Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Haziran 2020) () |
Hidrojen siyanür, HCN formüllü inorganik bir bileşiktir. Endüstriyel ölçekte üretilen HCN, polimerlerden ilaçlara kadar birçok kimyasal bileşik için oldukça değerli bir öncüdür. Büyük ölçekli uygulamalar, sırasıyla madencilik ve plastikte kullanılan potasyum siyanür ve adiponitril üretimi içindir. Hidrojen siyanür, 25 °C'de kaynayan renksiz acıbadem kokusunda bir sıvıdır. Uçucu bir sıvı olduğundan, katı siyanür bileşiklerinden daha zehirlidir.
 | |||
| |||
 | |||
| Adlandırmalar | |||
|---|---|---|---|
Formonitril | |||
Diğer adlar Formonitril, Metannitril, Hidrosiyanik asit (genelde sulu çözeltisi için kullanılır), Prussik asit | |||
| Tanımlayıcılar | |||
| |||
3D model (JSmol) |
| ||
| ChemSpider |
| ||
| ECHA InfoCard | 100.000.747 | ||
| EC Numarası |
| ||
PubChem CID |
| ||
| UN numarası | 1051 | ||
CompTox Bilgi Panosu (EPA) |
| ||
| |||
| Özellikler | |||
| Molekül formülü | HCN | ||
| Molekül kütlesi | 27,0253 g/mol | ||
| Görünüm | Renksiz sıvı ya da gaz | ||
| Koku | Acıbademe benzer | ||
| Yoğunluk | 1,52 g/cm³ | ||
| Erime noktası | -13,29 °C | ||
| Kaynama noktası | 26 °C | ||
| Tehlikeler | |||
| GHS etiketleme sistemi: | |||
| Piktogramlar |     | ||
| NFPA 704 (yangın karosu) | | ||
| Parlama noktası | −17.8 °C | ||
| Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa). | |||
Buharı havadan hafiftir ve difüzyon kabiliyeti olduğundan, tavan ve duvarlardan geçebilir. Siyanolu hidrojenin, aldehit ve ketonlarla yaptığı siyanohidrin bileşikleri, bitkiler âleminde glukozit halinde bulunurlar. Organizmaya siyanür iyonu veririler ve siyanür zehirlenmelerine yol açarlar. 1 litre havada 1 mg HCN birkaç dakikada öldürebilir. Yetişkinde 50–60 mg HCN, 50-60 g şeftali çekirdeği, 50 g acıbadem veya acıbadem suyu (%0,1 HCN) yeterli öldürücü doz olarak bilinmektedir.
Tabiatta; acıbadem, erik, şeftali çekirdeği, (kayısı çekirdeği) ve kiraz çekirdeğinde bulunmaktadır. Pamuk ve yünlerin yanmasından da ortaya çıkabilir.
Yapısı
Hidrojen siyanür, karbon ve nitrojen arasında üçlü bağ bulunan doğrusal bir moleküldür. HCN'nin tautomeri, HNC, .
Toksisite
Zehirlenme belirtileri ve seyri
Hidrojen siyanür, fizyolojik 7,4 pH'de yalnız %1,6 oranında çözünür. Bu nedenle gerek emilişi (deriden de öldürücü dozlarda emilebilir), gerekse vücut içi membranlardan geçişi ultra çabuk olduğundan, sitokromoksidazı (solunum sistemi enzimi) hemen bloke eder. HCN buharı solunur ise etkisi bir iki saniye içinde görülür. Havada litre başına 0,2-0,3 mg (180-270 ppm) HCN miktarı çabuk öldürücü olup, 0,1/1 mg'lık (=90ppm) miktarı ise daha uzun sürede ölüme yol açar. 0,02-0,04 mg/L'deki (18-36 ppm) konsantrasyonda uzun süre solumada etkisizdir.
Toksikolojik araştırma
Birkaç damla mide sıvısı kan ile muamele edilirse kanın rengi turuncu-kırmızı olur. Organlar tartarik asit ile birleştirilir, perklorür ayrıştırılıp ve HCl ile karıştırılırsa mavi renk görülür. Organlarda bulunan hidrojen siyanürün ölüm sebebi olarak kabul edilmesi için 5-10 santigram olması gerekmektedir.
