: حَجّ), Müslümanlar için kutsal olan Mekke çevresinde Kâbe ve diğer kutsal yerlerin ziyaret edilmesi ve ilgili dinî gerekliliklerin yerine getirildiği ibadettir.
Hac; Kâbe'nin yanı sıra diğer bazı kutsal yerlerin birlikte ziyaret edilmesi, umre ise sadece Kâbe ziyareti olarak tanımlanır. Hac; Kur'ân'da Hac Sûresi'nin 28. âyetinde Müslümanların çeşitli yararlar için Kutsal Ev'i ziyareti olarak tarif edilir.
Mikat; hacca başlarken ihram giyilen, bitişinde de çıkartılan, Harem hudutlarını belirleyen yerlere denir. Hacda Kâbe ziyaret edilir, tavaf yapılır, Safâ ile Merve arasında say yapılır, Arafat'da vakfe yapılır, Mina'da şeytan taşlanır ve kurban kesilir.
Hacca icra şekline göre farklı isimler verilmiştir. , hac ve umrenin ayrı ayrı ihramla yapılmasıdır. Umre yapılmayan hacca ifrad haccı, umre ile haccın aynı ihramda yapılmasına ise denilmektedir.
İslam dünyasının hac günü Kurban Bayramı'na denk gelen 10 Zilhicce’dir. Hacı olmayı arzu edenler Kurban Bayramı'ndan 3 gün önce Mekke’ye gider. Kurban Bayramı'nın öncesinde arife gününden bir gün önce Arafat’a gidilir ve orada kalınır.
Tarihçe
Hac islam öncesi toplumunda da icra edilen bir tapınma şekliydi. Araplar Haram aylar adını verdikleri ve nesi' uygulamasıyla yılın hep aynı mevsimine denk getirdikleri belirli aylarda (zilkade, zilhicce, muharrem) savaş yapmazlar ve bu ayları hac, panayır ve ticaret için kullanırlardı. Araplar bu hac sırasında Kâbeyi ve kutsal yerleri ziyaret eder, ilâhları yüceltir,kurbanlar keserek kanlarını onlara sürerler, etlerini de diğer ziyaretçilere dağıtırlardı. Araplar Hacerülesved'e de büyük saygı duyarlar, Safa ve Merve tepelerinde bulunan putları da ziyaret ederlerdi.
Harici video
İlyas Özkan İslam öncesi Kabe'ler, haram aylar, hac ziyaretleri ve bunların İslami yansımalarını anlatıyor.
İslam öncesi ve erken İslam tarihinde hac, kıble ve Kâbe'nin yerinin neresi olduğu konusu 1970'li yıllardan bu yana tartışılmaktadır. Arkeolojik araştırmalarda Mekke'nin rivayetlerin aksine yeni bir şehir olarak ortaya çıkışı, bilinen tarih kaynaklarında ve haritalarda adının 8. yüzyıl öncesinde geçmemesi, ticaret yolları üzerinde olmaması yanında tarım açısından arazinin uygunsuz oluşu, erken dönem İslam tarihi hakkında ipuçları veren Kur'an ve hadis rivayetlerinde tanımlanan bazı yer isimleri ve özellikleri ile Mekke coğrafi yapısının uyuşmaması araştırmacıları İslam'ın kökleri konusunda farklı arayışlara yöneltmiştir.
Muâviye'nin ölümü sonrasında çıkan iç karışıklıklarda Kâbe Yezîd'in askerlerince mancınıklar kullanılarak taşa tutulmuş, isabet alan karataş üç parçaya bölünmüş, Kâbe yıkılmıştır. Kanadalı arkeolog ve İslam tarihi araştırmacısı Dan Gibson'a göre sözü edilen yıkım bugünkü Mekke şehrinde değil, bundan yaklaşık 1200 kilometre kuzeyde, Petra'da gerçekleşmişti. Araştırmalarında ulaştığı en eski camilerin kıble duvarlarının Petra'yı göstermeleri nedeniyle, bu bulgularla ayet, hadis ve siyer kaynaklarındaki diğer ipuçlarını bir araya getiren Gibson Muhammed'in Petra'da yaşamış ve buradan Medine'ye göç etmiş olduğu sonucuna ulaşmıştır. Ona göre Kur'an'da bahsedilen “bekke” veya “mekke” sözcükleri de Petra'yı ifade ediyordu. Müslümanların ilk kıblesi de Kudüs'teki Mescid-i Aksa değil Petra'da Al-Lat tapınağı olarak kullanılan kübik yapı olmalıydı. Gibson Petrada Haccın nasıl başladığını ve icra şeklini anlattığı bir video yayınladı.
Harici video
A&I 14 Petra Pilgrimage (Gibson Petra'da haccın yapılışını anlatıyor), İngilizce
Bu yapı Müslümanların iç savaşlarından birisi olan Abdullah b. Zübeyr ayaklanması sırasında mancınıklarla yıkılmış, İbni Zübeyr karataşı diğer kutsal eşyalarla birlikte alarak Emevi saldırılarından uzakta, bugünkü Mekke'nin bulunduğu yere taşımış, yeni tapınağı burada inşa etmişti. Emevilere karşı Abbasilerin desteğini kazanan yeni mekan birkaç yüzyıllık bir geçiş dönemi sonunda tamamen benimsenmiş, yeni yapılan camilerin yönü Mekke'ye dönük olarak inşa edilmeye başlanmış, Mekke Müslümanların yeni hac merkezi olmuştur.
