Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Haydaca ya da Hayda dili (kendilerince X̲aat Kíl, X̲aadas Kíl, X̲aayda Kil; İngilizce Haida; Rusça хайда), Kanada'nın Britanya Kolombiyası eyaletinin adasında (eski adı: Queen Charlotte Adası) ve Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin adasında Haydalar tarafından konuşulan izole dillerden ya da Na-Dene dillerinden tehlike altındaki Kızılderili dilidir. Na-Dene grubu içinde tek başına alt grupta toplanır. Diğer alt grubu Tlingitçe ile oluşturur. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 650 kişilik nüfustan 10 kadarı, Kanada'daki 1.100 kişilik nüfustan ise ancak 30 tanesi anadillerini konuşabiliyor. 1774 yılında Avrupalılarca ilk karşılaşmada nüfusları 15.000 olan Haydalar yeni getirilen salgın hastalıklardan kırılmış ve bugün ancak , ve köylerinde yaşamaktadırlar.
| Haydaca | |
|---|---|
| X̲aat Kíl, X̲aadas Kíl, X̲aayda Kil | |
| Ana dili olanlar | Kanada (Britanya Kolombiyası, ), ABD (Alaska, ) |
| Konuşan sayısı | birinci dil: 55 (1995) (tarih gerekli) |
| Dil ailesi | Varsayılan
|
| Yazı sistemi | Latin () |
| Dil kodları | |
| ISO 639-2 | hai |
| ISO 639-3 | [[ISO639-3:hai (makdodil) hdn (Kuzey) hax (Kuzey)|hai (makdodil) hdn (Kuzey) hax (Kuzey)]] |
Lehçeleri
2 lehçesi vardır ve her ikisi de ayrı diller olarak da sınıflandırılır. Dil bilgisi açısından çoğunlukla aynı olan lehçeler ancak fonolojik ve farklılıklar sergiler.
- Kuzey Haydacası
- Alaska (ya da Kaigani) Haydacası
- Masset (ya da North Graham Adası) Haydacası
- Güney Haydacası
- Skidegate Haydacası
- Ninstints Haydacası (tükendi)
Sınıflandırma
Haydacanın Tlingitçe ile genetik benzerliği olduğu ilk kez 1894 yılında Franz Boas tarafından öne sürülmüş, dil bilimci Edward Sapir de 1915 yılında Na-Dene dillerine dahil etmiştir. Bu sınıflandırma daha sonra aralarında Swanton, Pinnow, Greenberg ve Ruhlen'in bulunduğu dil bilimcilerce de kabul görmüştür. Bugün ise daha çok izole dil olarak sınıflandırılmaktadır.Dene-Yenisey dilleri ailesinin kurucusu olan Edward Vajda'ya göre Haydaca ile Na-Dene (Tlingit-Eyak-Atabask) dilleri arasında genetik bağ yoktur. Haydaca hariç Na-Dene dilleri ile Sibirya'daki Yenisey dilleri arasında benzerliğe dayanarak 2006-2010 yılları arasında Dene-Yenisey hipotezini geliştirmiştir. Bugün bu hipotez Alaska Yerli Dil Merkezi tarafından da desteklenmektedir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Haida, Northern". SIL International. 5 Şubat 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Kasım 2012.
- ^ "Haida, Southern". SIL International. 5 Şubat 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Kasım 2012.
- ^ . 9 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2012.
- ^ Lachler, Jordan (n.d.). "Haida Language Mainpage". 1 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mayıs 2008.
- ^ a b c d e f Enrico, John (2003). Haida Syntax. University of Nebraska Press.
- ^ a b Enrico, John (2004). "Toward Proto – Na-Dene". Anthopological Linguistics 46 (3): 229–302
- ^ Schoonmaker, Peter K.; Bettina Von Hagen, Edward C. Wolf (1997). The Rain Forests of Home: Profile Of A North American Bioregion. Island Press.
