Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Temmuz 2021) () |
Mercanlar (Anthozoa), omurgasız hayvanların Knidliler şubesinin denizlerde yaşayan bir sınıfıdır. Yumuşak mercanlar, boynuzsu mercanlar, dikenli mercanlar, gerçek mercanlar gibi çeşitleri vardır. Deniz şakayıkları da bu sınıftandır. Polip vücutlu bu canlıların mineral maddelerinden karışmış boynuzsu iskeletlerine de mercan denir.
| Anthozoa | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||
| |||||||
| Altsınıflar ve Sınıflar | |||||||
| |||||||
Açıklama
Sığ okyanus alanlarında su yosunları ve bazı sölenterataların kalkerli iskeletlerinin binlerce yıl boyunca belli bir bölgede toplanması sonucunda mercan kayalıkları meydana gelir. Yalnız veya koloniler halinde yaşarlar. Vücutları ışınsal simetrilidir. Ağız çevrelerinde uzantılı dokunaçları vardır. Ağız ve kolları kaslarla açılıp kapanabilir. Küçük canlılarla beslenirler. İskeletleri dış derilerinin salgısından meydana gelir.
Akdeniz, Kızıldeniz gibi sıcak deniz diplerinde bulunan büyük taşlara yapışık olarak yaşarlar. Pek nadir olarak serbest yüzenlerine de rastlanır. Her bir mercan veya mercan ünitesi kalkerli bir kabuk içinde birbirine sıkı sıkı bağlanmış mercan hayvancıkları ihtiva eder. Mercanın vücudu sütun şeklindedir. Bu sütunun üstünde, kavrama uzuvlarını ve merkezi ağzı taşıyan düz bir disk bulunmaktadır. Mercan, kabuğun içinde belli bir miktarda büzülebilir, ancak kabuğu terk edemez. Koloni fertlerinin kabukları birbirinden değişik şekillerdedir. Kalkerden meydana gelen kabuk kütlesi, sürgün şeklindeki üreme sonucu devamlı olarak büyür. Bu büyüme sırasında sadece kütlenin yüzeyindeki mercanlar canlı olarak kalır.
Üreme
Hem eşeyli, hem de bölünme veya tomurcuklanma ile eşeysiz çoğalırlar. Eşeysiz olarak üreyenler ana koloniye bağlı kalırlar. Çoğu ayrı eşeylidir. Üreme hücrelerinin döllenmesi ana hayvanın içinde veya suda serbest olarak olur. Döllenme sonucu meydana gelen kirpikli larva küçük bir kurtçuğa benzer. Kirpikleriyle bir müddet serbest yüzdükten sonra kendini bir kayaya sabitler. Gelişimini tamamlayarak polip haline gelir ve kalkerli bir iskelet salgılar. Tomurcuklanma ile üreyerek yeni polipler meydana getirir. Koloninin salgıladığı iskeletler yığın halini alarak, mercanlar hareket edemez olur.
Özellikler
Mercan katılıkta taş gibidir, denizin dibinde ise adeta bitki gibi biter. Denizin diplerinde rengarenk çiçek bahçelerini andırırlar. Suyun yüzünden yukarı çıkıp kuruyunca katılaşıp toprak olur. Bu özelliklerinden dolayı mercanlar uzun yıllar denizlerde büyüyen taş haline gelmiş çiçekler olarak sanıldılar. Günümüzde ise mercanlar, omurgasız hayvanlar sınıfında incelenmektedir.
Kaynaşan mercan iskeletlerinin zamanla deniz yüzeyine kadar yükselerek meydana getirdikleri uzun mercan kayalarına resif denir. Bazen de halka şeklini alarak ortası deniz olan adalar meydana getirirler. Bunlara da atol denir. Mercan kayalıklarının meydana gelebilmesi için suyun ılık olması lazımdır. Norveç batı sahillerinde olduğu gibi soğuk iklim bölgelerinde de mercan kayalıklarına rastlanmaktaysa da, mercan kayalıklarının en çok bulunduğu yerler; Afrika'nın doğu sahillerinden Büyük Okyanusdaki Hawaii Adaları arasındaki bölge ile Bermuda'dan Brezilya'ya kadar olan bölgelerdir. Akdeniz'de de çalı veya ağaç biçimli koloniler halinde, 200 metrelik derinlerde bulunurlar.