Deneysel açıklama
Tartarik asitle asitlendirilmiş örnek bir balona konur ve balonun ağzına takılan bir mantar yardımıyla, önce %0,2’lik guayak tentürü, sonra %0,2’lik bakır sülfat çözeltisi ile emprenye edilmiş bir filtre kağıdı sallandırılır. HCN çıkıyorsa kâğıdın rengi maviye döner.
Vücuttaki dönüşümü
Siyanür şiddetli biçimde oksijenli metabolizmayı bozar. Sitokrom oksidazdan, moleküler oksijen elektron taşıması bloke olur, çevresel oksijen gerilimi artar ve oksijenin hemoglobin tarafından bırakılması azalır. Aynı zamanda siyanür genellikle hızlı nefes alıp verme ile sonuçlanan atardamardaki kimyasal reseptörler daha fazla harekete geçer. Hasta merkezî solunum yetmezliğinden ölür. Bu HCN’in gaz olarak alınmasıyla gerçekleşir. Ağız yoluyla alındığında ise HCN ölümcül hâle gelebilir. Ancak siyanür bakteri içeren glukosidaz tarafından bağırsaklar yoluyla atılabilir.
Mitokondride bulunuşu
Mitokondri ATP’nin üretimi için gereken yapıları ve enzimleri içerir. ATP elektron taşıma sistemi ile birleşmiş oksidatif fosforilasyon aracılığı ile sitrik asit çeviriminde üretilir. Mitokondri, metabolizmayı kontrol eden O2, su ve elektrolit dengesi, pH, sıcaklık ve belli bazı mitokondrial reaksiyonların oluşması için gereken glikotik seviyeler gibi faktörlerin değişmesine duyarlıdır.
Mitokondrilerde bu bozucu değişiklikler yüzünden herhangi bir sistematik hücre yaralanmasında ikincil bir etkisi olarak ortaya çıkarlar. Bu sonuç olarak hücrede enerji gerektiren oluşumlar daha fazla ortaya çıkmasın diye ATP’nin oluşumunu bloke eder. Siyanür elektron taşıma sisteminin sitokrom oksidazını engeller, bu da stokromdan oksijene elektron taşınmasının kesintiye uğraması ve ATP oluşumunun bloke edilmesi anlamına gelir. Böylece hücre yeterli oksijeni alamayacak ve oksijen azlığından buna bağlı olarak da enerji eksikliğinden hücre ölecektir.
Kaynakça
- ^ "İnorganik bileşikler, İngilizce". 24 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mart 2014.
- ^ Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a08_159.pub2.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Hidrojen siyanur haber gazete kitap akademik JSTOR Haziran 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Hidrojen siyanur HCN formullu inorganik bir bilesiktir Endustriyel olcekte uretilen HCN polimerlerden ilaclara kadar bircok kimyasal bilesik icin oldukca degerli bir oncudur Buyuk olcekli uygulamalar sirasiyla madencilik ve plastikte kullanilan potasyum siyanur ve adiponitril uretimi icindir Hidrojen siyanur 25 C de kaynayan renksiz acibadem kokusunda bir sividir Ucucu bir sivi oldugundan kati siyanur bilesiklerinden daha zehirlidir Hidrojen siyanur AdlandirmalarSistematik IUPAC adiFormonitrilDiger adlarFormonitril Metannitril Hidrosiyanik asit genelde sulu cozeltisi icin kullanilir Prussik asitTanimlayicilarCAS numarasi 74 90 83D model JSmol Etkilesimli goruntuChemSpider 748ECHA InfoCard 100 000 747EC Numarasi 200 821 6200 821 6PubChem CID 768UN numarasi 1051CompTox Bilgi Panosu EPA DTXSID9024148SMILES C NOzelliklerMolekul formulu HCNMolekul kutlesi 27 0253 g molGorunum Renksiz sivi ya da gazKoku Acibademe benzerYogunluk 1 52 g cm Erime noktasi 13 29 CKaynama noktasi 26 CTehlikelerGHS etiketleme sistemi PiktogramlarNFPA 704 yangin karosu 442Parlama noktasi 17 8 CAksi belirtilmedigi surece madde verileri Standart sicaklik ve basinc kosullarinda belirtilir 25 C 77 F 100 kPa Bilgi kutusu kaynaklari Buhari havadan hafiftir ve difuzyon kabiliyeti oldugundan tavan ve duvarlardan gecebilir Siyanolu hidrojenin aldehit