Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Namibya ya da resmî adıyla Namibya Cumhuriyeti (İngilizce: Republic of Namibia; Almanca: Republik Namibia; Afrikaans: Republiek van Namibië), eski adıyla Güney Batı Afrika, batı sınırı Atlantik Okyanusu olan güney Afrika'da bir ülkedir. Kuzeyinde Zambiya ve Angola, doğusunda Botsvana, güney ve doğusunda Güney Afrika Cumhuriyeti ile sınır paylaşmaktadır. Zimbabve ile sınırı olmamasına rağmen, Zambezi Nehri'nin 200 metreden daha az bir kısmı iki ülkeyi en yakın noktalarında ayırır. Namibya Kurtuluş Savaşı sonrasında, 21 Mart 1990 tarihinde Güney Afrika Cumhuriyeti'nden bağımsızlığını kazandı. Başkenti ve en büyük şehri Windhoek'tir. Namibya Birleşmiş Milletler (BM), Güney Afrika Kalkınma Topluluğu (SADC), Afrika Birliği (AU) ve İngiliz Milletler Topluluğu'na üye bir devlettir.
Namibya | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Slogan Unity, Liberty, Justice (Türkçe: "Birlik, Özgürlük, Adalet") | |||||||
 | |||||||
| Başkent ve en büyük şehir | Windhoek 22°34′G 17°5′D / 22.567°G 17.083°D | ||||||
| Resmî dil(ler) | İngilizce | ||||||
| Tanınan millî diller | Afrikaanca Almanca Setswana Khoekhoe dili Herero dili | ||||||
| Hükûmet | Üniter yarı başkanlık cumhuriyeti | ||||||
| |||||||
| Tarihçe | |||||||
| |||||||
| Yüzölçümü | |||||||
• Toplam | 825.418 km2 (34.) | ||||||
| Nüfus | |||||||
• 2020 tahminî | 2.746.745 (143..) | ||||||
• 2011 sayımı | 2.113.077 | ||||||
• Yoğunluk | 3,2/km2 (235.) | ||||||
| GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî | ||||||
• Toplam | 24,132 milyar $ (137.) | ||||||
• Kişi başına | 9.537 $ (113..) | ||||||
| GSYİH (nominal) | 2020 tahminî | ||||||
• Toplam | 10,252 milyar $ (142.) | ||||||
• Kişi başına | 4.052 $ (107.) | ||||||
| Gini (2015) | 59.1 yüksek | ||||||
| İGE (2019) |  0.646orta · 130. | ||||||
| Para birimi | Namibya doları (NAD) | ||||||
| Zaman dilimi | UTC+1:00 () | ||||||
• Yaz (YSU) | UTC+2:00 () | ||||||
| Telefon kodu | 264 | ||||||
| İnternet alan adı | .na | ||||||
Namibya'nın kuru toprakları, erken çağlardan beri San (Buşman), ve halkları, yaklaşık 14 yüzyıldan bu yana da Bantu göçmenlerince iskan edildi. Topraklarının çoğu 1884 yılında Alman İmparatorluğu himayesine girdi ve I. Dünya Savaşı sonuna kadar Alman sömürgesi olarak kaldı. Milletler Cemiyeti, 1920 yılında ülkeyi Güney Afrika'nın manda yönetimine bırakı. Güney Afrika, Namibya topraklarında kendi yasalarını ve 1948 yılından sonra apartheid politikasını uyguladı. 1878 yılına kadar Britanya kraliyeti altında Cape Kolonisi tarafından ilhak edilen Walvis Bay limanı ve denizaşırı , 1910 yılında kurulan yeni Güney Afrika Birliği'nin ayrılmaz bir parçası haline geldi.
Afrikalı liderlerin isyanları ve talepleri, Birleşmiş Milletler'in Namibya toprakları üzerinde doğrudan sorumluluk üstlenmesine yol açtı. BM, 1973 yılında 'nü (SWAPO) Namibya halkının resmî temsilcisi olarak tanıdı. Ancak Namibya, bu dönemde Güney Batı Afrika olarak Güney Afrika yönetimi altında kaldı. Güney Afrika, meydana gelen iç şiddetten dolayı 1985 yılında Namibya'da geçici bir yönetim kurdu. Namibya, 1990 yılında Güney Afrika'dan (1994 yılına kadar Güney Afrika kontrolü altında kalan Walvis Bay ve Penguin Adaları hariç) tam bağımsızlık elde etti.
Namibya 2,1 milyon nüfusu olan, istikrarlı çok partili bir parlamenter demokrasidir. Tarım, hayvancılık, turizm ve mücevher elması, uranyum, altın, gümüş ve baz metaller dahil olmak üzere madencilik, temellerini oluşturmaktadır. Kurak Namib Çölü'nün varlığı göz önüne alındığında, dünyada en az yoğunluklu nüfusa sahip ülkelerden biridir.
İsim
Ülke ismini ülke topraklarının büyük bir bölümünü kaplayan Namib çölünden almaktadır. Ülke bağımsızlığını kazandığı dönem, ülke içerisinde yaşayan birçok etnik grup arasında ayrıma, dışlanmaya neden olmaması adına ülkenin tarafsızlığını yansıtacak bir isim olması yönünde fikirler beyan edilmiş, sonucunda Namib çölünden yola çıkarak bu isimde karar kılınmıştır. Ülke yine aynı gerekçelerle bağımsızlığı kazandığında ülkenin resmi dilini İngilizce olarak belirlemiştir.
Coğrafya
Ülke konum itibarıyla 17,87° ve 29,9808° güney enleminde, 12° ve 25° doğu boylamında yer almaktadır. Ülke kuzeyde Angola ve Zambiya, doğuda Botsvana, güneyde ise tamamı Oranj nehri ile oluşturulan Güney Afrika Cumhuriyeti devleti ile komşu konumundadır. Ülkenin kuzey bölümünde uzun ince bir şerit halinde uzanan Caprivi ucu ülkenin Angola, Zambiya ve Botsvana olan sınırının bir bölümünü oluştururken, 100 m'lik bir sınır olduğu söylenen Zimbabve sınırı tartışmalı bir durumdadır. Ülkenin batısı tamamen Atlas Okyanusu kıyı şeritinden oluşmakta olup 1.350 km'yi bulmaktadır. Ülkede sınır oluşturan Oranj nehri dışında birçok nehir bulunmaktadır, ancak Caprivi bölgesinde bulunan Kwando ve Kavango nehri dışında yıl boyu tamamen su ile dolan ve akan nehir yoktur. Bu iki nehir dışındaki nehirler kuraklık nedeniyle su bulundurmamaktadır ve nehir yatakları yılın büyük bir bölümü tamamen gözükmektedir. Ülke topraklarının büyük bir bölümünü çöller oluşturmaktadır. Ülkenin batısında bulunan ve ülkeye ismini veren Namib Çölü'nün yanı sıra doğu bölümünde de Kalahari Çölü bulunmaktadır.
İklim
Ülke genel olarak sıcak ve kuru bir iklime sahiptir. Subtropikal iklime sahip olan Namibya'nın çöl bölgelerinde yıl boyu sıcaklıklar hakim olmaktadır. Kış aylarında bile 25 °C ve üzeri sıcaklıklar ölçülebilen çöl bölgelerinde en sıcak aylar olan Aralık ve Ocak aylarında sıcaklıklar çok az yağış almaktadır 30 °C'ye kadar çıkmaktadır. Gün içerisinde sıcaklık değerleri bu seviyede seyrederken, geceleri sıcaklık donma noktasına kadar düşebilmektedir. Ülkenin her iki çöl arasında kalan yaylalarında iklim çöl bölgesine göre sıcaklık oranları daha düşüktür. Bu bölgelere kış aylarında kar yağabilmekte ve don oluşabilmektedir. Ülkenin Caprivi ucu diğer bölgelere nazaran yıl içerisinde bol yağış almaktadır. Yağışların etkisiyle oluşan ve sürekli su bulunduran nehirler ve tropik ormanlar ülkenin diğer bölgelerine göre daha nemli bir ortam oluşturmaktadır. Ülke genelinde yağan az ama öz sağanak yağmurlar genellikle Kasım ve Nisan aylarında yağmaktadır. Ülkede hakim olan iklim koşulları toprakların tarımsal kullanımını kısıtlamakta, yağışların az olduğu güney bölgelerde daha çok hayvancılık, yağışların daha çok olduğu kuzey bölgelerinde ise çiftçilik ile geçim sağlanmaktadır. Namib çöl bölgesinde oluşan kumullar 200 m yüksekliğe ulaşması ve bu alanda dünyanın en büyük kumulları olma özelliği ile Sossusvlei bölgesine önem katmaktadır. Bu bölgenin çekiciliği kumulların oluşturduğu yüksekliğin yanı sıra var olan yüksek orandaki nem ve güneşin oluşturduğu renkli ortamdır.
Nüfus
Ülke toprakları geniş olmasına rağmen seyrek oranda bir yerleşim nüfusuna sahiptir. Namibya nüfusunun büyük bir bölümü az olan şehirlerde ve güneye göre daha verimli topraklara sahip olan kuzey bölgelerde yaşamaktadır. Ülke nüfusunun %44'ü Omusati, Oshana, Ohangwena ve Oshikoto bölgelerinde yaşamını sürdürmektedir. Namibyalıların üçte birlik bölümü ülkenin başkentininde bulunduğu orta kısımlarda yaşamakta olup, ülkenin güney topraklarında nüfusun sadece %7'si ikamet etmektedir. Ülkenin liman şehirleri hariç batısı ve Namib çölü civarlarında yaşayan nüfus neredeyse yok denecek kadar azdır.
Namibya nüfusu 2011 Human Development raporuna göre Afrika kıtası içerisinde yaşam kalitesi en yüksek sekinci ülke konumundayken, dünya sıralamasında 120. sırada yer almaktadır.
Namibya genç bir nüfusa sahip olup, 2028 tahmini verilerine göre %55,95'i 0-24 yaş aralığındadır. Ülkenin sadece %3,90'ı 65 yaş ve üzerindedir.
0-14 yaş: %35.68 (erkek 473,937/kadın 464,453)
15-24 yaş: %20.27 (erkek 267,106/kadın 265,882)
25-54 yaş: %35.47 (erkek 449,132/kadın 483,811)
55-64 yaş: %4.68 (erkek 54,589/kadın 68,619)
65 yaş ve üzeri: %3.90 (erkek 43,596/kadın 58,948)
Şehirde yaşayanların oranı 2022 verilerine göre %54 olan ülkede, nüfusun yıllık artış oranı 2022 tahmini verilerine göre %1,82 düzeyindedir.
Ekonomi
Namibya ekonomisi Güney Afrika ile ortak tarihleri nedeniyle iç içedir. Namibya'da büyük ekonomik sektörler tarım (%5,0), madencilik (%10,4), üretim (%13,5) ve turizmdir. Ayrıca Namibya'da gelişmiş bir bankacılık altyapısı vardır.
Tarım
Ülkede dünyadaki en yüksek gelir eşitsizliği oranı ve düşük GSYİH bulunduğundan dolayı nüfusun büyük bölümü kırsal alanlarda yaşamakta ve kırsalda yaşayan nüfusun büyük bölümü tarımla uğraşmaktadır. Ülkenin sadece yüzde 1'lik bölümü tarıma uygun olmasına rağmen nüfusunun yaklaşık yarısı geçimini sağlamak için tarım yapmakta ve buna rağmen Namibya tarımı kendi kendisine yetememekte, bazı ürünler ithal edilmektedir.
Din
Ülkede Almanya sömürge döneminde yıllar içerisinde yürütülen misyonerlik faaliyetleri nedeniyle nüfusun %87'lik bir kısmı Hristiyan inancını benimsemektedir. Bu oran Afrika kıtası içerisinde var olan ortalamanın çok üstündedir. Ülke nüfusunun geri kalan %13'lük kısmının neredeyse tamamı yerel dinlere inanırken, İslam dini Namibya'da yok denecek kadar azdır. İslamiyeti inanç olarak benimseyen, tahmini olarak 3.000-5.000 arası sayılarla ifade edilen nüfusun merkezi başkent Windhoek'ta bulunan Quba camisidir. Ülke genelinde altısı başkentte olmak üzere sadece 12 cami bulunmaktadır.
Dil
2011 nüfus sayımına göre, en yaygın anadiller ülkenin kuzey bölgelerinde konuşulan Oshiwambo (hanelerin % 49'u için en çok konuşulan dil), iç bölgelerde konuşulan Khoekhoegowab (% 11,3), Afrikaans (% 10,4), Otjiherero (% 9) ve RuKwangali (% 9)'dir.
En yaygın olarak anlaşılan ulusal dil, ülkenin lingua franca'sı olan Afrikaans'tır. Hem Afrikaans hem de İngilizce, esas olarak halkla iletişim için ayrılmış ikinci bir dil olarak kullanılır.
Beyaz nüfusun çoğu ya Almanca ya da Afrikaanca konuşur. Alman sömürge döneminin sona ermesinden 106 yıl sonra bile bugün hala Almanca, ticari bir dil olarak rol oynar. Beyaz topluluğun % 60'ı, Almanca % 32'si, İngilizce % 7'si Portekizce ve Afrikaanca % 4-5'i tarafından konuşulmaktadır. Portekizce konuşulan Angola'ya coğrafi yakınlık, Portekizce konuşanların nispeten yüksek sayısını açıklar.
Tarih
Namibya tarihinde ilk yerleşimciler 17. yüzyılda bölgeye yerleşen Herero, Nama, Orlam ve Ovambo kabileleri olmuştur. Elverişli olmayan coğrafi şartlar ve iklim nedeniyle bundan önceki bir yerleşim belgelenememiştir. Avrupalıların, özellikle Portekiz, İngiltere ve Almanya'dan gelen göçmenlerin bölgeyi keşfi ve yerleşimi ise 19. yüzyılda başlamıştır. 1884/85 yıllarına kadar ülke, İngiliz hakimiyeti altında bulunan Walvis Körfezi hariç tümüyle Almanya İmparatorluğu himayesi altına girmiş ve Alman Güneybatı Afrikası sömürge sisteminin bir parçası haline girmiştir. 1885 yılının mayıs ayında bölgeye gelen ilk Alman toplulukları bölgede hakimiyet kurmak adına yerel kabilelerden olan Hererolar ile anlaşarak, onlardan kendilerini diğer düşman kabilelere karşı korumak vaadi ile kendilerine genel olarak yardım etmelerini, Alman ticaret gemilerine sorun yaşatmamalarını ve Almanya'nın bilgisi ve onayı olmadan başka kişilere toprak satmamalarını talep etmişlerdir. Bu anlaşma, Almanya'nın kendileri üzerinde bir koruma oluşturmadığı gerekçesiyle kabile lideri tarafından iptal edilerek Almanlar bölgeden gönderilmiştir. Bu gelişme üzerine Almanya bölgeye 20 kişilik bir ordu grubu göndererek, konuyu çözümlemeye çalışmıştır. Sayısal olarak hiçbir etki yaratamayan gruba karşı üstünlük elde eden yerel halka karşı, merkezi Almanya hükûmeti gruba sürekli takviye yapma durumunda kalmıştır. Bu şekilde başarıya ulaşamayan Almanya, yerel kabile liderleri ile yeniden anlaşma yolunu seçmiştir. Zaman içerisinde yerel halkın geçiminde ve topraklarının ekilmesinde önemli bir yere sahip olan, başkalarına bağımlı olmadan yaşamlarını sürdürmelerine imkân sağlayan sığırların, hızla yayılan sığır vebası nedeniyle telef olması neticesinde çaresiz kalmış, Avrupa'dan gelen beyazların yanında çalışmaya mecbur bir konumda kalmıştır. Avrupa'dan aşılı olarak gelen beyazların sahip olduğu sığırlar ile belli bedeller karşılığı topraklar ekilirken, yerel halka borç karşılığı Avrupa'dan getirilen mallar satılmış, ödemelerin günü geldiğinde de ödeme gücu olmayan yerlilerden toprakları ellerinden alınmıştır. Bu düzen hatta öyle boyutlara ulaştırılmıştır ki, yerel halkın ilgi göstermediği ürünler arabalardan yerel halkın yaşadığı bölgelere atılmış, daha sonra bu ürünlerin ücretleri kendilerinden talep edilmiştir. Oluşturulan bu düzen yerel halk ile beyaz Avrupalı halk arasında giderek büyüyen sorunlara neden olmuş ve isyana kadar varmıştır. 1904 ile 1908 yılları arasında yerel halkın ayaklanmasına ve isyanına sebep oluşturan bu olaylar neticesinde binlerce Herero ve Nama kabilesine mensup kişiler öldürülerek hayatlarını kaybetmiştir. Bölge üzerindeki Almanya hakimiyeti I. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar sürmüş, bu savaş sonrası bölge İngiliz himayesi altına girmiştir. Bu himaye daha sonra Güney Afrika hakimiyetine dönüşmüştür. Namibya, 1990 yılında bağımsız bir ülke olmuştur. Güney Afrika 1994'te Walvis Koyu'nu Namibya′ya (geri) vermiştir.
Siyaset
Ülke bağımsızlığını kazandığı 1990 yılından bu yana yarı başkanlık sistemi ile yönetilmektedir. Yönetim sistemi ile ilgili referandum 1989 yılında gerçekleştirilmiş ve bağımsızlığın ilanı ile de yürürlüğe girmiştir. Ülkenin devlet başkanı beş yıllık dönemler için seçilmekte olup, Namibya hükûmetini ve başbakanını belirlemek görevleri arasındadır. Ülkede ulusal meclis ve millet meclisi olmak üzere iki ayrı meclis yapısı mevcuttur. Ulusal meclis 26 sandalyeye sahip ve ülkede var olan 13 bölge, bu meclise her altı yılda bir iki üye göndermektedir. Millet meclisinde bulunan 78 sandalyeden 72'sinin sahibi beş yılda bir yapılan genel seçimlerle belirlenirken geriye kalan 6 üye devlet başkanı tarafından belirlenerek atanmaktadır.
Namibya devlet başkanları
- 21 Mart 1990 - 20 Mart 2005: Sam Nujoma
- 21 Mart 2005 - 20 Mart 2015: Hifikepunye Pohamba
- 21 Mart 2015 - ... : Hage Geingob
- BBC News Country Profile: Namibia 19 Ekim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . CountryMeters. 22 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2018.
- ^ (PDF). cms2.my.na. 10 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020.
- ^ a b c d "Report for Selected Countries and Subjects". IMF.org. International Monetary Fund. 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ocak 2019.
- ^ . data.worldbank.org. World Bank. 21 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2019.
- ^ (PDF) (İngilizce). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.
- ^ "Human Development Index 2011" (PDF). 4 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Şubat 2013.
- ^ a b . 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2017.
- ^ Namibya hakkında bilgiler 29 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Almanca)
- ^ "Kabilelerin yerleşim alanları". 30 Eylül 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Şubat 2013.
- ^ "Walvis Körfezi konumu". 10 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Şubat 2013.
- ^ Horst Drechsler: Südwestafrika unter deutscher Kolonialherrschaft. Der Kampf der Herero und Nama gegen den deutschen Imperialismus (1894–1915). Akademie Yayınevi, Berlin 1966 (Almanca)
- ^ (PDF). 13 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2013.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Namibya ya da resmi adiyla Namibya Cumhuriyeti Ingilizce Republic of Namibia Almanca Republik Namibia Afrikaans Republiek van Namibie eski adiyla Guney Bati Afrika bati siniri Atlantik Okyanusu olan guney Afrika da bir ulkedir Kuzeyinde Zambiya ve Angola dogusunda Botsvana guney ve dogusunda Guney Afrika Cumhuriyeti ile sinir paylasmaktadir Zimbabve ile siniri olmamasina ragmen Zambezi Nehri nin 200 metreden daha az bir kismi iki ulkeyi en yakin noktalarinda ayirir Namibya Kurtulus Savasi sonrasinda 21 Mart 1990 tarihinde Guney Afrika Cumhuriyeti nden bagimsizligini kazandi Baskenti ve en buyuk sehri Windhoek tir Namibya Birlesmis Milletler BM Guney Afrika Kalkinma Toplulugu SADC Afrika Birligi AU ve Ingiliz Milletler Toplulugu na uye bir devlettir NamibyaRepublic of Namibia Ingilizce Republik Namibia Almanca Namibya CumhuriyetiBayrak ArmaSlogan Unity Liberty Justice Turkce Birlik Ozgurluk Adalet Milli mars Namibia Land of the BraveBaskent ve en buyuk sehirWindhoek 22 34 G 17 5 D 22 567 G 17 083 D 22 567 17 083Resmi dil ler IngilizceTaninan milli dillerAfrikaanca Almanca Setswana Khoekhoe dili Herero diliHukumetUniter yari baskanlik cumhuriyeti CumhurbaskaniNangolo Mbumba Cumhurbaskani Yardimcisi BasbakanSaara Kuugongelwa AmadhilaTarihce 9 Subat 1990 Bagimsizlik21 Mart 1990Yuzolcumu Toplam825 418 km2 34 Nufus 2020 tahmini2 746 745 143 2011 sayimi2 113 077 Yogunluk3 2 km2 235 GSYIH SAGP 2020 tahmini Toplam24 132 milyar 137 Kisi basina9 537 113 GSYIH nominal 2020 tahmini Toplam10 252 milyar 142 Kisi basina4 052 107 Gini 2015 59 1 yuksekIGE 2019 0 646 orta 130 Para birimiNamibya dolari NAD Zaman dilimiUTC 1 00 Yaz YSU UTC 2 00 Telefon kodu264Internet alan adi na Namibya nin kuru topraklari erken caglardan beri San Busman ve halklari yaklasik 14 yuzyildan bu yana da Bantu gocmenlerince iskan edildi Topraklarinin cogu 1884 yilinda Alman Imparatorlugu himayesine girdi ve I Dunya Savasi sonuna kadar Alman somurgesi olarak kaldi Milletler Cemiyeti 1920 yilinda ulkeyi Guney Afrika nin manda yonetimine biraki Guney Afrika Namibya topraklarinda kendi yasalarini ve 1948 yilindan sonra apartheid politikasini uyguladi 1878 yilina kadar Britanya kraliyeti altinda Cape Kolonisi tarafindan ilhak edilen Walvis Bay limani ve denizasiri 1910 yilinda kurulan yeni Guney Afrika Birligi nin ayrilmaz bir parcasi haline geldi Afrikali liderlerin isyanlari ve talepleri Birlesmis Milletler in Namibya topraklari uzerinde dogrudan sorumluluk ustlenmesine yol acti BM 1973 yilinda nu SWAPO Namibya halkinin resmi temsilcisi olarak tanidi Ancak Namibya bu donemde Guney Bati Afrika olarak Guney Afrika yonetimi altinda kaldi Guney Afrika meydana gelen ic siddetten dolayi 1985 yilinda Namibya da gecici bir yonetim kurdu Namibya 1990 yilinda Guney Afrika dan 1994 yilina kadar Guney Afrika kontrolu altinda kalan Walvis Bay ve Penguin Adalari haric tam bagimsizlik elde etti Namibya 2 1 milyon nufusu olan istikrarli cok partili bir parlamenter demokrasidir Tarim hayvancilik turizm ve mucevher elmasi uranyum altin gumus ve baz metaller dahil olmak uzere madencilik temellerini olusturmaktadir Kurak Namib Colu nun varligi goz onune alindiginda dunyada en az yogunluklu nufusa sahip ulkelerden biridir IsimUlke ismini ulke topraklarinin buyuk bir bolumunu kaplayan Namib colunden almaktadir Ulke bagimsizligini kazandigi donem ulke icerisinde yasayan bircok etnik grup arasinda ayrima dislanmaya neden olmamasi adina ulkenin tarafsizligini yansitacak bir isim olmasi yonunde fikirler beyan edilmis sonucunda Namib colunden yola cikarak bu isimde karar kilinmistir Ulke yine ayni gerekcelerle bagimsizligi kazandiginda ulkenin resmi dilini Ingilizce olarak belirlemistir CografyaCaprivi ucu olarak tanimlanan bolge Ulke konum itibariyla 17 87 ve 29 9808 guney enleminde 12 ve 25 dogu boylaminda yer almaktadir Ulke kuzeyde Angola ve Zambiya doguda Botsvana guneyde ise tamami Oranj nehri ile olusturulan Guney Afrika Cumhuriyeti devleti ile komsu konumundadir Ulkenin kuzey bolumunde uzun ince bir serit halinde uzanan Caprivi ucu ulkenin Angola Zambiya ve Botsvana olan sinirinin bir bolumunu olustururken 100 m lik bir sinir oldugu soylenen Zimbabve siniri tartismali bir durumdadir Ulkenin batisi tamamen Atlas Okyanusu kiyi seritinden olusmakta olup 1 350 km yi bulmaktadir Ulkede sinir olusturan Oranj nehri disinda bircok nehir bulunmaktadir ancak Caprivi bolgesinde bulunan Kwando ve Kavango nehri disinda yil boyu tamamen su ile dolan ve akan nehir yoktur Bu iki nehir disindaki nehirler kuraklik nedeniyle su bulundurmamaktadir ve nehir yataklari yilin buyuk bir bolumu tamamen gozukmektedir Ulke topraklarinin buyuk bir bolumunu coller olusturmaktadir Ulkenin batisinda bulunan ve ulkeye ismini veren Namib Colu nun yani sira dogu bolumunde de Kalahari Colu bulunmaktadir Iklim Namibya collerinde olusan kumullar Ulke genel olarak sicak ve kuru bir iklime sahiptir Subtropikal iklime sahip olan Namibya nin col bolgelerinde yil boyu sicakliklar hakim olmaktadir Kis aylarinda bile 25 C ve uzeri sicakliklar olculebilen col bolgelerinde en sicak aylar olan Aralik ve Ocak aylarinda sicakliklar cok az yagis almaktadir 30 C ye kadar cikmaktadir Gun icerisinde sicaklik degerleri bu seviyede seyrederken geceleri sicaklik donma noktasina kadar dusebilmektedir Ulkenin her iki col arasinda kalan yaylalarinda iklim col bolgesine gore sicaklik oranlari daha dusuktur Bu bolgelere kis aylarinda kar yagabilmekte ve don olusabilmektedir Ulkenin Caprivi ucu diger bolgelere nazaran yil icerisinde bol yagis almaktadir Yagislarin etkisiyle olusan ve surekli su bulunduran nehirler ve tropik ormanlar ulkenin diger bolgelerine gore daha nemli bir ortam olusturmaktadir Ulke genelinde yagan az ama oz saganak yagmurlar genellikle Kasim ve Nisan aylarinda yagmaktadir Ulkede hakim olan iklim kosullari topraklarin tarimsal kullanimini kisitlamakta yagislarin az oldugu guney bolgelerde daha cok hayvancilik yagislarin daha cok oldugu kuzey bolgelerinde ise ciftcilik ile gecim saglanmaktadir Namib col bolgesinde olusan kumullar 200 m yukseklige ulasmasi ve bu alanda dunyanin en buyuk kumullari olma ozelligi ile Sossusvlei bolgesine onem katmaktadir Bu bolgenin cekiciligi kumullarin olusturdugu yuksekligin yani sira var olan yuksek orandaki nem ve gunesin olusturdugu renkli ortamdir NufusUlke topraklari genis olmasina ragmen seyrek oranda bir yerlesim nufusuna sahiptir Namibya nufusunun buyuk bir bolumu az olan sehirlerde ve guneye gore daha verimli topraklara sahip olan kuzey bolgelerde yasamaktadir Ulke nufusunun 44 u Omusati Oshana Ohangwena ve Oshikoto bolgelerinde yasamini surdurmektedir Namibyalilarin ucte birlik bolumu ulkenin baskentininde bulundugu orta kisimlarda yasamakta olup ulkenin guney topraklarinda nufusun sadece 7 si ikamet etmektedir Ulkenin liman sehirleri haric batisi ve Namib colu civarlarinda yasayan nufus neredeyse yok denecek kadar azdir Namibya nufusu 2011 Human Development raporuna gore Afrika kitasi icerisinde yasam kalitesi en yuksek sekinci ulke konumundayken dunya siralamasinda 120 sirada yer almaktadir Namibya genc bir nufusa sahip olup 2028 tahmini verilerine gore 55 95 i 0 24 yas araligindadir Ulkenin sadece 3 90 i 65 yas ve uzerindedir 0 14 yas 35 68 erkek 473 937 kadin 464 453 15 24 yas 20 27 erkek 267 106 kadin 265 882 25 54 yas 35 47 erkek 449 132 kadin 483 811 55 64 yas 4 68 erkek 54 589 kadin 68 619 65 yas ve uzeri 3 90 erkek 43 596 kadin 58 948 Sehirde yasayanlarin orani 2022 verilerine gore 54 olan ulkede nufusun yillik artis orani 2022 tahmini verilerine gore 1 82 duzeyindedir EkonomiNamibya ekonomisi Guney Afrika ile ortak tarihleri nedeniyle ic icedir Namibya da buyuk ekonomik sektorler tarim 5 0 madencilik 10 4 uretim 13 5 ve turizmdir Ayrica Namibya da gelismis bir bankacilik altyapisi vardir Tarim Ulkede dunyadaki en yuksek gelir esitsizligi orani ve dusuk GSYIH bulundugundan dolayi nufusun buyuk bolumu kirsal alanlarda yasamakta ve kirsalda yasayan nufusun buyuk bolumu tarimla ugrasmaktadir Ulkenin sadece yuzde 1 lik bolumu tarima uygun olmasina ragmen nufusunun yaklasik yarisi gecimini saglamak icin tarim yapmakta ve buna ragmen Namibya tarimi kendi kendisine yetememekte bazi urunler ithal edilmektedir DinUlkede Almanya somurge doneminde yillar icerisinde yurutulen misyonerlik faaliyetleri nedeniyle nufusun 87 lik bir kismi Hristiyan inancini benimsemektedir Bu oran Afrika kitasi icerisinde var olan ortalamanin cok ustundedir Ulke nufusunun geri kalan 13 luk kisminin neredeyse tamami yerel dinlere inanirken Islam dini Namibya da yok denecek kadar azdir Islamiyeti inanc olarak benimseyen tahmini olarak 3 000 5 000 arasi sayilarla ifade edilen nufusun merkezi baskent Windhoek ta bulunan Quba camisidir Ulke genelinde altisi baskentte olmak uzere sadece 12 cami bulunmaktadir Namibya da Konusulan AnadillerDiller oranOshiwambo 48 9Khoekhoegowab Damara Dili 11 3Afrikaanca 10 4Otjiherero 8 6RuKwangali 8 5siLozi 4 8Ingilizce 3 4Almanca 0 9San 0 8Setswana 0 3Diger Afrika Dilleri 1 2Diger Avrupa Dilleri 0 7Asya Dilleri 0 1Dil2011 nufus sayimina gore en yaygin anadiller ulkenin kuzey bolgelerinde konusulan Oshiwambo hanelerin 49 u icin en cok konusulan dil ic bolgelerde konusulan Khoekhoegowab 11 3 Afrikaans 10 4 Otjiherero 9 ve RuKwangali 9 dir En yaygin olarak anlasilan ulusal dil ulkenin lingua franca si olan Afrikaans tir Hem Afrikaans hem de Ingilizce esas olarak halkla iletisim icin ayrilmis ikinci bir dil olarak kullanilir Beyaz nufusun cogu ya Almanca ya da Afrikaanca konusur Alman somurge doneminin sona ermesinden 106 yil sonra bile bugun hala Almanca ticari bir dil olarak rol oynar Beyaz toplulugun 60 i Almanca 32 si Ingilizce 7 si Portekizce ve Afrikaanca 4 5 i tarafindan konusulmaktadir Portekizce konusulan Angola ya cografi yakinlik Portekizce konusanlarin nispeten yuksek sayisini aciklar TarihNamibya Namibya tarihinde ilk yerlesimciler 17 yuzyilda bolgeye yerlesen Herero Nama Orlam ve Ovambo kabileleri olmustur Elverisli olmayan cografi sartlar ve iklim nedeniyle bundan onceki bir yerlesim belgelenememistir Avrupalilarin ozellikle Portekiz Ingiltere ve Almanya dan gelen gocmenlerin bolgeyi kesfi ve yerlesimi ise 19 yuzyilda baslamistir 1884 85 yillarina kadar ulke Ingiliz hakimiyeti altinda bulunan Walvis Korfezi haric tumuyle Almanya Imparatorlugu himayesi altina girmis ve Alman Guneybati Afrikasi somurge sisteminin bir parcasi haline girmistir 1885 yilinin mayis ayinda bolgeye gelen ilk Alman topluluklari bolgede hakimiyet kurmak adina yerel kabilelerden olan Hererolar ile anlasarak onlardan kendilerini diger dusman kabilelere karsi korumak vaadi ile kendilerine genel olarak yardim etmelerini Alman ticaret gemilerine sorun yasatmamalarini ve Almanya nin bilgisi ve onayi olmadan baska kisilere toprak satmamalarini talep etmislerdir Bu anlasma Almanya nin kendileri uzerinde bir koruma olusturmadigi gerekcesiyle kabile lideri tarafindan iptal edilerek Almanlar bolgeden gonderilmistir Bu gelisme uzerine Almanya bolgeye 20 kisilik bir ordu grubu gondererek konuyu cozumlemeye calismistir Sayisal olarak hicbir etki yaratamayan gruba karsi ustunluk elde eden yerel halka karsi merkezi Almanya hukumeti gruba surekli takviye yapma durumunda kalmistir Bu sekilde basariya ulasamayan Almanya yerel kabile liderleri ile yeniden anlasma yolunu secmistir Zaman icerisinde yerel halkin geciminde ve topraklarinin ekilmesinde onemli bir yere sahip olan baskalarina bagimli olmadan yasamlarini surdurmelerine imkan saglayan sigirlarin hizla yayilan sigir vebasi nedeniyle telef olmasi neticesinde caresiz kalmis Avrupa dan gelen beyazlarin yaninda calismaya mecbur bir konumda kalmistir Avrupa dan asili olarak gelen beyazlarin sahip oldugu sigirlar ile belli bedeller karsiligi topraklar ekilirken yerel halka borc karsiligi Avrupa dan getirilen mallar satilmis odemelerin gunu geldiginde de odeme gucu olmayan yerlilerden topraklari ellerinden alinmistir Bu duzen hatta oyle boyutlara ulastirilmistir ki yerel halkin ilgi gostermedigi urunler arabalardan yerel halkin yasadigi bolgelere atilmis daha sonra bu urunlerin ucretleri kendilerinden talep edilmistir Olusturulan bu duzen yerel halk ile beyaz Avrupali halk arasinda giderek buyuyen sorunlara neden olmus ve isyana kadar varmistir 1904 ile 1908 yillari arasinda yerel halkin ayaklanmasina ve isyanina sebep olusturan bu olaylar neticesinde binlerce Herero ve Nama kabilesine mensup kisiler oldurulerek hayatlarini kaybetmistir Bolge uzerindeki Almanya hakimiyeti I Dunya Savasi nin sonuna kadar surmus bu savas sonrasi bolge Ingiliz himayesi altina girmistir Bu himaye daha sonra Guney Afrika hakimiyetine donusmustur Namibya 1990 yilinda bagimsiz bir ulke olmustur Guney Afrika 1994 te Walvis Koyu nu Namibya ya geri vermistir SiyasetUlke bagimsizligini kazandigi 1990 yilindan bu yana yari baskanlik sistemi ile yonetilmektedir Yonetim sistemi ile ilgili referandum 1989 yilinda gerceklestirilmis ve bagimsizligin ilani ile de yururluge girmistir Ulkenin devlet baskani bes yillik donemler icin secilmekte olup Namibya hukumetini ve basbakanini belirlemek gorevleri arasindadir Ulkede ulusal meclis ve millet meclisi olmak uzere iki ayri meclis yapisi mevcuttur Ulusal meclis 26 sandalyeye sahip ve ulkede var olan 13 bolge bu meclise her alti yilda bir iki uye gondermektedir Millet meclisinde bulunan 78 sandalyeden 72 sinin sahibi bes yilda bir yapilan genel secimlerle belirlenirken geriye kalan 6 uye devlet baskani tarafindan belirlenerek atanmaktadir Namibya devlet baskanlari 21 Mart 1990 20 Mart 2005 Sam Nujoma 21 Mart 2005 20 Mart 2015 Hifikepunye Pohamba 21 Mart 2015 Hage Geingob BBC News Country Profile Namibia 19 Ekim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ayrica bakinizCuito Cuanavale MuharebesiKaynakca CountryMeters 22 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Subat 2018 PDF cms2 my na 10 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 1 Ekim 2020 a b c d Report for Selected Countries and Subjects IMF org International Monetary Fund 9 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Ocak 2019 data worldbank org World Bank 21 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Ocak 2019 PDF Ingilizce United Nations Development Programme 15 Aralik 2020 15 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 15 Aralik 2020 Human Development Index 2011 PDF 4 Subat 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 26 Subat 2013 a b 23 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Ocak 2017 Namibya hakkinda bilgiler 29 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Almanca Kabilelerin yerlesim alanlari 30 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Subat 2013 Walvis Korfezi konumu 10 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Subat 2013 Horst Drechsler Sudwestafrika unter deutscher Kolonialherrschaft Der Kampf der Herero und Nama gegen den deutschen Imperialismus 1894 1915 Akademie Yayinevi Berlin 1966 Almanca PDF 13 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Subat 2013