Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karayip Denizi, Antil Denizi olarak da bilinir, Atlas Okyanusu'nun alt havzası. Batı Yarıküre'de, Ekvator çizgisinin kuzeyinde yer alır. Güney Amerika'nın kuzey, Orta Amerika'nın doğu kıyıları ile Meksika kıyılarının bir bölümü boyunca uzanır. Karayip Denizi, kapladığı yaklaşık 2,640,000 km²'lik alan ile dünyanın en geniş tuzlu su denizlerinden biridir.
| Karayip Denizi | |
|---|---|
 | |
| Havza | |
| Ülke(ler) | Belize, Dominik Cumhuriyeti, Küba, Meksika, Panama |
| Konum | Orta Amerika |
| Koordinatlar | 15°K 75°B / 15°K 75°B |
| Ada(lar) | Cayman Adaları, Hispanyola, Jamaika, Küba |
| Genel bilgiler | |
| Aktığı yer | Atlas Okyanusu |
| Tür | Deniz |
| Akarsu (gelen) | Magdalena Nehri |
| En derin noktası | 7.680 m (25.200 ft) |
| Yüzölçümü | 2.640.000 km2 (1.020.000 sq mi) |
| Wikimedia Commons | |
 | |
Güneyinde Venezuela, Kolombiya ve Panama kıyıları; batısında Kosta Rika, Nikaragua, Honduras, Guatemala, Belize ve Meksika'nın Yucatán Yarımadası; kuzeyinde Büyük Antiller (Küba, Hispaniola, Jamaika ve Porto Riko adaları), doğusunda Küçük Antiller zinciri (kuzeydoğudaki Virgin Adalarından, Güneydoğuda, Venezuela açıklarındaki Trinidad'a kadar uzanan yay) bulunur. Yucatán Boğazı ile kuzeyindeki Meksika Körfezine bağlanır. Bilinen en derin yeri (7,685 m) Küba ile Jamaika arasındaki (). Karayip kıyıları birçok koy ve körfeze sahiptir; Honduras Körfezi, Venezuela Körfezi, ve Darien Körfezi bunlardan en önemlileridir.
Jeoloji
Karayip Denizinin jeolojik yaşı kesin olarak bilinmemektedir. Paleozoyik (Birinci) Zamanda (yaklaşık 570 milyon ile 225 milyon yıl önce) bir parçası olarak Akdeniz ile bağlantılı olduğu, Atlas Okyanusunun oluşumu sırasında Akdeniz'den ayrıldığı sanılmaktadır.
Karayip Denizi, birbirinden denizaltı sırtları ve yükseltileri ile ayrılmış, oval biçimli beş sualtı havzasına bölünmüştür. Bunlar Yucatán, Cayman, Kolombiya, Venezuela ve Grenada havzalarıdır. Yüzeyaltı suyu Karayip Denizine iki eşikten girer. Anegada Boğazı, Virgin Adaları ile Küçük Antiller arasında, Rüzgarüstü Boğazı ise Küba ile Hispaniola arasında yer alır. Anegada Boğazının eşik derinliği 1,950-2,350 m, Rüzgarüstü Boğazınınki ise 1,600-1,625 m arasındadır.
İklim
Karayip Denizi kıyılarında ve Antil adalarında, genellikle tropikal iklim hüküm sürerse de dağların yüksekliğine, su akıntılarına ve alize rüzgarlarına bağlı olarak iklim önemli yerel farklılıklar gösterir. Yıllık yağış ortalaması Dominika'nın kimi bölümlerinde 8,890 mm'ye kadar yükselirken, Venezuela açıklarındaki Bonaire Adasında 250 mm'ye kadar düşer. Karayip Denizinin kuzey kesimlerinde ve Meksika Körfezinde, saatteki hızı 120 km'yi aşan mevsimlik kasırgalar sık görülür. 1963'teki Flora Kasırgası, Karayip Denizi bölgelerinde 7 bin kişinin ölümüne ve 528 milyon dolarlık hasara yol açmıştır. Bu kasırgalar, bölgede tarım üretiminin bazen büyük düşüşler göstermesinin temel nedenlerinden biridir.
