Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Ekim 2020) |
Lagün, Kıyı set gölü veya deniz kulağı dalgalar tarafından oluşturulan . Oluşumunda, da etkisi vardır. Kıyılardaki koyların ve girintilerin ağız kısımlarının dalga biriktirmesiyle oluşan kıyı kordonları ile kapanması sonucunda meydana gelirler. Lagünler genellikle kıyı lagünleri ve atol lagünleri olmak üzere iki gruba ayrılır. Karışık kum ve çakıl kıyılarında oluşur. Kıyı lagünleri olarak sınıflandırılan su kütleleri ile haliç olarak sınıflandırılmış su kütleleri arasında bir çakışma vardır. Lagünler dünyanın birçok yerinde ortak kıyı özellikleridir.
Lagün ve haliç
Lagünler; veya açık mercan resifi veya benzer özellikler ile daha büyük bir su kütlesinden ayrılan, genellikle uzun su kütleleridir. Bazı araştırmacılar lagünü tatlı su kütleleri olarak tanımlarken diğerleri lagünü, belli bir derecede tuzluluk derecesine sahip su kütleleri olarak tanımlar. "Lagün" ve "haliç" arasındaki ayrım da araştırmacılar arasında değişir. Richard A. Davis Jr. "lagün"ü gelgit ile sınırlar. Düzenli olarak temiz su akışı alan herhangi bir körfezi ise "haliç" olarak adlandırır. Davis, "lagün" ve "haliç" terimlerinin "bilimsel literatürde" ne kadar ciddiye alınmadığını göstermiştir. Timothy M. Kusky, lagünleri kıyıya paralel olarak uzatılmış olarak nitelendirirken, haliçleri ise genellikle kıyıya dik uzatılmış parça olarak nitelendirir.
Mercan kayalığı
Mercan kayalığı ekosistemlerin ayırt edici bir kısmı bağlamında kullanıldığında, "lagün" terimi, mercan kayalığı, bilimciler tarafından aynı alana atıfta bulunmak için daha yaygın olarak kullanılan "arka kayalık" veya "arka kaya" terimi ile eş anlamlıdır. Kıyı lagünleri deniz içi kütleleri olarak sınıflandırılır.
İsimler
Birçok lagünde lagün ismi kullanılmaz. Albemarle ve Pamlico, Kuzey Carolina'da.Long Island ve New York'taki Fire Island'ın. bariyer plajları arasında Büyük Güney Körfezi, Ocean City, Maryland'i Worcester County, Maryland'in geri kalanından ayıran Wight Körfezi, Florida'daki Banana Nehri,Yeni Güney Galler'deki Illawarra Gölü,İskoçya'daki Montrose Havzası ve Galler'deki Geniş Su adlarına rağmen lagün olarak sınıflandırılmıştır. İngiltere'de Chesil Plajı'ndaki Filo'da bir lagün vardır.
Bazı dillerde lagün kelimesi sadece bir göl türüdür: Türkçede göl, göl; lagün, gölcüktür. Benzer şekilde, Çincede bir göl o (湖), bir lagün xihu'dur. (潟湖)
Diğer bazı dillerde bu tür su kütleleri için özel kelimeler vardır: İspanyolcada, kıyı lagünleri genel olarak laguna costera'dır, ancak Akdeniz kıyısındakiler özellikle albufera olarak adlandırılır. (es) Rusça ve Ukraynacada Karadeniz (лиман), geneline ise laguna (Лагуна). Benzer şekilde, Baltık ülkelerinde, Dancanın kendine özgü Nor (da) ve Almancaya özgü Bodden ve Haff (de) ve "laguna"dan türetilen jenerik terimler vardır. Yeni Zelanda Maori hapua kelimesi, karışık kum ve çakıl plajlarının olduğu örgülü bir nehrin ağzında oluşan bir kıyı lagününü ifade ederken, waituna kelimesi daha genel bir terimdir.
Bazı diller kıyı ve atol lagünleri arasında ayrım yapar: Fransızcada lagon (fr), özellikle bir atol lagününü ifade ederken, kıyı lagünleri, bir göl veya göletin genel kelimesi olan etang (fr) olarak tanımlanır. Vietnamcada, Đầm san hô bir atol lagününü ifade ederken, Đầm phá kıyıya aittir.
Latin Amerika lagünü
Latin Amerika'da, lagünün tercüme ettiği İspanyolca laguna terimi, küçük bir için benzer şekilde bir derenin küçük bir nehir olduğu düşünülebilir. Bununla birlikte, ülkenin bölgeye göre üçüncü büyük gölü olan Meksika'daki Laguna Catemaco gibi tam boyutlu bir gölü tanımlamak için yaygın olarak kullanılır. Tuzlu su lagünü bu nedenle açıkça "kıyı lagünü" (laguna costera) olarak tanımlanır. Portekizce'de aynı kullanım bulunur: lagoa sığ bir deniz suyu kütlesi veya denize bağlı olmayan küçük bir tatlı su gölüdür.
Etimoloji
Lagün, Venedik çevresindeki suları, Venedik Lagünü'nü ifade eden İtalyan lagunalarından türetilmiştir. Laguna kelimesi, İngilizce olarak 1612'de onaylanmıştır ve 1673'te "lagune" olarak İngilizceleştirilmiştir. 1697'de William Dampier Meksika sahilinde bir "Lagune veya Tuzlu Su Gölü" keşfetti. Kaptan James Cook, 1769'da "ortasında bir Lagün ile oval formda bir ada" keşfetti.
Atol lagünü
Mercan resifleri yukarıya doğru büyüdükçe atoll lagünleri oluşur, resiflerin çevrelediği adalar azalır, en sonunda sadece resifler deniz seviyesinin üzerinde kalır. kıyılarını oluşturan lagünlerin aksine, atol lagünleri genellikle bazı derin (> 20m) den uzun bölümleri vardır.
Kıyı lagünleri
Kıyı lagünleri, bariyer adalarının veya resiflerin kıyıdan gelişebileceği hafifçe eğimli kıyılarda oluşur ve deniz seviyesi kıyı boyunca karaya göre yükselir (ya deniz seviyesinde içsel bir artış ya da arazinin çökmesi nedeniyle). Kıyı lagünleri sarp veya kayalık kıyılarda oluşmaz. Deniz seviyesindeki göreceli bir düşüş, bir lagünü büyük ölçüde kuru bırakabilirken, deniz seviyesindeki bir artış, denizin bariyer adalarını ihlal etmesine veya yok etmesine ve lagünü koruyan resifleri su altında bırakabilir. Kıyı lagünleri genç ve dinamiktir ve jeolojik açıdan kısa ömürlü olabilir. Kıyı lagünleri yaygındır ve dünya kıyılarının yaklaşık yüzde 15'inde görülür. Amerika Birleşik Devletleri'nde, lagünler Doğu ve Körfez kıyılarının yüzde 75'inden fazlasında bulunur.
Kıyı lagünleri genellikle bariyer adaları arasındaki girişlerle açık okyanusa bağlanır. Girişlerin sayısı ve boyutu, yağış, buharlaşma ve tatlı su girişi lagünün doğasını etkiler. Açık okyanusla çok az veya hiç değişimi olmayan lagünler, çok az tatlı su girişi veya hiç su girişi (Güney Afrika'daki St. Lucia Gölü) yüksek buharlaşma oranları yüksek oranda tuzlu hale gelir. 19. yüzyılın ortalarında Florida'daki Lake Worth Lagünü gibi açık okyanusa bağlantısı olmayan önemli miktarda tatlı su girişi olan lagünler tamamen taze olur. Öte yandan, Wadden Denizi gibi birçok geniş girişe sahip lagünlerin güçlü gelgit akımları ve karışımı vardır. Kıyı lagünleri, akan nehirlerden, lagünün kıyılarından akıntıdan ve gelgit tarafından lagüne giriş yoluyla tortulardan taşınan tortulardan tortu biriktirme eğilimindedir. Fırtına dalgaları bariyer adalarını yıkadığında zaman zaman büyük miktarlarda tortu birikebilir. Mangrovlar ve bataklık bitkileri bir lagünde tortu birikimini kolaylaştırabilir. Bentik organizmalar tortuları stabilize edebilir veya dengesini bozabilir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Lagün ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ "Set Gölleri". 11 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Şubat 2022.
- ^ "TDK Sözlük". Türk Dil Kurumu. 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Şubat 2022.
- ^ a b Davis Jr., Richard A. (1994). "The Evolving Coast. New York: Scientific American Library". New York (N.Y.) : Freeman. ss. 101, 107. ISBN . 23 Nisan 2023 tarihinde kaynağından .
- ^ Allaby, Michael (1990). ""Lagoon". Oxford Dictionary of Earth Sciences". Oxford: Oxford University Press. ISBN . 23 Nisan 2023 tarihinde kaynağından .
- ^ a b c Kusky, Timothy, (Ed.) (2005). ""Lagoon". Encyclopedia of Earth Sciences". New York: Facts on File. s. 245. ISBN . 23 Nisan 2023 tarihinde kaynağından .
- ^ a b Nybakken, James W., (Ed.) (2003). ""Lagoon". Interdisciplinary Encyclopedia of Marine Sciences". 2 G-O. Danbury, Connecticut: Grolier Academic Reference. s. 189–90. ISBN .
- ^ Aronson, R. B. (1 Kasım 1993). "Hurricane effects on backreef echinoderms of the Caribbean". Coral Reefs. 12: 139-142. doi:10.1007/BF00334473. 23 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Nisan 2023.
- ^ Schwartz, Maurice L. ((Ed.)). Encyclopedia of Coastal Science (İngilizce). doi:10.1007/1-4020-3880-1. 27 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Nisan 2023.
- ^ Kjerfve, Björn (1994). ""Coastal Lagoons". Coastal lagoon processes". Elsevier. ss. 1-3. ISBN . 23 Nisan 2023 tarihinde kaynağından .
- ^ Jia, Peng and Ming Li (2012). "Circulation dynamics and salt balance in a lagoonal estuary". Journal of Geophysical Research: Oceans. s. 117 (C01003). doi:10.1029/2011JC007124. 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Mart 2012.
- ^ Goodbred, S., Jr., P. Locicero, V. Bonvento, S. Kolbe, S. Holsinger (2012). "History of the Great South Bay estuary:Evidence of a catastrophic origin". State University of New York. Erişim tarihi: 24 Mart 2012.
- ^ Boynton, W. R., J. D. Hagy, L. Murray, C. Stokes, W. M Kemp (Haziran 1996). "A Comparative Analysis of Eutrophication Patterns in a Temperate Coastal Lagoon (PDF)" (PDF). Estuaries. ss. 408-421. doi:10.2307/1352459. 17 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Mart 2012.
- ^ "Total Maximum Daily Loads for the North and Central Indian River Lagoon and Banana river Lagoon, Florida (PDF)" (PDF). United States Environmental Protection Agency. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Mart 2012.
- ^ (PDF). web.archive.org. 28 Şubat 2011. 28 Şubat 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2023.
- ^ "Lagoon". 22 Şubat 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ ""Lagoon". Oxford English Dictionary. I A-O (Compact ed.)". Oxford, England: Oxford University Press. 1971. s. 1560.
- ^ Nybakken, James W., (Ed.) (2003). "Lagoon". Interdisciplinary Encyclopedia of Marine Sciences. 2 G-O. Danbury, Connecticut: Grolier Academic Reference. ss. 189-90. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Ekim 2020 Lagun Kiyi set golu veya deniz kulagi dalgalar tarafindan olusturulan Olusumunda da etkisi vardir Kiyilardaki koylarin ve girintilerin agiz kisimlarinin dalga biriktirmesiyle olusan kiyi kordonlari ile kapanmasi sonucunda meydana gelirler Lagunler genellikle kiyi lagunleri ve atol lagunleri olmak uzere iki gruba ayrilir Karisik kum ve cakil kiyilarinda olusur Kiyi lagunleri olarak siniflandirilan su kutleleri ile halic olarak siniflandirilmis su kutleleri arasinda bir cakisma vardir Lagunler dunyanin bircok yerinde ortak kiyi ozellikleridir Kiyi akintilari ve dalgalarla biriken kumullar bir koyun veya korfezin onunu kapatmaya baslar ust kapatma tamamlandiginda deniz ile baglantisi kismen kesilmis ayri bir gol olusur Lagun ve halicLagunler veya acik mercan resifi veya benzer ozellikler ile daha buyuk bir su kutlesinden ayrilan genellikle uzun su kutleleridir Bazi arastirmacilar lagunu tatli su kutleleri olarak tanimlarken digerleri lagunu belli bir derecede tuzluluk derecesine sahip su kutleleri olarak tanimlar Lagun ve halic arasindaki ayrim da arastirmacilar arasinda degisir Richard A Davis Jr lagun u gelgit ile sinirlar Duzenli olarak temiz su akisi alan herhangi bir korfezi ise halic olarak adlandirir Davis lagun ve halic terimlerinin bilimsel literaturde ne kadar ciddiye alinmadigini gostermistir Timothy M Kusky lagunleri kiyiya paralel olarak uzatilmis olarak nitelendirirken halicleri ise genellikle kiyiya dik uzatilmis parca olarak nitelendirir Mercan kayaligi Mercan kayaligi ekosistemlerin ayirt edici bir kismi baglaminda kullanildiginda lagun terimi mercan kayaligi bilimciler tarafindan ayni alana atifta bulunmak icin daha yaygin olarak kullanilan arka kayalik veya arka kaya terimi ile es anlamlidir Kiyi lagunleri deniz ici kutleleri olarak siniflandirilir Isimler Bircok lagunde lagun ismi kullanilmaz Albemarle ve Pamlico Kuzey Carolina da Long Island ve New York taki Fire Island in bariyer plajlari arasinda Buyuk Guney Korfezi Ocean City Maryland i Worcester County Maryland in geri kalanindan ayiran Wight Korfezi Florida daki Banana Nehri Yeni Guney Galler deki Illawarra Golu Iskocya daki Montrose Havzasi ve Galler deki Genis Su adlarina ragmen lagun olarak siniflandirilmistir Ingiltere de Chesil Plaji ndaki Filo da bir lagun vardir Bazi dillerde lagun kelimesi sadece bir gol turudur Turkcede gol gol lagun golcuktur Benzer sekilde Cincede bir gol o 湖 bir lagun xihu dur 潟湖 Diger bazi dillerde bu tur su kutleleri icin ozel kelimeler vardir Ispanyolcada kiyi lagunleri genel olarak laguna costera dir ancak Akdeniz kiyisindakiler ozellikle albufera olarak adlandirilir es Rusca ve Ukraynacada Karadeniz liman geneline ise laguna Laguna Benzer sekilde Baltik ulkelerinde Dancanin kendine ozgu Nor da ve Almancaya ozgu Bodden ve Haff de ve laguna dan turetilen jenerik terimler vardir Yeni Zelanda Maori hapua kelimesi karisik kum ve cakil plajlarinin oldugu orgulu bir nehrin agzinda olusan bir kiyi lagununu ifade ederken waituna kelimesi daha genel bir terimdir Bazi diller kiyi ve atol lagunleri arasinda ayrim yapar Fransizcada lagon fr ozellikle bir atol lagununu ifade ederken kiyi lagunleri bir gol veya goletin genel kelimesi olan etang fr olarak tanimlanir Vietnamcada Đầm san ho bir atol lagununu ifade ederken Đầm pha kiyiya aittir Latin Amerika lagunu Latin Amerika da lagunun tercume ettigi Ispanyolca laguna terimi kucuk bir icin benzer sekilde bir derenin kucuk bir nehir oldugu dusunulebilir Bununla birlikte ulkenin bolgeye gore ucuncu buyuk golu olan Meksika daki Laguna Catemaco gibi tam boyutlu bir golu tanimlamak icin yaygin olarak kullanilir Tuzlu su lagunu bu nedenle acikca kiyi lagunu laguna costera olarak tanimlanir Portekizce de ayni kullanim bulunur lagoa sig bir deniz suyu kutlesi veya denize bagli olmayan kucuk bir tatli su goludur EtimolojiLagun Venedik cevresindeki sulari Venedik Lagunu nu ifade eden Italyan lagunalarindan turetilmistir Laguna kelimesi Ingilizce olarak 1612 de onaylanmistir ve 1673 te lagune olarak Ingilizcelestirilmistir 1697 de William Dampier Meksika sahilinde bir Lagune veya Tuzlu Su Golu kesfetti Kaptan James Cook 1769 da ortasinda bir Lagun ile oval formda bir ada kesfetti Atol lagunuMercan resifleri yukariya dogru buyudukce atoll lagunleri olusur resiflerin cevreledigi adalar azalir en sonunda sadece resifler deniz seviyesinin uzerinde kalir kiyilarini olusturan lagunlerin aksine atol lagunleri genellikle bazi derin gt 20m den uzun bolumleri vardir Kiyi lagunleriKiyi lagunleri bariyer adalarinin veya resiflerin kiyidan gelisebilecegi hafifce egimli kiyilarda olusur ve deniz seviyesi kiyi boyunca karaya gore yukselir ya deniz seviyesinde icsel bir artis ya da arazinin cokmesi nedeniyle Kiyi lagunleri sarp veya kayalik kiyilarda olusmaz Deniz seviyesindeki goreceli bir dusus bir lagunu buyuk olcude kuru birakabilirken deniz seviyesindeki bir artis denizin bariyer adalarini ihlal etmesine veya yok etmesine ve lagunu koruyan resifleri su altinda birakabilir Kiyi lagunleri genc ve dinamiktir ve jeolojik acidan kisa omurlu olabilir Kiyi lagunleri yaygindir ve dunya kiyilarinin yaklasik yuzde 15 inde gorulur Amerika Birlesik Devletleri nde lagunler Dogu ve Korfez kiyilarinin yuzde 75 inden fazlasinda bulunur Kiyi lagunleri genellikle bariyer adalari arasindaki girislerle acik okyanusa baglanir Girislerin sayisi ve boyutu yagis buharlasma ve tatli su girisi lagunun dogasini etkiler Acik okyanusla cok az veya hic degisimi olmayan lagunler cok az tatli su girisi veya hic su girisi Guney Afrika daki St Lucia Golu yuksek buharlasma oranlari yuksek oranda tuzlu hale gelir 19 yuzyilin ortalarinda Florida daki Lake Worth Lagunu gibi acik okyanusa baglantisi olmayan onemli miktarda tatli su girisi olan lagunler tamamen taze olur Ote yandan Wadden Denizi gibi bircok genis girise sahip lagunlerin guclu gelgit akimlari ve karisimi vardir Kiyi lagunleri akan nehirlerden lagunun kiyilarindan akintidan ve gelgit tarafindan lagune giris yoluyla tortulardan tasinan tortulardan tortu biriktirme egilimindedir Firtina dalgalari bariyer adalarini yikadiginda zaman zaman buyuk miktarlarda tortu birikebilir Mangrovlar ve bataklik bitkileri bir lagunde tortu birikimini kolaylastirabilir Bentik organizmalar tortulari stabilize edebilir veya dengesini bozabilir Ayrica bakinizHalic Kiyi boyu suruklenme Sediment tasinmasiKaynakcaWikimedia Commons ta Lagun ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Set Golleri 11 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Subat 2022 TDK Sozluk Turk Dil Kurumu 29 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Subat 2022 a b Davis Jr Richard A 1994 The Evolving Coast New York Scientific American Library New York N Y Freeman ss 101 107 ISBN 9780716750420 23 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Allaby Michael 1990 Lagoon Oxford Dictionary of Earth Sciences Oxford Oxford University Press ISBN 978 0 19 921194 4 23 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan a b c Kusky Timothy Ed 2005 Lagoon Encyclopedia of Earth Sciences New York Facts on File s 245 ISBN 0 8160 4973 4 23 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan a b Nybakken James W Ed 2003 Lagoon Interdisciplinary Encyclopedia of Marine Sciences 2 G O Danbury Connecticut Grolier Academic Reference s 189 90 ISBN 0 7172 5946 3 Eksik ya da bos url yardim Aronson R B 1 Kasim 1993 Hurricane effects on backreef echinoderms of the Caribbean Coral Reefs 12 139 142 doi 10 1007 BF00334473 23 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Nisan 2023 Schwartz Maurice L Ed Encyclopedia of Coastal Science Ingilizce doi 10 1007 1 4020 3880 1 27 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Nisan 2023 Kjerfve Bjorn 1994 Coastal Lagoons Coastal lagoon processes Elsevier ss 1 3 ISBN 978 0 444 88258 5 23 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Jia Peng and Ming Li 2012 Circulation dynamics and salt balance in a lagoonal estuary Journal of Geophysical Research Oceans s 117 C01003 doi 10 1029 2011JC007124 24 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Mart 2012 Goodbred S Jr P Locicero V Bonvento S Kolbe S Holsinger 2012 History of the Great South Bay estuary Evidence of a catastrophic origin State University of New York Erisim tarihi 24 Mart 2012 Boynton W R J D Hagy L Murray C Stokes W M Kemp Haziran 1996 A Comparative Analysis of Eutrophication Patterns in a Temperate Coastal Lagoon PDF PDF Estuaries ss 408 421 doi 10 2307 1352459 17 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Mart 2012 Total Maximum Daily Loads for the North and Central Indian River Lagoon and Banana river Lagoon Florida PDF PDF United States Environmental Protection Agency 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Mart 2012 PDF web archive org 28 Subat 2011 28 Subat 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 23 Nisan 2023 Lagoon 22 Subat 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi Lagoon Oxford English Dictionary I A O Compact ed Oxford England Oxford University Press 1971 s 1560 Eksik ya da bos url yardim Nybakken James W Ed 2003 Lagoon Interdisciplinary Encyclopedia of Marine Sciences 2 G O Danbury Connecticut Grolier Academic Reference ss 189 90 ISBN 0 7172 5946 3