ve ketonlarla yaptigi siyanohidrin bilesikleri bitkiler aleminde glukozit halinde bulunurlar Organizmaya siyanur iyonu veririler ve siyanur zehirlenmelerine yol acarlar 1 litre havada 1 mg HCN birkac dakikada oldurebilir Yetiskinde 50 60 mg HCN 50 60 g seftali cekirdegi 50 g acibadem veya acibadem suyu 0 1 HCN yeterli oldurucu doz olarak bilinmektedir Tabiatta acibadem erik seftali cekirdegi kayisi cekirdegi ve kiraz cekirdeginde bulunmaktadir Pamuk ve yunlerin yanmasindan da ortaya cikabilir YapisiHidrojen siyanur karbon ve nitrojen arasinda uclu bag bulunan dogrusal bir molekuldur HCN nin tautomeri HNC ToksisiteZehirlenme belirtileri ve seyri Hidrojen siyanur fizyolojik 7 4 pH de yalniz 1 6 oraninda cozunur Bu nedenle gerek emilisi deriden de oldurucu dozlarda emilebilir gerekse vucut ici membranlardan gecisi ultra cabuk oldugundan sitokromoksidazi solunum sistemi enzimi hemen bloke eder HCN buhari solunur ise etkisi bir iki saniye icinde gorulur Havada litre basina 0 2 0 3 mg 180 270 ppm HCN miktari cabuk oldurucu olup 0 1 1 mg lik 90ppm miktari ise daha uzun surede olume yol acar 0 02 0 04 mg L deki 18 36 ppm konsantrasyonda uzun sure solumada etkisizdir Toksikolojik arastirma Birkac damla mide sivisi kan ile muamele edilirse kanin rengi turuncu kirmizi olur Organlar tartarik asit ile birlestirilir perklorur ayristirilip ve HCl ile karistirilirsa mavi renk gorulur Organlarda bulunan hidrojen siyanurun olum sebebi olarak kabul edilmesi icin 5 10 santigram olmasi gerekmektedir Deneysel aciklama Tartarik asitle asitlendirilmis ornek bir balona konur ve balonun agzina takilan bir mantar yardimiyla once 0 2 lik guayak tenturu sonra 0 2 lik bakir sulfat cozeltisi ile emprenye edilmis bir filtre kagidi sallandirilir HCN cikiyorsa kagidin rengi maviye doner Vucuttaki donusumu Siyanur siddetli bicimde oksijenli metabolizmayi bozar Sitokrom oksidazdan molekuler oksijen elektron tasimasi bloke olur cevresel oksijen gerilimi artar ve oksijenin hemoglobin tarafindan birakilmasi azalir Ayni zamanda siyanur genellikle hizli nefes alip verme ile sonuclanan atardamardaki kimyasal reseptorler daha fazla harekete gecer Hasta merkezi solunum yetmezliginden olur Bu HCN in gaz olarak alinmasiyla gerceklesir Agiz yoluyla alindiginda ise HCN olumcul hale gelebilir Ancak siyanur bakteri iceren glukosidaz tarafindan bagirsaklar yoluyla atilabilir Mitokondride bulunusu Mitokondri ATP nin uretimi icin gereken yapilari ve enzimleri icerir ATP elektron tasima sistemi ile birlesmis oksidatif fosforilasyon araciligi ile sitrik asit ceviriminde uretilir Mitokondri metabolizmayi kontrol eden O2 su ve elektrolit dengesi pH sicaklik ve belli bazi mitokondrial reaksiyonlarin olusmasi icin gereken glikotik seviyeler gibi faktorlerin degismesine duyarlidir Mitokondrilerde bu bozucu degisiklikler yuzunden herhangi bir sistematik hucre yaralanmasinda ikincil bir etkisi olarak ortaya cikarlar Bu sonuc olarak hucrede enerji gerektiren olusumlar daha fazla ortaya cikmasin diye ATP nin olusumunu bloke eder Siyanur elektron tasima sisteminin sitokrom oksidazini engeller bu da stokromdan oksijene elektron tasinmasinin kesintiye ugramasi ve ATP olusumunun bloke edilmesi anlamina gelir Boylece hucre yeterli oksijeni alamayacak ve oksijen azligindan buna bagli olarak da enerji eksikliginden hucre olecektir Kaynakca Inorganik bilesikler Ingilizce 24 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mart 2014 Ullmann s Encyclopedia of Industrial Chemistry Weinheim Wiley VCH doi 10 1002 14356007 a08 159 pub2