Üç tip mercan kayalığı vardır. Bunlardan birincisi sahile yakın bölgelerde bulunur. İkincisi sahilden uzakta açık denizde, üçüncü de sığ sularda bulunur. En meşhur mercan kayalıkları Avustralya'nın kuzeydoğu sahillerinde bulunan ve uzunluğu 2000 km olan Büyük Set Resifi'ndir. Mercanların renk ve görünüşleri çeşitlidir. Çimen, yelpaze, ağaç dalı şeklinde olanları vardır. Kırmızı, yeşil, turuncu, beyaz, ve desenli de olabilirler.
Mercanlı Kıyı
Mercanlı Kıyı ya da Resifli Kıyılar genelde tropikal iklim kuşağında görülen bir kıyı tipidir. Bu iklim tipinin tropikal iklimlerde gözükme sebebi bu kıyı da yaşayan canlılar olan mercanların sığ ve sıcak su sevmeleridir. Bu kıyı tipinde bazen mercanlar üst üste çıkarak Mercan adaları ya da Atol adı verilen küçük adacıklar oluşturur.
İnsan kültüründeki yeri
Çok eskiden beri mercan iskeletlerinden süs eşyası yapılmaktadır. Kolye, gerdanlık, küpe, tesbih gibi eşya imal edilir. Kırmızı mercan en meşhurlarıdır.
Kaynakça
- ^ "PBDB". paleobiodb.org. 6 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Temmuz 2021.
- ^ Hoca (7 Ekim 2018). . Coğrafyacı. 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2022.
- ^ "Kıyı Coğrafyası". www.suleymansen.com. 12 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2022.
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Anthozoa ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Mercanlar haber gazete kitap akademik JSTOR Temmuz 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Mercanlar Anthozoa omurgasiz hayvanlarin Knidliler subesinin denizlerde yasayan bir sinifidir Yumusak mercanlar boynuzsu mercanlar dikenli mercanlar gercek mercanlar gibi cesitleri vardir Deniz sakayiklari da bu siniftandir Polip vucutlu bu canlilarin mineral maddelerinden karismis boynuzsu iskeletlerine de mercan denir Anthozoa Yasadigi donem araligi 530 0 myo Caerfai Gunumuz PreYeYeOSDCPTJKPgNBiyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube CnidariaAlt sube Anthozoa Ehrenberg 1834Altsiniflar ve SiniflarAltsinifAlcyonacea Helioporacea Pennatulacea TelestaceaAltsinifAntipatharia CerianthariaAltsinif HexacoralliaActiniaria ScleractiniaAltsinif ZoanthariaCorallimorpharia Ptychodactiaria RugosaAciklamaBir deniz sakayigi Sig okyanus alanlarinda su yosunlari ve bazi solenteratalarin kalkerli iskeletlerinin binlerce yil boyunca belli bir bolgede toplanmasi sonucunda mercan kayaliklari meydana gelir Yalniz veya koloniler halinde yasarlar Vucutlari isinsal simetrilidir Agiz cevrelerinde uzantili dokunaclari vardir Agiz ve kollari kaslarla acilip kapanabilir Kucuk canlilarla beslenirler Iskeletleri dis derilerinin salgisindan meydana gelir Akdeniz Kizildeniz gibi sicak deniz diplerinde bulunan buyuk taslara yapisik olarak yasarlar Pek nadir olarak serbest yuzenlerine de rastlanir Her bir mercan veya mercan unitesi kalkerli bir kabuk icinde birbirine siki siki baglanmis mercan hayvanciklari ihtiva eder Mercanin vucudu sutun seklindedir Bu sutunun ustunde kavrama uzuvlarini ve merkezi agzi tasiyan duz bir disk bulunmaktadir Mercan kabugun icinde belli bir miktarda buzulebilir ancak kabugu terk edemez Koloni fertlerinin kabuklari birbirinden degisik sekillerdedir Kalkerden meydana