Ekoloji ve fauna
Derin su canlıları Karayip Denizinin bütün kesimlerinde oldukça benzer bir dağılım gösterir. Sualtı yaşamı, birçok balık türünü ve deniz canlısını barındıran mercan resifleri çevresinde toplanmıştır. Çeşitli deniz kaplumbağası türleri, manati ve en dikkat çeken deniz hayvanları arasındadır. , Antil denizinin her yerinde görülür. Orkinos ve özellikle Yucatán çevresinde bulunan sardalya, Karayip Denizindeki önemli ticari balık türleridir.
Karayip Denizinde yer alan kara parçalarında genellikle tropikal bitki örtüsü egemendir; ama topografyaya, iklime, nem oranına ve toprak özelliklerine bağlı olarak bitki örtüsü yöreden yöreye değişir. Kıyı yakınlarında, lagünlerin ve haliçlerin çevresinde kızıl ve kara mangrovların oluşturduğu sık ormanlar vardır. Kıyı kumsallarında en çok görülen bitki . Kurak kesimlerin baskın bitki örtüsü kaktüsler ve etli bitkilerdir. Küba, Jamaika, Porto Riko gibi yükseltinin elverişli olduğu adalarda yer yer yağmur ormanlarına rastlanır.
Ekonomi ve turizm
Turizm giderek önem kazanmaktadır. Bölge, sıcak iklimi ve dinlence olanakları ile dünyanın önde gelen kış sayfiyelerinden biri olmuştur. Özellikle Kuzey Amerika, Avrupa ve Brezilya'dan turist çeker. Panama Kanalı yoluyla Atlas Okyanusu-Büyük Okyanus ulaşımını sağlayan gemilerin tümü, Karayip Denizinden geçer.
Bölge maden kaynakları açısından oldukça zengindir. Jamaika, Dominik Cumhuriyeti ve Haiti, dünya boksit üretiminin beşte birini karşılar. Nikaragua ve Kolombiya'da altın, Honduras'ta gümüş ve antimon, Küba'da manganez çıkarılır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Karayip Denizi Antil Denizi olarak da bilinir Atlas Okyanusu nun alt havzasi Bati Yarikure de Ekvator cizgisinin kuzeyinde yer alir Guney Amerika nin kuzey Orta Amerika nin dogu kiyilari ile Meksika kiyilarinin bir bolumu boyunca uzanir Karayip Denizi kapladigi yaklasik 2 640 000 km lik alan ile dunyanin en genis tuzlu su denizlerinden biridir Karayip DeniziHavzaUlke ler Belize Dominik Cumhuriyeti Kuba Meksika PanamaKonumOrta AmerikaKoordinatlar15 K 75 B 15 K 75 B 15 75Ada lar Cayman Adalari Hispanyola Jamaika KubaGenel bilgilerAktigi yerAtlas OkyanusuTurDenizAkarsu gelen Magdalena NehriEn derin noktasi7 680 m 25 200 ft Yuzolcumu2 640 000 km2 1 020 000 sq mi Wikimedia CommonsKarayip Denizinin uydu fotografi Guneyinde Venezuela Kolombiya ve Panama kiyilari batisinda Kosta Rika Nikaragua Honduras Guatemala Belize ve Meksika nin Yucatan Yarimadasi kuzeyinde Buyuk Antiller Kuba Hispaniola Jamaika ve Porto Riko adalari dogusunda Kucuk Antiller zinciri kuzeydogudaki Virgin Adalarindan Guneydoguda Venezuela aciklarindaki Trinidad a kadar uzanan yay bulunur Yucatan Bogazi ile kuzeyindeki Meksika Korfezine baglanir Bilinen en derin yeri 7 685 m Kuba ile Jamaika arasindaki Karayip kiyilari bircok koy ve korfeze sahiptir Honduras Korfezi Venezuela Korfezi ve Darien Korfezi bunlardan en onemlileridir JeolojiKarayip Denizinin jeolojik yasi kesin olarak