IV. Ladislaus

IV. Ladislaus (Macarca: IV. (Kun) László, Hırvatça: Ladislav IV. (Kumanac), Slovakça: Ladislav IV. (Kumánsky); 5 Ağustos 1262 - 10 Temmuz 1290), Kuman Ladislaus olarak da bilinir, 1272'den 1290'a kadar Macaristan ve Hırvatistan Kralıydı. Annesi Elizabeth, Macaristan'a yerleşmiş pagan Kumanlardan bir reisin kızıydı. Yedi yaşındayken Sicilya Kralı I. Charles'ın kızı Elisabeth (veya Isabella) ile evlendi. Asi bir lord olan Joachim Gutkeled onu kaçırıp hapse attığında, Ladislaus henüz 9 yaşındaydı.

IV. Ladislaus
Ladislaus'un sikkesi
Macaristan ve Hırvatistan kralı
Hüküm süresi	6 Ağustos 1272 - 10 Temmuz 1290
Taç giymesi	Ağustos1272, Székesfehérvár
Önce gelen	V. István
Sonra gelen	III. András
Doğum	5 Ağustos 1262
Ölüm	10 Temmuz 1290 (27 yaşında) (Cheresig), Macaristan Krallığı
Defin	Katedrali (Cenad, Romanya)
Eş(ler)i	Sicilyalı Elizabeth (e. 1270)
Hanedan	Arpad Hanedanı
Babası	V. István
Annesi	Kumanlı Elizabeth
Dini	Katolik Kilisesi

Babası V. István 6 Ağustos 1272'de öldüğünde Ladislaus hâlâ tutukluydu. Onun azınlık döneminde, başta Abas, Csáks, Kőszegis ve Gutkeledler olmak üzere pek çok baron grubu, üstün güç için birbirlerine karşı savaştı. 1277'de piskoposların, baronların, soyluların ve Kumanların katıldığı bir toplantıda Ladislaus'un reşit olduğu ilan edildi. Bohemya Kralı II. Ottokar'a karşı Almanya Kralı I. Rudolf ile ittifak kurdu. Kuvvetleri, 26 Ağustos 1278'de 'nde Rudolf'un Ottokar'a karşı kazandığı zaferde önemli bir role sahipti.

Ancak Ladislaus, Macaristan'da kraliyet gücünü yeniden sağlayamamıştır. Papalık elçisi, Fermo piskoposu Philip, Ladislaus'un otoritesini sağlamlaştırmasına yardım etmek için Macaristan'a geldi, ancak piskopos, Macaristan'da binlerce pagan Kuman'ın varlığı karşısında şok oldu. Ladislaus, onları Hristiyan bir yaşam tarzı benimsemeye zorlayacağına söz verdi, ancak onlar, elçinin taleplerine uymayı reddettiler. Ladislaus, Fermo'lu Philip'in kendisini aforoz ettiği Kumanları desteklemeye karar verdi. Kumanlar mirası hapse attı ve mirasın partizanları Ladislaus'u ele geçirdi. 1280'in başlarında Ladislaus, Kumanları mirasa boyun eğmeye ikna etmeyi kabul etti, ancak birçok Kuman Macaristan'ı terk etmeyi tercih etti.

Ladislaus, 1282'de Macaristan'ı işgal eden Kuman ordusunu mağlup etmiştir. Macaristan da 1285'teki Moğol istilasından kurtuldu. O zamana kadar Ladislaus o kadar popülerliğini yitirmişti ki tebaasının çoğu onu Moğolları Macaristan'ı işgal etmeye kışkırtmakla suçlamıştır. 1286 yılında karısını hapsettikten sonra Kuman metresleriyle birlikte yaşamıştır. Hayatının son yıllarında Kuman müttefikleriyle birlikte ülkeyi dolaşmıştır ancak artık en güçlü lordları ve piskoposları kontrol edemiyordu. Papa IV. Nicholas ona karşı bir haçlı seferi ilan etmeyi planlamış ancak üç Kuman suikastçı Ladislaus'u öldürmüştür.