gelen kabuk kutlesi surgun seklindeki ureme sonucu devamli olarak buyur Bu buyume sirasinda sadece kutlenin yuzeyindeki mercanlar canli olarak kalir UremeHem eseyli hem de bolunme veya tomurcuklanma ile eseysiz cogalirlar Eseysiz olarak ureyenler ana koloniye bagli kalirlar Cogu ayri eseylidir Ureme hucrelerinin dollenmesi ana hayvanin icinde veya suda serbest olarak olur Dollenme sonucu meydana gelen kirpikli larva kucuk bir kurtcuga benzer Kirpikleriyle bir muddet serbest yuzdukten sonra kendini bir kayaya sabitler Gelisimini tamamlayarak polip haline gelir ve kalkerli bir iskelet salgilar Tomurcuklanma ile ureyerek yeni polipler meydana getirir Koloninin salgiladigi iskeletler yigin halini alarak mercanlar hareket edemez olur OzelliklerDev yesil deniz anemonu Guney California Mercan katilikta tas gibidir denizin dibinde ise adeta bitki gibi biter Denizin diplerinde rengarenk cicek bahcelerini andirirlar Suyun yuzunden yukari cikip kuruyunca katilasip toprak olur Bu ozelliklerinden dolayi mercanlar uzun yillar denizlerde buyuyen tas haline gelmis cicekler olarak sanildilar Gunumuzde ise mercanlar omurgasiz hayvanlar sinifinda incelenmektedir Kaynasan mercan iskeletlerinin zamanla deniz yuzeyine kadar yukselerek meydana getirdikleri uzun mercan kayalarina resif denir Bazen de halka seklini alarak ortasi deniz olan adalar meydana getirirler Bunlara da atol denir Mercan kayaliklarinin meydana gelebilmesi icin suyun ilik olmasi lazimdir Norvec bati sahillerinde oldugu gibi soguk iklim bolgelerinde de mercan kayaliklarina rastlanmaktaysa da mercan kayaliklarinin en cok bulundugu yerler Afrika nin dogu sahillerinden Buyuk Okyanusdaki Hawaii Adalari arasindaki bolge ile Bermuda dan Brezilya ya kadar olan bolgelerdir Akdeniz de de cali veya agac bicimli koloniler halinde 200 metrelik derinlerde bulunurlar Tassi mercan Scleractinia Uc tip mercan kayaligi vardir Bunlardan birincisi sahile yakin bolgelerde bulunur Ikincisi sahilden uzakta acik denizde ucuncu de sig sularda bulunur En meshur mercan kayaliklari Avustralya nin kuzeydogu sahillerinde bulunan ve uzunlugu 2000 km olan Buyuk Set Resifi ndir Mercanlarin renk ve gorunusleri cesitlidir Cimen yelpaze agac dali seklinde olanlari vardir Kirmizi yesil turuncu beyaz ve desenli de olabilirler Mercanli KiyiMercanli Kiyi ya da Resifli Kiyilar genelde tropikal iklim kusaginda gorulen bir kiyi tipidir Bu iklim tipinin tropikal iklimlerde gozukme sebebi bu kiyi da yasayan canlilar olan mercanlarin sig ve sicak su sevmeleridir Bu kiyi tipinde bazen mercanlar ust uste cikarak Mercan adalari ya da Atol adi verilen kucuk adaciklar olusturur Insan kulturundeki yeriCok eskiden beri mercan iskeletlerinden sus esyasi yapilmaktadir Kolye gerdanlik kupe tesbih gibi esya imal edilir Kirmizi mercan en meshurlaridir Kaynakca PBDB paleobiodb org 6 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Temmuz 2021 Hoca 7 Ekim 2018 Cografyaci 28 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Aralik 2022 Kiyi Cografyasi www suleymansen com 12 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2022 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Anthozoa ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur