Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kutup ayısı (Ursus maritimus) aynı zamanda beyaz ayı ya da deniz ayısı, ayıgiller (Ursidae) familyasından soğuk kuzey kutup bölgesinin karlı sahillerinde ve buzullar üzerinde yaşayan ayı türüdür. Yaşamakta olan en büyük kara etoburudur (boz ayı daha büyüktür ama bir Karnivor değil omnivor sayılmaktadır) ve bulunduğu ortamdaki süper yırtıcıdır. Yaşadığı çevreye çok iyi uyum sağlamıştır. Kalın kürkü onu soğuktan korur, beyaz görünümü avlarından saklar. Kutup ayısı hem karada, hem denizde, hem buzda, hem de su içinde zorlanmadan avlanır.
| Kutup ayısı | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
Ursus maritimus , 1774 | ||||||||||||||||||||
 |
En çok balık ve foklarla beslenir. Aç kaldığı zamanlarda yüzen buz parçaları üzerine binip kilometrelerce uzaklara giderek besin arar. Fok balıklarının buz tabakasındaki soluk alma deliklerinde pusuya yatar.
Diğer adları
Ursus maritimus, yani kutuplarda yaşadığından dolayı ona verilen en iyi bilinen ismiyle “kutup ayısı”, birkaç farklı isimle anılabilir. Bu isimler ona bazı özelliklerinden dolayı verilmiştir.
Kutup ayısına birçok farklı isim takılmıştır. En genel olanı İngilizce “polar bear”dır. Yani “kutup ayısı”. Birçok yerde, anlaşılacağı gibi renginden dolayı bu isim kullanılır. Kutup ayısı doğal yaşam kıtası olan Arktik’te buzları kırarak altındaki fokları avlar. Bu yüzden ona “buz ayısı” dendiği de olur. Ayrıca bu isim buz parçalarına yüzerek üstlerine çıktığı için de kullanılır.
Sınıflandırma & taksonomi
Kutup ayısı, Eukaryota (ökaryotlar) üst-aleminden bir etçildir. Animalia (hayvanlar) aleminin Chordata (kordalılar) şubesindendir. Mammalia (memeliler) sınıfındandır. Carnivora (etçiller) takımının Caniformia (köpeğimsiler) alt-takımının bir üyesidir. Ursidae (ayıgiller) familyasının Ursus cinsinin Ursus maritimus binominal isminin taşıyan biyolojik türdür.
Johann Fischer von Waldheim tarafından 1817 yılında sınıflandırılan ve isimlendirilen Ursidae (ayıgiller) familyasının; 1758 yılında Carolus Linnaeus’un isimlendirdiği Ursus cinsinin bir üyesidir. İngiliz kâşif Constantine John Phipps, 1774 yılında kutup ayısına Ursus maritimus ismini vererek onu da bilimsel olarak sınıflandırmış oldu.
İlk önce İngiliz kâşif John Phipps, 1774 yılında kutup ayısını ayrı bir tür olarak tanımlamış ve ona Ursus maritimus ismini vermiştir. Önerilen diğer isimler ise şöyleydi: Thalassarctos, Thalarctos ve Thalatarctos. Fakat sonunda taksonomiye yerleşen isim Ursus (Thalarctos) maritimus oldu. Erdbrink (1953) ve Thenius (1953) bu ismi boz ayıya (Ursus arctos) dayandırıyordu. Fosil kayıtlarına ve evrimsel ilişkilere bakarak Kurtén (1964), Phipps’e (1774) Ursus maritimus ismini önerdi. Bunun üzerine Harrington (1966) tarafından yükseltildi. Manning (1971) ve Wilson (1976) bugünkü hali ile kullandılar.
sinonimleri:
Ursus eogroenlandicus
Ursus groenlandicus
Ursus jenaensis
Ursus labradorensis
Ursus marinus
Ursus polaris
Ursus spitzbergensis
Ursus ungavensis
Thalarctos maritimus
Doğal menzili
Kutup ayısı dolaykutupsaldır (kutup çevresinde olan). Kuzey Kutbu'nda ve çevresinde yaşar, güney sınırları ise yüzen buzullarla belirlidir (en aşağı nokta: , Kanada). Kutup ayısı nüfusu 88 derecenin üzerinde azalsa da tüm kutup bölgesinde yaşadıkları bilinmektedir. Sayıları 20.000 civarındadır.
Nüfusça sık bulunduğu yerler:
Menzilleri, başlıca besin kaynağını oluşturan fokları yakalarken platform olarak kullandıkları deniz buzulları ile sınırlıdır. Küresel ısınma nedeni ile doğal ortamlarının yok olması bir tür olarak Kutup ayısının yaşamını tehdit etmektedir; bu yüzyıl içinde soyunun tükenmesi olasılığı vardır. Bunun işaretleri daha şimdiden menzilinin güney uçlarında gözlemlenmiştir. Ayrıca yakın zamanda kuzeyde de görülecektir.
Boyut ve ağırlık
Kutup ayısı, bugün dünya üzerinde yaşayan kara etoburlarının en büyüğüdür. Aslında akrabası boz ayı ondan çok daha iridir fakat boz ayı hem et hem de ot yer. Fakat kutup ayısı ise sadece etoburdur. Yetişkin bir kutup ayısı 2.6 metre uzunluğuna erişebilir. Şu ana kadar tanımlanabilen ayı türleri içinde en kalın posta sahip olanıdır. Kürk olmayan dış organları burnu ve ayak tabanlarıdır. Kutup ayısının boynu diğer ayı türlerinden daha uzundur. Ayrıca ısı yalıtımı amacıyla kulakları da daha küçüktür ve kafatası daha uzun bir yapıya sahiptir. Kutup ayıları adeta yüzmeleri için tasarlanmış güçlü uzuvlara ve onlar için palet görevi gören gelişmiş ön pençelere sahiptir. Ayak parmakları birbirlerine bağlı değildir. Pençeleri içeri çekilemez ve kar üzerinde rahat yürüyebilmeleri ve buz katmanlarını kazabilmeleri için tasarlanmıştır. Bununla beraber ayak tabanları şok emici bir özelliğe sahiptir. Sivri pençeleri de kar üzerine yüksek bir izdüşümü uygular ve kar üzerinde kaymadan yürüyebilmelerini sağlar. Dişiler erkeklerin hemen hemen yarısı kadardır . Ortalama bir yavru kutup ayısı doğduğunda 700 gram ağırlığındadır. Yavrular her ne kadar küçük olsalar da görünüş olarak yetişkinlere oldukça fazla benzerler. Yetişkin kutup ayıları 900 kg ye kadar erişir.
Post ve deri
Kutup ayısının burnu ve derisi siyahtır. Sanılanın aksine postu beyaz renkte değildir. Kutup ayısının postu . Bu post, hem iyi bir kamuflaj sağlar hem de soğuğa karşı korur.
Kutup ayılarının sarıya çalan beyaz renkli kürkleri tıpkı ördeklerde olduğu gibi, suyu üzerinden kaydıracak yapıya sahiptir. Ayrıca tırnaklarının arası yarı uzunluğuna kadar yüzme zarı ile kaplıdır.
Diğer arktik hayvanların aksine kutup ayısı, yazın daha koyu renkli bir posta sahip olmak için tüy dökmez. Post mor ötesi ışığı emer. Tüylerin fiber-optik özellikleri yoktur ve ışığı ya da ısıyı transfer etmezler. Buna rağmen postun altındaki alt tabaka kutup ayısını öyle iyi izole eder ki, 10 °'nin üzerinde aşırı ısınma problemi ile karşı karşıya kalır. Post, ayının kızılötesinde görünmesini engeller, kızılötesinde kutup ayısının sadece burnu ve nefesi görülür. Bu alt tabaka birkaç santimetre boyunda kısmen daha seyrek içi boş tüylerle kaplıdır. Bu koruyucu tüyler gergin, parlak ve diktir, alt tabakanın ıslakken düğümlenip karışmasını engellerler. Böylece su daha donamadan kolayca silkinebilir. Ayrıca kutup ayısı bu tabakadaki nemden kurtulmak için karda yuvarlanır.
2005 yılında Brooklyn hayvanat bahçesindeki birçok kutup ayısı alt tabakalarında yetişen bir yeşil alg yüzünden yeşil renge büründü. O yıl Chicago alışılmadık sıcaklıkta nemli ve kuru bir yaz geçirmişti. Algler ayılara zarar vermediğinden olaya müdahale edilmedi, kendiliğinden geçmesi beklendi. 2004 şubatında Singapur hayvanat bahçesinde iki ayı aynı sebeple yeşile döndü. Buna Singapur'un sıcak ve nemli havasının yol açtığı açıklandı. Ayılar peroxide blonde adlı kimyasalla yıkandılar. 1980 yazında San Diego hayvanat bahçesindeki üç ayı bu şekilde yeşile dönmüş ve giderilmesi için bir tuz karışımı ile yıkanmışlardı.