Çocukluğu (1262-1272)

Ladislaus, Macaristan Kralı IV. Béla'nın oğlu V. István ile István'ın eşi Kumanlı Elizabeth'in büyük oğludur. Elizabeth, Macaristan'a yerleşmiş bir Kuman reisinin kızıydı. Bir pagan olarak doğdu ve István ile evlenmeden önce vaftiz edildi. 1270'lerde papazı olan Kéza'lı Simon'a göre Ladislaus, 1262'de Mars burcunda doğmuştur.

Ladislaus'un babası ile büyükbabası arasındaki çatışmalar 1264'te iç savaşa dönüştü. Ladislaus'un teyzesi Anna'nın komutasındaki IV. Béla'nın birlikleri, Ladislaus ve annesinin kaldığı Sárospatak kalesini ele geçirerek onları hapse attı. Ladislaus başlangıçta András Hont-Pázmány tarafından Turóc Kalesi'nde tutuldu, ancak iki ay sonra IV. Béla'nın damadı olan Krakov Dükü İffetli Boleslaw'un sarayına gönderildi. Mart 1265'te büyükbabası ve babası barıştıktan sonra Ladislaus serbest bırakıldı ve babasının yanına döndü.

Ladislaus'un babası Eylül 1269'da Sicilya Kralı I. Carlo ile ittifak yapmıştır. Anlaşmaya göre I. Carlo'nun o sırada yaklaşık dört yaşında olan kızı Elizabeth, yedi yaşındaki Ladislaus ile nişanlanmıştır. Çocukların evliliği 1270 yılında gerçekleşmiştir.

IV. Béla, 3 Mayıs 1270'te ölmüş ve Ladislaus'un babası iki hafta sonra kral olarak taç giymiştir. Ancak yeni hükümdar, yönetimini istikrara kavuşturamamıştır. IV. Béla'nın en yakın danışmanları - Düşes Anna ve IV. Béla'nın eski palatini Henry Kőszegi - Macaristan'dan ayrıldı ve Anna'nın damadı Bohemya Kralı II. Ottokar'dan yardım istemiştir. Slavonya'nın yeni atanan yasağı Joachim Gutkeled de V. István'ın aleyhine dönmüş ve 1272 yazında Ladislaus'u kaçırmıştır. Gutkeled, Ladislaus'u Slavonya'daki Koprivnica kalesinde esaret altında tutmuştur. Tarihçi Pál Engel, Joachim Gutkeled'in V. István'ı Macaristan'ı Ladislaus ile bölmeye zorlamayı planladığını öne sürer. V. István, Koprivnica'yı kuşatmış ama ele geçirememiştir. István, ciddi şekilde hastalandı ve 6 Ağustos'ta ölmüştür.

Hükümdarlığı

Küçüklüğü (1272-1277)

Chronica Hungarorum'da tasvir edildiği şekliyle Kral IV. Ladislaus.

Joachim Gutkeled, V. István'ın ölüm haberini alır almaz Székesfehérvár'a doğru yola çıktı çünkü oğlan kralın taç giyme törenini düzenlemek istiyordu. Ladislaus'un annesi de ona katıldı ve onu kocasına karşı komplo kurmakla suçlayan V. István'ın taraftarlarını çileden çıkardı. V. István'ın hazine ustası Egidius Monoszló, Székesfehérvár'daki sarayını kuşattı, ancak Gutkeled'in destekçileri onu bozguna uğrattı. Monoszló Pressburg'a (şimdi Bratislava, Slovakya) kaçtı; kasabayı ele geçirdi ve Bohemya Kralı II. Ottokar'a devretti.

