Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kars Kuşatması, 1742-1746 Osmanlı-İran Savaşı'nda evre.
| Kars Kuşatması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1742-1746 Osmanlı-İran Savaşı | |||||||
 Kars Kalesi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı Devleti |  Afşar Hanedanı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Şehla Ahmed Paşa | Nadir Şah | ||||||
| Güçler | |||||||
| 20-25.000 | 80-100.000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Nispeten hafif | 25.000 ölü, yaralı ve esir | ||||||
Nadir Şah komutasındaki İran ordusu Osmanlı İmparatorluğu'na ait Kars'ı 29 Temmuz-9 Ekim 1744 tarihlerinde kuşattıysa da, Şehla Ahmed Paşa komutasındaki Osmanlı garnizonunun direnişi karşısında yenilerek geri çekildi.
Kuşatma öncesi
Nadir Şah komutasındaki İran ordusu 1743 yılındaki Musul Kuşatması'nda büyük bir yenilgiye uğradıktan sonra, Musul Valisi Abdülcelilzade Hüseyin Paşa'yla esir teatisini de içeren bir mütareke yaptı. Ardından ise, Bağdat Valisi Ahmed Paşa'yla yaptığı anlaşmayla işgal ettiği Kerkük ve Erbil'i Osmanlı İmparatorluğu'na iade ettiği gibi, Basra kuşatmasını da kaldırdı.
1743-1744 kışında Nadir Şah (bir bölümü Osmanlılarca desteklenen/teşvik edilen) isyanlarla uğraştı. Lezgilerin Dağıstan'dan taarruzlarını 1743 Aralık'ında güçlükle etkisiz hale getiren Nadir Şah, ülke içinde ise Fars Beylerbeyi Taki Han'ın 1744'ün başında Şiraz ve Kaçarların Esterabad merkezli ayaklanmalarıyla karşılaştı. Nevruz'a kadar bunları da bastıran Nadir Şah'a karşı Bağdat Valisi Ahmed Paşa'nın oyalama siyasetinin de yardımıyla Osmanlı İmparatorluğu İran cephesindeki askerî hazırlıklarını tamamlamış, Kars Seraskerliğine (eski Sadrazam) Şehla Ahmed Paşa, Doğu Anadolu Seraskerliğine Halep Valisi ve Irak Seraskerliğine Bağdat Valisi Ahmed Paşa tayin edilmişti.
Bunlardan Kars Seraskeri Şehla Ahmed Paşa'ya taht üzerinde hak iddia eden İran prensi 'yı desteklemesi emri verilince, Nadir Şah'ın ilk hedefi de bu tehlikenin bertaraf edilmesi oldu ve Safi Mirza'yı yakaltıp kör ettikten sonra Kars'a gönderdi. Ardından ise Kars'a doğru hücuma geçti.
Kuşatma
Nadir Şah komutasındaki İran ordusu Tebriz-Nahçıvan yoluyla Arpaçay'ı geçerek 29 Temmuz 1744 tarihinde Kars önlerine geldi. Nadir Şah şehrin güneyinde iki saat mesafedeki bir tepe üzerinde karargahını kurduktan sonra, Kars kalesi etrafında metrisler kazdırdı ve kaledeki Osmanlı garnizonunun komutanı Şehla Ahmed Paşa'ya teslim olması teklifini ileten bir mektup gönderdi. Bu mektupta, kalenin zaptı için top ateşine bile gerek olmadığı, zira kaleye giden suyun kesilmesini yeterli olduğu iddia ediliyordu.