Alt türler
Genel kanı, yaşamakta olan kutup ayısı alt türü olmadığı yönündedir. Hatta boz ayılarla kutup ayılarının çiftleşmesinden doğurgan melezler ortaya çıkmasından dolayı bazı kaynaklar kutup ayısının boz ayının bir alt türü olduğunu iddia ederler.
Farklı nüfus sayıları kimin saydığına göre değişiklik gösterir. Kutup ayılarına ilişkin uluslararası otorite sayılan IUCN/SSC Kutup Ayısı Uzman Grubu (Polar Bear Specialist Group "PBSG") adlı bilimsel kuruluş, dünya çapında 20 farklı popülasyon ya da "sürü" olduğunu varsaymaktadır. Diğer biliminsanları 6 farklı popülasyon tanımaktadır.
Diğer kaynaklar şu iki alt türü listelemektedir.
- Ursus maritimus maritimus
- Ursus maritimus marinus
Beslenme
Kutup ayıları, Ayıgiller familyasının en yırtıcı üyesidir. Besin tercihleri çoğunlukla foklardan yanadır. Diyetlerinin % 95 gibi çok büyük bir oranını halkalı fok ve sakallı fok oluşturur. Yetişkin ayılar genellikle fokların yağ ve deri kısımlarını yerken, genç ayılar protein açısından zengin kırmızı etlerini tüketirler. Kutup ayılarının foklar dışında da geniş bir besin yelpazesi vardır. Yengeç dahil birkaç deniz kabuklusu türünü yiyebilir. Ayrıca kutuplara özgü kemirgen türlerini yediği de olur. Foklarla yakın akraba olan morsları, özellikle yavrularını; bununla birlikte bahar aylarında ren geyiği, Kanada geyiği, Misk öküzü ve benzeri toynaklılarla da büyük ölçüde beslenir. Beluga balinasını da kıyıya vurduğunda kutup ayılarının hedefi olabilir. Bazen kuşları ve yumurtalarını yediği de olur. Hatta kendi türlerini bile yiyebilirler. Bunun en önemli örneği aç bir erkeğin yabancı bir dişinin yavrusunu öldürüp yemesidir. Omnivor olmasına karşın bitkisel olarak da beslenir. Bitki kökleri, kelpler, bazı meyve türleri de beslenme yelpazesinin önemli bir bölümünü oluşturur. Kutup ayıları bahar gibi sıcak aylarda genellikle karasal hayvanları ağırlıklı olarak avlar. Havalar soğuduğunda ise daha çok okyanusal besinlere ağılık verir. Dişi kutup ayıları kış uykularına yatmadan önce balinalar, foklar, morslar ve buna benzer okyanusal ve yağ açısından zengin besinlere yönelirler. Kutup ayıları yetişkin bir morsu devirecek kadar güçlü olmalarına rağmen, böyle riskli ve yorucu bir işe çok nadiren kalkışırlar.
Fiziksel Özellikler
Kutup ayısıyla karşılaştırılabilir boyuttaki diğer tek ayı, boz ayının bir alt türü olan Kodiak ayısıdır. Yetişkin erkek kutup ayıları 350–700 kg (770–1,500 lb) ağırlığındadır ve toplam uzunluğu 2,4–3 metredir (7 ft 10 inç – 9 ft 10 inç). Bununla birlikte, Beaufort Denizi civarında, olgun erkeklerin ortalama 450 kg (1.000 lb) olduğu bildiriliyor. Yetişkin dişiler, erkeklerin kabaca yarısı kadardır ve normalde 150–250 kg (330-550 lb) ağırlığındadır ve 1.8-2.4 metre (5 ft 11 inç – 7 ft 10 inç) uzunluğundadır. Başka yerlerde, yetişkin dişiler için biraz daha büyük bir tahmini ortalama ağırlık 260 kg (570 lb) tespit edildi. Bununla birlikte, hamileyken dişiler 500 kg (1,100 lb) kadar ağırlığa sahip olabilir. Kutup ayısı, memeliler arasında cinsel açıdan en dimorfik olanlardan biridir ve sadece deniz filleri gibi yüzgeç ayaklıların geçebildiği bir türdür. Bildirildiğine göre 1.002 kg (2.209 lb) ağırlığındaki kayıtlardaki en büyük kutup ayısı, 1960 yılında kuzeybatı Alaska'daki Kotzebue Sound'da vurulmuş bir erkekti. Yetişkin bir kutup ayısının omuz yüksekliği 122 ila 160 cm'dir. Tüm ayılar kısa kuyruklu olsa da, kutup ayısının kuyruğu 7 ila 13 cm (2,8 ila 5,1 inç) arasında değişen canlı ayılar arasında nispeten en kısa olanıdır.
En yakın akrabası olan boz ayı ile karşılaştırıldığında, kutup ayısının daha uzun bir vücut yapısı ve daha uzun bir kafatası ve burnu vardır. Allen'ın kuzeyli bir hayvan için kuralının öngördüğü gibi, bacaklar tıknaz, kulaklar ve kuyruk küçüktür. Ancak, karda veya ince buzda yürürken yükü dağıtmak ve yüzerken itme sağlamak için ayaklar çok büyüktür; bir yetişkinde 30 cm (12 inç) ölçebilirler. Patilerin pedleri, buz üzerinde çekiş sağlayan küçük, yumuşak papillalar (dermal şişlikler) ile kaplıdır. Kutup ayısının pençeleri, boz ayınınkilere kıyasla kısa ve tıknazdır, bunun sebebi ise ağır avları ve buzları tutmak içindir. Pençeler, doğal habitatın buzunu kazmaya yardımcı olmak için alt kısımda derin bir şekilde kepçelidir. Kutup ayısı ön ayaklarındaki yaralanma paternleri üzerine yapılan bir araştırma, sağ ön ayak yaralanmalarının soldakilere göre daha sık olduğunu ve belki de sağ elini de kullandığını düşündürdü. Boz ayıdan farklı olarak, esaret altındaki kutup ayıları, muhtemelen çoğu hayvanat bahçesinin sıcak koşullarına bir tepki olarak, nadiren aşırı kilolu veya özellikle büyüktür.
Bir kutup ayısının 42 dişi, oldukça etçil beslenmesini yansıtır. Yanak dişleri boz ayıdan daha küçük ve daha pürüzlüdür ve köpek dişleri daha büyük ve daha keskindir.
Kutup ayıları, 10 cm'ye (4 inç) kadar yağ dokusu, postları ve kürkleri Kutup ayısı kürkü, yoğun bir alt kürk tabakası ve beyazdan ten rengi görünen ama aslında şeffaf olan bir dış koruyucu tüy tabakasından oluşur. Melanin üretimini etkilediği bilinen iki gen, LYST ve AIM1, kutup ayılarında mutasyona uğrar ve muhtemelen kürklerinde bu pigmentin yokluğuna yol açar. Koruyucu saç, vücudun çoğunda 5–15 cm (2–6 inç) kadardır. Kutup ayıları, Mayıs'tan Ağustos'a kadar kademeli olarak tüy döker, ancak diğer Kuzey Kutbu memelilerinden farklı olarak yaz koşullarında kamuflaj sağlamak için daha koyu bir gölge için tüylerini dökmezler. Bir kutup ayısı kabuğunun içi boş koruyucu kıllarının, bir zamanlar ışığı emebileceği siyah derisine iletmek için fiber optik tüpler gibi davrandığı düşünülüyordu; ancak, bu hipotez 1998'de yapılan bir çalışma ile çürütülmüştür.
Beyaz önlük genellikle yaşla birlikte sararır. Sıcak ve nemli koşullarda esaret altında tutulduğunda, koruyucu tüylerin içinde büyüyen algler nedeniyle kürk soluk yeşil bir gölgeye dönüşebilir. Erkeklerin ön ayaklarında, ayı 14 yaşına gelene kadar uzayan önemli ölçüde daha uzun tüyler vardır. Erkeğin süs ön bacak kıllarının dişileri cezbettiği ve aslanın yelesine benzer bir işlev gördüğü düşünülmektedir.
