Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Omurgalıların evrimi, 665 milyon yıl önce ortaya çıktığı düşünülen hayvanlardan, kökeni Kambriyen dönem'e dayanan kordalıların omurga geliştirmesini ve ana omurgalı gruplarının oluşumunu konu alır.
Omurgalıların tanımlayıcı özelliği, fosil kayıtlarında ilk olarak Kambriyen döneminde yaklaşık 530-500 milyon yıl önce ortaya çıkan anatomik bir özellik olan omurgalarıdır. Omurgaların ilk olarak çenesiz balıklar tarafından geliştirildiği ve gelecek nesillere aktarıldığı düşünülüyor.
Kordalıların evrimi
Pek çok bilim insanı, kordalıların kökeninin 590 milyon yıl öncesine dayandığını düşünüyor.
E. J. W. Barrington (1965), derisidikenliler ile kordalıların ortak atasının, Kambriyen'in plankton bakımından zengin ortamında yaşayan, sapsız bir siliyer kol besleyici (sessile ciliary arm feeder) olduğunu öne sürdü. Barrington'un modelinde; tulumluların (Urochordata) larvaları, bulundukları çevrede hareketli beslenmenin daha avantajlı olması nedeniyle, neoteniyle batrak benzeri bir kordalıya dönüşmüştür. Kafatassız benzeri atalar, Ascidiacea (tulumlular) sınıfının larvalarında zaten mevcut olan kordalı özelliklerinin mükemmelliği ve genişlemesiyle evrimleşmiştir. Bu tür ilkel kordalıların fosilleri Kambriyen çökellerinde bulunmuştur – örn. Pikaia gracilens.
Çenesiz balıklar
Çenesiz Balıklar (Agnatha)
İlk omurgalılar çenesiz balıklardı. Bu hayvanların vücutlarını kaplayan sert kemikli plakaları vardı ve adından da anlaşılacağı gibi çeneleri yoktu. Ek olarak, bu erken balıklarda eşleştirilmiş yüzgeçler yoktu. Çenesiz balıkların yiyeceklerini yakalamak için filtreyle beslenmeye güvendiği ve büyük olasılıkla deniz tabanından su ve döküntüleri ağızlarına çekerek solungaçlarından su ve atıkları serbest bıraktığı düşünülüyor. Ordovisyen döneminde yaşayan çenesiz balıkların tümü, Devoniyen döneminin sonunda yok oldu. Hala çenesi olmayan bazı balık türleri olsa da (örn. taşemen), bu günümüzün çenesiz türleri, Agnatha üst sınıfının doğrudan hayatta kalanları değil, bunun yerine kıkırdaklı balıkların uzak kuzenleridir.
Zırhlı Balıklar (Placodermi)
Zırhlı balıklar Silüryen döneminde gelişti. Kendilerinden öncekiler gibi, onlar da çene kemiklerinden yoksundu ama çift yüzgeçleri vardı. Devoniyen döneminde çeşitlendi, ancak Devoniyen devrinin sonundaki yok oluş olayında soyu tükendi.
Çeneli balıklar
Çenenin evrimi
Çenelerin kökenine ilişkin 'klasik teori', modifiye ön solungaç kemerlerinden oluştuklarıdır. Çenesiz balıklarda solungaç yarıkları kemikli veya kıkırdaklı kemerlerle ayrılır. Sekiz solungaç yarığı ve dokuz solungaç kemerine sahip varsayımsal bir ata omurgalı, dört solungaç yarığının kaybı, ön üç solungaç kemerinin füzyonu ve modifikasyonu ile erken bir gerçek çeneliye dönüşür. En ön kısım, beyin kabuğunun tabanının kısımlarını oluşturabilir. İkinci solungaç kemeri, üst çenenin ana kısmı olan palatoquadratı ve alt çenenin (mandibula) çekirdeği olan Meckel kıkırdağını oluşturacak şekilde değiştirilmiş olabilir. Üçüncü solungaç arkının daha sonra kısmen bir kafatası kemiği ve çene ekleminin bir parçasını oluşturan mandibula kemiği, kafatasındaki hyomandibular ve alt çenedeki ceratohyal sağlamak üzere değiştirildiği varsayılmıştır. Tüm bu değişimler splanchnocranium'u, solungaç kemerini ve kafatasının nöral tepeden embriyolojik olarak türetilen ağız kısmını etkiler.
Havalandırma Teorisi
'Havalandırma teorisi', çenelerin önce nefes almak için evrimleştiğini öne sürüyor: oksijenli su alımını iyileştirmek için önce gnathostomdaki mandibular brankial ark genişledi. Ancak daha sonra, emme beslemesinin gelişmesiyle, çeneler bir besleme işlevi üstlendi. Kanıt, solungaç lamellerinin destekleyici iskelete medial olarak geliştiği, oysa gnathostomların solungaçlarının iskelete lateral olarak geliştiğidir, bu nedenle çeneler gelişmeden önce iç solungaç kemerlerinden bir geçiş olmuş olmalıdır.
Heterotopi teorisi
Son olarak, 'heterotopi teorisi', damak ve çenelerin embriyonik öncü dokuları olan sefalik ektomezenşimin farklı bölümlerinin bu iki hayvan grubu arasında ağzın üst ve alt kenarlarını oluşturduğuna dair gelişimsel genetik kanıtlara dayanmaktadır. Başka bir deyişle, lampreylerin (agnatha) dudakları, gnathostome dudakları ile aynı değildir ve çenelerin mevcut bazal omurgalı ağzını çevreleyerek ortaya çıktığını varsaymak yanlıştır. Gnathostomlarda, çeneler, başlangıçta nöral tepden ortaya çıkan hücrelerden gelişir ve benzer hücreler, lamprey gelişiminin erken dönemlerinde görülür. Bununla birlikte, lamprey'de, bu hücreler üst dudak ve velumda gelişmeye devam ederken, gnathostomlarda çenenin öncüsü haline gelirler. Gelişim sırasında büyük bir yeniden şekillenme süreci olduğuna dair kanıtlar vardır ve bu, çenesiz omurgalıların erişkinlerinde çenelerin öncüllerini görmeyi beklemenin yanlış olduğu anlamına gelir.
Dudakların anteriordan posteriora desenlenmesini tetikleyen gelişimsel genler, cyclostomlarda ve gnathostomlarda aynıdır, ancak anatomik elemanlar ve genler her ikisinde de farklı davranır. Örneğin, üst ve alt dudaklarında Dlx genlerini ifade ederken, gnathostomlar bunu yalnızca mandibular (alt) arkta yapar. Lampreylerde dudaklar, postoptik ve mandibular ark nöral tepe alanlarından kaynaklanan doku kısımlarını içerir, oysa gnathostomlarda tüm ağız mandibular ark dokusundan oluşur ve postoptik hücreler ön burun iskeletinin parçaları haline gelir.
Kıkırdaklı Balıklar (Chondrichthyes)
Silüryen dönemde köpekbalıkları, vatozlar ve sıçansıları içeren kıkırdaklı balıklar gelişti. Kıkırdaklı balıklar kemikten ziyade kıkırdaktan oluşan iskeletlere sahiptir. Ayrıca diğer balıklardan yüzme keseleri veya akciğerleri olmamasıyla ayrılır.
Kemikli Balıklar (Osteichthyes)
Kemikli balıklar ilk olarak geç Silüriyen dönemde ortaya çıktı. Günümüz balıklarının çoğu bu gruba aittir. Kemikli balıklar iki gruba ayrıldı: biri modern balıklara evrimleşirken (ışınsal yüzgeçliler), diğerleri günümüz akciğerli balıklarına, ve tetrapodomorflara evrimleşen et yüzgeçli balıklara yol açtı.
Kara omurgalıları
Tetrapodomorflar (Tetrapodomorpha) ve ilk Tetropodlar
Yaklaşık 360 milyon yıl önce (Devoniyen) ilk kara omurgalıları (tetrapodlar) görünemeye başladı. Daha önceki tetrapodomorflarda genel olarak ayaklar bulunmazken ayaklar ilk kez 365 milyon yıl önce yaşamış Acanthostega ve Ichthyostega gibi balıklar tarafından geliştirilip torunlarına miras bırakıldı. Büyük olasılıkla omurgalı hayvanların karaya çıkışı, 359 milyon yıl önce baş göstermiş olan bir soy tükenmesi olayının dolaysız bir etkisi veya doğrudan bir sonucuydu. Hayatta kalan türler, karalar gibi yeni biyotoplar ve yaşam alanları buldular. En eski tetrapodlar, beslenme ve nefes alma biçimlerini değiştirmek zorunda kaldı. ve kafatasları oldukça hareketliydi, ancak bu hareketlilik erken tetrapodlarda büyük ölçüde kayboldu. Tetrapodların çene hareketleri de çoğu balığa göre çok daha basittir. Alt çene, kafatasının arkasındaki bir noktada, alt çenedeki eklem kemiği ile kafatasındaki kuadrat arasındaki bir makaralı eklem üzerinde menteşelenir. İlk tetrapodlar muhtemelen küçük balıklarla ve artan sayıda karasal omurgasızlarla beslendi (örümcekler, hamamböcekleri, yusufçuklar vb.).
Amfibiler (Amphibia)
Amfibiler, karaya çıkan ilk omurgalılara benzer morfojiye sahiplerdir. İlk amfibiler, birçok balık benzeri özelliği korudu, ancak Karbonifer döneminde çeşitlendi. Bununla birlikte, su ile yakın bağlarını korudular, ancak derilerini nemli tutmak için nemli ortamlara ihtiyaç duydular ve sert koruyucu kaplaması olmayan balık benzeri yumurtalar ürettiler. Ek olarak, amfibiler tamamen suda yaşayan larva evrelerinden geçerler; sadece yetişkin hayvanlar karasal habitatlarda hayatta kalabilir.
Sürüngenler (Reptilia)
Sürüngenler, Karbonifer döneminde (310 myö) ortaya çıktı ve hızla kara omurgalılarının baskın formu olarak devraldı. Sürüngenler, amfibilerin olmadığı su habitatlarından kendilerini kurtardı. Sürüngenler, kuru toprağa bırakılabilen sert kabuklu yumurtalar geliştirdiler. Koruma görevi gören ve nemi korumaya yardımcı olan pullardan oluşan kuru bir ciltleri vardı.
Kuşlar (Aves)
Jura döneminde, iki grup sürüngen uçma yeteneği kazandı (teruzorlar ve avialan dinozorlar); bu gruplardan biri (Avialae) daha sonra kuşları doğurdu. Kretase devrinin sonunda kuş olmayan dinozorların yok olması ile birlikte, kuşlar, çeşitlendiler ve dünyanın her tarafına dağıldılar. Kuşlar, uçmayı sağlayan tüyler, içi boş kemikler ve sıcak kanlılık gibi bir dizi adaptasyon geliştirdi.
Memeliler (Mammalia)
Memeliler, sürüngen benzeri atalardan (sinapsid) evrimleşmişlerdir. İlk memelilere ise Jura devri'nin başında (200 myö) rastlanır. Morfolojik olarak memelilere oldukça benzer olan bazal sinodontlar, milyonlarca yılda kıllar ve memeler geliştirdiler. Sinodontların kökeni ise Permiyen dönemde yaşamış terapsitlere dayanır.
Memeliler; gövdelerinin alt kısmında duran, dik bacaklar; tek kemikten oluşan bir alt çene; çekiç, örs ve üzengi kemiklerinden oluşan orta kulak kemikleri ve kuşlar gibi sağ ve sol odacıkları birbirinden ayrılmış, dört odacıklı bir kalp geliştirdiler. Sıcaklık düzenlemesini, derilerini kıllarla örtterek sağladılar. Neredeyse hepsi (ornitorenk ve ekidne gibi tek delikliler hariç) yumurta bırakmazlar, bunun yerine genç yaşta doğururlar.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Maloof, Adam C.; Rose, Catherine V.; Beach, Robert; Samuels, Bradley M.; Calmet, Claire C.; Erwin, Douglas H.; Poirier, Gerald R.; Yao, Nan; Simons, Frederik J. (Eylül 2010). "Possible animal-body fossils in pre-Marinoan limestones from South Australia". Nature Geoscience (İngilizce). 3 (9): 653-659. doi:10.1038/ngeo934. ISSN 1752-0908. 2 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Temmuz 2021.
- ^ Shu, D.-G.; Luo, H.-L.; Conway Morris, S.; Zhang, X.-L.; Hu, S.-X.; Chen, L.; Han, J.; Zhu, M.; Li, Y.; Chen, L.-Z. (Kasım 1999). "Lower Cambrian vertebrates from south China". Nature (İngilizce). 402 (6757): 42-46. doi:10.1038/46965. ISSN 1476-4687. 2 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Temmuz 2021.
- ^ . Encyclopedia Britannica (İngilizce). 17 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2021.
- ^ (İngilizce). 17 Eylül 2006. 2 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2021.
- ^ a b c d e f g h M. S., Applied Ecology; B. S., Biology and Chemistry. . ThoughtCo (İngilizce). 14 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2021.
- ^ Ferrón, Humberto G.; Martínez-Pérez, Carlos; Botella, Héctor (6 Aralık 2017). "Ecomorphological inferences in early vertebrates: reconstructing Dunkleosteus terrelli (Arthrodira, Placodermi) caudal fin from palaeoecological data". PeerJ (İngilizce). 5: e4081. doi:10.7717/peerj.4081. ISSN 2167-8359. (PMC) 5723140 $2. (PMID) 29230354. 9 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Temmuz 2021.
- ^ Sallan, Lauren Cole; Coates, Michael I. (1 Haziran 2010). "End-Devonian extinction and a bottleneck in the early evolution of modern jawed vertebrates". Proceedings of the National Academy of Sciences. 107 (22): 10131-10135. doi:10.1073/pnas.0914000107. (PMC) 2890420 $2. (PMID) 20479258. 25 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Temmuz 2021.
- ^ a b c d Benton, M. J. (2015). Vertebrate palaeontology. Fourth edition. John Sibbick. West Sussex, England. s. 59. ISBN . OCLC 889316918.
- ^ a b c Encyclopedia of dinosaurs & prehistoric life. American Museum of Natural History. New York, N.Y.: DK Publishing in association with the American Museum of Natural History. 2008. s. 55-58. ISBN . OCLC 181602635.
- ^ Lauren Cole Sallan, Michael I. Coates: End-Devonian extinction and a bottleneck in the early evolution of modern jawed vertebrates. In: PNAS, Band 107, Nr. 22, 2010, S. 10131–10135, DOI:10.1073/pnas.0914000107
- ^ . palaeos.com. 25 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2021.
- ^ Benton, M. J. (2015). Vertebrate palaeontology. Fourth edition. John Sibbick. West Sussex, England. s. 87. ISBN . OCLC 889316918.
- ^ . Encyclopedia Britannica (İngilizce). 12 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2021.
- ^ . Evrim Ağacı. 15 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2021.
- ^ . Evrim Ağacı. 5 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2021.
Dış bağlantılar
- . Evrim Ağacı. 11 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Videolar
- Evolution of Placoderms, Acanthods and Sarcoperygii (15:28)
- The Evolution of early fish (11:28)
- Evolution in Action (5:49)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Omurgalilarin evrimi 665 milyon yil once ortaya ciktigi dusunulen hayvanlardan kokeni Kambriyen donem e dayanan kordalilarin omurga gelistirmesini ve ana omurgali gruplarinin olusumunu konu alir Omurgalilarin tanimlayici ozelligi fosil kayitlarinda ilk olarak Kambriyen doneminde yaklasik 530 500 milyon yil once ortaya cikan anatomik bir ozellik olan omurgalaridir Omurgalarin ilk olarak cenesiz baliklar tarafindan gelistirildigi ve gelecek nesillere aktarildigi dusunuluyor Kordalilarin evrimiMyllokunmingia Cin in Alt Kambriyen bir omurgali oldugu dusunulen bazal kordali cinsidir 28 mm uzunlugunda ve 6 mm yuksekligindedir Pek cok bilim insani kordalilarin kokeninin 590 milyon yil oncesine dayandigini dusunuyor E J W Barrington 1965 derisidikenliler ile kordalilarin ortak atasinin Kambriyen in plankton bakimindan zengin ortaminda yasayan sapsiz bir siliyer kol besleyici sessile ciliary arm feeder oldugunu one surdu Barrington un modelinde tulumlularin Urochordata larvalari bulunduklari cevrede hareketli beslenmenin daha avantajli olmasi nedeniyle neoteniyle batrak benzeri bir kordaliya donusmustur Kafatassiz benzeri atalar Ascidiacea tulumlular sinifinin larvalarinda zaten mevcut olan kordali ozelliklerinin mukemmelligi ve genislemesiyle evrimlesmistir Bu tur ilkel kordalilarin fosilleri Kambriyen cokellerinde bulunmustur orn Pikaia gracilens Cenesiz baliklarCenesiz Baliklar Agnatha Petromyzon marinus modern bir cenesiz balik Ilk omurgalilar cenesiz baliklardi Bu hayvanlarin vucutlarini kaplayan sert kemikli plakalari vardi ve adindan da anlasilacagi gibi ceneleri yoktu Ek olarak bu erken baliklarda eslestirilmis yuzgecler yoktu Cenesiz baliklarin yiyeceklerini yakalamak icin filtreyle beslenmeye guvendigi ve buyuk olasilikla deniz tabanindan su ve dokuntuleri agizlarina cekerek solungaclarindan su ve atiklari serbest biraktigi dusunuluyor Ordovisyen doneminde yasayan cenesiz baliklarin tumu Devoniyen doneminin sonunda yok oldu Hala cenesi olmayan bazi balik turleri olsa da orn tasemen bu gunumuzun cenesiz turleri Agnatha ust sinifinin dogrudan hayatta kalanlari degil bunun yerine kikirdakli baliklarin uzak kuzenleridir Zirhli Baliklar Placodermi Dunkleosteus 382 ila 358 milyon yil once yasamis bir zirhli balik Zirhli baliklar Siluryen doneminde gelisti Kendilerinden oncekiler gibi onlar da cene kemiklerinden yoksundu ama cift yuzgecleri vardi Devoniyen doneminde cesitlendi ancak Devoniyen devrinin sonundaki yok olus olayinda soyu tukendi Ceneli baliklarCenenin evrimi Bir tatlisu levreginin cenesi Cenelerin kokenine iliskin klasik teori modifiye on solungac kemerlerinden olustuklaridir Cenesiz baliklarda solungac yariklari kemikli veya kikirdakli kemerlerle ayrilir Sekiz solungac yarigi ve dokuz solungac kemerine sahip varsayimsal bir ata omurgali dort solungac yariginin kaybi on uc solungac kemerinin fuzyonu ve modifikasyonu ile erken bir gercek ceneliye donusur En on kisim beyin kabugunun tabaninin kisimlarini olusturabilir Ikinci solungac kemeri ust cenenin ana kismi olan palatoquadrati ve alt cenenin mandibula cekirdegi olan Meckel kikirdagini olusturacak sekilde degistirilmis olabilir Ucuncu solungac arkinin daha sonra kismen bir kafatasi kemigi ve cene ekleminin bir parcasini olusturan mandibula kemigi kafatasindaki hyomandibular ve alt cenedeki ceratohyal saglamak uzere degistirildigi varsayilmistir Tum bu degisimler splanchnocranium u solungac kemerini ve kafatasinin noral tepeden embriyolojik olarak turetilen agiz kismini etkiler Havalandirma Teorisi Havalandirma teorisi cenelerin once nefes almak icin evrimlestigini one suruyor oksijenli su alimini iyilestirmek icin once gnathostomdaki mandibular brankial ark genisledi Ancak daha sonra emme beslemesinin gelismesiyle ceneler bir besleme islevi ustlendi Kanit solungac lamellerinin destekleyici iskelete medial olarak gelistigi oysa gnathostomlarin solungaclarinin iskelete lateral olarak gelistigidir bu nedenle ceneler gelismeden once ic solungac kemerlerinden bir gecis olmus olmalidir Heterotopi teorisi Son olarak heterotopi teorisi damak ve cenelerin embriyonik oncu dokulari olan sefalik ektomezensimin farkli bolumlerinin bu iki hayvan grubu arasinda agzin ust ve alt kenarlarini olusturduguna dair gelisimsel genetik kanitlara dayanmaktadir Baska bir deyisle lampreylerin agnatha dudaklari gnathostome dudaklari ile ayni degildir ve cenelerin mevcut bazal omurgali agzini cevreleyerek ortaya ciktigini varsaymak yanlistir Gnathostomlarda ceneler baslangicta noral tepden ortaya cikan hucrelerden gelisir ve benzer hucreler lamprey gelisiminin erken donemlerinde gorulur Bununla birlikte lamprey de bu hucreler ust dudak ve velumda gelismeye devam ederken gnathostomlarda cenenin oncusu haline gelirler Gelisim sirasinda buyuk bir yeniden sekillenme sureci olduguna dair kanitlar vardir ve bu cenesiz omurgalilarin eriskinlerinde cenelerin oncullerini gormeyi beklemenin yanlis oldugu anlamina gelir Dudaklarin anteriordan posteriora desenlenmesini tetikleyen gelisimsel genler cyclostomlarda ve gnathostomlarda aynidir ancak anatomik elemanlar ve genler her ikisinde de farkli davranir Ornegin ust ve alt dudaklarinda Dlx genlerini ifade ederken gnathostomlar bunu yalnizca mandibular alt arkta yapar Lampreylerde dudaklar postoptik ve mandibular ark noral tepe alanlarindan kaynaklanan doku kisimlarini icerir oysa gnathostomlarda tum agiz mandibular ark dokusundan olusur ve postoptik hucreler on burun iskeletinin parcalari haline gelir Kikirdakli Baliklar Chondrichthyes in iskeleti Siluryen donemde kopekbaliklari vatozlar ve sicansilari iceren kikirdakli baliklar gelisti Kikirdakli baliklar kemikten ziyade kikirdaktan olusan iskeletlere sahiptir Ayrica diger baliklardan yuzme keseleri veya akcigerleri olmamasiyla ayrilir Kemikli Baliklar Osteichthyes Devoniyen donemde yasamis bir tetrapodomorf Kemikli baliklar ilk olarak gec Siluriyen donemde ortaya cikti Gunumuz baliklarinin cogu bu gruba aittir Kemikli baliklar iki gruba ayrildi biri modern baliklara evrimlesirken isinsal yuzgecliler digerleri gunumuz akcigerli baliklarina ve tetrapodomorflara evrimlesen et yuzgecli baliklara yol acti Kara omurgalilariTetrapodomorflar Tetrapodomorpha ve ilk Tetropodlar Acanthostega 365 milyon yil once yasamis bir tetrapodomorf Diger ilkel tetrapodomorflar gibi Acanthostega da buyuk bir yirticiydi ve su bitkileri arasinda gizlenerek avlarini bekliyordu Yaklasik 360 milyon yil once Devoniyen ilk kara omurgalilari tetrapodlar gorunemeye basladi Daha onceki tetrapodomorflarda genel olarak ayaklar bulunmazken ayaklar ilk kez 365 milyon yil once yasamis Acanthostega ve Ichthyostega gibi baliklar tarafindan gelistirilip torunlarina miras birakildi Buyuk olasilikla omurgali hayvanlarin karaya cikisi 359 milyon yil once bas gostermis olan bir soy tukenmesi olayinin dolaysiz bir etkisi veya dogrudan bir sonucuydu Hayatta kalan turler karalar gibi yeni biyotoplar ve yasam alanlari buldular En eski tetrapodlar beslenme ve nefes alma bicimlerini degistirmek zorunda kaldi ve kafataslari oldukca hareketliydi ancak bu hareketlilik erken tetrapodlarda buyuk olcude kayboldu Tetrapodlarin cene hareketleri de cogu baliga gore cok daha basittir Alt cene kafatasinin arkasindaki bir noktada alt cenedeki eklem kemigi ile kafatasindaki kuadrat arasindaki bir makarali eklem uzerinde menteselenir Ilk tetrapodlar muhtemelen kucuk baliklarla ve artan sayida karasal omurgasizlarla beslendi orumcekler hamambocekleri yusufcuklar vb Amfibiler Amphibia turunden iki semender Amfibiler karaya cikan ilk omurgalilara benzer morfojiye sahiplerdir Ilk amfibiler bircok balik benzeri ozelligi korudu ancak Karbonifer doneminde cesitlendi Bununla birlikte su ile yakin baglarini korudular ancak derilerini nemli tutmak icin nemli ortamlara ihtiyac duydular ve sert koruyucu kaplamasi olmayan balik benzeri yumurtalar urettiler Ek olarak amfibiler tamamen suda yasayan larva evrelerinden gecerler sadece yetiskin hayvanlar karasal habitatlarda hayatta kalabilir Surungenler Reptilia Amerika aligatoru Alligator missisipiensis bir timsah Surungenler Karbonifer doneminde 310 myo ortaya cikti ve hizla kara omurgalilarinin baskin formu olarak devraldi Surungenler amfibilerin olmadigi su habitatlarindan kendilerini kurtardi Surungenler kuru topraga birakilabilen sert kabuklu yumurtalar gelistirdiler Koruma gorevi goren ve nemi korumaya yardimci olan pullardan olusan kuru bir ciltleri vardi Kuslar Aves Yi qi bilinen en eski potansiyel avialanlardan biridir Jura doneminde iki grup surungen ucma yetenegi kazandi teruzorlar ve avialan dinozorlar bu gruplardan biri Avialae daha sonra kuslari dogurdu Kretase devrinin sonunda kus olmayan dinozorlarin yok olmasi ile birlikte kuslar cesitlendiler ve dunyanin her tarafina dagildilar Kuslar ucmayi saglayan tuyler ici bos kemikler ve sicak kanlilik gibi bir dizi adaptasyon gelistirdi Memeliler Mammalia Morganucodon Triyas Jura sinirina yaklasik 200 milyon yil once tarihlenen fosillerden bilinen soyu tukenmis minik memeli cinsi Morganucodon en eski memelilerden biriydi Sadece 27 89 gram yaklasik 1 3 ons agirligindaydi ve muhtemelen boceklerle ve diger kucuk omurgasizlarla beslendi Memeliler surungen benzeri atalardan sinapsid evrimlesmislerdir Ilk memelilere ise Jura devri nin basinda 200 myo rastlanir Morfolojik olarak memelilere oldukca benzer olan bazal sinodontlar milyonlarca yilda killar ve memeler gelistirdiler Sinodontlarin kokeni ise Permiyen donemde yasamis terapsitlere dayanir Memeliler govdelerinin alt kisminda duran dik bacaklar tek kemikten olusan bir alt cene cekic ors ve uzengi kemiklerinden olusan orta kulak kemikleri ve kuslar gibi sag ve sol odaciklari birbirinden ayrilmis dort odacikli bir kalp gelistirdiler Sicaklik duzenlemesini derilerini killarla ortterek sagladilar Neredeyse hepsi ornitorenk ve ekidne gibi tek delikliler haric yumurta birakmazlar bunun yerine genc yasta dogururlar Ayrica bakinizMemelilerin evrimi Hayvanlarin evrimi Kordalilarin evrimi Kalbin evrimi Sinir sistemlerinin evrimi Gozun evrimiKaynakca Maloof Adam C Rose Catherine V Beach Robert Samuels Bradley M Calmet Claire C Erwin Douglas H Poirier Gerald R Yao Nan Simons Frederik J Eylul 2010 Possible animal body fossils in pre Marinoan limestones from South Australia Nature Geoscience Ingilizce 3 9 653 659 doi 10 1038 ngeo934 ISSN 1752 0908 2 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Temmuz 2021 Shu D G Luo H L Conway Morris S Zhang X L Hu S X Chen L Han J Zhu M Li Y Chen L Z Kasim 1999 Lower Cambrian vertebrates from south China Nature Ingilizce 402 6757 42 46 doi 10 1038 46965 ISSN 1476 4687 2 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Temmuz 2021 Encyclopedia Britannica Ingilizce 17 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Temmuz 2021 Ingilizce 17 Eylul 2006 2 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Temmuz 2021 a b c d e f g h M S Applied Ecology B S Biology and Chemistry ThoughtCo Ingilizce 14 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Temmuz 2021 Ferron Humberto G Martinez Perez Carlos Botella Hector 6 Aralik 2017 Ecomorphological inferences in early vertebrates reconstructing Dunkleosteus terrelli Arthrodira Placodermi caudal fin from palaeoecological data PeerJ Ingilizce 5 e4081 doi 10 7717 peerj 4081 ISSN 2167 8359 PMC 5723140 2 PMID 29230354 9 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Temmuz 2021 KB1 bakim PMC bicimi link Sallan Lauren Cole Coates Michael I 1 Haziran 2010 End Devonian extinction and a bottleneck in the early evolution of modern jawed vertebrates Proceedings of the National Academy of Sciences 107 22 10131 10135 doi 10 1073 pnas 0914000107 PMC 2890420 2 PMID 20479258 25 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Temmuz 2021 KB1 bakim PMC bicimi link a b c d Benton M J 2015 Vertebrate palaeontology Fourth edition John Sibbick West Sussex England s 59 ISBN 978 1 118 40763 9 OCLC 889316918 a b c Encyclopedia of dinosaurs amp prehistoric life American Museum of Natural History New York N Y DK Publishing in association with the American Museum of Natural History 2008 s 55 58 ISBN 978 0 7566 3836 8 OCLC 181602635 Lauren Cole Sallan Michael I Coates End Devonian extinction and a bottleneck in the early evolution of modern jawed vertebrates In PNAS Band 107 Nr 22 2010 S 10131 10135 DOI 10 1073 pnas 0914000107 palaeos com 25 Subat 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Temmuz 2021 Benton M J 2015 Vertebrate palaeontology Fourth edition John Sibbick West Sussex England s 87 ISBN 978 1 118 40763 9 OCLC 889316918 Encyclopedia Britannica Ingilizce 12 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Temmuz 2021 Evrim Agaci 15 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Temmuz 2021 Evrim Agaci 5 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Temmuz 2021 Dis baglantilar Evrim Agaci 11 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Videolar Evolution of Placoderms Acanthods and Sarcoperygii 15 28 The Evolution of early fish 11 28 Evolution in Action 5 49