Ladislaus'un annesi Kumanlı Elizabeth'in mührü

Estergon Başpiskoposu Philip, yaklaşık 3 Eylül'de Székesfehérvár'da Ladislaus'u kral olarak taçlandırmıştır. Teorik olarak 10 yaşındaki Ladislaus, annesinin naipliği altında hüküm sürüyordu, ancak gerçekte krallığı baronluk hizipleri yönetiyordu. Aynı yılın Kasım ayında, Henry Kőszegi, Bohemya'dan dönmüş ve Ladislaus'un kuzeni Macsó'lu Béla'ya suikast düzenlemiştir. Dük, Béla'nın güney sınırları boyunca yer alan geniş alanlarını Henry Kőszegi ve destekçileri arasında paylaştırılmıştır.Avusturya ve Moravya'ya yapılan Macar saldırılarına misilleme olarak, Avusturya ve Moravya birlikleri Nisan 1273'te Macaristan'ın sınır bölgelerini işgal etmiştir. Batı dükalıklarını yağmalayarak Győr ve Szombathely'i ele geçirmişlerdir. Joachim Gutkeled iki kaleyi iki ay sonra yeniden ele geçirmiş, ancak Bohemya Kralı II. Ottokar Macaristan'ı işgal etmiş ve sonbaharda Győr ve Sopron da dahil olmak üzere birçok kaleyi ele geçirmiştir.

Peter Csák ve müttefikleri Joachim Gutkeled ve Henry Kőszegi'yi iktidardan uzaklaştırmış, ancak Gutkeled ve Kőszegi Haziran 1274'te Ladislaus ve annesini geçirmiştir. Peter Csák, kralı ve annesini kurtarsa da Gutkeled ve Kőszegi, Ladislaus'un küçük kardeşi András'ı yakalayıp Slavonya'ya götürmüştür. Dük András adına Slavonya'yı talep ettiler, ancak Peter Csák, Eylül ayı sonunda Polgárdi yakınlarında birleşik güçlerini mağlup etti. Kőszegi, muharebede öldürüldü. Peter Csák daha sonra Kőszegi'nin oğluna karşı bir kampanya başlattı ve Ladislaus ona eşlik etti. 1274'ün sonunda Almanya'nın yeni kralı I. Rudolf ve Ladislaus, Bohemya Kralı II. Ottokar'a karşı bir ittifak kurdu.

Ladislaus tanımlanamayan ciddi bir hastalığa yakalanmış, ancak ondan kurtulmuştur. Bu iyileşmeyi merhum aziz teyzesi Margaret'in mucizesine bağladı ve 1275'te onun kanonlaşmasını teşvik etmek için Vatikan'a yaklaştı. Aynı yıl Joachim Gutkeled ile Peter Csák arasında yeni bir iç savaş çıktı. Ladislaus, Csák'ın Gutkeled'in destekçileri olan Kőszegilere karşı askeri seferine katıldı. Ancak Gutkeled ve destekçileri, 21 Haziran 1276 civarında Budin'de baronların ve soyluların katıldığı bir toplantıda rakiplerini iktidardan uzaklaştırdılar.

I. Rudolf ile II. Ottokar arasındaki savaştan yararlanan Ladislaus, sonbaharda Avusturya'ya bir saldırı düzenledi. Sopron kısa süre sonra Ladislaus'un hükümdarlığını kabul etti ve II. Ottokar, Batı Macaristan'da işgal ettiği tüm kasabalardan vazgeçeceğine söz verdi. Bununla birlikte, 1277'de Macaristan'da yeni silahlı çatışmalar başladı: Transilvanya Saksonları, Transilvanya piskoposunun makamı olan Gyulafehérvár'ı (şimdi Romanya'da Alba Iulia) ele geçirip yok etti ve Babonići, Slavonya'da isyan çıkardı.

Yetişkinliğinin ilk yılları (1277–1278)

(26 Ağustos 1278)

Joachim Gutkeled, Nisan 1277'de Babonići'ye karşı savaşırken ölmüştür. Bir ay sonra piskoposlar, baronlar, soylular ve Kumanlardan oluşan bir meclis Ladislaus'un reşit olduğunu ilan etti.Diyarın mülkleri aynı zamanda 15 yaşındaki hükümdara mümkün olan tüm yollarla iç barışı yeniden tesis etme yetkisi verdi. Ladislaus daha sonra Kőszegis'in Transdanubia'daki topraklarını işgal etti, ancak onları yenemedi. Bohemya Kralı II. Ottokar'a karşı ittifaklarını doğrulamak için 11 Kasım'da Hainburg an der Donau'da Almanya Kralı I. Rudolf ile buluştu.