Kutup ayısının son derece gelişmiş bir koku alma duyusu vardır, yaklaşık 1,6 km (1 mil) uzaklıkta ve 1 m (3 ft) karın altında gömülü olan fokları algılayabilir. İşitme duyusu bir insanınki kadar keskindir ve görüşü de uzak mesafelerde iyidir.
Kutup ayısı mükemmel bir yüzücüdür ve genellikle günlerce yüzer. Bir ayı, karadan uzaktaki buza ulaşmak için 9 gün boyunca soğuk Bering Denizi'nde 700 km (400 mil) boyunca yüzdü . Daha sonra 1.800 km (1.100 mil) daha seyahat etti. Yüzme sırasında ayı vücut kütlesinin %22'sini kaybetti ve toklu yavrusu öldü. Yüzdürme sağlayan vücut yağı ile ayı, itiş için büyük ön pençelerini kullanarak köpek kürek tarzında yüzer. Kutup ayıları saatte 10 km hızla yüzebilir. Yürürken, kutup ayısı hantal bir yürüyüşe sahip olma eğilimindedir ve ortalama hızı yaklaşık 5,6 km/sa (3,5 mph) tutar. Koşarken 40 km/sa (25 mph) hıza ulaşabilirler.
Avlanma
Arktik bölgesinde milyonlarca fok yaşar. Kutup ayıları foklar nefes almak için buzdaki deliklerden çıktıklarında onlara saldırırlar. Kutup ayılarının en yaygın olarak kullandıkları yöntem de budur. Avlanırken en çok güvendikleri duyu koklamadır. Diğer duyuları neredeyse insanınkine yakınken, koku alma duyuları insanınkinin 2100 katı daha hassastır. Fokların nefes alma deliklerinden çıktıklarında verdikleri nefesin kokusunu kilometrelerce öteden algılayabilirler. Kutup ayısı, bu deliğin yanına gelir ve fok dışarı çıktığında ön pençeleriyle ona saldırır. Daha sonra da buzların üzerine çeker ve yer. Keskin dişleriyle kafatasını ısırırlar ve foku öldürürler. Kutup ayıları bazen foklara sessizce yaklaşarak onları buzun üstünde dinlenirken de avlayabilirler. Eğer fok dikkat etmezse, ayı ansızın ortaya çıkıp ona doğru atak yapabilir. Fok avlamanın bir başka yolu da şöyledir: Buzun altındaki fokun kokusunu alan ayı, güçlü ön pençeleriyle buza vurarak kırar ve altındaki foka dişleriyle ve pençeleriyle saldırır.
Kutup ayılarının duyabilme yetenekleri muhtemelen insanınınkine yakındır. İnsanlar en düşük frekans olarak 0,02 kHz, en yüksek frekans olarak da 20 kHz duyabilirler. Araştırmalar kutup ayılarının görme duyularının da insana oldukça benzer olduğunu ortaya çıkarmıştır. Gözlerinin arkasında onları güneşten gelen ultraviyole, yani mor ötesi ışınlardan korur. Kutup ayılarının dokunma duyusu hakkında oldukça az bilgiye sahibiz. Ancak bilim adamları onların nesneleri burunlarıyla, dilleriyle ve pençeleriyle dokunarak tanımaya çalıştığını ortaya çıkarmışlardır. Araştırmalar kutup ayılarının tat alma duyularıyla ilgili fazla bir bilgi vermemiştir. Bununla birlikte kutup ayısının tat alma duyusunun hassaslığı ya da hangi yemeğe ne kadar önem verdiği de açıkça öğrenilememiştir. Yalnızca besinleri birbirinden ayırdığı bilinmektedir. Kutup ayılarının av esnasında güvendikleri en hassas duyuları ise kokudur. Bir av köpeğinden 7 kat iyi koku alabilir. Bu insanınkinden 2100 kat daha hassas demektir. Araştırmalara göre kutup ayıları 32 km (20 mil) uzaklıktan avlarının kokusunu alabilmektedir.
Kutup ayıları muhteşem yüzücülerdir. ’nin dondurucu sularında 60 mil, yani 100 km gibi muazzam bir mesafeyi yüzerek aşabilirler. Bazı durumlarda zamanlarının büyük bir kısmını yüzen buz kütlelerinin üzerinde geçirirler. 12 cm (5 in) kalınlığında bir yağ tabakasına sahiptirler. Bu tabaka hafif olduğundan onların su yüzeyinde daha az efor harcayarak kalabilmelerini sağlar. Ayrıca soğuğa karşı bir izolasyon görevi de görür. Son zamanlarda kutup ayıları artan fok avcılığı nedeniyle besin bulamıyor ve yağ tabakaları inceliyor. Ayrıca küresel ısınma nedeniyle de buz tabakaları kırıldığından dolayı kutup ayıları besin bulmak için çok uzun mesafeler yüzerek yorgun düşüyor ve dinlenecek bir buzul bulamadığından boğulabiliyor.
İnsanlar çöplerini dışarı bırakırlar. Bu da onların kutup ayılarıyla karşılaşmalarını sağlar. Kutup ayıları da tıpkı diğer ayılar gibi kusursuz bir koku alma duyusuna sahiptirler. Bu sayede çöplerin kokusunu alırlar ve insanlarla karşılaşırlar. Ayrıca insanların onların habitatını yok etmesi sonucunda da kutup ayıları insanların içine karışıyor. Araştırmalar sonucunda çöp boşaltma ve plansız kentleşme sonucu kutup ayısı ve insanların en çok Churchill ve Manitoba’da karşılaştıkları ortaya çıktı.
Üreme
Kutup ayıları ilkbaharda çiftleşir. Eşler geçicidir, çiftler arasında bir bağ olmadan sadece üreme için bir araya gelir. Gebelik süresi 240 gündür (8 ay). Yavrular, anne tarafından ekim ayında derin karın içinde kazılan bir inde kışın başında doğar. Genelde iki yavru doğar, daha az sıklıkla da bir veya üç yavru. Dört yavrunun doğduğu çok nadir olsa da görülmüştür. Diğer tüm Ursus ayılarındaki gibi yavrular doğduklarında çok küçüktür. Tipik olarak 30 cm. boyunda ve ortalama 700 gr. ağırlığında olurlar.
Doğduklarında neredeyse tamamen korumasız, tüysüz ve kördürler. Bir ay sonra gözleri açılır, 1,5 ay sonra ise yürümeye başlarlar. Katı yiyeceklerle beslenmeye başlamaları 4-5 ay sonra olur. On ay boyunca kendilerine avlanmayı ve erkek ayılardan korunmayı öğreten annelerinin yanından ayrılmazlar. Anneler yavrularını 2,5 yıl boyunca diğer tüm ayı türlerinden fazla ve sadece deniz memelileri ile karşılaştırılabilecek % 33 oranında yağ içeren bir süt ile emzirirler. Cinsel erişkinliğe 3-4 yaşlarında erişirler. Yetişkin kutup ayılarının 30 yılı aşkın yaşadıkları bilinmektedir.
Habitatı
Hamile kutup ayısı kendisi ve yavruları için kardan bir in kazar. Bunun dışında bir yuvada yaşamazlar. Tipik bir yuva, 2 metre uzunluğundaki bir tünel ve çapı yaklaşık yarım metre olan yuvarlak bir alandan oluşur. Yüksekliği ise yaklaşık yarım metre kadardır. Bu yuvaların genellikle birden fazla odacığı vardır ve kutup ayıları bu odaları yuvanın girişinden daha yüksek seviyede hazırlarlar. Böylece odalardaki sıcak havanın girişten dışarı çıkması engellenmiş olur. Yuvanın üzerine ve girişine kış boyunca yağan karlar yığılır. Kutup ayısı bu kar yığınında sadece hava girecek kadar dar bir açıklık bırakır.
Tavanın kalınlığı 75 cm ile 2 m arasında değişiklik gösterir. Tavanın kalınlığı yalıtım görevi görür. Bu sayede yuva içindeki sıcaklık korunur. Norveç Oslo Üniversitesi'nden araştırmacı Paul Watts, yuvalardan birinin tavanına bir ısıölçer koymuş ve yuvanın sıcaklığını ölçmüştür. Bu çalışma sırasında dışarıdaki sıcaklık -30 °'ye kadar düşerken yuvanın ısısı hep 2-3 derece arasında sabit kalmıştır. Anne ayının karın kalınlığına göre değişen bu yalıtım özelliğini nasıl bilebildiği ise, henüz açıklanamamıştır.
Kutup ayıları kış uykusuna yatmaz, ama hamile veya emzirmekte olan anne ayılar yavruları çok gençken inlerinden dışarı çıkmazlar. Bu dönemde hiç enerji harcamamak ve yavrularının daha iyi beslenmesini sağlamak için metabolizmasını düşürür. 9 ay boyunca önceden depolamış olduğu vücut yağını proteine çevirir ve yavrularının beslenmesini sağlar. Bu aylar boyunca kendisi hiç beslenmez. Metabolizmasını yavaşlatırken kalp atışlarını dakikada 70'ten 8'e kadar indirebilir. Bu süre içinde yemek yemediği gibi doğal ihtiyaçlarını da karşılamaz. Böylelikle yavrularını doğuracağı dönemde fazla enerji harcamamış olur. Bu süre için hem kendi hem de yavrularının beslenmesi için tamamen kendi vücut yağına bağlıdır.
2004 yılında National Geographic'in yaptığı çalışmada 1970 yılında sıradan olan üçüz doğuma hiç rastlanmamıştır. Aynı zamanda sadece her yirmi yavrudan biri 18 aylıkken sütten kesilmektedir. Bu rakam 1970'te yarıdan fazlaydı.
Evrimsel ilişkiler
Rakun ve ayı familyalarının 30 milyon yıl önce ayrıldıkları sanılmaktadır. Yaklaşık olarak 13 milyon yıl önce (Tremarctos ornatus) 6 farklı ayı türü ise 6 milyon yıl önce ortaya çıkmıştır. DNA araştırmasına göre kutup ayısı yaklaşık 200 bin yıl önce boz ayıdan türedi. Kutup ayı ve boz ayının çiftleşmeleri sonucunda ortaya doğurgan melezler çıkmaktadır. Fosillere göre öğütücü dişleri 10 ila 20 bin yıl önce boz ayılardan farklılaştı.
1996 yılında Alaska 'nden Sheilds ve Talbot tarafından yayınlanan bir makaleye göre, çeşitli boz ayı popülasyonlarındaki DNA karşılaştırmaları, Alaska'nın ABC adasının boz ayılarının, kutup ayıları ile diğer tüm boz ayı popülasyonlarından daha yakın geçmişli bir ortak ataya sahip olduklarını göstermiştir.
Koruma durumu
ABD, Kanada, Danimarka, Norveç, Sovyetler Birliği 1973 yılında kutup ayılarının korunması ile ilgili bir antlaşma imzaladı. Kutup ayıları, 2006 yılı kırmızı listesinin tekrar değerlendirmesinde VU: hassas (vulnerable): "Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi büyük olan türler" başlığı ile tehdit altındaki türler kategorisine alındı. Küresel ısı değişikliği nedeniyle önümüzdeki 50-100 yıl arasında deniz buzullarında dramatik bir azalma bekleniyor. Bunun sonucunda ortam kaybı ve ortam kalitesinin azalması sonucunda kutup ayısı nüfusunda %30 oranında bir azalma olmasından şüphelenilmekte. Diğer tehditler arasında, kirlenme, gemicilik dolayıyla rahatsızlık, eğlence amaçlı izleme, gaz ve petrol araştırmaları ve yasal ve yasadışı avlanma bulunmaktadır.
Özellikleri
Wikimedia Commons'ta Kutup ayısı ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
- Diğer ayılar gibi tıknaz olmayıp başı ve vücudu ince uzun yapılıdır.
- Ayak tabanlarının altında deriden yastıklar ve tüyler olduğundan buzlar üzerinde kaymadan rahatlıkla hareket eder.
- Çok iyi yüzücüdürler, kıyının 20–30 km açıklarında yüzmeleri sıradandır.
- 35-40 kilometre hızla koşabilirler.
- Kutup ayıları kış uykusuna yatmaz.
- Kızılötesinde bir kutup ayısının sadece burnu ve nefesi görünür.
- -45 °C soğukla başa çıkabilirler.
- 2 km ötede karda saklanmış bir fok balığının kokusunu alabilirler.
Dış bağlantılar
- Kutup ayılarına yardım (İngilizce) 28 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Polar Bears International8 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ Bear Facts, Polar Bears International 10 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . erişim = 2006-07-28
- ^ Endangered Species Act Listing Process for Polar Bears Underway Center for Biological Diversity 10 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . erişim = 28 Temmuz 2006
- ^ a b T. Appenzeller nad D. R. Dimick, "The Heat is On," National Geographic 206 (2004): 2-75. Tim Flannery kitabı The Weather Makers, sayfa=101-103
- ^ Bilim ve Teknik Dergisi, Sayı:211, Haziran 1985, s.26
- ^ a b c web: Natural history, Center for Biological Diversity tarih: http://www.biologicaldiversity.org/swcbd/species/polarbear/nat-hist.html 6 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Wildfacts - Polar bear, work = BBC, url 7 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., erişim 23 Eylül 2006
- ^ Gunderson, A. 2002. "Ursus maritimus" (On-line), Animal Diversity Web. Erişim 28 Temmuz 2006 http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Ursus_maritimus.html 24 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Report of wild hybrid bear
- ^ . 19 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2006.
- ^ . 19 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2006.
- ^ (PDF). web.archive.org. 5 Haziran 2008. 23 Nisan 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2022.
- ^ a b Hemstock 1999. s. 4.
- ^ Derocher, A. E.; Wiig, Ø. (Mart 2002). "Postnatal growth in body length and mass of polar bears ( Ursus maritimus ) at Svalbard". Journal of Zoology (İngilizce). 256 (3): 343-349. doi:10.1017/S0952836902000377. ISSN 0952-8369.
- ^ Ferguson, S. H.; Taylor, M. K.; Born, E. W.; Rosing-Asvid, A.; Messier, F. (Eylül 1999). "Determinants of Home Range Size for Polar Bears (Ursus maritimus)". Ecology Letters. 2 (5): 311-318. doi:10.1046/j.1461-0248.1999.00090.x. ISSN 1461-0248. (PMID) 33810629. 24 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2022.
- ^ Wursig, Bernd; Perrin, William F.; Thewissen, J. G. M. 'Hans' (26 Şubat 2009). Encyclopedia of Marine Mammals (İngilizce). Academic Press. ISBN . 24 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2022.
- ^ Wood, Gerald L. (1982). The Guinness book of animal facts and feats. Internet Archive. Enfield, Middlesex : Guinness Superlatives. ISBN .
- ^ . web.archive.org. 30 Eylül 2011. 29 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2022.
- ^ . web.archive.org. 2 Aralık 2013. 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2022.
- ^ a b c d Stirling, Ian; Guravich, Dan (1988). Polar bears. Internet Archive. Ann Arbor : University of Michigan Press. ISBN .
- ^ Lockwood. ss. 10-16.
- ^ . web.archive.org. 26 Şubat 2010. 27 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2022.
- ^ Liu, Shiping; Lorenzen, Eline D.; Fumagalli, Matteo; Li, Bo; Harris, Kelley; Xiong, Zijun; Zhou, Long; Korneliussen, Thorfinn Sand; Somel, Mehmet; Babbitt, Courtney; Wray, Greg (8 Mayıs 2014). "POPULATION GENOMICS REVEAL RECENT SPECIATION AND RAPID EVOLUTIONARY ADAPTATION IN POLAR BEARS". Cell. 157 (4): 785-794. doi:10.1016/j.cell.2014.03.054. ISSN 0092-8674. (PMC) 4089990 $2. (PMID) 24813606. 24 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2022.
- ^ Uspenskii, SM (1977). Kutup ayısı.
- ^ (İngilizce). 11 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2022.
- ^ Koon, Daniel W. (1 Mayıs 1998). "Is Polar Bear Hair Fiber Optic?". Applied Optics. 37: 3198-3200. doi:10.1364/AO.37.003198. ISSN 0003-6935. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2022.
- ^ (PDF). web.archive.org. 10 Ocak 2011. 23 Nisan 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2022.
- ^ Rosing. ss. 20-23.
- ^ PaganoA.M; DurnerG.M; AmstrupS.C; SimacK.S; YorkG.S (27 Nisan 2012). "Long-distance swimming by polar bears (Ursus maritimus) of the southern Beaufort Sea during years of extensive open water". Canadian Journal of Zoology (İngilizce). doi:10.1139/z2012-033. 24 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2022.
- ^ Durner, George M.; Whiteman, John P.; Harlow, Henry J.; Amstrup, Steven C.; Regehr, Eric V.; Ben-David, Merav (1 Temmuz 2011). "Consequences of long-distance swimming and travel over deep-water pack ice for a female polar bear during a year of extreme sea ice retreat". Polar Biology (İngilizce). 34 (7): 975-984. doi:10.1007/s00300-010-0953-2. ISSN 1432-2056.
- ^ . polarguidebook.com (İngilizce). 5 Ağustos 2021. 19 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2022.
- ^ Güney Amerika'ya özgü bir ayı türü
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Eylül 2006.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Ekim 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Eylül 2006.
Dipnotlar
- IUCN Polar bear threat assessment 18 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 24 Eylül 2006
- 24 Eylül 2006
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kutup ayisi Ursus maritimus ayni zamanda beyaz ayi ya da deniz ayisi ayigiller Ursidae familyasindan soguk kuzey kutup bolgesinin karli sahillerinde ve buzullar uzerinde yasayan ayi turudur Yasamakta olan en buyuk kara etoburudur boz ayi daha buyuktur ama bir Karnivor degil omnivor sayilmaktadir ve bulundugu ortamdaki super yirticidir Yasadigi cevreye cok iyi uyum saglamistir Kalin kurku onu soguktan korur beyaz gorunumu avlarindan saklar Kutup ayisi hem karada hem denizde hem buzda hem de su icinde zorlanmadan avlanir Kutup ayisiKorunma durumuHassas IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataAlt sube VertebrataInfa sube GnathostomataSinif MammaliaTakim Carnivora Etciller Alt takim Caniformia Kopegimsiler Familya Ursidae Ayigiller Cins Ursus Horsfield 1825Tur U maritimusIkili adlandirmaUrsus maritimus 1774 En cok balik ve foklarla beslenir Ac kaldigi zamanlarda yuzen buz parcalari uzerine binip kilometrelerce uzaklara giderek besin arar Fok baliklarinin buz tabakasindaki soluk alma deliklerinde pusuya yatar Diger adlariUrsus maritimus yani kutuplarda yasadigindan dolayi ona verilen en iyi bilinen ismiyle kutup ayisi birkac farkli isimle anilabilir Bu isimler ona bazi ozelliklerinden dolayi verilmistir Kutup ayisina bircok farkli isim takilmistir En genel olani Ingilizce polar bear dir Yani kutup ayisi Bircok yerde anlasilacagi gibi renginden dolayi bu isim kullanilir Kutup ayisi dogal yasam kitasi olan Arktik te buzlari kirarak altindaki foklari avlar Bu yuzden ona buz ayisi dendigi de olur Ayrica bu isim buz parcalarina yuzerek ustlerine ciktigi icin de kullanilir Siniflandirma amp taksonomiBir kutup ayisi ailesi Kutup ayisi Eukaryota okaryotlar ust aleminden bir etcildir Animalia hayvanlar aleminin Chordata kordalilar subesindendir Mammalia memeliler sinifindandir Carnivora etciller takiminin Caniformia kopegimsiler alt takiminin bir uyesidir Ursidae ayigiller familyasinin Ursus cinsinin Ursus maritimus binominal isminin tasiyan biyolojik turdur Johann Fischer von Waldheim tarafindan 1817 yilinda siniflandirilan ve isimlendirilen Ursidae ayigiller familyasinin 1758 yilinda Carolus Linnaeus un isimlendirdigi Ursus cinsinin bir uyesidir Ingiliz kasif Constantine John Phipps 1774 yilinda kutup ayisina Ursus maritimus ismini vererek onu da bilimsel olarak siniflandirmis oldu source source source source Kavga eden kutup ayilari Ilk once Ingiliz kasif John Phipps 1774 yilinda kutup ayisini ayri bir tur olarak tanimlamis ve ona Ursus maritimus ismini vermistir Onerilen diger isimler ise soyleydi Thalassarctos Thalarctos ve Thalatarctos Fakat sonunda taksonomiye yerlesen isim Ursus Thalarctos maritimus oldu Erdbrink 1953 ve Thenius 1953 bu ismi boz ayiya Ursus arctos dayandiriyordu Fosil kayitlarina ve evrimsel iliskilere bakarak Kurten 1964 Phipps e 1774 Ursus maritimus ismini onerdi Bunun uzerine Harrington 1966 tarafindan yukseltildi Manning 1971 ve Wilson 1976 bugunku hali ile kullandilar sinonimleri Ursus eogroenlandicus Ursus groenlandicus Ursus jenaensis Ursus labradorensis Ursus marinus Ursus polaris Ursus spitzbergensis Ursus ungavensis Thalarctos maritimusDogal menziliYuzen kutup ayilari Kutup ayisi dolaykutupsaldir kutup cevresinde olan Kuzey Kutbu nda ve cevresinde yasar guney sinirlari ise yuzen buzullarla belirlidir en asagi nokta Kanada Kutup ayisi nufusu 88 derecenin uzerinde azalsa da tum kutup bolgesinde yasadiklari bilinmektedir Sayilari 20 000 civarindadir Nufusca sik bulundugu yerler ve bati Alaska Kuzey Alaska Kanada Kutup takimadalari Gronland Svalbard Kuzey Orta Sibirya Menzilleri baslica besin kaynagini olusturan foklari yakalarken platform olarak kullandiklari deniz buzullari ile sinirlidir Kuresel isinma nedeni ile dogal ortamlarinin yok olmasi bir tur olarak Kutup ayisinin yasamini tehdit etmektedir bu yuzyil icinde soyunun tukenmesi olasiligi vardir Bunun isaretleri daha simdiden menzilinin guney uclarinda gozlemlenmistir Ayrica yakin zamanda kuzeyde de gorulecektir Boyut ve agirlikKutup ayisi bugun dunya uzerinde yasayan kara etoburlarinin en buyugudur Aslinda akrabasi boz ayi ondan cok daha iridir fakat boz ayi hem et hem de ot yer Fakat kutup ayisi ise sadece etoburdur Yetiskin bir kutup ayisi 2 6 metre uzunluguna erisebilir Su ana kadar tanimlanabilen ayi turleri icinde en kalin posta sahip olanidir Kurk olmayan dis organlari burnu ve ayak tabanlaridir Kutup ayisinin boynu diger ayi turlerinden daha uzundur Ayrica isi yalitimi amaciyla kulaklari da daha kucuktur ve kafatasi daha uzun bir yapiya sahiptir Kutup ayilari adeta yuzmeleri icin tasarlanmis guclu uzuvlara ve onlar icin palet gorevi goren gelismis on pencelere sahiptir Ayak parmaklari birbirlerine bagli degildir Penceleri iceri cekilemez ve kar uzerinde rahat yuruyebilmeleri ve buz katmanlarini kazabilmeleri icin tasarlanmistir Bununla beraber ayak tabanlari sok emici bir ozellige sahiptir Sivri penceleri de kar uzerine yuksek bir izdusumu uygular ve kar uzerinde kaymadan yuruyebilmelerini saglar Disiler erkeklerin hemen hemen yarisi kadardir Ortalama bir yavru kutup ayisi dogdugunda 700 gram agirligindadir Yavrular her ne kadar kucuk olsalar da gorunus olarak yetiskinlere oldukca fazla benzerler Yetiskin kutup ayilari 900 kg ye kadar erisir Post ve deriKutup ayisinin burnu ve derisi siyahtir Sanilanin aksine postu beyaz renkte degildir Kutup ayisinin postu Bu post hem iyi bir kamuflaj saglar hem de soguga karsi korur Kutup ayilarinin sariya calan beyaz renkli kurkleri tipki ordeklerde oldugu gibi suyu uzerinden kaydiracak yapiya sahiptir Ayrica tirnaklarinin arasi yari uzunluguna kadar yuzme zari ile kaplidir Diger arktik hayvanlarin aksine kutup ayisi yazin daha koyu renkli bir posta sahip olmak icin tuy dokmez Post mor otesi isigi emer Tuylerin fiber optik ozellikleri yoktur ve isigi ya da isiyi transfer etmezler Buna ragmen postun altindaki alt tabaka kutup ayisini oyle iyi izole eder ki 10 nin uzerinde asiri isinma problemi ile karsi karsiya kalir Post ayinin kizilotesinde gorunmesini engeller kizilotesinde kutup ayisinin sadece burnu ve nefesi gorulur Bu alt tabaka birkac santimetre boyunda kismen daha seyrek ici bos tuylerle kaplidir Bu koruyucu tuyler gergin parlak ve diktir alt tabakanin islakken dugumlenip karismasini engellerler Boylece su daha donamadan kolayca silkinebilir Ayrica kutup ayisi bu tabakadaki nemden kurtulmak icin karda yuvarlanir Kavga eden kutup ayilari 2005 yilinda Brooklyn hayvanat bahcesindeki bircok kutup ayisi alt tabakalarinda yetisen bir yesil alg yuzunden yesil renge burundu O yil Chicago alisilmadik sicaklikta nemli