Buna mukabil, Serasker Şehla Ahmed Paşa ise teklifi yanıtsız bıraktı. Zira, Nadir Şah'ın kuşattığı kaleleri susuz bırakarak zaptetme taktiğini bildiğinden, İran ordusu Kars önlerine vasıl olmadan önce kale çevresinde gerekli savunma önlemlerini alarak, Kars çayından Kars gölüne su akıtarak gölü büyütmüş, kalenin etrafına geniş ve derin bir hendek kazdırmış, çıkan toprakla iki metre boyunda siperler yaptırıp toplarla tahkim ettirmiş ve bu şekilde kalenin etrafında çember biçiminde bir dış savunma hattı oluşturmuştu
Bu hazırlıklara rağmen Osmanlı garnizonundaki emir-komuta zinciri zaaf gösterdi ve Seraskerin emrini dinlemeyen bir grup Osmanlı askeri kaleden çıkarak İran ordusuna hücum etmek isteyince, Şehla Ahmed Paşa hiç olmazsa Veli Paşa'yı komutan olarak göndererek kısmen de olsa düzen sağlamaya çalıştı. Osmanlı birliği başarılı olamayarak kaleye geri çekildi.
Bunun üzerine kuşatmayı sıkılaştırmak isteyen Nadir Şah, Kars'ın Erzurum’la bağlantısını kesmek amacıyla karargahını Kars-Erzurum yolu üzerindeki Kümbet köyüne naklederek hücumlara başladı. Bununla birlikte, bir ay içinde icra ettiği 10 genel hücumda da İran ordusu ağır kayıplarla çekilmek zorunda kaldı. Zira, Osmanlılar Nadir Şah'ın ve İran ordusunun kuşatma savaşlarındaki zaaflarını biliyorlardı Bu hücumlardan en şiddetlisi 25 Ağustos 1744 tarihinde oldu, ancak İranlılar yine Osmanlı savunmasını aşamadılar. İranlılardan iki Han ve 1.700 asker, Osmanlılardan ise iki Paşa ve 80 asker hayatını kaybetti.
Hücumlarla kaleyi düşüremeyen Nadir Şah bilindik taktiği olan kalenin suyunu kesmeye yöneldi. 2 Eylül günü Revan'dan develerle getirttiği pamuk denklerini ağaç kazıklar arasına yerleştirerek Kars çayının önünü keserek yatağını değiştirmeye çalıştıysa da, şiddetli sonbahar yağmurlarının başlamasıyla Kars Çayı yeniden eski yatağına kavuştu.
Bu taktiğinden de sonuç alamayan Nadir Şah Osmanlı elçisi Defterdar 'yi karargahına davet ederek yeni barış teklifleri sunduysa da bunlar da kabul görmedi.
Bunun üzerine Nadir Şah, 13 Eylül 1744'ten itibaren kuşatmayı daha da şiddetlendirdi. Kaledeki Osmanlı kuvvetleri şu şekilde mevzilenmişti: 'de Yeniçerilerin komutasında Tırhala Beylerbeyi Murteza Paşa, Behrampaşa Kapısı'na Ankara, Nevşehir, Niğde ve Kütahya sancaklarının askerlerinin başında Trabzon Valisi Selim Paşa, Cami önünde burcunda Erzurum Valisi Veli Paşa, sağ kanadına Mustafa Paşa, batı burcuna İzmit askerleri, milisler ve Leventlerin komutasında Serasker Şehla Ahmed Paşa konuşlandı. Ordugâh Çavuşbaşısı kale içindeki tepenin önüne yerleştirilen topçu kuvvetlerine komuta ediyordu. Tepe yamaçları Alâiye, Karahisar ve İçel sancaklarından askerlerce tutuluyordu. Bu birlikleri koruyan Dalkılıçlara Bayrakdar Ahmed Paşa, Timurpaşa Burcu metrislerine Karaman Beylerbeyi Abdullah Paşa komuta ediyordu.
Nâdir Şah, Kümbet civarındaki karargahından ayrılarak siperler ve kulelerle muhasara ettiği kaleye iyice yaklaştı ve sahra toplarıyla Timurpaşa Burcuna doğru salvo ateşine başladı (18 Eylül). Ertesi gün bir genel taarruz tasarlıyordu. Ancak, Osmanlı garnizonu şafaktan önce kaleden çıkarak gerçekleştirdikleri huruç harekâtıyla hücuma geçmeye hazırlanan İran ordusunu kuşattı. Dokuz sahra topuyla birlikte bütün ağırlıklarını bırakan İran ordusu kaçtı (19 Eylül).
Bu genel taarruzu müteakip üç hafta boyunca İran ordusu kaleye doğru giden bir vadide mevzilenerek 16 büyük topun ateşiyle bombardımanı sürdürdüler. Ancak, bombardıman kalede tahribat yaratmadığı gibi, şiddetli soğukların başlaması kayıpları artırmaya başladı. Nihayetinde 9 Ekim 1744 tarihinde Nadir Şah 73 gün süren başarısız bir kuşatma sonrasında geri çekilme emrini verdi.
Kuşatma sonrası
1744 yılındaki Kars kuşatması Nadir Şah'ın Osmanlı topraklarına yönelik son taarruzu oldu. Osmanlılara karşı üç büyük meydan muharebesinden (Leylan [1733], [1735] ve [1745]) muzaffer çıkan Nadir Şah, beş büyük kuşatmasında ise (Bağdat, Musul ve üç defa Kars) yenilgiye uğramıştı.
Kaynakça
- ^ "Tarihçe-i Nadir Şah", V. Minorsky, Çev. Reşid Yasemi, Tahran 313, s.97.
- ^ "Tarih", Süleyman İzzi Efendi, İstanbul 1119, vrk.6/a.
- ^ "Alem-ara-yi Nadiri", Muhammed Kazım (Vezir-i Merv), I-III, yay. M. Emin Riyahi, Tahran, 1374, s.1042
- ^ "Makale-i Vaka-i Muhasara-i Kars", Sırrı Efendi, Es’ad Efendi Kütüphanesi (Süleymaniye), No. 2417, vrk.9/b.
- ^ "Kars Fortress"
- ^ İ. H. Danişmend, a.g.e., IV, s.31.
- ^ "The Siege of Mosul and Ottoman-Persian Relations", Robert W. Olson, Routledge (2017)
- ^ "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.15, s.62
- ^ "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.15, s.62-63
- ^ "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.15, s.63
- ^ "Kars Tarihi", F. Kırzıoğlu, İstanbul (1953), s.544
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kars Kusatmasi 1742 1746 Osmanli Iran Savasi nda evre Kars Kusatmasi1742 1746 Osmanli Iran SavasiKars KalesiTarih29 Temmuz 9 Ekim 1744BolgeKars AnadoluSonucKesin Osmanli zaferi Osmanlilar Kars i ucuncu kez kusatan Afsar ordusunu puskurttuler TaraflarOsmanli DevletiAfsar HanedaniKomutanlar ve liderlerSehla Ahmed PasaNadir SahGucler20 25 00080 100 000KayiplarNispeten hafif25 000 olu yarali ve esir Nadir Sah komutasindaki Iran ordusu Osmanli Imparatorlugu na ait Kars i 29 Temmuz 9 Ekim 1744 tarihlerinde kusattiysa da Sehla Ahmed Pasa komutasindaki Osmanli garnizonunun direnisi karsisinda yenilerek geri cekildi Kusatma oncesiNadir Sah komutasindaki Iran ordusu 1743 yilindaki Musul Kusatmasi nda buyuk bir yenilgiye ugradiktan sonra Musul Valisi Abdulcelilzade Huseyin Pasa yla esir teatisini de iceren bir mutareke yapti Ardindan ise Bagdat Valisi Ahmed Pasa yla yaptigi anlasmayla isgal ettigi Kerkuk ve Erbil i Osmanli Imparatorlugu na iade ettigi gibi Basra kusatmasini da kaldirdi 1743 1744 kisinda Nadir Sah bir bolumu Osmanlilarca desteklenen tesvik edilen isyanlarla ugrasti Lezgilerin Dagistan dan taarruzlarini 1743 Aralik inda guclukle etkisiz hale getiren Nadir Sah ulke icinde ise Fars Beylerbeyi Taki Han in 1744 un basinda Siraz ve Kacarlarin Esterabad merkezli ayaklanmalariyla karsilasti Nevruz a