- ^ Edward Vajda (2008), The Siberian origins of Na-Dene languages, Dene-Yeniseic Symposium, University of Alaska, Anchorage, Feb. 29, 2008
- ^ Edward Vajda (2008), A Siberian link with Na-Dene languages 2 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Dene-Yeniseic Symposium, Fairbanks
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Haydaca ya da Hayda dili kendilerince X aat Kil X aadas Kil X aayda Kil Ingilizce Haida Rusca hajda Kanada nin Britanya Kolombiyasi eyaletinin adasinda eski adi Queen Charlotte Adasi ve Amerika Birlesik Devletlerine bagli Alaska eyaletinin adasinda Haydalar tarafindan konusulan izole dillerden ya da Na Dene dillerinden tehlike altindaki Kizilderili dilidir Na Dene grubu icinde tek basina alt grupta toplanir Diger alt grubu Tlingitce ile olusturur Alaska Yerli Dil Merkezine gore Alaska daki 650 kisilik nufustan 10 kadari Kanada daki 1 100 kisilik nufustan ise ancak 30 tanesi anadillerini konusabiliyor 1774 yilinda Avrupalilarca ilk karsilasmada nufuslari 15 000 olan Haydalar yeni getirilen salgin hastaliklardan kirilmis ve bugun ancak ve koylerinde yasamaktadirlar HaydacaX aat Kil X aadas Kil X aayda KilAna dili olanlarKanada Britanya Kolombiyasi ABD Alaska Konusan sayisibirinci dil 55 1995 tarih gerekli Dil ailesiVarsayilan HaydacaYazi sistemiLatin Dil kodlariISO 639 2haiISO 639 3 ISO639 3 hai makdodil hdn Kuzey hax Kuzey hai makdodil hdn Kuzey hax Kuzey 4 Hayda cografyasiLehceleri2 lehcesi vardir ve her ikisi de ayri diller olarak da siniflandirilir Dil bilgisi acisindan cogunlukla ayni olan lehceler ancak fonolojik ve farkliliklar sergiler Kuzey HaydacasiAlaska ya da Kaigani Haydacasi Masset ya da North Graham Adasi Haydacasi Guney HaydacasiSkidegate Haydacasi Ninstints Haydacasi tukendi SiniflandirmaHaydacanin Tlingitce ile genetik benzerligi oldugu ilk kez 1894 yilinda Franz Boas tarafindan one surulmus dil bilimci Edward Sapir de 1915 yilinda Na Dene dillerine dahil etmistir Bu siniflandirma daha sonra aralarinda Swanton Pinnow Greenberg ve Ruhlen in bulundugu dil bilimcilerce de kabul gormustur Bugun ise daha cok izole dil olarak siniflandirilmaktadir Dene Yenisey dilleri ailesinin kurucusu olan Edward Vajda ya gore Haydaca ile Na Dene Tlingit Eyak Atabask dilleri arasinda genetik bag yoktur Haydaca haric Na Dene dilleri ile Sibirya daki Yenisey dilleri arasinda benzerlige dayanarak 2006 2010 yillari arasinda Dene Yenisey hipotezini gelistirmistir Bugun bu hipotez Alaska Yerli Dil Merkezi tarafindan da desteklenmektedir Ayrica bakinizAlaska Yerli Dil MerkeziKaynakca Haida Northern SIL International 5 Subat 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Kasim 2012 Haida Southern SIL International 5 Subat 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Kasim 2012 9 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2012 Lachler Jordan n d Haida Language Mainpage 1 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mayis 2008 a b c d e f Enrico John 2003 Haida Syntax University of Nebraska Press ISBN 0 8032 1822 2 a b Enrico John 2004 Toward Proto Na Dene Anthopological Linguistics 46 3 229 302 Schoonmaker Peter K Bettina Von Hagen Edward C Wolf 1997 The Rain Forests of Home Profile Of A North American Bioregion Island Press ISBN 1 55963 480 4 Edward Vajda 2008 The Siberian origins of Na Dene languages Dene Yeniseic Symposium University of Alaska Anchorage Feb 29 2008 Edward Vajda 2008 A Siberian link with Na Dene languages 2 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dene Yeniseic Symposium Fairbanks