Harici video
The Sacred City (2016) (Kutsal Şehir), Türkçe
Minyatür, Muhammed'in Hacerü'l-Esved'i selde yıkıldığı için yeniden yapılan Kâbe'ye yerleştirme hikâyesi, taşı yerine yerleştirme onuru paylaşılamamış ve konu Muhammed tarafından çözülmüştür.
İslâmi anlatımlarda hac ve ritüeller İbrâhim'e dayandırılır: "İbrahim, eşi Hâcer ve henüz bir bebek olan oğlu İsmâil ile Filistin'den Mekke'ye gider ve onları orada bırakır. Hacer, çölde azıksız ve susuz kalarak önce Safa tepesine sonra Merve tepesine çıkıp etrafı araştırır. Vadiye inince İsmail'i bulamaz, iki tepe arasında 7 kere koşar ve sonunda İsmail'i bulur. İsmail ayağı ile kumu deşelemiş ve zemzem adı verilen suyu çıkartmıştır. İbrahim seneler sonra Filistin'den onların yanına gelir. Rüyasında İsmail'i kurban etmesi istenir. Mina'ya İsmaili kurban etmeye giderken giderken şeytan ona musallat olur. Şeytanı taşla kovar. Sonra şeytan İbrahim'in karısı Hâcer'e musallat olur. Hacer de şeytanı taşlar. İsmail'e yanaşır, o da taşla kovar. İbrahim tam İsmail'i kurban edecekken gökten bir koç indirilir ve İsmail kurtulur.
İbrahim ile İsmail Kâbe'yi inşa ederler. İbrahim'in inşaat sırasında üzerine çıktığı taştaki ayak izine denir. Kabe tamamlanınca köşesine Hacerülesved'i haccın başlangıç ve bitişini göstermek üzere yerleştirdiler. İbrahim'den sonra Kâbe'nin içine putlar yerleştirilir ve putperestlerin hac yeri olur."
İlk İslam haccı Ebû Bekir'in hac emirliğinde hicretin 9., ikincisi ise bir yıl sonra Peygamberin ilk ve son haccı olan Vedâ Haccı ile gerçekleştirilmiştir.
Osmanlılar zamanında peygamberin zamanında da uygulanmış olan hac yöneticiliği işini Osmanlılar yürütmüştür. Surre eminliği veya Surrei Hümayun adıyla bilinen bu kurum, İstanbuldan törenlerle gönderilir, Mekke ve Medine'ye gönderilen hediye ve yardımların denilen yardımları yerlerine ulaştırarak dağıtılmasını sağlardı. Hacca gidenler uğurlanır, dönüşte karşılanır ve tebrik edilirdi. Hacı evinde tehniye merasimi yapılırdı. Misafirlere hacdan getirilen zemzem suyu dağıtılırdı. Osmanlı İmparatorluğunun çökmesiyle surre tarihe karıştı.
Osmanlı zamanında İstanbul-Mekke arası gidiş dönüş 8 ayı bulmaktaydı. 19. yüzyıl başlarına kadar hac ulaşımı at, katır ve deve sırtında yapılırdı. 1869'da Süveyş Kanalı'ndan gemiyle, 1908'de Hicaz hattından trenle gidilmeye başladı.
Cem Sultan dışında Selçuklu ve Osmanlı sultanlarının hiçbiri hacca gitmemiştir. Şeyhülislamlar padişahlara hac lazım değildir diye fetva vermişlerdi. Türkiye cumhurbaşkanlarından Cevdet Sunay ile Kenan Evren umre yapmışlar, Turgut Özal ve Necmettin Erbakan hac yapmışlardır.
1947'lere kadar Türkiye'den hacca resmen izin çıkmadı. 1948'de döviz yokluğu gerekçesiyle hac yasaklandı, ancak 1949'da hac izni ile 7.000 kişi hacca gitti. 12 Mart döneminde de hacılar Mekke'ye gidemedi. 1979'a kadar isteyen her kişi veya kurum hac seyahati düzenleyebilirdi, bu tarihten sonra hac işini Diyanet İşleri Başkanlığı organize etmeye başladı. DİB her yıl kura usulüyle hacı adayları belirlemektedir.
Hacdaki kalabalık ve sıkışma sebebiyle 1990 yılında el-Muaysem tünelinde 1426 kişi ezilerek öldü. Hacı sayısının kapasiteleri zorlaması sebebiyle Suudi Arabistan 1988'de hacda kontenjan uygulaması başlatmıştır. Her ülkenin nüfusuna göre hacı kafilesi olmaktadır.
Dini kaynaklarda
Haccı da, umreyi de Allah için tamamlayın. Eğer engellenmiş olursanız artık size kolay gelen kurbanı gönderin. Bu kurban, yerine varıncaya kadar başlarınızı tıraş etmeyin. İçinizden her kim hastalanır veya başından rahatsız olursa fidye olarak ya oruç tutması, ya sadaka vermesi, ya da kurban kesmesi gerekir. Güvende olduğunuz zaman hacca kadar umreyle faydalanmak isteyen kimse, kolayına gelen kurbanı keser. Kurban bulamayan kimse üçü hacda, yedisi de döndüğünüz zaman tam on gün oruç tutar. Bu, ailesi Mescid-i Haram civarında olmayanlar içindir. (Bakara: 196)
"Sayılı günlerde Allah’ı anın. Kim iki gün içinde acele edip dönerse, ona günah yoktur. Kim geri kalırsa, ona da günah yoktur. Bu, Allah’a karşı gelmekten sakınanlar içindir. Allah’a karşı gelmekten sakının ve onun huzurunda toplanacağınızı bilin. (Bakara: 203)
"Onda apaçık deliller, Makam-ı İbrahim vardır. Oraya kim girerse, güven içinde olur. Yolculuğuna gücü yetenlerin haccetmesi, Allah’ın insanlar üzerinde bir hakkıdır." (Âl-i İmrân: 97)
"İnsanlar arasında haccı ilan et ki, gerek yaya olarak, gerek uzak yollardan gelen yorgun develer üzerinde sana gelsinler. Gelsinler ki, kendilerine ait bir takım menfaatlere şahit olsunlar ve Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği hayvanlar üzerine belli günlerde Allah’ın adını ansınlar. Artık onlardan siz de yiyin, yoksula fakire de yedirin." (Hac Sûresi: 27-28)
"Şüphesiz Allah haccı farz kıldı, haccı ifa ediniz."
Hac ibadetinin gerekliliği ile ilgili ayetler Kur'an'da Hac suresinin 27. ve 28. ayetlerindedir. Haccın ne şekilde yapılacağı ve Hac ile Umre arasındaki fark Bakara 203. ayetine ait yorumlardan elde edilir. Ayette geçen, iki gün içerisinde dönüş tümcesi Diyanet'e göre Mina'dan Mekke'ye dönüşü ifade eder. Hac ve Umre ibadetini engellenip de yapamayanlar için bir kurban gönderilmesi ifadesi kurbanın Kutsal Ev olan Kâbe'ye gönderilmesi olarak anlaşılmıştır.
Ayette geçen "acele ederek" ifadesinden Hacda Mina'dan Mekke'ye dönüşün en az iki gün olarak gerçekleştirilmesi gerektiği, Bakara 203. ayetteki "sayılı günler" ifadesi ise "teşrik günleri" olarak anılan Zilhicce ayının, 9,10,11,12 ve 13. günleri olarak anlaşılmıştır.
Kur'an da hac 'Yolculuğuna gücü yetenlerin' üzerine Allah'ın bir hakkı olarak haccetmeleri gerektiği ifade edilir. Fakat İslam dini bilginleri yorumlarında, kişinin hac ile dinen yükümlü olmasını bazı şartların sağlanmış olmasına bağlarlar, bunlar güvenlik ve ulaşım dışında kişinin;
Müslüman olmak,
Erginlik çağında bulunmak,
Akılı olmak,
Hür olmak,
Hac masraflarını karşılamaya gücü yetmek. Yani hacdan dönünceye kadar hanımı, küçük çocuğu ve hizmetçinin geçimine yetecek şeylerden başka kendisinin gidiş ve dönüşüne, satın alacağı ve yolcu olarak kiralayacağı şeylere yetecek imkâna sahip bulunması gerekir,
Öte yandan haccın farz olduğunu da bilmesi icap eder ki, bu şart, dâr-ı harbde Müslüman olanlara mahsustur.
Şeriat hukukunda namaz, oruç, zekât gibi farz kabul edilen dini hükümleri yapmayanlar veya terkedenler için belirli cezalar öngörülür iken hac yapmayanlar için benzer yaptırımlardan söz edilmez.
Alevî anlayışı diğer ibadetlerde olduğu gibi hac ile ilgili ritüellere de biçimsel olarak karşı çıkmakta, Tanrıya yönelimin gönülden yapılması gerektiği, şekil ve yer ile ilgili olmadığı öğretisini savunmaktadır. Alevilere göre Muhammed tavaf, Hacerülesved'e saygı gibi pagan dönem davranışlarını Arapların gönlünü kazanmak için, geçici ve taktik davranışlar olarak yapmıştır ve aslında hiç önemsememiş ve bunlara saygı duymamıştır. Aleviler bu ritüellerin Sünni-ortodoks islam tarafından içselleştirilerek süreğen hale getirilmesini de yanlış bulurlar.
Uygulama zamanı ve şekli
Kur'anda haccın zamanı ile ilgili iki deyim bulunur. Tevbe suresi 36. ayetindeki Haram aylar ve bakara 197. ayetteki hac ayları ifadesi.
6 Eylül 1927 tarihli Servet-i Fünun dergisinde Hac ibaretini gösteren fotoğraflardan."Şüphesiz Allah'ın gökleri ve yeri yarattığı günkü yazısında, Allah katında ayların sayısı on ikidir. Bunlardan dördü haram aylardır. İşte bu Allah'ın dosdoğru kanunudur. Öyleyse o aylarda kendinize zulmetmeyin."
"Hac (ayları), bilinen aylardır. Kim o aylarda hacca başlarsa, artık ona hacda cinsel ilişki, günaha sapmak, kavga etmek yoktur."(Bakara: 197)
Bu ifadeler haccı tek bir ay ile sınırlandırmadığı halde günümüzdeki uygulamaya göre hac Zilhicce ayında ihrama girerek arefe günü Arafat Dağı'nda vakfe yapmak, sonra da Kâbe'yi etmek şeklinde anlaşılmakta ve uygulanmaktadır.
Müslümanlar hac vazifelerini yerine getirirken, 1910
Uygulama
6 Eylül 1927 tarihli Servet-i Fünun dergisinde Hac ibaretini gösteren fotoğraflardan.İhram, erkekler için izar ve rida denilen iki parçalık örtüdür. Kadınların ihramı ise kendi giysileridir. Bu ihrama girmeden hacı adayları, mikat noktalarından geçemezler. Mikat, Mekke'nin etrafındaki ihram sınırları demektir ki, bu sınırlardan ihramsız geçilmez.