Kraliyet ordusunun asi Nicholas Geregye'nin Adorján'daki (şimdi Romanya'da Adrian) kalesini ele geçirmesinin ardından Ladislaus, 1278 yazının başlarında Tisa Nehri boyunca yedi kontluk için bir "genel kurul" düzenledi. Meclis iki asi yerel soyluyu ölüme mahkûm etti. Transtuna'da Ivan Kőszegi, Ladislaus'a karşı Ladislaus'un babasının ilk kuzeni Venedikli András ile oynamaya çalıştı. András, Slavonya'yı kendisi için talep etti, ancak başarılı olamadan Venedik'e döndü.

Ladislaus, Ottokar II'ye karşı bir kampanya başlatmak için Almanya Kralı I. Rudolf ile güçlerini birleştirdi. Ladislaus'un birlikleri, 26 Ağustos'ta Marchfeld Muharebesi'nde Rudolf'un zaferinde belirleyici bir rol oynadı. Ottokar savaş alanında öldürüldü. Ladislaus'un tarihçisi Simon of Kéza'ya göre savaştan sonra Kral I. Rudolf, Ladislaus'a "teşekkürlerini sundu ve onun yardımıyla tüm Avusturya ve Styria'nın kendisine iade edildiğini ilan etti".

Kuman sorunu (1278-1285)

Ladislaus, Kumanların tercih ettiği kıyafetlerle tasvir edilmiştir ( Işıklı Tarih'ten )

Papa III. Nicolaus 22 Eylül 1278'de Ladislaus'un kraliyet gücünü yeniden kazanmasına yardım etmesi için Fermo piskoposu Philip'i Macaristan'a göndermiştir.Papalık elçisi 1279'un başlarında Macaristan'a gelmiştir. Papalık elçisinin arabuluculuğuyla Ladislaus, Kőszegis ile bir barış anlaşması imzalamıştır. Ancak Piskopos Philip çok geçmeden Macaristan'daki Kumanların çoğunun hâlâ pagan olduğunu fark etmiştir. Kuman reislerinden pagan geleneklerinden vazgeçeceklerine dair törensel bir söz almış ve genç Kral Ladislaus'u, Kuman reislerinin sözünü tutması için yemin etmeye ikna etmiştir. Tétény'de yapılan bir toplantı, Papalık elçisinin talebi doğrultusunda Kumanların çadırlarını terk edip "yere bitişik evlerde" yaşamalarını öngören yasaları kabul etmiştir. Ancak Kumanlar yasalara uymamışlar ve kendisi de yarı Kuman olan Ladislaus onları zorlamayı başaramamıştır. Misilleme olarak Piskopos Philip onu aforoz etmiş ve Ekim ayında Macaristan'ı yasak altına almıştır. Ladislaus, Kumanlara katılmış ve Vatikan'a başvurmuş, ancak Papa onu aklamayı reddetmiştir.

Ladislaus'un talebi ile Kumanlar, Ocak 1280'in başlarında Fermo'lu Philip'i yakalayıp hapse attılar. Ancak Transilvanya voyvodası Finta Aba, Ladislaus'u yakalayıp Roland Borsa'ya teslim etti. İki aydan kısa bir süre içinde hem elçi hem de kral serbest bırakıldı ve Ladislaus, Kuman yasalarını uygulamak için yeni bir yemin etti. Ancak birçok Kuman, mirasçının taleplerine uymak yerine Macaristan'ı terk etmeye karar verdi. Ladislaus, hareket eden Kumanları Szalánkemén'e (şimdi Sırbistan'da Stari Slankamen) kadar takip etti, ancak onların sınırı geçmelerini engelleyemedi.