ve kuru bir yaz gecirmisti Algler ayilara zarar vermediginden olaya mudahale edilmedi kendiliginden gecmesi beklendi 2004 subatinda Singapur hayvanat bahcesinde iki ayi ayni sebeple yesile dondu Buna Singapur un sicak ve nemli havasinin yol actigi aciklandi Ayilar peroxide blonde adli kimyasalla yikandilar 1980 yazinda San Diego hayvanat bahcesindeki uc ayi bu sekilde yesile donmus ve giderilmesi icin bir tuz karisimi ile yikanmislardi Alt turlerGenel kani yasamakta olan kutup ayisi alt turu olmadigi yonundedir Hatta boz ayilarla kutup ayilarinin ciftlesmesinden dogurgan melezler ortaya cikmasindan dolayi bazi kaynaklar kutup ayisinin boz ayinin bir alt turu oldugunu iddia ederler Farkli nufus sayilari kimin saydigina gore degisiklik gosterir Kutup ayilarina iliskin uluslararasi otorite sayilan IUCN SSC Kutup Ayisi Uzman Grubu Polar Bear Specialist Group PBSG adli bilimsel kurulus dunya capinda 20 farkli populasyon ya da suru oldugunu varsaymaktadir Diger biliminsanlari 6 farkli populasyon tanimaktadir Diger kaynaklar su iki alt turu listelemektedir Ursus maritimus maritimus Ursus maritimus marinusBeslenmeKutup ayilari Ayigiller familyasinin en yirtici uyesidir Besin tercihleri cogunlukla foklardan yanadir Diyetlerinin 95 gibi cok buyuk bir oranini halkali fok ve sakalli fok olusturur Yetiskin ayilar genellikle foklarin yag ve deri kisimlarini yerken genc ayilar protein acisindan zengin kirmizi etlerini tuketirler Kutup ayilarinin foklar disinda da genis bir besin yelpazesi vardir Yengec dahil birkac deniz kabuklusu turunu yiyebilir Ayrica kutuplara ozgu kemirgen turlerini yedigi de olur Foklarla yakin akraba olan morslari ozellikle yavrularini bununla birlikte bahar aylarinda ren geyigi Kanada geyigi Misk okuzu ve benzeri toynaklilarla da buyuk olcude beslenir Beluga balinasini da kiyiya vurdugunda kutup ayilarinin hedefi olabilir Bazen kuslari ve yumurtalarini yedigi de olur Hatta kendi turlerini bile yiyebilirler Bunun en onemli ornegi ac bir erkegin yabanci bir disinin yavrusunu oldurup yemesidir Omnivor olmasina karsin bitkisel olarak da beslenir Bitki kokleri kelpler bazi meyve turleri de beslenme yelpazesinin onemli bir bolumunu olusturur Kutup ayilari bahar gibi sicak aylarda genellikle karasal hayvanlari agirlikli olarak avlar Havalar sogudugunda ise daha cok okyanusal besinlere agilik verir Disi kutup ayilari kis uykularina yatmadan once balinalar foklar morslar ve buna benzer okyanusal ve yag acisindan zengin besinlere yonelirler Kutup ayilari yetiskin bir morsu devirecek kadar guclu olmalarina ragmen boyle riskli ve yorucu bir ise cok nadiren kalkisirlar Fiziksel OzelliklerKutup ayisi Wrangel Adasi Kuzey Kutbu Rusya daki Kus Kolonisi Burnu yakininda Kutup ayisiyla karsilastirilabilir boyuttaki diger tek ayi boz ayinin bir alt turu olan Kodiak ayisidir Yetiskin erkek kutup ayilari 350 700 kg 770 1 500 lb agirligindadir ve toplam uzunlugu 2 4 3 metredir 7 ft 10 inc 9 ft 10 inc Bununla birlikte Beaufort Denizi civarinda olgun erkeklerin ortalama 450 kg 1 000 lb oldugu bildiriliyor Yetiskin disiler erkeklerin kabaca yarisi kadardir ve normalde 150 250 kg 330 550 lb agirligindadir ve 1 8 2 4 metre 5 ft 11 inc 7 ft 10 inc uzunlugundadir Baska yerlerde yetiskin disiler icin biraz daha buyuk bir tahmini ortalama agirlik 260 kg 570 lb tespit edildi Bununla birlikte hamileyken disiler 500 kg 1 100 lb kadar agirliga sahip olabilir Kutup ayisi memeliler arasinda cinsel acidan en dimorfik olanlardan biridir ve sadece deniz filleri gibi yuzgec ayaklilarin gecebildigi bir turdur Bildirildigine gore 1 002 kg 2 209 lb agirligindaki kayitlardaki en buyuk kutup ayisi 1960 yilinda kuzeybati Alaska daki Kotzebue Sound da vurulmus bir erkekti Yetiskin bir kutup ayisinin omuz yuksekligi 122 ila 160 cm dir Tum ayilar kisa kuyruklu olsa da kutup ayisinin kuyrugu 7 ila 13 cm 2 8 ila 5 1 inc arasinda degisen canli ayilar arasinda nispeten en kisa olanidir En yakin akrabasi olan boz ayi ile karsilastirildiginda kutup ayisinin daha uzun bir vucut yapisi ve daha uzun bir kafatasi ve burnu vardir Allen in kuzeyli bir hayvan icin kuralinin ongordugu gibi bacaklar tiknaz kulaklar ve kuyruk kucuktur Ancak karda veya ince buzda yururken yuku dagitmak ve yuzerken itme saglamak icin ayaklar cok buyuktur bir yetiskinde 30 cm 12 inc olcebilirler Patilerin pedleri buz uzerinde cekis saglayan kucuk yumusak papillalar dermal sislikler ile kaplidir Kutup ayisinin penceleri boz ayininkilere kiyasla kisa ve tiknazdir bunun sebebi ise agir avlari ve buzlari tutmak icindir Penceler dogal habitatin buzunu kazmaya yardimci olmak icin alt kisimda derin bir sekilde kepcelidir Kutup ayisi on ayaklarindaki yaralanma paternleri uzerine yapilan bir arastirma sag on ayak yaralanmalarinin soldakilere gore daha sik oldugunu ve belki de sag elini de kullandigini dusundurdu Boz ayidan farkli olarak esaret altindaki kutup ayilari muhtemelen cogu hayvanat bahcesinin sicak kosullarina bir tepki olarak nadiren asiri kilolu veya ozellikle buyuktur Bir kutup ayisinin 42 disi oldukca etcil beslenmesini yansitir Yanak disleri boz ayidan daha kucuk ve daha puruzludur ve kopek disleri daha buyuk ve daha keskindir Kutup ayilari 10 cm ye 4 inc kadar yag dokusu postlari ve kurkleri Kutup ayisi kurku yogun bir alt kurk tabakasi ve beyazdan ten rengi gorunen ama aslinda seffaf olan bir dis koruyucu tuy tabakasindan olusur Melanin uretimini etkiledigi bilinen iki gen LYST ve AIM1 kutup ayilarinda mutasyona ugrar ve muhtemelen kurklerinde bu pigmentin yokluguna yol acar Koruyucu sac vucudun cogunda 5 15 cm 2 6 inc kadardir Kutup ayilari Mayis tan Agustos a kadar kademeli olarak tuy doker ancak diger Kuzey Kutbu memelilerinden farkli olarak yaz kosullarinda kamuflaj saglamak icin daha koyu bir golge icin tuylerini dokmezler Bir kutup ayisi kabugunun ici bos koruyucu killarinin bir zamanlar isigi emebilecegi siyah derisine iletmek icin fiber optik tupler gibi davrandigi dusunuluyordu ancak bu hipotez 1998 de yapilan bir calisma ile curutulmustur Beyaz onluk genellikle yasla birlikte sararir Sicak ve nemli kosullarda esaret altinda tutuldugunda koruyucu tuylerin icinde buyuyen algler nedeniyle kurk soluk yesil bir golgeye donusebilir Erkeklerin on ayaklarinda ayi 14 yasina gelene kadar uzayan onemli olcude daha uzun tuyler vardir Erkegin sus on bacak killarinin disileri cezbettigi ve aslanin yelesine benzer bir islev gordugu dusunulmektedir Kutup ayisinin son derece gelismis bir koku alma duyusu vardir yaklasik 1 6 km 1 mil uzaklikta ve 1 m 3 ft karin altinda gomulu olan foklari algilayabilir Isitme duyusu bir insaninki kadar keskindir ve gorusu de uzak mesafelerde iyidir Kutup ayisi mukemmel bir yuzucudur ve genellikle gunlerce yuzer Bir ayi karadan uzaktaki buza ulasmak icin 9 gun boyunca soguk Bering Denizi nde 700 km 400 mil boyunca yuzdu Daha sonra 1 800 km 1 100 mil daha seyahat etti Yuzme sirasinda ayi vucut kutlesinin 22 sini kaybetti ve toklu yavrusu oldu Yuzdurme saglayan vucut yagi ile ayi itis icin buyuk on pencelerini kullanarak kopek kurek tarzinda yuzer Kutup ayilari saatte 10 km hizla yuzebilir Yururken kutup ayisi