Mekke'ye inen hacı adayları evlere yerleşir ve Umre yaparlar. Kabe ziyareti ve tavaf yapılır, zemzem içilir, Safa ile Merve arasında 7 kere gidip dönülür (Say). Saydan sonra saçlar kesilerek ihramdan çıkılır ve umre bitmiş olur. Hac için tekrar ihrama girinceye kadar hac yasakları kalkmıştır.
Hacc; Zilhicce'nin 9'unda, arefe günü tekrar ihrama girilir. Güneşle birlikte Arafat Dağı'nda vakfeye gidilir. Bütün gün telbiye (Lebbeyk Allahümme lebbeyk, lebbeyke la şerikeleke lebbeyk, innel hamde ven nimete leke vel mülk, la şerike lek) tesbih ve ibadetle geçirilip, güneş battıktan sonra yaya olarak 3 saatlik mesafede olan Müzdelife'ye geçilir ve orada gecelenir. Kurban Bayramının ilk günü olan ertesi gün güneş doğmadan Mina'ya hareket edilir. Burada şeytan taşlanır, kurban kesilir. Üç gün Mina'da kalınır veya ilk gün sonunda Mekke'ye dönülerek ziyaret tavafı (Kabe'yi 7 kere dönmek) ve say yapılarak hac tamamlanmış olur.
Hac bittikten sonra isteyen istediği kadar tavaf ve umre yapabilir. İsteyen hacılar bayramın kalan günlerinde yine Cemerat (cemreler, şeytan)'a giderek şeytan taşlar ve taşlama 70 taşa bağlanır. Medine'yi ziyaret etmeyenler Medine'yi ziyaret ederler. Son bir tavaftan sonra herkes memleketine döner.
Edebiyatta Hac
Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi, Şair Nabi'nin Tuhfetülharemeyni, Bedii Şehsuvaroğlu'nun Hac Yolu, Emel Esin'in Lebbeyk Hac Hatıraları, Necip Fazıl Kısakürek'in Hacdan Çizgiler, Renkler ve sesleri, Cenab Şahabeddin'in Hac Yolunda'sı, Malcolm X'in hac yolculuğu notları en meşhur hac edebiyatıdır.
Malcolm X'in hayatında hac önemli bir dönüşümdür. Şöyle yazar: "Hiç böyle bir şeye şahit olmamıştım. Böyle sıcak kucaklaşmalara, bu kutsal yerde yaşanan, ırkları ve renkleri ne olursa olsun gerçek kardeşlik gösterilerine... Geçen bir hafta içinde etrafımdaki her renkten insanın sergilediği bu cana yakınlık karşısında söyleyecek söz bulamıyorum... Sizler, belki de bu sözcüklerin benden gelmesine şaşıracaksınız. Fakat bu kutsal ziyarette gördüğüm, tecrübe ettiğim şeyler beni sahip olduğum tüm eski düşüncelerimi yeniden gözden geçirmeye ve takındığım birçok tavrı bir kenara atmaya zorluyor... Amerika, İslam'ı anlamak zorunda. Çünkü toplumdan ırk problemini silen tek din o...Kahire'den Cidde'ye, kutsal şehir Mekke'ye kadar gözleri mavinin mavisi, saçları sarının sarısı, derisi beyazın beyazı olan insanlarla aynı tabaktan yemek yedim, sözlerinde Nijerya'nın, Sudan'ın, Gana'nın Afrikalı müslümanların sözlerindeki kardeşliği, içtenliği hissettim." (Malcolm X ve Malcolm X Konuşuyor'dan naklen.)
^"Kur'ân, Hac Sûresi 28. Âyet / Diyânet Me'âli". 31 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Temmuz 2023.
^(PDF). 21 Ekim 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2014.
^"Arşivlenmiş kopya". 13 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2014.
^(PDF). 24 Ekim 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2017.
^Holland, Tom; In the Shadow of the Sword; Little, Brown; 2012; s. 303: ‘Otherwise, in all the vast corpus of ancient literature, there is not a single reference to Mecca – not one’
^Crone, Patricia; Meccan Trade and the Rise of Islam, 1987, s. 7
^Orhan Gökdemir, Din ve Devrim, İstanbul: Destek Yayınları. 2010. s. 64
^Data on Gibson's biography taken from his Web pages, his book Qur'ānic Geography and the Amazon author information to this book: [1] 21 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., [2] 8 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., [3] 26 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., [4] 31 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Bayyiğit, Mehmet (1998). Sosyo-kültürel yönleriyle Türkiye'de hac olayı. Türkiye Diyanet Vakfı. ISBN .
Dış bağlantılar
Kur'an-ı Kerim ve Türkçe Meali19 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
İlgili belgeseller
Inside Mecca (National Geographic) 4 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hac Arapca ح ج Muslumanlar icin kutsal olan Mekke cevresinde Kabe ve diger kutsal yerlerin ziyaret edilmesi ve ilgili dini gerekliliklerin yerine getirildigi ibadettir 2010 yilinda Hac icin Mekke deki Mescid i Haram a giden MuslumanlarTanimlama ve terminolojiHac Kabe nin yani sira diger bazi kutsal yerlerin birlikte ziyaret edilmesi umre ise sadece Kabe ziyareti olarak tanimlanir Hac Kur an da Hac Suresi nin 28 ayetinde Muslumanlarin cesitli yararlar icin Kutsal Ev i ziyareti olarak tarif edilir Mikat hacca baslarken ihram giyilen bitisinde de cikartilan Harem hudutlarini belirleyen yerlere denir Hacda Kabe ziyaret edilir tavaf yapilir Safa ile Merve arasinda say yapilir Arafat da vakfe yapilir Mina da seytan taslanir ve kurban kesilir Hacca icra sekline gore farkli isimler verilmistir hac ve umrenin ayri ayri ihramla yapilmasidir Umre yapilmayan hacca ifrad hacci umre ile haccin ayni ihramda yapilmasina ise denilmektedir Islam dunyasinin hac gunu Kurban Bayrami na denk gelen 10 Zilhicce dir Haci olmayi arzu edenler Kurban Bayrami ndan 3 gun once Mekke ye gider Kurban Bayrami nin oncesinde arife gununden bir gun once Arafat a gidilir ve orada kalinir TarihceHac islam oncesi toplumunda da icra edilen bir tapinma sekliydi Araplar Haram aylar adini verdikleri ve nesi uygulamasiyla yilin hep ayni mevsimine denk getirdikleri belirli aylarda zilkade zilhicce muharrem savas yapmazlar ve bu aylari hac panayir ve ticaret icin kullanirlardi Araplar bu hac sirasinda Kabeyi ve kutsal yerleri ziyaret eder ilahlari yuceltir kurbanlar keserek kanlarini onlara surerler etlerini de diger ziyaretcilere dagitirlardi Araplar Hacerulesved e de buyuk saygi duyarlar Safa ve Merve tepelerinde bulunan putlari da ziyaret ederlerdi Harici videoIlyas Ozkan Islam oncesi Kabe ler haram aylar hac ziyaretleri ve bunlarin Islami yansimalarini anlatiyor Islam oncesi ve erken Islam tarihinde hac kible ve Kabe nin yerinin neresi oldugu konusu 1970 li yillardan bu yana tartisilmaktadir Arkeolojik arastirmalarda Mekke nin rivayetlerin aksine yeni bir sehir olarak ortaya cikisi bilinen tarih kaynaklarinda ve haritalarda adinin 8 yuzyil oncesinde gecmemesi ticaret yollari uzerinde olmamasi yaninda tarim acisindan arazinin uygunsuz olusu erken donem Islam tarihi hakkinda ipuclari veren Kur an ve hadis rivayetlerinde tanimlanan bazi yer isimleri ve ozellikleri ile Mekke cografi yapisinin uyusmamasi arastirmacilari Islam in kokleri konusunda farkli arayislara yoneltmistir Muaviye nin olumu sonrasinda cikan ic karisikliklarda Kabe Yezid in askerlerince manciniklar kullanilarak tasa tutulmus isabet alan karatas uc parcaya bolunmus Kabe yikilmistir Kanadali arkeolog ve Islam tarihi arastirmacisi Dan Gibson a gore sozu edilen yikim bugunku Mekke sehrinde degil bundan yaklasik 1200 kilometre kuzeyde Petra da gerceklesmisti Arastirmalarinda ulastigi en eski camilerin kible duvarlarinin Petra yi gostermeleri nedeniyle bu bulgularla ayet hadis ve siyer kaynaklarindaki diger ipuclarini bir araya getiren Gibson Muhammed in Petra da yasamis ve buradan Medine ye goc etmis oldugu sonucuna ulasmistir Ona gore Kur an da bahsedilen bekke veya mekke sozcukleri de Petra yi ifade ediyordu Muslumanlarin ilk kiblesi de Kudus teki Mescid i Aksa degil Petra da Al Lat tapinagi olarak kullanilan kubik yapi olmaliydi Gibson Petrada Haccin nasil basladigini ve icra seklini anlattigi bir video yayinladi Harici videoA amp I 14 Petra Pilgrimage GibsonPetra da haccin yapilisini anlatiyor Ingilizce Bu yapi Muslumanlarin ic savaslarindan birisi olan Abdullah b Zubeyr ayaklanmasi sirasinda manciniklarla yikilmis Ibni Zubeyr karatasi diger kutsal esyalarla birlikte alarak Emevi saldirilarindan uzakta bugunku Mekke nin bulundugu yere tasimis yeni tapinagi burada insa etmisti Emevilere karsi Abbasilerin destegini kazanan yeni mekan birkac yuzyillik bir gecis donemi sonunda tamamen benimsenmis yeni yapilan camilerin yonu Mekke ye donuk olarak insa edilmeye baslanmis Mekke Muslumanlarin yeni hac merkezi olmustur Harici videoThe Sacred City 2016 Kutsal Sehir TurkceMinyatur Muhammed in Haceru l Esved i selde yikildigi icin yeniden yapilan Kabe ye yerlestirme hikayesi tasi yerine yerlestirme onuru paylasilamamis ve konu Muhammed tarafindan cozulmustur