Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hunca, Avrupa Hun İmparatorluğu'ndaki Hunlar tarafından M.S. 4. ve 5. yüzyıllarda konuşulmuş ölü bir dil veya dil dönemidir. 5. yüzyılda yaşamış Romalı tarihçi ve diplomat Priskos'un çalışmaları Avrupa Hun İmparatorluğu'nun çok uluslu olduğunu ve Huncanın Gotlar gibi devleti oluşturan diğer kavimlerin dilleri ile beraber konuşulmuş olduğunu ortaya koymaktadır. Protodili .
| Hunca | |
|---|---|
| Ana dili olanlar | Avrupa Hun İmparatorluğu |
| Ölü dil | MS 6. yüzyıl |
| Dil ailesi | |
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | xhc |
Hunca hiçbir metin veya tam cümle günümüze ulaşmamış olduğundan ötürü dil hakkındaki yazılı kaynaklar neredeyse tamamen Yunan ve Roma kaynaklarında geçen özel isimlerden oluşmaktadır. Günümüzde Hun dili sınıflandırılamamakla birlikte Hunca özel isimlerin olası kökenleri incelenirken genellikle Türk, Moğol ve Yenisey dilleri ile karşılaştırılmaktadır.
Söz dağarcığı
M.S. 5. ve 6. yüzyıllarda yaşamış Priscus ve Jordanes adlı tarihçiler 3 adet Hunca sözcüğü kayıt altına almışlardır ve bu 3 sözcük kişi veya kavim isimleri dışında Hunca hakkında sahip olunanan tek kaynak olmaktadır.
Köylerde bize yemek (buğday yerine darı) ve yerlilerin içtiği medos verildi. Bizi takip etmiş katılımcılara darı ve barbarlar tarafından kamos denen arpadan yapılma bir içecek verildi
Hunlar [Attila]'nın yasını ağıtlar ile tuttuktan sonra, strava dedikleri eğlence mezarı üzerinde kutlandı
Medos kelimesi bal şarabı, kamos arpa içeceği, strava ise cenaze kutlaması anlamına gelmektedir ve etimolojik olarak Hint Avrupa dilleri kökenlidir. Bu kelimelerin Slav, Cermen veya İrani kökenli olabilecekleri düşünülmektedir. Maenchen-Helfen strava kelimesinin Hunca yerine Slavca konuşan bir Hun İmparatorluğu üyesi tarafından bildirilmiş olabileceğini de not etmiştir.
Sınıflandırma
Pek çok akademisyen Hunca dilinin sınıflandırılmasının günümüze kadar gelmiş Hunca kaynakların çok az olmasına dayandıraraktan çok zor veya imkansız olduğunu belirtmiştir.András Róna-Tas Hunca kaynakların kendi içinde de çelişkili olmasının bunda bir rolü olabileceğini de bildirmiştir.
Altay dili
Macar Türkolog Gyula Németh, 1939 yılında yayımlanmış Hunlar Hangi Dili Konuşurdu adlı makalesinde Avrupa Hunlarının dili üzerine şu açıklamayı yapmaktadır: Tüm bunlardan yola çıkarak Avrupa Hunlarının yönetici boyunun ve elbette Hun halkının da Türk dilini konuştuğunu, daha doğrusu bir halk olarak Türki olduğunu söyleyebiliriz. de Attila ve Hunların Tarihi Kökenleri makalesinde, Avrupa Hunlarının dili ile ilgili şu saptamalarda bulunmaktadır: ...var olanlardan çıkarılabilecek sonuç, her iki bölgede de genellikle Türki konuşan bir halkla karşı karşıyayız. Péter Váczy ise Avrupa'da Hunlar adlı makalesinde Antropoloji, Latin yazarlarını destekliyor; Hunlar Türktüler. Ama Türk olan sadece dış görünüşleri değildi, dilleri de Türk idi. tanımlamasını yapmaktadır.