hantal bir yuruyuse sahip olma egilimindedir ve ortalama hizi yaklasik 5 6 km sa 3 5 mph tutar Kosarken 40 km sa 25 mph hiza ulasabilirler AvlanmaArktik bolgesinde milyonlarca fok yasar Kutup ayilari foklar nefes almak icin buzdaki deliklerden ciktiklarinda onlara saldirirlar Kutup ayilarinin en yaygin olarak kullandiklari yontem de budur Avlanirken en cok guvendikleri duyu koklamadir Diger duyulari neredeyse insaninkine yakinken koku alma duyulari insaninkinin 2100 kati daha hassastir Foklarin nefes alma deliklerinden ciktiklarinda verdikleri nefesin kokusunu kilometrelerce oteden algilayabilirler Kutup ayisi bu deligin yanina gelir ve fok disari ciktiginda on penceleriyle ona saldirir Daha sonra da buzlarin uzerine ceker ve yer Keskin disleriyle kafatasini isirirlar ve foku oldururler Kutup ayilari bazen foklara sessizce yaklasarak onlari buzun ustunde dinlenirken de avlayabilirler Eger fok dikkat etmezse ayi ansizin ortaya cikip ona dogru atak yapabilir Fok avlamanin bir baska yolu da soyledir Buzun altindaki fokun kokusunu alan ayi guclu on penceleriyle buza vurarak kirar ve altindaki foka disleriyle ve penceleriyle saldirir Yalniz bir kutup ayisi Kutup ayilarinin duyabilme yetenekleri muhtemelen insanininkine yakindir Insanlar en dusuk frekans olarak 0 02 kHz en yuksek frekans olarak da 20 kHz duyabilirler Arastirmalar kutup ayilarinin gorme duyularinin da insana oldukca benzer oldugunu ortaya cikarmistir Gozlerinin arkasinda onlari gunesten gelen ultraviyole yani mor otesi isinlardan korur Kutup ayilarinin dokunma duyusu hakkinda oldukca az bilgiye sahibiz Ancak bilim adamlari onlarin nesneleri burunlariyla dilleriyle ve penceleriyle dokunarak tanimaya calistigini ortaya cikarmislardir Arastirmalar kutup ayilarinin tat alma duyulariyla ilgili fazla bir bilgi vermemistir Bununla birlikte kutup ayisinin tat alma duyusunun hassasligi ya da hangi yemege ne kadar onem verdigi de acikca ogrenilememistir Yalnizca besinleri birbirinden ayirdigi bilinmektedir Kutup ayilarinin av esnasinda guvendikleri en hassas duyulari ise kokudur Bir av kopeginden 7 kat iyi koku alabilir Bu insaninkinden 2100 kat daha hassas demektir Arastirmalara gore kutup ayilari 32 km 20 mil uzakliktan avlarinin kokusunu alabilmektedir Bir kutup ayisi Kutup ayilari muhtesem yuzuculerdir nin dondurucu sularinda 60 mil yani 100 km gibi muazzam bir mesafeyi yuzerek asabilirler Bazi durumlarda zamanlarinin buyuk bir kismini yuzen buz kutlelerinin uzerinde gecirirler 12 cm 5 in kalinliginda bir yag tabakasina sahiptirler Bu tabaka hafif oldugundan onlarin su yuzeyinde daha az efor harcayarak kalabilmelerini saglar Ayrica soguga karsi bir izolasyon gorevi de gorur Son zamanlarda kutup ayilari artan fok avciligi nedeniyle besin bulamiyor ve yag tabakalari inceliyor Ayrica kuresel isinma nedeniyle de buz tabakalari kirildigindan dolayi kutup ayilari besin bulmak icin cok uzun mesafeler yuzerek yorgun dusuyor ve dinlenecek bir buzul bulamadigindan bogulabiliyor Buzuldaki kutup ayisi Insanlar coplerini disari birakirlar Bu da onlarin kutup ayilariyla karsilasmalarini saglar Kutup ayilari da tipki diger ayilar gibi kusursuz bir koku alma duyusuna sahiptirler Bu sayede coplerin kokusunu alirlar ve insanlarla karsilasirlar Ayrica insanlarin onlarin habitatini yok etmesi sonucunda da kutup ayilari insanlarin icine karisiyor Arastirmalar sonucunda cop bosaltma ve plansiz kentlesme sonucu kutup ayisi ve insanlarin en cok Churchill ve Manitoba da karsilastiklari ortaya cikti UremeKutup ayilari ilkbaharda ciftlesir Esler gecicidir ciftler arasinda bir bag olmadan sadece ureme icin bir araya gelir Gebelik suresi 240 gundur 8 ay Yavrular anne tarafindan ekim ayinda derin karin icinde kazilan bir inde kisin basinda dogar Genelde iki yavru dogar daha az siklikla da bir veya uc yavru Dort yavrunun dogdugu cok nadir olsa da gorulmustur Diger tum Ursus ayilarindaki gibi yavrular dogduklarinda cok kucuktur Tipik olarak 30 cm boyunda ve ortalama 700 gr agirliginda olurlar Dogduklarinda neredeyse tamamen korumasiz tuysuz ve kordurler Bir ay sonra gozleri acilir 1 5 ay sonra ise yurumeye baslarlar Kati yiyeceklerle beslenmeye baslamalari 4 5 ay sonra olur On ay boyunca kendilerine avlanmayi ve erkek ayilardan korunmayi ogreten annelerinin yanindan ayrilmazlar Anneler yavrularini 2 5 yil boyunca diger tum ayi turlerinden fazla ve sadece deniz memelileri ile karsilastirilabilecek 33 oraninda yag iceren bir sut ile emzirirler Cinsel eriskinlige 3 4 yaslarinda erisirler Yetiskin kutup ayilarinin 30 yili askin yasadiklari bilinmektedir Habitati Hamile kutup ayisi kendisi ve yavrulari icin kardan bir in kazar Bunun disinda bir yuvada yasamazlar Tipik bir yuva 2 metre uzunlugundaki bir tunel ve capi yaklasik yarim metre olan yuvarlak bir alandan olusur Yuksekligi ise yaklasik yarim metre kadardir Bu yuvalarin genellikle birden fazla odacigi vardir ve kutup ayilari bu odalari yuvanin girisinden daha yuksek seviyede hazirlarlar Boylece odalardaki sicak havanin giristen disari cikmasi engellenmis olur Yuvanin uzerine ve girisine kis boyunca yagan karlar yigilir Kutup ayisi bu kar yigininda sadece hava girecek kadar dar bir aciklik birakir Tavanin kalinligi 75 cm ile 2 m arasinda degisiklik gosterir Tavanin kalinligi yalitim gorevi gorur Bu sayede yuva icindeki sicaklik korunur Norvec Oslo Universitesi nden arastirmaci Paul Watts yuvalardan birinin tavanina bir isiolcer koymus ve yuvanin sicakligini olcmustur Bu calisma sirasinda disaridaki sicaklik 30 ye kadar duserken yuvanin isisi hep 2 3 derece arasinda sabit kalmistir Anne ayinin karin kalinligina gore degisen bu yalitim ozelligini nasil bilebildigi ise henuz aciklanamamistir Yavru kutup ayilari Kutup ayilari kis uykusuna yatmaz ama hamile veya emzirmekte olan anne ayilar yavrulari cok gencken inlerinden disari cikmazlar Bu donemde hic enerji harcamamak ve yavrularinin daha iyi beslenmesini saglamak icin metabolizmasini dusurur 9 ay boyunca onceden depolamis oldugu vucut yagini proteine cevirir ve yavrularinin beslenmesini saglar Bu aylar boyunca kendisi hic beslenmez Metabolizmasini yavaslatirken kalp atislarini dakikada 70 ten 8 e kadar indirebilir Bu sure icinde yemek yemedigi gibi dogal ihtiyaclarini da karsilamaz Boylelikle yavrularini doguracagi donemde fazla enerji harcamamis olur Bu sure icin hem kendi hem de yavrularinin beslenmesi icin tamamen kendi vucut yagina baglidir 2004 yilinda National Geographic in yaptigi calismada 1970 yilinda siradan olan ucuz doguma hic rastlanmamistir Ayni zamanda sadece her yirmi yavrudan biri 18 aylikken sutten kesilmektedir Bu rakam 1970 te yaridan fazlaydi Evrimsel iliskilerRakun ve ayi familyalarinin 30 milyon yil once ayrildiklari sanilmaktadir Yaklasik olarak 13 milyon yil once Tremarctos ornatus 6 farkli ayi turu ise 6 milyon yil once ortaya cikmistir DNA arastirmasina gore kutup ayisi yaklasik 200 bin yil once boz ayidan turedi Kutup ayi ve boz ayinin ciftlesmeleri sonucunda ortaya dogurgan melezler cikmaktadir Fosillere gore ogutucu disleri 10 ila 20 bin yil once boz ayilardan farklilasti 1996 yilinda Alaska nden Sheilds ve Talbot