Islami anlatimlarda hac ve ritueller Ibrahim e dayandirilir Ibrahim esi Hacer ve henuz bir bebek olan oglu Ismail ile Filistin den Mekke ye gider ve onlari orada birakir Hacer colde aziksiz ve susuz kalarak once Safa tepesine sonra Merve tepesine cikip etrafi arastirir Vadiye inince Ismail i bulamaz iki tepe arasinda 7 kere kosar ve sonunda Ismail i bulur Ismail ayagi ile kumu deselemis ve zemzem adi verilen suyu cikartmistir Ibrahim seneler sonra Filistin den onlarin yanina gelir Ruyasinda Ismail i kurban etmesi istenir Mina ya Ismaili kurban etmeye giderken giderken seytan ona musallat olur Seytani tasla kovar Sonra seytan Ibrahim in karisi Hacer e musallat olur Hacer de seytani taslar Ismail e yanasir o da tasla kovar Ibrahim tam Ismail i kurban edecekken gokten bir koc indirilir ve Ismail kurtulur Ibrahim ile Ismail Kabe yi insa ederler Ibrahim in insaat sirasinda uzerine ciktigi tastaki ayak izine denir Kabe tamamlaninca kosesine Hacerulesved i haccin baslangic ve bitisini gostermek uzere yerlestirdiler Ibrahim den sonra Kabe nin icine putlar yerlestirilir ve putperestlerin hac yeri olur Ilk Islam hacci Ebu Bekir in hac emirliginde hicretin 9 ikincisi ise bir yil sonra Peygamberin ilk ve son hacci olan Veda Hacci ile gerceklestirilmistir Osmanlilar zamaninda peygamberin zamaninda da uygulanmis olan hac yoneticiligi isini Osmanlilar yurutmustur Surre eminligi veya Surrei Humayun adiyla bilinen bu kurum Istanbuldan torenlerle gonderilir Mekke ve Medine ye gonderilen hediye ve yardimlarin denilen yardimlari yerlerine ulastirarak dagitilmasini saglardi Hacca gidenler ugurlanir donuste karsilanir ve tebrik edilirdi Haci evinde tehniye merasimi yapilirdi Misafirlere hacdan getirilen zemzem suyu dagitilirdi Osmanli Imparatorlugunun cokmesiyle surre tarihe karisti Osmanli zamaninda Istanbul Mekke arasi gidis donus 8 ayi bulmaktaydi 19 yuzyil baslarina kadar hac ulasimi at katir ve deve sirtinda yapilirdi 1869 da Suveys Kanali ndan gemiyle 1908 de Hicaz hattindan trenle gidilmeye basladi Cem Sultan disinda Selcuklu ve Osmanli sultanlarinin hicbiri hacca gitmemistir Seyhulislamlar padisahlara hac lazim degildir diye fetva vermislerdi Turkiye cumhurbaskanlarindan Cevdet Sunay ile Kenan Evren umre yapmislar Turgut Ozal ve Necmettin Erbakan hac yapmislardir 1947 lere kadar Turkiye den hacca resmen izin cikmadi 1948 de doviz yoklugu gerekcesiyle hac yasaklandi ancak 1949 da hac izni ile 7 000 kisi hacca gitti 12 Mart doneminde de hacilar Mekke ye gidemedi 1979 a kadar isteyen her kisi veya kurum hac seyahati duzenleyebilirdi bu tarihten sonra hac isini Diyanet Isleri Baskanligi organize etmeye basladi DIB her yil kura usuluyle haci adaylari belirlemektedir Hacdaki kalabalik ve sikisma sebebiyle 1990 yilinda el Muaysem tunelinde 1426 kisi ezilerek oldu Haci sayisinin kapasiteleri zorlamasi sebebiyle Suudi Arabistan 1988 de hacda kontenjan uygulamasi baslatmistir Her ulkenin nufusuna gore haci kafilesi olmaktadir Dini kaynaklardaHacci da umreyi de Allah icin tamamlayin Eger engellenmis olursaniz artik size kolay gelen kurbani gonderin Bu kurban yerine varincaya kadar baslarinizi tiras etmeyin Icinizden her kim hastalanir veya basindan rahatsiz olursa fidye olarak ya oruc tutmasi ya sadaka vermesi ya da kurban kesmesi gerekir Guvende oldugunuz zaman hacca kadar umreyle faydalanmak isteyen kimse kolayina gelen kurbani keser Kurban bulamayan kimse ucu hacda yedisi de dondugunuz zaman tam on gun oruc tutar Bu ailesi Mescid i Haram civarinda olmayanlar icindir Bakara 196 Sayili gunlerde Allah i anin Kim iki gun icinde acele edip donerse ona gunah yoktur Kim geri kalirsa ona da gunah yoktur Bu Allah a karsi gelmekten sakinanlar icindir Allah a karsi gelmekten sakinin ve onun huzurunda toplanacaginizi bilin Bakara 203 Onda apacik deliller Makam i Ibrahim vardir Oraya kim girerse guven icinde olur Yolculuguna gucu yetenlerin haccetmesi Allah in insanlar uzerinde bir hakkidir Al i Imran 97 Insanlar arasinda hacci ilan et ki gerek yaya olarak gerek uzak yollardan gelen yorgun develer uzerinde sana gelsinler Gelsinler ki kendilerine ait bir takim menfaatlere sahit olsunlar ve Allah in kendilerine rizik olarak verdigi hayvanlar uzerine belli gunlerde Allah in adini ansinlar Artik onlardan siz de yiyin yoksula fakire de yedirin Hac Suresi 27 28 Suphesiz Allah hacci farz kildi hacci ifa ediniz Islam Temel IbadetlerKelime i Sahadet Islam i tikadi Allah tan gayri ilah mevcut degildir ifadesi ile beyan