Karl Heinrich Menges ve Omeljan Pritsak gibi bazı tarihçiler Huncadaki özel isimlerden ve etnolojik nedenlerden yola çıkarak dilin olası kökenlerinin Moğolca veya Türki dillere yakın olduğunu belirtmişlerdir. Bu dilin Moğolca ve Türki diller'in bir karşımı olmuş olabileceğide Menges tarafından savunulmuştur. Pritsak 33 Hunca özel ismi analiz etmiş ve dilin Türki olmadığını ancak Ön Bulgarca ve Yakutça gibi Türki dillere daha yakın olmak üzere Türki diller ve Moğolca arasında bulunana bir dil olabileceğini iddia etmiştir.
pek çok Hunca özel ismin Türki kökenli olabileceğini savunmuştur. Denis Sinor ve Hyun Jin Kim de, kaynak azlığı nedeniylen dilin sınıflandırılmasının çok zor olduğunu belirtmekle beraber aynı sonuca ulaşmış ve en azından yönetici kesimin bir kısmının Türki kökenli olduğunu iddia etmişlerdir. Tarihçi Peter Heather Türki kökenleri en iyi tahmin olarak nitelendirmiş olsa da 1995 yılında bu teoriler hakkında şüpheci olduğunu açıklamış ve 2010'da Hunca'nın nasıl bir dil olduğunun asla bilinemeyeceğini belirtmiştir.
Ural dili
19. yüzyılda Alman Sinolojist Julius Heinrich Klaproth gibi akademisyenler Hunca'nın Fin-Ugor dilleri ile akraba olduğunu ve eski Macarca'nın kökenlerinin Hunca'ya dayandığını savunmuştur.
Yenisey dili
(1962), Yenisey dilleri grubuna mensup Ketçe gibi Sibirya dillerinin Hunlar'ın ve Hiung-nu'ların dilleri ile akraba olduğu veya dillerinin temelini oluşturduğunu savunmuşlardır. İlk olarak Edwin G. Pulleyblank tarafından yayınlanan Hiung-nuların Yenisey dilleri konuşmuş olabileceği teorisi özellikle ilerleyen yıllarda Kot ve Pumpokol kelime listelerinin bulunmasıyla daha yaygın destek görmeye başlamıştır. Hyun Jin Kim 2013 yılında Hunların, Çağatay Hanlığı'nda da görülmüş olan, orijinal olarak bir Yenisey dili kullanırken Dingling ve Tiele halkları tarafından asimile edilerek Ön Bulgarca kullanmaya başlamış olabileceğini bildirmiştir.
Hint Avrupa dili
Hunca'dan günümüze ulaşmış 3 sözcüğün tamamı kökensel olarak Hint-Avrupa dilleri ile bağlantılı olmaktadır.
Bazı akademisyenler bir Cermen dili olan Gotça'nın da Hun İmparatorluğunda Hunca ile beraber lingua franca statüsünde konuşulmuş olabileceğini savunmaktadırlar. Maenchen-Helfen medos ve kamos kelimelerinin ve Attila, Bleda, Laudaricus, Onegesius, Ragnaris ve Ruga gibi Hunca özel isimlerin büyük olasılıkla Cermen dili kökenli olduğunu belirtmiştir. Heather ise bunlara ek olarak Scottas ve Berichus' isimlerinin de Cermen kökenli olabileceğini savunmuştur. Kim ise Ruga, Attila ve Bleda isimlerinin Cermen kökenli yerine Türki kökenli olmasının daha olası olduğunu savunmuş ve batıdaki Hun yönetici sınıfının kendi istekleri ile isimlerini cermenleştirmiş olabileceklerini belirtmiştir.
Maenchen-Helfen aynı zamanda bazı isimlerin İrani kökenli olduğuna değinmiştir.Alanlar ve Sarmatlar'ın Hun İmparatorluğu'nda yaşamış kavimlerden biri olduğu bilinmekle beraber Maenchen-Helfen bu toplulukların İmparatorluk içinde politik güçlerinin az olduğunu öne sürmüştür. Kim ise İrani dillerin İmparatorlukta yaygın olduğu fikrindedir.