bilinmemektedir Paleozoyik Birinci Zamanda yaklasik 570 milyon ile 225 milyon yil once bir parcasi olarak Akdeniz ile baglantili oldugu Atlas Okyanusunun olusumu sirasinda Akdeniz den ayrildigi sanilmaktadir Karayip Denizi birbirinden denizalti sirtlari ve yukseltileri ile ayrilmis oval bicimli bes sualti havzasina bolunmustur Bunlar Yucatan Cayman Kolombiya Venezuela ve Grenada havzalaridir Yuzeyalti suyu Karayip Denizine iki esikten girer Anegada Bogazi Virgin Adalari ile Kucuk Antiller arasinda Ruzgarustu Bogazi ise Kuba ile Hispaniola arasinda yer alir Anegada Bogazinin esik derinligi 1 950 2 350 m Ruzgarustu Bogazininki ise 1 600 1 625 m arasindadir IklimKarayip Denizi kiyilarinda ve Antil adalarinda genellikle tropikal iklim hukum surerse de daglarin yuksekligine su akintilarina ve alize ruzgarlarina bagli olarak iklim onemli yerel farkliliklar gosterir Yillik yagis ortalamasi Dominika nin kimi bolumlerinde 8 890 mm ye kadar yukselirken Venezuela aciklarindaki Bonaire Adasinda 250 mm ye kadar duser Karayip Denizinin kuzey kesimlerinde ve Meksika Korfezinde saatteki hizi 120 km yi asan mevsimlik kasirgalar sik gorulur 1963 teki Flora Kasirgasi Karayip Denizi bolgelerinde 7 bin kisinin olumune ve 528 milyon dolarlik hasara yol acmistir Bu kasirgalar bolgede tarim uretiminin bazen buyuk dususler gostermesinin temel nedenlerinden biridir Ekoloji ve faunaMercan resifi Saint Lucia Derin su canlilari Karayip Denizinin butun kesimlerinde oldukca benzer bir dagilim gosterir Sualti yasami bircok balik turunu ve deniz canlisini barindiran mercan resifleri cevresinde toplanmistir Cesitli deniz kaplumbagasi turleri manati ve en dikkat ceken deniz hayvanlari arasindadir Antil denizinin her yerinde gorulur Orkinos ve ozellikle Yucatan cevresinde bulunan sardalya Karayip Denizindeki onemli ticari balik turleridir Karayip Denizinde yer alan kara parcalarinda genellikle tropikal bitki ortusu egemendir ama topografyaya iklime nem oranina ve toprak ozelliklerine bagli olarak bitki ortusu yoreden yoreye degisir Kiyi yakinlarinda lagunlerin ve haliclerin cevresinde kizil ve kara mangrovlarin olusturdugu sik ormanlar vardir Kiyi kumsallarinda en cok gorulen bitki Kurak kesimlerin baskin bitki ortusu kaktusler ve etli bitkilerdir Kuba Jamaika Porto Riko gibi yukseltinin elverisli oldugu adalarda yer yer yagmur ormanlarina rastlanir Ekonomi ve turizmTurizm giderek onem kazanmaktadir Bolge sicak iklimi ve dinlence olanaklari ile dunyanin onde gelen kis sayfiyelerinden biri olmustur Ozellikle Kuzey Amerika Avrupa ve Brezilya dan turist ceker Panama Kanali yoluyla Atlas Okyanusu Buyuk Okyanus ulasimini saglayan gemilerin tumu Karayip Denizinden gecer Bolge maden kaynaklari acisindan oldukca zengindir Jamaika Dominik Cumhuriyeti ve Haiti dunya boksit uretiminin beste birini karsilar Nikaragua ve Kolombiya da altin Honduras ta gumus ve antimon Kuba da manganez cikarilir Ayrica bakinizTurkiye deki korfezler listesiKaynakcaDis baglantilar