olunur Islam in kabul ve tasdik edildigi anlamina gelen bu deyis Alemlerde hicbir tanri yoktur ama sadece Allah anlamina gelir ki O ndan baska tum olasi ilahlarin mevcud olabilecegi ihtimalini de dislamis olmaktadir Tevhit inancinin tasdikinden sonra da Muhammed in Allah nin Peygamberi oldugu Ve yine sehadet ederim ki Muhammed O nun kulu ve elcisidir ibaresiyle ikrar edilir Namaz Vakit Namazlari Sabah namazi صلاة الصبح Ogle namazi صلاة الظهر Ikindi namazi صلاة العصر Aksam namazi صلاة المغرب Yatsi namazi صلاة الليل Namaz صلاة العشاء Cuma namazi صلاة الجمعةDiger Namazlar Bayram namazi صلاة العيد Cenaze namazi صلاة الجنازة Teravih صلاة التراويح Nafile namazlar صلاة التسبيح Nafile namazlar صلاة التوبة Nafile namazlar صلاة التهجدAbdest Namaz Abdesti Boy abdesti TeyemmumKavramlar Ezan Kamet Iftitah tekbiri Ruku Secde Kiraat Tekbir Hutbe Kerahat vakti Turkce ezanZekat Zekat vermenin sartlari Zekat kimlere verilir Zekat kimlere verilmezOruc Islam da Oruc Farz Oruc Nafile Oruc Adak OrucuHac Islam da Hac Hac Sartlari Hac Nasil Yapilir Veda Hacci Umre gtdFikih ve yorumlamalarHac ibadetinin gerekliligi ile ilgili ayetler Kur an da Hac suresinin 27 ve 28 ayetlerindedir Haccin ne sekilde yapilacagi ve Hac ile Umre arasindaki fark Bakara 203 ayetine ait yorumlardan elde edilir Ayette gecen iki gun icerisinde donus tumcesi Diyanet e gore Mina dan Mekke ye donusu ifade eder Hac ve Umre ibadetini engellenip de yapamayanlar icin bir kurban gonderilmesi ifadesi kurbanin Kutsal Ev olan Kabe ye gonderilmesi olarak anlasilmistir Ayette gecen acele ederek ifadesinden Hacda Mina dan Mekke ye donusun en az iki gun olarak gerceklestirilmesi gerektigi Bakara 203 ayetteki sayili gunler ifadesi ise tesrik gunleri olarak anilan Zilhicce ayinin 9 10 11 12 ve 13 gunleri olarak anlasilmistir Kur an da hac Yolculuguna gucu yetenlerin uzerine Allah in bir hakki olarak haccetmeleri gerektigi ifade edilir Fakat Islam dini bilginleri yorumlarinda kisinin hac ile dinen yukumlu olmasini bazi sartlarin saglanmis olmasina baglarlar bunlar guvenlik ve ulasim disinda kisinin Musluman olmak Erginlik caginda bulunmak Akili olmak Hur olmak Hac masraflarini karsilamaya gucu yetmek Yani hacdan donunceye kadar hanimi kucuk cocugu ve hizmetcinin gecimine yetecek seylerden baska kendisinin gidis ve donusune satin alacagi ve yolcu olarak kiralayacagi seylere yetecek imkana sahip bulunmasi gerekir Ote yandan haccin farz oldugunu da bilmesi icap eder ki bu sart dar i harbde Musluman olanlara mahsustur Seriat hukukunda namaz oruc zekat gibi farz kabul edilen dini hukumleri yapmayanlar veya terkedenler icin belirli cezalar ongorulur iken hac yapmayanlar icin benzer yaptirimlardan soz edilmez Prof Bayraktar Bayrakli hac ibadetinde Kur anda da bahsedilmeyen seytan taslamaya yer olmadigini bunun bir hurafe oldugunu ifade etmistir Alevi anlayisi diger ibadetlerde oldugu gibi hac ile ilgili rituellere de bicimsel olarak karsi cikmakta Tanriya yonelimin gonulden yapilmasi gerektigi sekil ve yer ile ilgili olmadigi ogretisini savunmaktadir Alevilere gore Muhammed tavaf Hacerulesved e saygi gibi pagan donem davranislarini Araplarin gonlunu kazanmak icin gecici ve taktik davranislar olarak yapmistir ve aslinda hic onemsememis ve bunlara saygi duymamistir Aleviler bu rituellerin Sunni ortodoks islam tarafindan icsellestirilerek suregen hale getirilmesini de yanlis bulurlar Uygulama zamani ve sekliKur anda haccin zamani ile ilgili iki deyim bulunur Tevbe suresi 36 ayetindeki Haram aylar ve bakara 197 ayetteki hac aylari ifadesi 6 Eylul 1927 tarihli Servet i Funun dergisinde Hac ibaretini gosteren fotograflardan Suphesiz Allah in gokleri ve yeri yarattigi gunku yazisinda Allah katinda aylarin sayisi on ikidir Bunlardan dordu haram aylardir Iste bu Allah in dosdogru kanunudur Oyleyse o aylarda kendinize zulmetmeyin Hac aylari bilinen aylardir Kim o aylarda hacca baslarsa artik ona hacda cinsel iliski gunaha sapmak kavga etmek yoktur Bakara 197 Bu ifadeler hacci tek bir ay ile sinirlandirmadigi halde gunumuzdeki uygulamaya gore hac Zilhicce ayinda ihrama girerek arefe gunu Arafat Dagi nda vakfe yapmak sonra da Kabe yi etmek seklinde anlasilmakta ve uygulanmaktadir Muslumanlar hac vazifelerini yerine getirirken 1910Uygulama 6 Eylul 1927 tarihli Servet i Funun dergisinde Hac ibaretini gosteren fotograflardan Ihram erkekler icin izar ve rida denilen iki parcalik ortudur Kadinlarin ihrami ise kendi giysileridir Bu ihrama girmeden haci adaylari mikat noktalarindan gecemezler Mikat Mekke nin etrafindaki ihram sinirlari demektir ki bu sinirlardan ihramsiz gecilmez Mekke ye inen haci adaylari evlere yerlesir ve Umre yaparlar Kabe ziyareti ve tavaf yapilir zemzem icilir Safa ile Merve arasinda 7 kere gidip donulur Say Saydan sonra saclar kesilerek ihramdan cikilir ve umre bitmis olur Hac icin tekrar ihrama girinceye kadar hac yasaklari kalkmistir Hacc Zilhicce nin 9 unda arefe gunu tekrar ihrama girilir Gunesle birlikte Arafat Dagi nda vakfeye gidilir Butun gun telbiye Lebbeyk Allahumme lebbeyk lebbeyke la serikeleke lebbeyk innel hamde ven nimete leke vel mulk la serike lek tesbih ve ibadetle gecirilip gunes battiktan sonra yaya olarak 3 saatlik mesafede olan Muzdelife ye gecilir ve orada gecelenir Kurban Bayraminin ilk gunu olan ertesi gun gunes dogmadan Mina ya hareket edilir Burada seytan taslanir kurban kesilir Uc gun Mina da kalinir veya ilk gun sonunda Mekke ye donulerek ziyaret tavafi Kabe yi 7 kere donmek ve say yapilarak hac tamamlanmis olur Hac bittikten sonra isteyen istedigi kadar tavaf ve umre yapabilir Isteyen hacilar bayramin kalan gunlerinde yine Cemerat cemreler seytan a giderek seytan taslar ve taslama 70 tasa baglanir Medine yi ziyaret etmeyenler Medine yi ziyaret ederler Son bir tavaftan sonra herkes memleketine doner Edebiyatta HacEvliya Celebi nin Seyahatnamesi Sair Nabi nin Tuhfetulharemeyni Bedii Sehsuvaroglu nun Hac Yolu Emel Esin in Lebbeyk Hac Hatiralari Necip Fazil Kisakurek in Hacdan Cizgiler Renkler ve sesleri Cenab Sahabeddin in Hac Yolunda si Malcolm X in hac yolculugu notlari en meshur hac edebiyatidir Malcolm X in hayatinda hac onemli bir donusumdur Soyle yazar Hic boyle bir seye sahit olmamistim Boyle sicak kucaklasmalara bu kutsal yerde yasanan irklari ve renkleri ne olursa olsun gercek kardeslik gosterilerine Gecen bir hafta icinde etrafimdaki her renkten insanin sergiledigi bu cana yakinlik karsisinda soyleyecek soz bulamiyorum Sizler belki de bu sozcuklerin benden gelmesine sasiracaksiniz Fakat bu kutsal ziyarette gordugum tecrube ettigim seyler beni sahip oldugum tum eski dusuncelerimi yeniden gozden gecirmeye ve takindigim bircok tavri bir kenara atmaya zorluyor Amerika Islam i anlamak zorunda Cunku toplumdan irk problemini silen tek din o Kahire den Cidde ye kutsal sehir Mekke ye kadar gozleri mavinin mavisi saclari sarinin sarisi derisi beyazin beyazi olan insanlarla ayni tabaktan yemek yedim sozlerinde Nijerya nin Sudan in Gana nin Afrikali muslumanlarin sozlerindeki kardesligi ictenligi hissettim Malcolm X ve Malcolm X Konusuyor dan naklen Ayrica bakinizUmre Kabe Kible Zemzem Haram aylarKaynakcaDipnotlar Kur an Hac Suresi 28 Ayet Diyanet Me ali 31 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Temmuz 2023 PDF 21 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 8 Ekim 2014 Arsivlenmis kopya 13 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Ekim 2014 PDF 24 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Mart 2017 Holland Tom In the Shadow of the Sword Little Brown 2012 s 303 Otherwise in all the vast corpus of ancient literature there is not a single reference to Mecca not one Crone Patricia Meccan Trade and the Rise of Islam 1987 s 7 Orhan Gokdemir Din ve Devrim Istanbul Destek Yayinlari 2010 s 64 Data on Gibson s biography taken from his Web pages his book Qur anic Geography and the Amazon author information to this book 1 21 Mayis 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2 8 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde 3 26 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 4 31 Mayis 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dan Gibson Qur anic Geography 2011 Muslim Hac 412 Nesai Menasik 1 Ahmed b Hanbel II 508 17 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Ekim 2014 Arsivlenmis kopya 13 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Ekim 2014 Kur an Tevbe Suresi 37 Ayeti Diyanet Meali olu kirik baglanti Kullanilan kaynaklarBayyigit Mehmet 1998 Sosyo kulturel yonleriyle Turkiye de hac olayi Turkiye Diyanet Vakfi ISBN 978 975 389 326 8 Dis baglantilarKur an i Kerim ve Turkce Meali19 Eylul 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ilgili belgesellerInside Mecca National Geographic 4 Agustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde
Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İlyas Özkan İslam öncesi Kabe'ler, haram aylar, hac ziyaretleri ve bunların İslami yansımalarını anlatıyor.