tarafindan yayinlanan bir makaleye gore cesitli boz ayi populasyonlarindaki DNA karsilastirmalari Alaska nin ABC adasinin boz ayilarinin kutup ayilari ile diger tum boz ayi populasyonlarindan daha yakin gecmisli bir ortak ataya sahip olduklarini gostermistir Koruma durumuUSS Honolulu SSN 718 adli Los Angeles sinifi Birlesik Devletler taarruz denizaltisi kuzey kutbuna 280 mi uzaklikta su yuzeyine cikmisken ona yaklasan kutup ayilari Yaklasik iki saatlik bir birlikteligin ardindan ayilar denizaltinin uzaklasmasiyla bolgeden ayrildilar Denizalti istihbari faaliyetlerin yani sira Birlesik Devletler ve Kanada daki arastirma universiteleri icin bilimsel veri ve su ornekleri toplamak icin oradaydi O gune kadar uretilen USS Honolulu Los Angeles sinifi denizaltilarin yirmi dorduncusu olup ziyaret eden kendi sinifindaki ilk denizalti idi ABD Kanada Danimarka Norvec Sovyetler Birligi 1973 yilinda kutup ayilarinin korunmasi ile ilgili bir antlasma imzaladi Kutup ayilari 2006 yili kirmizi listesinin tekrar degerlendirmesinde VU hassas vulnerable Vahsi yasamda soyu tukenme tehlikesi buyuk olan turler basligi ile tehdit altindaki turler kategorisine alindi Kuresel isi degisikligi nedeniyle onumuzdeki 50 100 yil arasinda deniz buzullarinda dramatik bir azalma bekleniyor Bunun sonucunda ortam kaybi ve ortam kalitesinin azalmasi sonucunda kutup ayisi nufusunda 30 oraninda bir azalma olmasindan suphelenilmekte Diger tehditler arasinda kirlenme gemicilik dolayiyla rahatsizlik eglence amacli izleme gaz ve petrol arastirmalari ve yasal ve yasadisi avlanma bulunmaktadir OzellikleriWikimedia Commons ta Kutup ayisi ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Diger ayilar gibi tiknaz olmayip basi ve vucudu ince uzun yapilidir Ayak tabanlarinin altinda deriden yastiklar ve tuyler oldugundan buzlar uzerinde kaymadan rahatlikla hareket eder Cok iyi yuzucudurler kiyinin 20 30 km aciklarinda yuzmeleri siradandir 35 40 kilometre hizla kosabilirler Kutup ayilari kis uykusuna yatmaz Kizilotesinde bir kutup ayisinin sadece burnu ve nefesi gorunur 45 C sogukla basa cikabilirler 2 km otede karda saklanmis bir fok baliginin kokusunu alabilirler Dis baglantilarKutup ayilarina yardim Ingilizce 28 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Polar Bears International8 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Bear Facts Polar Bears International 10 Subat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde erisim 2006 07 28 Endangered Species Act Listing Process for Polar Bears Underway Center for Biological Diversity 10 Agustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde erisim 28 Temmuz 2006 a b T Appenzeller nad D R Dimick The Heat is On National Geographic 206 2004 2 75 Tim Flannery kitabi The Weather Makers ISBN 0 8021 4292 3 sayfa 101 103 Bilim ve Teknik Dergisi Sayi 211 Haziran 1985 s 26 a b c web Natural history Center for Biological Diversity tarih http www biologicaldiversity org swcbd species polarbear nat hist html 6 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wildfacts Polar bear work BBC url 7 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde erisim 23 Eylul 2006 Gunderson A 2002 Ursus maritimus On line Animal Diversity Web Erisim 28 Temmuz 2006 http animaldiversity ummz umich edu site accounts information Ursus maritimus html 24 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Report of wild hybrid bear 19 Kasim 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Eylul 2006 19 Kasim 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Eylul 2006 PDF web archive org 5 Haziran 2008 23 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2022 a b Hemstock 1999 s 4 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Derocher A E Wiig O Mart 2002 Postnatal growth in body length and mass of polar bears Ursus maritimus at Svalbard Journal of Zoology Ingilizce 256 3 343 349 doi 10 1017 S0952836902000377 ISSN 0952 8369 Ferguson S H Taylor M K Born E W Rosing Asvid A Messier F Eylul 1999 Determinants of Home Range Size for Polar Bears Ursus maritimus Ecology Letters 2 5 311 318 doi 10 1046 j 1461 0248 1999 00090 x ISSN 1461 0248 PMID 33810629 24 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2022 Wursig Bernd Perrin William F Thewissen J G M Hans 26 Subat 2009 Encyclopedia of Marine Mammals Ingilizce Academic Press ISBN 978 0 08 091993 5 24 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2022 Wood Gerald L 1982 The Guinness book of animal facts and feats Internet Archive Enfield Middlesex Guinness Superlatives ISBN 978 0 85112 235 9 web archive org 30 Eylul 2011 29 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2022 web archive org 2 Aralik 2013 2 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2022 a b c d Stirling Ian Guravich Dan 1988 Polar bears Internet Archive Ann Arbor University of Michigan Press ISBN 978 0 472 10100 9 Lockwood ss 10 16 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim web archive org 26 Subat 2010 27 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2022 Liu Shiping Lorenzen Eline D Fumagalli Matteo Li Bo Harris Kelley Xiong Zijun Zhou Long Korneliussen Thorfinn Sand Somel Mehmet Babbitt Courtney Wray Greg 8 Mayis 2014 POPULATION GENOMICS REVEAL RECENT SPECIATION AND RAPID EVOLUTIONARY ADAPTATION IN POLAR BEARS Cell 157 4 785 794 doi 10 1016 j cell 2014 03 054 ISSN 0092 8674 PMC 4089990 2 PMID 24813606 24 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2022 Uspenskii SM 1977 Kutup ayisi erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Ingilizce 11 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2022 Koon Daniel W 1 Mayis 1998 Is Polar Bear Hair Fiber Optic Applied Optics 37 3198 3200 doi 10 1364 AO 37 003198 ISSN 0003 6935 17 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2022 PDF web archive org 10 Ocak 2011 23 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2022 Rosing ss 20 23 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim PaganoA M DurnerG M AmstrupS C SimacK S YorkG S 27 Nisan 2012 Long distance swimming by polar bears Ursus maritimus of the southern Beaufort Sea during years of extensive open water Canadian Journal of Zoology Ingilizce doi 10 1139 z2012 033 24 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2022 Durner George M Whiteman John P Harlow Henry J Amstrup Steven C Regehr Eric V Ben David Merav 1 Temmuz 2011 Consequences of long distance swimming and travel over deep water pack ice for a female polar bear during a year of extreme sea ice retreat Polar Biology Ingilizce 34 7 975 984 doi 10 1007 s00300 010 0953 2 ISSN 1432 2056 polarguidebook com Ingilizce 5 Agustos 2021 19 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2022 Guney Amerika ya ozgu bir ayi turu Arsivlenmis kopya 15 Agustos 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Eylul 2006 Arsivlenmis kopya 7 Ekim 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Eylul 2006 Dipnotlar IUCN Polar bear threat assessment 18 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde 24 Eylul 2006 24 Eylul 2006Vikitur de konuyla ilgili taksonomik bilgiler bulunur Kutup ayisi