Ladislaus, Finta Aba'ya karşı bir sefer başlatmış ve 1281 yazında kalelerini ele geçirmiştir.Avusturya Rhymed Chronicle'a göre, Fermo Piskoposu Philip de aynı sıralarda Macaristan'dan ayrılmış ve " Kutsal Babanın hatırı için" bir daha asla geri dönmeyeceğini belirtmiştir. Bir Kuman ordusu 1282'de Macaristan'ın güney kısımlarını işgal etmiştir. Chronicon Pictum, Ladislaus'un "cesur Yuşa gibi, halkı ve ülkesi adına savaşmak için" Kumanlara "karşı çıktığını" yazar. 1282 sonbaharında Hódmezővásárhely yakınlarındaki Hód Gölü'nde işgalcilerin ordusunu yenmiştir.

1282'nin sonunda Ladislaus, Kőszegis'in elindeki Borostyánkő'yu (şimdi Avusturya'da Bernstein im Burgenland) kuşatmıştır. Kőszegiler direnmiş ve 1283'ün başlarında kralı kuşatmayı kaldırmaya zorlamışlardır. Hatta Ladislaus, Ivan Kőszegi ile barışmış ve 6 Temmuz'dan önce onu palatin olarak atamıştır. Ladislaus, karısı Isabella'yı terk etmiş ve yıl sonuna doğru Kumanların arasına yerleşmiştir.

Son yılları (1285-1290)

Altın Orda Moğolları, Ocak 1285'te Talabuga ve Nogay Hanlarının komutası altında Macaristan'ı işgal etmiştir.Chronicon Pictum'a göre Tuna'nın doğusunda "tüm ülkeye korkunç bir yangın yıkımı yaydılar". Yerel güçler, örneğin Regéc dahil olmak üzere birçok yerde işgalcilere direnmiştir. Moğollar geri çekilmeden önce işgal iki ay sürmüştür.

Ladislaus'un Kumanlara yönelik kayırmacılığı onu o kadar sevilmeyen biri haline getirmiştir ki tebaasının çoğu onu Moğolları Macaristan'ı işgal etmeye kışkırtmakla suçlamıştır. Aslında Ladislaus, Eylül 1285'te Szepesség'de bir isyanı bastırırken nyögérs olarak bilinen Moğol savaş esirlerini çalıştırmıştır. Kral, Kumanların kıyafetlerinden saç modellerine kadar uzanan yaşam tarzını tercih etmiş ve Kuman kızlarını metresi olarak almıştır.Estergon başpiskoposu Lodomer'e göre Ladislaus, başpiskoposun "zehirli engerek " olarak tanımladığı en sevdiği cariyesi Aydua ile herkesin önünde çiftleşmiştir.

Kuman suikastçıları 10 Temmuz 1290'da Körösszeg'de (Cheresig, Romanya) Ladislaus'u öldürmüşlerdir.

Eylül 1286'da Ladislaus karısını hapse atmış ve tüm gelirini metresine vermiştir. Başpiskopos Lodomer ertesi Eylül ayında kraliçeyi kurtarmıştır. Başpiskopos, piskoposları, baronları ve soyluları Buda'daki bir toplantıya çağırmış ve Ladislaus'u aforoz etmiştir. Buna cevaben çileden çıkan kral, Başpiskopos Lodomer'e göre "Estergon başpiskoposu ve onun seçmenlerinden başlayarak, Tatar kılıçlarının yardımıyla Roma'ya kadar her yeri yok edeceğim" demiştir.

Baronlar, Ocak 1288'de Ladislaus'u Szepesség'de ele geçirdiler. Taraftarları kısa sürede onu kurtarmalarına rağmen, Başpiskopos Lodomer ile bir anlaşma yapmayı kabul etmiştir. Başpiskopos, kralın Hristiyan ahlakına uygun yaşaması şartıyla Ladislaus'u temize çıkarmıştır. Ancak Ladislaus sözünü tutmamıştır. Tavşanlar Adası'ndaki Kutsal Bakire Dominikan Manastırı'nın başrahibi olan kız kardeşi Elizabeth'i kaçırmış ve onu bir Çek aristokrat olan Falkenstein'lı Záviš ile evlendirmişlerdir. Başpiskopos Lodomer'e göre Ladislaus şunu bile ifade etti: "Eğer istediğiniz sayıda manastır topluluğunda 15 veya daha fazla kız kardeşim olsaydı, onları oradan kaçırır, yasal veya gayri meşru bir şekilde evlendirirdim; böylece onlar aracılığıyla vasiyetimin yerine getirilmesinde tüm gücüyle beni destekleyece bir akraba grubu elde ederdim.”

Ladislaus hayatının son yıllarını bir yerden bir yere dolaşarak geçirmiştir. Macaristan'ın merkezi hükûmeti, piskoposlar ve baronların krallığı hükümdardan bağımsız olarak yönetmesi nedeniyle gücünü kaybetmiştir. Örneğin, Ivan Kőszegi ve kardeşleri Avusturya Dükü I. Albrecht'e karşı savaş açmışlar, ancak Avusturyalılar batı sınırları boyunca en az 30 kaleyi ele geçirmesine rağmen Ladislaus müdahale etmedi.

Kőszegiler tacı 1290'ın başlarında Macaristan'a gelen Venedikli András'a teklif etti. Ancak rakiplerinden biri olan Arnold Hahót, sahtekarı yakaladı ve Dük Albrecht'e teslim etti. Ladislaus, yakın zamanda İslam'dan Hristiyanlığa geçen Mizse'yi palatin olarak atadı.Papa IV. Nicolaus, Ladislaus'a karşı bir haçlı seferi ilan etmeyi bile planlıyordu. Ancak Kuman tebaasına karşı her zaman taraflı davranan Ladislaus, 10 Temmuz 1290'da Arbuz, Törtel ve Kemence adlı üç Kuman tarafından Körösszeg (şimdi Romanya'da Cheresig) kalesinde öldürüldü. Mizse ve Ladislaus'un Kuman sevgilisinin kardeşi Kuman Nicholas, Ladislaus'un ölümünün intikamını alarak katilleri katlettiler.

Papa IV. Nicolaus'un talimatıyla "kralın Katolik Hristiyan olarak ölüp ölmediğinin" belirlenmesi için soruşturma başlatıldı. Soruşturmanın sonuçları bilinmiyor, ancak Chronicon Budense, Ladislaus'un Csanád katedraline (şimdi Romanya'da Cenad) gömüldüğünü yazıyor. Halefi Venedikli András ve Papa VIII. Benedictus, Ladislaus'u "ünlü anısı" olarak hatırladı.

Soy ağacı

IV. Ladislaus'un soy ağacı
16. III. Béla 8. II. András 17. Antakyalı Agnes 4. IV. Béla 18. 9. 2. V. István 10. I. Theodoros 5. 22. III. Aleksios 11. Anna Komnini Angelina 23. Efrosini 1. IV. Ladislaus 6. Seyhan, Kuman kabile lideri 3. Kumanlı Elizabeth

Kaynakça

1. ^ Kristó 1994, s. 396.
2. ^ Kristó & Makk 1996, s. 274, Appendix 5.
3. ^ Kristó & Makk 1996, s. 268.
4. ^ Berend 2001, s. 261.
5. ^ ^{a b c d e} Kristó & Makk 1996, s. 274.
6. ^ Berend 2001, s. 179.
7. ^ Fine 1994, s. 178.
8. ^ Zsoldos 2007, s. 141.
9. ^ Zsoldos 2007, ss. 79–80, 82, 141.
10. ^ Érszegi & Solymosi 1981, s. 160.
11. ^ Érszegi & Solymosi 1981, s. 163.
12. ^ ^{a b c d e f g h i} Engel 2001, s. 107.
13. ^ ^{a b c} Bartl et al. 2002, s. 33.
14. ^ Kontler 1999, s. 99.
15. ^ Érszegi & Solymosi 1981, s. 164.
16. ^ Érszegi & Solymosi 1981, ss. 164, 166.
17. ^ ^{a b c d e f} Érszegi & Solymosi 1981, s. 166.
18. ^ ^{a b} Kristó & Makk 1996, s. 275.
19. ^ ^{a b} Kontler 1999, s. 83.
20. ^ Fine 1994, s. 181.
21. ^ ^{a b c d e f g h} Engel 2001, s. 108.
22. ^ Zsoldos 2007, s. 132.
23. ^ ^{a b} Érszegi & Solymosi 1981, s. 168.
24. ^ Érszegi & Solymosi 1981, ss. 168–169.
25. ^ Kristó 2003, s. 186.
26. ^ ^{a b c d e f} Érszegi & Solymosi 1981, s. 170.
27. ^ ^{a b} Kristó & Makk 1996, s. 276.
28. ^ Žemlička 2011, s. 110.
29. ^ ^{a b} Klaniczay 2002, s. 225.
30. ^ ^{a b c} Érszegi & Solymosi 1981, s. 171.
31. ^ ^{a b c} Érszegi & Solymosi 1981, s. 172.
32. ^ ^{a b} Kristó 2003, s. 188.
33. ^ ^{a b c d e f} Érszegi & Solymosi 1981, s. 173.
34. ^ ^{a b} Žemlička 2011, s. 111.
35. ^ ^{a b} Kristó & Makk 1996, s. 277.
36. ^ Simon of Kéza: The Deeds of the Hungarians (ch. 2.74), p. 155.
37. ^ ^{a b c d} Érszegi & Solymosi 1981, s. 174.
38. ^ ^{a b} Berend 2001, s. 277.
39. ^ ^{a b c d e f g h i j k} Engel 2001, s. 109.
40. ^ ^{a b c} Kristó & Makk 1996, s. 278.
41. ^ ^{a b c d} Érszegi & Solymosi 1981, s. 175.
42. ^ Érszegi & Solymosi 1981, ss. 175–176.
43. ^ Kristó 2003, s. 193.
44. ^ ^{a b} Érszegi & Solymosi 1981, s. 176.
45. ^ Kristó 2003, ss. 193–194.
46. ^ ^{a b c} Kristó 2003, s. 194.
47. ^ Kristó 2003.
48. ^ The Hungarian Illuminated Chronicle: (ch. 181.128), p. 141.
49. ^ ^{a b c d} Érszegi & Solymosi 1981, s. 177.
50. ^ Sălăgean 2005, s. 238.
51. ^ ^{a b} Bárány 2012, s. 357.
52. ^ ^{a b c d} Érszegi & Solymosi 1981, s. 178.
53. ^ ^{a b c} Berend 2001, s. 174.
54. ^ ^{a b} Berend 2001, s. 176.
55. ^ ^{a b c d} Érszegi & Solymosi 1981, s. 179.
56. ^ Klaniczay 2002, s. 262.
57. ^ Sălăgean 2005, s. 239.
58. ^ Kontler 1999, s. 84.
59. ^ Érszegi & Solymosi 1981, s. 180.
60. ^ ^{a b c d} Kristó & Makk 1996, s. 281.
61. ^ ^{a b c} Érszegi & Solymosi 1981, s. 181.
62. ^ Bartl et al. 2002, s. 34.
63. ^ Berend 2001, s. 128.
64. ^ Berend 2001, ss. 174–175.
65. ^ Kontler 1999, ss. 83–84.
66. ^ Rásonyi, L. (1967). "Les anthroponyms Comans de Hongrie". Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae. 20 (2). ss. 135-149. JSTOR 23682109. 9 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Nisan 2024 – JSTOR vasıtasıyla. 
67. ^ ^{a b c} Berend 2001, s. 177.
68. ^ Kristó & Makk 1996, ss. 274, Appendices 4–5.
69. ^ Makk 1994, s. 444.
70. ^ Treadgold 1997, ss. 726.

Kaynaklar

Birincil kaynaklar

• Simon of Kéza: The Deeds of the Hungarians (Edited and translated by László Veszprémy and Frank Schaer with a study by Jenő Szűcs) (1999). CEU Press. .
• The Hungarian Illuminated Chronicle: Chronica de Gestis Hungarorum (Edited by Dezső Dercsényi) (1970). Corvina, Taplinger Publishing. .

İkincil kaynaklar

•  Bain, Robert Nisbet (1911). "Ladislaus IV.". Chisholm, Hugh (Ed.). Encyclopædia Britannica. 16 (11. bas.). Cambridge University Press. ss. 59–60. 
• Bárány, Attila (2012). "The Expansion of the Kingdom of Hungary in the Middle Ages (1000–1490)". Berend, Nóra (Ed.). The Expansion of Central Europe in the Middle Ages. Ashgate Variorum. ss. 333-380. ISBN . 
• Bartl, Július; Čičaj, Viliam; Kohútova, Mária; Letz, Róbert; Segeš, Vladimír; Škvarna, Dušan (2002). Slovak History: Chronology & Lexicon. Bolchazy-Carducci Publishers, Slovenské Pedegogické Nakladatel'stvo. ISBN . 
• Berend, Nora (2001). At the Gate of Christendom: Jews, Muslims and 'Pagans' in Medieval Hungary, c. 1000–c. 1300. Cambridge University Press. ISBN . 
• Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN . 
• Fine, John Van Antwerp (1994) [1987]. The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest (İngilizce). Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. ISBN . 
• Érszegi, Géza; Solymosi, László (1981). "Az Árpádok királysága, 1000–1301 [The Monarchy of the Árpáds, 1000–1301]". Solymosi, László (Ed.). Magyarország történeti kronológiája, I: a kezdetektől 1526-ig [Historical Chronology of Hungary, Volume I: From the Beginning to 1526] (Macarca). Akadémiai Kiadó. ss. 79-187. ISBN . 
• Klaniczay, Gábor (2002). Holy Rulers and Blessed Princes: Dynastic Cults in Medieval Central Europe. Cambridge University Press. ISBN . 
• Kontler, László (1999). Millennium in Central Europe: A History of Hungary. Atlantisz Publishing House. ISBN . 
• Kristó, Gyula; Makk, Ferenc (1996). Az Árpád-ház uralkodói [Rulers of the House of Árpád] (Macarca). I.P.C. Könyvek. ISBN . 
• Kristó, Gyula (1994). "IV. (Kun) László [Ladislaus IV the Cuman]". Kristó, Gyula; Engel, Pál; Makk, Ferenc (Ed.). Korai magyar történeti lexikon (9–14. század) [Encyclopedia of the Early Hungarian History (9th–14th centuries)] (Macarca). Akadémiai Kiadó. s. 396. ISBN . 
• Kristó, Gyula (2003). Háborúk és hadviselés az Árpádok korában [Wars and Tactics under the Árpáds] (Macarca). Szukits Könyvkiadó. ISBN . 
• Makk, Ferenc (1994). "Mária 2. [Mary, 2nd entry]". Kristó, Gyula; Engel, Pál; Makk, Ferenc (Ed.). Korai magyar történeti lexikon (9–14. század) [Encyclopedia of the Early Hungarian History (9th–14th centuries)] (Macarca). Akadémiai Kiadó. s. 444. ISBN . 
• Sălăgean, Tudor (2005). "Regnum Transilvanum. The assertion of the Congregational Regime". Pop, Ioan-Aurel; Nägler, Thomas (Ed.). The History of Transylvania, Vol. I. (Until 1541). Romanian Cultural Institute (Center for Transylvanian Studies). ss. 233-246. ISBN . 
• Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society (İngilizce). Stanford, Kaliforniya: Stanford University Press. ISBN . 
• Žemlička, Josef (2011). "The Realm of Přemysl Ottokar II and Wenceslas II". Pánek, Jaroslav; Tůma, Oldřich (Ed.). A History of the Czech Lands. Charles University in Prague. ss. 106-116. ISBN . 
• Zsoldos, Attila (2007). Családi ügy: IV. Béla és István ifjabb király viszálya az 1260-as években [A family affair: The Conflict between Béla IV and King-junior Stephen in the 1260s] (Macarca). História, MTA Történettudományi Intézete. ISBN . 

Wikimedia Commons'ta IV. Ladislaus ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.