kadar bunlari da bastiran Nadir Sah a karsi Bagdat Valisi Ahmed Pasa nin oyalama siyasetinin de yardimiyla Osmanli Imparatorlugu Iran cephesindeki askeri hazirliklarini tamamlamis Kars Seraskerligine eski Sadrazam Sehla Ahmed Pasa Dogu Anadolu Seraskerligine Halep Valisi ve Irak Seraskerligine Bagdat Valisi Ahmed Pasa tayin edilmisti Bunlardan Kars Seraskeri Sehla Ahmed Pasa ya taht uzerinde hak iddia eden Iran prensi yi desteklemesi emri verilince Nadir Sah in ilk hedefi de bu tehlikenin bertaraf edilmesi oldu ve Safi Mirza yi yakaltip kor ettikten sonra Kars a gonderdi Ardindan ise Kars a dogru hucuma gecti KusatmaNadir SahGunumuzde Kars Kalesi Nadir Sah komutasindaki Iran ordusu Tebriz Nahcivan yoluyla Arpacay i gecerek 29 Temmuz 1744 tarihinde Kars onlerine geldi Nadir Sah sehrin guneyinde iki saat mesafedeki bir tepe uzerinde karargahini kurduktan sonra Kars kalesi etrafinda metrisler kazdirdi ve kaledeki Osmanli garnizonunun komutani Sehla Ahmed Pasa ya teslim olmasi teklifini ileten bir mektup gonderdi Bu mektupta kalenin zapti icin top atesine bile gerek olmadigi zira kaleye giden suyun kesilmesini yeterli oldugu iddia ediliyordu Buna mukabil Serasker Sehla Ahmed Pasa ise teklifi yanitsiz birakti Zira Nadir Sah in kusattigi kaleleri susuz birakarak zaptetme taktigini bildiginden Iran ordusu Kars onlerine vasil olmadan once kale cevresinde gerekli savunma onlemlerini alarak Kars cayindan Kars golune su akitarak golu buyutmus kalenin etrafina genis ve derin bir hendek kazdirmis cikan toprakla iki metre boyunda siperler yaptirip toplarla tahkim ettirmis ve bu sekilde kalenin etrafinda cember biciminde bir dis savunma hatti olusturmustu Bu hazirliklara ragmen Osmanli garnizonundaki emir komuta zinciri zaaf gosterdi ve Seraskerin emrini dinlemeyen bir grup Osmanli askeri kaleden cikarak Iran ordusuna hucum etmek isteyince Sehla Ahmed Pasa hic olmazsa Veli Pasa yi komutan olarak gondererek kismen de olsa duzen saglamaya calisti Osmanli birligi basarili olamayarak kaleye geri cekildi Bunun uzerine kusatmayi sikilastirmak isteyen Nadir Sah Kars in Erzurum la baglantisini kesmek amaciyla karargahini Kars Erzurum yolu uzerindeki Kumbet koyune naklederek hucumlara basladi Bununla birlikte bir ay icinde icra ettigi 10 genel hucumda da Iran ordusu agir kayiplarla cekilmek zorunda kaldi Zira Osmanlilar Nadir Sah in ve Iran ordusunun kusatma savaslarindaki zaaflarini biliyorlardi Bu hucumlardan en siddetlisi 25 Agustos 1744 tarihinde oldu ancak Iranlilar yine Osmanli savunmasini asamadilar Iranlilardan iki Han ve 1 700 asker Osmanlilardan ise iki Pasa ve 80 asker hayatini kaybetti Hucumlarla kaleyi dusuremeyen Nadir Sah bilindik taktigi olan kalenin suyunu kesmeye yoneldi 2 Eylul gunu Revan dan develerle getirttigi pamuk denklerini agac kaziklar arasina yerlestirerek Kars cayinin onunu keserek yatagini degistirmeye calistiysa da siddetli sonbahar yagmurlarinin baslamasiyla Kars Cayi yeniden eski yatagina kavustu Bu taktiginden de sonuc alamayan Nadir Sah Osmanli elcisi Defterdar yi karargahina davet ederek yeni baris teklifleri sunduysa da bunlar da kabul gormedi Bunun uzerine Nadir Sah 13 Eylul 1744 ten itibaren kusatmayi daha da siddetlendirdi Kaledeki Osmanli kuvvetleri su sekilde mevzilenmisti de Yenicerilerin komutasinda Tirhala Beylerbeyi Murteza Pasa Behrampasa Kapisi na Ankara Nevsehir Nigde ve Kutahya sancaklarinin askerlerinin basinda Trabzon Valisi Selim Pasa Cami onunde burcunda Erzurum Valisi Veli Pasa sag kanadina Mustafa Pasa bati burcuna Izmit askerleri milisler ve Leventlerin komutasinda Serasker Sehla Ahmed Pasa konuslandi Ordugah Cavusbasisi kale icindeki tepenin onune yerlestirilen topcu kuvvetlerine komuta ediyordu Tepe yamaclari Alaiye Karahisar ve Icel sancaklarindan askerlerce tutuluyordu Bu birlikleri koruyan Dalkiliclara Bayrakdar Ahmed Pasa Timurpasa Burcu metrislerine Karaman Beylerbeyi Abdullah Pasa komuta ediyordu Nadir Sah Kumbet civarindaki karargahindan ayrilarak siperler ve kulelerle muhasara ettigi kaleye iyice yaklasti ve sahra toplariyla Timurpasa Burcuna dogru salvo atesine basladi 18 Eylul Ertesi gun bir genel taarruz tasarliyordu Ancak Osmanli garnizonu safaktan once kaleden cikarak gerceklestirdikleri huruc harekatiyla hucuma gecmeye hazirlanan Iran ordusunu kusatti Dokuz sahra topuyla birlikte butun agirliklarini birakan Iran ordusu kacti 19 Eylul Bu genel taarruzu muteakip uc hafta boyunca Iran ordusu kaleye dogru giden bir vadide mevzilenerek 16 buyuk topun atesiyle bombardimani surdurduler Ancak bombardiman kalede tahribat yaratmadigi gibi siddetli soguklarin baslamasi kayiplari artirmaya basladi Nihayetinde 9 Ekim 1744 tarihinde Nadir Sah 73 gun suren basarisiz bir kusatma sonrasinda geri cekilme emrini verdi Kusatma sonrasi1744 yilindaki Kars kusatmasi Nadir Sah in Osmanli topraklarina yonelik son taarruzu oldu Osmanlilara karsi uc buyuk meydan muharebesinden Leylan 1733 1735 ve 1745 muzaffer cikan Nadir Sah bes buyuk kusatmasinda ise Bagdat Musul ve uc defa Kars yenilgiye ugramisti Kaynakca Tarihce i Nadir Sah V Minorsky Cev Resid Yasemi Tahran 313 s 97 Tarih Suleyman Izzi Efendi Istanbul 1119 vrk 6 a Alem ara yi Nadiri Muhammed Kazim Vezir i Merv I III yay M Emin Riyahi Tahran 1374 s 1042 Makale i Vaka i Muhasara i Kars Sirri Efendi Es ad Efendi Kutuphanesi Suleymaniye No 2417 vrk 9 b Kars Fortress I H Danismend a g e IV s 31 The Siege of Mosul and Ottoman Persian Relations Robert W Olson Routledge 2017 Buyuk Osmanli Tarihi Joseph von Hammer c 15 s 62 Buyuk Osmanli Tarihi Joseph von Hammer c 15 s 62 63 Buyuk Osmanli Tarihi Joseph von Hammer c 15 s 63 Kars Tarihi F Kirzioglu Istanbul 1953 s 544