Strava kelimesinin büyük Olasılıkla Slav kökenli olması bazı akademisyenlerin Hun İmparatorluğunda Slavların yaygın bir kavim olduğunu savunmasına neden olmuştur. 19. yüzyılda ise bazı Rus akademisyenler tüm Hunların Slavca konuştuğunu iddia etmişlerdir.
Olası alfabe
Hunların kendilerine ait bir yazı sistemlerinin olabileceği düşünülmektedir. Priskos, Hun yazmanların kaçak listesini okuduğunu kaydetmektedir.Franz Altheim, bu yazının Yunan ya da Latin alfabesi olmadığını ve Hun yazmanlarının okuduğu bu yazının, Türk dillerinden Ogur öbeğinin bir kolu olan Bulgarcanın kullandığı yazı ile aynı olduğunu belirtmektedir. Altheim, söz konusu yazının, Avrupa'ya Orta Asya'dan taşındığını ve yine kendisinin Ogur öbeği içerisinde sınıflandırdığı Huncada kullanıldığını ifade etmektedir. Bu alfabenin ise Soğdca yazımında kullanılmış Soğut alfabesinden Huncaya uyarlama olduğunu iddia etmektedir. Midilli psikoposu Zacharias Rhetor, MS 507/508 yılllarında Arran psikopsu Kardust'un yedi yıllığına Kafkasya Hunlarının yaşadığı bölgeye gittiğini ve Hunca yazılmış kitaplarla geri döndüğünün kaydetmiştir.Hiungnu-Siyenpi rünlerinin var olup olmadığı ve eğer varlar ise Avrasya'ya yayılmış ve Orhun alfabesinin kökenlerinin oluşturan daha geniş bir yazı sisteminin parçası olup olmadıklarına dair tartışmalar mevcuttur.
Atıflar
- ^ Maenchen-Helfen 1973, s. 377.
- ^ Maenchen-Helfen 1973, s. 382.
- ^ a b Maenchen-Helfen 1973, s. 376.
- ^ Sinor 1990, s. 201.
- ^ a b c d Pronk-Tiethoff 2013, s. 58.
- ^ a b c Kim 2013, s. 30.
- ^ Vajda, Edward J. (2013). Yeniseian Peoples and Languages: A History of Yeniseian Studies with an Annotated Bibliography and a Source Guide. Oxford/New York: Routledge.
- ^ Maenchen-Helfen 1973, s. 424.
- ^ a b Maenchen-Helfen 1973, s. 425.
- ^ a b Maenchen-Helfen 1973, s. 424–426.
- ^ (1995). The Dawn of Slavic: an introduction to Slavic philology. . s. 6. ISBN . 23 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2019.
- ^ (2000). Dacians, Romans, Romanians. Matthias Corvinus. s. 236. ISBN . 28 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2019.
- ^ Doerfer 1973, s. 50.
- ^ Golden 2006, ss. 136-137.
- ^ Sinor 1990, ss. 201-202.
- ^ a b Heather 2006, s. 148.
- ^ a b Heather 2010, s. 209.
- ^ Róna-Tas 1999, s. 208.
- ^ a b c Gyula Németh, Attila ve Hunlar, çev. Tarık Demirkan, Kömen Yayınları, Konya 2014, 2. bs, s. 250. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "Gyula" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ a b Menges 1995, s. 17.
- ^ Pritsak 1982, s. 470.
- ^ Maenchen-Helfen 1973, s. 392–411.
- ^ Sinor 1990, s. 202.
- ^ Heather 1995, s. 5.
- ^ Wright 1997, ss. 87-89.
- ^ E. G. Pulleyblank, "The consonontal system of old Chinese" [Pt 1], Asia Major, vol. IX (1962), pp. 1–2.
- ^ Volin, Alexander (2000). "Did the Xiong-nu Speak a Yeniseian Language?". Central Asiatic Journal. 44 (1). ss. 87-104.
- ^ Kim 2013, ss. 20-30.
- ^ a b Maenchen-Helfen 1973, ss. 424-426.
- ^ Wolfram 1990, s. 254.
- ^ Wolfram 1997, s. 142.
- ^ Heather 2010, s. 329.
- ^ Maenchen-Helfen 1973, ss. 386-389.
- ^ Heather 2005, s. 329.
- ^ Kim 2015, s. 111.
- ^ Maenchen-Helfen 1973, s. 390–391.
- ^ Heather 2005, ss. 146-167.
- ^ Maenchen-Helfen 1973, s. 443.
- ^ Kim 2015, s. 4, 8.
- ^ Heather 2010, s. 394.
- ^ Maenchen-Helfen 1945, ss. 223.
- ^ a b c Kim 2013, s. 204.
- ^ Kim 2013, s. 205.
Kaynakça
- Atwood, Christopher P. (2012). "Huns and Xiōngnú: New Thoughts on an Old Problem". Boeck, Brian J.; Martin, Russell E.; Rowland, Daniel (Ed.). Dubitando: Studies in History and Culture in Honor of Donald Ostrowski. Cambridge University Press. ss. 27-52. ISBN .
- Doerfer, Gerhard (1973). "Zur Sprache der Hunnen". Central Asiatic Journal. 17 (1). ss. 1-50.
- Golden, Peter B. (2006). "Some Thoughts on the Origins of the Turks and the Shaping of the Turkic Peoples". Mair, Victor H. (Ed.). Contact and Exchange in the Ancient World. Honolulu: University of Hawai'i Press. ss. 136-157.
- Heather, Peter (1995). "The Huns and the End of the Roman Empire in Western Europe". English Historical Review. Cilt 90. ss. 4-41.
- (2010). Empires and Barbarians: The Fall of Rome and the Birth of Europe. Oxford University Press. ISBN .
- Heather, Peter (2005). The fall of the Roman Empire : a new history of Rome and the barbarians. New York: Oxford University Press. ss. 146-167. ISBN .
- Hyun Jin Kim (2013). The Huns, Rome and the Birth of Europe. Cambridge University Press. ISBN . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ekim 2019.
- Maenchen-Helfen, Otto J. (1973). The World of the Huns: Studies in Their History and Culture. University of California Press. ISBN . 3 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ekim 2019.
- Maenchen-Helfen, Otto J. (1945). "Huns and Hsiung-Nu". Byzantion. Cilt 17. ss. 222-243.
- Menges, Karl Heinrich (1995). The Turkic Languages and Peoples: An Introduction to Turkic Studies. Otto Harrassowitz Verlag. ISBN . 4 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ekim 2019.
- (1999). "Huns". Bowersock, G. W.; Brown, Peter; Grabar, Oleg (Ed.). Late Antiquity: A Guide to the Postclassical World. The Belknap Press of Harvard University Press. ss. 501-502. ISBN .
- Pritsak, Omeljan (1982). (PDF). IV. Cambridge, Massachusetts: . ISSN 0363-5570. 13 Aralık 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2019.
- Pronk-Tiethoff, Saskia (2013). The Germanic loanwords in Proto-Slavic. Rodopi. ISBN . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ekim 2019.
- Róna-Tas, András (1999). Hungarians and Europe in the Early Middle Ages: An Introduction to Early Hungarian History. Budapeşte: Central European University Press.
- Sinor, Denis (1990). "The Hun Period". Sinor, Denis (Ed.). The Cambridge history of early Inner Asia (1. publ. bas.). Cambridge [u.a.]: Cambridge Univ. Press. ss. 177-203. ISBN . 30 Kasım 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ekim 2019.
- Wolfram, Herwig (1990). History of the Goths. University of California Press. ISBN . 2 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ekim 2019.
- Wolfram, Herwig (1997). The Roman Empire and Its Germanic Peoples. University of California Press. s. 142. ISBN . 2 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ekim 2019.
- Vajda, Edward J. (2013). Yeniseian Peoples and Languages: A History of Yeniseian Studies with an Annotated Bibliography and a Source Guide. Oxford/New York: Routledge.
- Wright, David Curtis (1997). "The Hsiung-Nu-Hun Equation Revisited". Eurasian Studies Yearbook. Cilt 69. ss. 77-112.
Dış bağlantılar
- Kroraina26 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Barbarian Europe: The Origins of the Huns8 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hunca Avrupa Hun Imparatorlugu ndaki Hunlar tarafindan M S 4 ve 5 yuzyillarda konusulmus olu bir dil veya dil donemidir 5 yuzyilda yasamis Romali tarihci ve diplomat Priskos un calismalari Avrupa Hun Imparatorlugu nun cok uluslu oldugunu ve Huncanin Gotlar gibi devleti olusturan diger kavimlerin dilleri ile beraber konusulmus oldugunu ortaya koymaktadir Protodili HuncaAna dili olanlarAvrupa Hun ImparatorluguOlu dilMS 6 yuzyilDil ailesisiniflandirilmamisDil kodlariISO 639 3xhc Hunca hicbir metin veya tam cumle gunumuze ulasmamis oldugundan oturu dil hakkindaki yazili kaynaklar neredeyse tamamen Yunan ve Roma kaynaklarinda gecen ozel isimlerden olusmaktadir Gunumuzde Hun dili siniflandirilamamakla birlikte Hunca ozel isimlerin olasi kokenleri incelenirken genellikle Turk Mogol ve Yenisey dilleri ile karsilastirilmaktadir Soz dagarcigiM S 5 ve 6 yuzyillarda yasamis Priscus ve Jordanes adli tarihciler 3 adet Hunca sozcugu kayit altina almislardir ve bu 3 sozcuk kisi veya kavim isimleri disinda Hunca hakkinda sahip olunanan tek kaynak olmaktadir Koylerde bize yemek bugday yerine dari ve yerlilerin ictigi medos verildi Bizi takip etmis katilimcilara dari ve barbarlar tarafindan kamos denen arpadan yapilma bir icecek verildi Hunlar Attila nin yasini agitlar ile tuttuktan sonra strava dedikleri eglence mezari uzerinde kutlandi Medos kelimesi bal sarabi kamos arpa icecegi strava ise cenaze kutlamasi anlamina gelmektedir ve etimolojik olarak Hint Avrupa dilleri kokenlidir Bu kelimelerin Slav Cermen veya Irani kokenli olabilecekleri dusunulmektedir Maenchen Helfen strava kelimesinin Hunca yerine Slavca konusan bir Hun Imparatorlugu uyesi tarafindan bildirilmis olabilecegini de not etmistir SiniflandirmaM S 450 yilinda Hunlarin kontrol ettigi bolgeler Pek cok akademisyen Hunca dilinin siniflandirilmasinin gunumuze kadar gelmis Hunca kaynaklarin cok az olmasina dayandiraraktan cok zor veya imkansiz oldugunu belirtmistir Andras Rona Tas Hunca kaynaklarin kendi icinde de celiskili olmasinin bunda bir rolu olabilecegini de bildirmistir Altay dili Macar Turkolog Gyula Nemeth 1939 yilinda yayimlanmis Hunlar Hangi Dili Konusurdu adli makalesinde Avrupa Hunlarinin dili uzerine su aciklamayi yapmaktadir Tum bunlardan yola cikarak Avrupa Hunlarinin yonetici boyunun ve elbette Hun halkinin da Turk dilini konustugunu daha dogrusu bir halk olarak Turki oldugunu soyleyebiliriz de Attila ve Hunlarin Tarihi Kokenleri makalesinde Avrupa Hunlarinin dili ile ilgili su saptamalarda bulunmaktadir var olanlardan cikarilabilecek sonuc her iki bolgede de genellikle Turki konusan bir halkla karsi karsiyayiz Peter Vaczy ise Avrupa da Hunlar adli makalesinde Antropoloji Latin yazarlarini destekliyor Hunlar Turktuler Ama Turk olan sadece dis gorunusleri degildi dilleri de Turk idi tanimlamasini yapmaktadir Karl Heinrich Menges ve Omeljan Pritsak gibi bazi tarihciler Huncadaki ozel isimlerden ve etnolojik nedenlerden yola cikarak dilin olasi kokenlerinin Mogolca veya Turki dillere yakin oldugunu belirtmislerdir Bu dilin Mogolca ve Turki diller in bir karsimi olmus olabilecegide Menges tarafindan savunulmustur Pritsak 33 Hunca ozel ismi analiz etmis ve dilin Turki olmadigini ancak On Bulgarca ve Yakutca gibi Turki dillere daha yakin olmak uzere Turki diller ve Mogolca arasinda bulunana bir dil olabilecegini iddia etmistir pek cok Hunca ozel ismin Turki kokenli olabilecegini savunmustur Denis Sinor ve Hyun Jin Kim de kaynak azligi nedeniylen dilin siniflandirilmasinin cok zor oldugunu belirtmekle beraber ayni sonuca ulasmis ve en azindan yonetici kesimin bir kisminin Turki kokenli oldugunu iddia etmislerdir Tarihci Peter Heather Turki kokenleri en iyi tahmin olarak nitelendirmis olsa da 1995 yilinda bu teoriler hakkinda supheci oldugunu aciklamis ve 2010 da Hunca nin nasil bir dil oldugunun asla bilinemeyecegini belirtmistir Ural dili 19 yuzyilda Alman Sinolojist Julius Heinrich Klaproth gibi akademisyenler Hunca nin Fin Ugor dilleri ile akraba oldugunu ve eski Macarca nin kokenlerinin Hunca ya dayandigini savunmustur Yenisey dili 1962 Yenisey dilleri grubuna mensup Ketce gibi Sibirya dillerinin Hunlar in ve Hiung nu larin dilleri ile akraba oldugu veya dillerinin temelini olusturdugunu savunmuslardir Ilk olarak Edwin G Pulleyblank tarafindan yayinlanan Hiung nularin Yenisey dilleri konusmus olabilecegi teorisi ozellikle ilerleyen yillarda Kot ve Pumpokol kelime listelerinin bulunmasiyla daha yaygin destek gormeye baslamistir Hyun Jin Kim 2013 yilinda Hunlarin Cagatay Hanligi nda da gorulmus olan orijinal olarak bir Yenisey dili kullanirken Dingling ve Tiele halklari tarafindan asimile edilerek On Bulgarca kullanmaya baslamis olabilecegini bildirmistir Hint Avrupa dili Hunca dan gunumuze ulasmis 3 sozcugun tamami kokensel olarak Hint Avrupa dilleri ile baglantili olmaktadir Bazi akademisyenler bir Cermen dili olan Gotca nin da Hun Imparatorlugunda Hunca ile beraber lingua franca statusunde konusulmus olabilecegini savunmaktadirlar Maenchen Helfen medos ve kamos kelimelerinin ve Attila Bleda Laudaricus Onegesius Ragnaris ve Ruga gibi Hunca ozel isimlerin buyuk olasilikla Cermen dili kokenli oldugunu belirtmistir Heather ise bunlara ek olarak Scottas ve Berichus isimlerinin de Cermen kokenli olabilecegini savunmustur Kim ise Ruga Attila ve Bleda isimlerinin Cermen kokenli yerine Turki kokenli olmasinin daha olasi oldugunu savunmus ve batidaki Hun yonetici sinifinin kendi istekleri ile isimlerini cermenlestirmis olabileceklerini belirtmistir Maenchen Helfen ayni zamanda bazi isimlerin Irani kokenli olduguna deginmistir Alanlar ve Sarmatlar in Hun Imparatorlugu nda yasamis kavimlerden biri oldugu bilinmekle beraber Maenchen Helfen bu topluluklarin Imparatorluk icinde politik guclerinin az oldugunu one surmustur Kim ise Irani dillerin Imparatorlukta yaygin oldugu fikrindedir Strava kelimesinin buyuk Olasilikla Slav kokenli olmasi bazi akademisyenlerin Hun Imparatorlugunda Slavlarin yaygin bir kavim oldugunu savunmasina neden olmustur 19 yuzyilda ise bazi Rus akademisyenler tum Hunlarin Slavca konustugunu iddia etmislerdir Olasi alfabeHunlarin kendilerine ait bir yazi sistemlerinin olabilecegi dusunulmektedir Priskos Hun yazmanlarin kacak listesini okudugunu kaydetmektedir Franz Altheim bu yazinin Yunan ya da Latin alfabesi olmadigini ve Hun yazmanlarinin okudugu bu yazinin Turk dillerinden Ogur obeginin bir kolu olan Bulgarcanin kullandigi yazi ile ayni oldugunu belirtmektedir Altheim soz konusu yazinin Avrupa ya Orta Asya dan tasindigini ve yine kendisinin Ogur obegi icerisinde siniflandirdigi Huncada kullanildigini ifade etmektedir Bu alfabenin ise Sogdca yaziminda kullanilmis Sogut alfabesinden Huncaya uyarlama oldugunu iddia etmektedir Midilli psikoposu Zacharias Rhetor MS 507 508 yilllarinda Arran psikopsu Kardust un yedi yilligina Kafkasya Hunlarinin yasadigi bolgeye gittigini ve Hunca yazilmis kitaplarla geri dondugunun kaydetmistir Hiungnu Siyenpi runlerinin var olup olmadigi ve eger varlar ise Avrasya ya yayilmis ve Orhun alfabesinin kokenlerinin olusturan daha genis bir yazi sisteminin parcasi olup olmadiklarina dair tartismalar mevcuttur Atiflar Maenchen Helfen 1973 s 377 Maenchen Helfen 1973 s 382 a b Maenchen Helfen 1973 s 376 Sinor 1990 s 201 a b c d Pronk Tiethoff 2013 s 58 a b c Kim 2013 s 30 Vajda Edward J 2013 Yeniseian Peoples and Languages A History of Yeniseian Studies with an Annotated Bibliography and a Source Guide Oxford New York Routledge Maenchen Helfen 1973 s 424 a b Maenchen Helfen 1973 s 425 a b Maenchen Helfen 1973 s 424 426 1995 The Dawn of Slavic an introduction to Slavic philology s 6 ISBN 9780520015968 23 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2019 2000 Dacians Romans Romanians Matthias Corvinus s 236 ISBN 9781882785131 28 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2019 Doerfer 1973 s 50 Golden 2006 ss 136 137 Sinor 1990 ss 201 202 a b Heather 2006 s 148 a b Heather 2010 s 209 Rona Tas 1999 s 208 a b c Gyula Nemeth Attila ve Hunlar cev Tarik Demirkan Komen Yayinlari Konya 2014 2 bs s 250 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Gyula adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b Menges 1995 s 17 Pritsak 1982 s 470 Maenchen Helfen 1973 s 392 411 Sinor 1990 s 202 Heather 1995 s 5 Wright 1997 ss 87 89 E G Pulleyblank The consonontal system of old Chinese Pt 1 Asia Major vol IX 1962 pp 1 2 Volin Alexander 2000 Did the Xiong nu Speak a Yeniseian Language Central Asiatic Journal 44 1 ss 87 104 Kim 2013 ss 20 30 a b Maenchen Helfen 1973 ss 424 426 Wolfram 1990 s 254 Wolfram 1997 s 142 Heather 2010 s 329 Maenchen Helfen 1973 ss 386 389 Heather 2005 s 329 Kim 2015 s 111 Maenchen Helfen 1973 s 390 391 Heather 2005 ss 146 167 Maenchen Helfen 1973 s 443 Kim 2015 s 4 8 Heather 2010 s 394 Maenchen Helfen 1945 ss 223 a b c Kim 2013 s 204 Kim 2013 s 205 KaynakcaAtwood Christopher P 2012 Huns and Xiōngnu New Thoughts on an Old Problem Boeck Brian J Martin Russell E Rowland Daniel Ed Dubitando Studies in History and Culture in Honor of Donald Ostrowski Cambridge University Press ss 27 52 ISBN 978 0 8 9357 404 8 Doerfer Gerhard 1973 Zur Sprache der Hunnen Central Asiatic Journal 17 1 ss 1 50 Golden Peter B 2006 Some Thoughts on the Origins of the Turks and the Shaping of the Turkic Peoples Mair Victor H Ed Contact and Exchange in the Ancient World Honolulu University of Hawai i Press ss 136 157 Heather Peter 1995 The Huns and the End of the Roman Empire in Western Europe English Historical Review Cilt 90 ss 4 41 2010 Empires and Barbarians The Fall of Rome and the Birth of Europe Oxford University Press ISBN 978 0 19 973560 0 Heather Peter 2005 The fall of the Roman Empire a new history of Rome and the barbarians New York Oxford University Press ss 146 167 ISBN 978 0 19 515954 7 Hyun Jin Kim 2013 The Huns Rome and the Birth of Europe Cambridge University Press ISBN 9781107009066 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ekim 2019 Maenchen Helfen Otto J 1973 The World of the Huns Studies in Their History and Culture University of California Press ISBN 9780520015968 3 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ekim 2019 Maenchen Helfen Otto J 1945 Huns and Hsiung Nu Byzantion Cilt 17 ss 222 243 Menges Karl Heinrich 1995 The Turkic Languages and Peoples An Introduction to Turkic Studies Otto Harrassowitz Verlag ISBN 978 3 447 03533 0 4 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ekim 2019 1999 Huns Bowersock G W Brown Peter Grabar Oleg Ed Late Antiquity A Guide to the Postclassical World The Belknap Press of Harvard University Press ss 501 502 ISBN 978 0 674 51173 6 Pritsak Omeljan 1982 PDF IV Cambridge Massachusetts ISSN 0363 5570 13 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 28 Ekim 2019 Pronk Tiethoff Saskia 2013 The Germanic loanwords in Proto Slavic Rodopi ISBN 9789401209847 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ekim 2019 Rona Tas Andras 1999 Hungarians and Europe in the Early Middle Ages An Introduction to Early Hungarian History Budapeste Central European University Press Sinor Denis 1990 The Hun Period Sinor Denis Ed The Cambridge history of early Inner Asia 1 publ bas Cambridge u a Cambridge Univ Press ss 177 203 ISBN 9780521243049 30 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ekim 2019 Wolfram Herwig 1990 History of the Goths University of California Press ISBN 978 0 5200 6983 1 2 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ekim 2019 Wolfram Herwig 1997 The Roman Empire and Its Germanic Peoples University of California Press s 142 ISBN 978 0 5200 8511 4 2 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ekim 2019 Vajda Edward J 2013 Yeniseian Peoples and Languages A History of Yeniseian Studies with an Annotated Bibliography and a Source Guide Oxford New York Routledge Wright David Curtis 1997 The Hsiung Nu Hun Equation Revisited Eurasian Studies Yearbook Cilt 69 ss 77 112 Dis baglantilarKroraina26 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Barbarian Europe The Origins of the Huns8 Kasim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce