Gürcü mitolojisi, Hristiyanlık etkisinin görülmeye başladığı tarihten önceki Gürcülerin mitolojisini ifade eder. Gürcü mitleri ve efsaneleri esas olarak popüler masallarla günümüze ulaşmıştır. Bu efsanelerin çoğu, 3 ve 4. yüzyıllarda Gürcistan'ın Hristiyanlaşmasıyla dini efsanelerle kaynaşmıştır.
Diğer mitolojiler gibi, Gürcü mitolojisi de binlerce yıldır etkileşim içinde olduğu kültürlerden etkilenmiştir. Gürcü mitolojisi, Güney Kafkas halklarının yerli mitolojilerinden türemiştir. Bu halkların tarihöncesi dönemde ortaya çıkışı Diaohi, Kolhis ve İberya krallıklarının kurulmasıyla gerçekleşmiştir. Bilimsel görüş birliğine göre, (muhtemelen Muşkiler ile özdeş) kökenliydi ve dini görüşleri Hattiler, Hititler, Hurriler, Urartular ve Ermeniler'den etkilenmişti. Mitoloji, daha sonraki dönemde Antik Yunanlar, Vaniahlar ve İranlılardan etkilenmiştir. İranlılar ile kastedilen hem kuzeyde yaşayan Doğu İranî topluluk İskitler (hatta İskit mitolojisinden türeyen Oset mitolojisinde İskit mitolojisi kısmen korunmuştur), hem de Zerdüştlük inancına sahip Antik Pers İmparatorluğu'dur. Pers İmparatorlukları, Kafkasya'da halklar üzerinde kalıcı bir iz bırakmıştır.
Gürcistan'ın her yeri aynı anda Hristiyanlaşmamıştır: ovadaki halk beşinci yüzyılda Hristiyanlığa geçerken, Kafkasya'daki dağlık vadilerde yaşayanlar 15 ve 16. yüzyıllarda Hristiyanlığa daha yüzeysel bir biçimde geçmiştir. Bu yüzden, ova bölgesindeki pagan efsaneleri, ulusal tarihler ve edebi klasiklerdeki kısa pasajlar yoluyla parça parça ve zayıf bir şekilde korunmuştur. Gürcü ovalarındaki pagan inanç ve uygulamaları kısmen günümüze ulaşmış olsa da, Hristiyanlıktan büyük ölçüde etkilenmiştir.
Gürcü mitolojisindeki doğaüstü varlıkların listesi
Tanrılar
- Adgilis Deda (ადგილის დედა) : Kuzeydoğu Gürcistan'ın dağlık bölgelerinde (Hevsureti gibi), belirli yerlerin ve gezginlerin efendisi olarak görülen bereket ve çiftlik hayvanlarının tanrıçası. Gümüş takılar takan güzel bir kadın olarak tasvir edilir.
- Ainina ve Danina (აინინა და დანინა) : Kartlis Tshovreba'da bahsedilen bir çift tanrıça.
- Apsat (აფსათი) : Svan mitolojisinde kuş ve hayvanların tanrısı.
- Armazi (არმაზი) : Baş tanrı.
- Barbale (ბარბალე) : Sığır, kümes hayvanları ve kadınların doğurganlığı, güneş ve şifa tanrıçası.
- Batonebi (ბატონები) : hastalığın ruhları. Batonebi'den enfekte olan biri varsa, kişinin ailesi hazırladıkları özel yiyecek ve şekerleri ağacın altına yerleştirerek Batonebi'yi yatıştırmaya çalışır. Gürcistan'ın kırsal bölgelerinde "Batonebi" bulaşıcı hastalıkları tanımlayan terim olarak kullanılmaktadır.
- Beri-Bera (ბერი ბერა) : Gürcistan'ın doğusunda ibadet edilen doğurganlık, hasat ve hayvan tanrısı. Her yılın sonunda adına festival yapılır.
- Boçi (ბოჩი) : Sığırların koruyucu azizi.
- Dali (დალი), Svanca: 'Dæl': avcılık tanrıçası.
- Gatsi ve Gaim (გაცი და გაიმი) : Orta Çağ yıllıklarına göre İber panteonundaki tanrılar.
- Ghmerti (ღმერთი) : Yüce tanrı ve tanrıların panteonunun başı. Evrenin yaratıcısı ve güçlü efendisidir. Evreni altın bir tahttan yönettiği dokuzuncu gökyüzünde yaşar.
- Kamar (ყამარი) Gökyüzü tanrısının kızı. İlahi ateşin sembolüdür. Güzel görünüşüne âşık olan Amirani onu gökyüzünden kaçırmıştır.
- Lamaria veya Lamara (ლამარია) : doğurganlık, sığır ve kalp tanrıçası.
- Mamber (მამბერი) : Svaneti ve diğer dağlık bölgelerde ibadet edilen kurtların efendisi.
- Miçpa (მიჭპა) : Kış aylarında Svaneti'de ibadet edilen sığır ve diğer evcil hayvanların koruyucu tanrısı.
- Mindort-batoni (მინდორთ ბატონი) : Vadilerin, tarlaların ve kır çiçeklerinin tanrısı. İnsanlar, kendi topraklarında bir şey yetiştirmeye başlamadan önce veya verimli toprakları keşfetmeden evvel ondan izin almalıdır. Kızı Mindort-brdzanebeli, çiçeklerin güzel tanrıçasıdır.
- Mindort-brdzanebeli (მინდორთ ბრძანებელი) : Çiçek tanrıçası. Tanrı Mindort-batoni'nin kızıdır. Polenlerini besleyerek bitkilerin üzerine çırpınır.
- Oçopintre (ოჭოპინტრე) : Orman ruhu ve vahşi hayvanların koruyucusu. Adının ilk kısmı olan (oço, ოჭო) antik Pagan tanrısı Boçi ile ilişkilidir. Adının ikinci kısmı ise (pintre, პინტრე) Yunan tanrısı Pan ile bağlantılıdır. Bir keçinin bacakları ve boynuzlarıyla doğan Oçopintre, tanrıça Dali'ye hayvanları gütmesinde yardımcı olur. Ormanına giren kişinin kaderinin tamamen onun elinde olduğuna inanılırdı.
- Tamar (თამარი) : Sabah Yıldızı'nı köleleştiren ve hava durumunu kontrol eden tanrıça.
- Tetri Giorgi (თეთრი გიორგი, "Beyaz Giorgi"), Yorgi'nin Kaheti'de anıldığı adı.
- Tevdore (თევდორე) : tarım ve atların tanrısı.
- Tskarişdida (წკარიშდიდა) : Megrel folklorunda nehir, göl ve balıkların denizkızına benzeyen tanrıçası. İnsanlara karşı sihirli güçler kullanır.
- Zaden (ზადენი) : I. Parnavaz tarafından kurulan panteondaki bereket tanrısı.
Yarıtanrılar, kahramanlar ve kayda değer insanlar
- Amiran (ამირანი) : Efsanevi kahraman ve yarı tanrı. Yunan Prometheus'un eşdeğeri.
- Betkil : Svan mitolojisindeki efsanevi avcıdır. Dali ile olan aşkı ile meşhurdur. Dali'yi aldattıktan sonra uçurumdan düşerek ölmüştür.
- İahsar (იახსარი) : Şeytanları ve canavarları öldürmek için maceralarında Kopala'ya yardım eden efsanevi kahraman.
- Ghvtis Şvilni (ღვთის შვილნი) : İnsanları koruyan, iyi ürünler ve süt verimi sağlayan, devis ve kudiani cadılarına karşı savaşan bir grup yarı tanrı.
- Kopala (კოპალა) : Efsanevi kahraman, güçlü savaşçı ve şeytan katili - aynı zamanda yıldırım tanrısı.
- Kviria (კვირია) : Ghmerti ve insanlar arasındaki iletişimi sağlayan tanrıların oğlu ve kahraman.
- Natsiliani (ნაწილიანი) : Tanrılardan sihirli hediyeler veya ilahi işaretler alan insanlar.
Ruhlar, yaratıklar ve diğer varlıklar
- Alkarısı (ალი) : Gebe kadınlara, yaşlılara ve ormanda, mağaralarda veya harabelerde rastladığı bebeklere eziyet eden Lilith benzeri şeytan.
- Devi (დევი) : Herhangi bir kafası kesilirse kafasını yenileyebilen çok başlı devler.
- Dobilni - genellikle kadın, çocuk veya hayvan şeklinde ortaya çıkan hastalık yayıcı ruhlar.
- Gveleşapi (გველეშაპი) : Göl, nehir ve su kaynaklarında hüküm süren ve yaşayan kötü yılanlar. Folklorda, su ile ilgili felaketlerle ilişkilendirilirler ve kahramanlara karşı savaşırlar.
- Kaci (ქაჯი) : Genellikle sihir bozucu, şeytani metal işçileri olarak tasvir edilen ruh ırkı.
- Kudiani (კუდიანი) : Büyük dişleri ve kuyruğu olan, iğrenç kambur cadı (kudi, კუდი, "kuyruk").
- Matsil (მაცილი) : Yeraltı dünyasından gelen, gezginleri ve avcıları rahatsız eden kötü ruhlar. Kopala, halk hikâyelerinde bu ruhları yenmeye çalışır.
- Oçokoçi (ოჩოკოჩი) : Megrel mitolojisinde avcılarla çatışan orman figürü
- Paskunci (ფასკუნჯი) : Kahraman ve insanlara yardım eden feniks benzeri figür. Yer altı dünyasında yaşar ve oradaki yılanlarla çatışır. Kahramanlar Paskunci'nin tüylerinden birini yakarak Paskunci'yi yardıma çağırırdı. Paskunci, onları başka yerlere taşıyabilir ve yaralarını veya hastalıklarını iyileştirebilirdi. Diğer bazı efsanelerde, paskunciler insanlara zulm ederken tasvir edilir.
- Kurşa (ყურშა) : Dali ve Amirani gibi çeşitli mitolojik figürlerle ilişkilendirilen efsanevi av köpeği.
- Raşi (რაში) : Sihirli kanatlı at.
- Rokap (როკაპი) : Kötü ruh, Kudiani'lerin (cadılar) lideri.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c Tuite, Kevin, The Meaning of Dæl, Symbolic and Spatial Associations of the South Caucasian Goddess of Game Animals, Université de Montréal
- ^ Medes and Persians in Transcaucasia: Archaeological Horizons in Northwestern-Iran and Transcaucasia by Stephan Kroll in Continuity of Empire. Assyria, Media, Persia ed. G.B. Lanfranchi, M. Roaf, R. Rollinger (Padova 2003).
- ^ Giorgi Şaraşidze, Le système religieux de la Géorgie païenne: analyse structurale d’une civilisation, pub. Paris: Maspero 1968.
- ^ Charachidzé, Georges : essay : Religion and Myths of the Georgians of the Mountains in Bonnefoy, Yves Mythologies, translated from the original French edition of 1981 (and restructured in more encyclopedic form) by various translators under the direction of Prof.Wendy Doniger, pub. The University of Chicago Press 1991, vol. 1 pps. 308-316 ( in part 3 Celts, Norse, Slavs, Caucasians and their Neighbors).
- ^ Virsaladze, Elena Bagratovna, 1976 Gruzinskij okhotnichij Mif i Poeziia (translation : 'Georgian Myth and Poesy of the Hunt') pub. Nauka, Moscow.
- ^ Gvelesiani, Mariam. To Interrelations of Georgian Armazi, Armenian Aramazd and Iranian Ahuramazda.New Alliance Foundation.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;Georgia: Past, Present, Future
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ . Elk Circle - Wildlife Welfare and Writing - Humans Living in Harmony with Wild Animals - Protection, Understanding, Appreciation. 21 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2019.
- ^ Chaudhri, Anna, The Caucasian Hunting Divinity, Male and Female: Traces of the Hunting-Goddess in Ossetic Folklore, essay constituting Chapter 13 of The Concept of the Goddess, eds. Sandra Billington and Miranda Green, pub. Routledge 1996 , pps. 166-177.
- ^ Tuite (2004)
- ^ "Beer and blood sacrifices: Meet the Caucasus pagans who worship ancient deities". The Independent (İngilizce). 15 Ağustos 2015. 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Kasım 2019.
- ^ Tuite, Kevin (2000). "Lightning, sacrifice and possession in the traditional religions of the Caucasus".
- ^ Bonnefoy, Yves (15 Mayıs 1993). American, African, and Old European Mythologies (İngilizce). University of Chicago Press. s. 260. ISBN . 16 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gurcu mitolojisi Hristiyanlik etkisinin gorulmeye basladigi tarihten onceki Gurculerin mitolojisini ifade eder Gurcu mitleri ve efsaneleri esas olarak populer masallarla gunumuze ulasmistir Bu efsanelerin cogu 3 ve 4 yuzyillarda Gurcistan in Hristiyanlasmasiyla dini efsanelerle kaynasmistir Diger mitolojiler gibi Gurcu mitolojisi de binlerce yildir etkilesim icinde oldugu kulturlerden etkilenmistir Gurcu mitolojisi Guney Kafkas halklarinin yerli mitolojilerinden turemistir Bu halklarin tarihoncesi donemde ortaya cikisi Diaohi Kolhis ve Iberya kralliklarinin kurulmasiyla gerceklesmistir Bilimsel gorus birligine gore muhtemelen Muskiler ile ozdes kokenliydi ve dini gorusleri Hattiler Hititler Hurriler Urartular ve Ermeniler den etkilenmisti Mitoloji daha sonraki donemde Antik Yunanlar Vaniahlar ve Iranlilardan etkilenmistir Iranlilar ile kastedilen hem kuzeyde yasayan Dogu Irani topluluk Iskitler hatta Iskit mitolojisinden tureyen Oset mitolojisinde Iskit mitolojisi kismen korunmustur hem de Zerdustluk inancina sahip Antik Pers Imparatorlugu dur Pers Imparatorluklari Kafkasya da halklar uzerinde kalici bir iz birakmistir Gurcistan in her yeri ayni anda Hristiyanlasmamistir ovadaki halk besinci yuzyilda Hristiyanliga gecerken Kafkasya daki daglik vadilerde yasayanlar 15 ve 16 yuzyillarda Hristiyanliga daha yuzeysel bir bicimde gecmistir Bu yuzden ova bolgesindeki pagan efsaneleri ulusal tarihler ve edebi klasiklerdeki kisa pasajlar yoluyla parca parca ve zayif bir sekilde korunmustur Gurcu ovalarindaki pagan inanc ve uygulamalari kismen gunumuze ulasmis olsa da Hristiyanliktan buyuk olcude etkilenmistir Gurcu mitolojisindeki dogaustu varliklarin listesiTanrilar Adgilis Deda ადგილის დედა Kuzeydogu Gurcistan in daglik bolgelerinde Hevsureti gibi belirli yerlerin ve gezginlerin efendisi olarak gorulen bereket ve ciftlik hayvanlarinin tanricasi Gumus takilar takan guzel bir kadin olarak tasvir edilir Ainina ve Danina აინინა და დანინა Kartlis Tshovreba da bahsedilen bir cift tanrica Apsat აფსათი Svan mitolojisinde kus ve hayvanlarin tanrisi Armazi არმაზი Bas tanri Barbale ბარბალე Sigir kumes hayvanlari ve kadinlarin dogurganligi gunes ve sifa tanricasi Batonebi ბატონები hastaligin ruhlari Batonebi den enfekte olan biri varsa kisinin ailesi hazirladiklari ozel yiyecek ve sekerleri agacin altina yerlestirerek Batonebi yi yatistirmaya calisir Gurcistan in kirsal bolgelerinde Batonebi bulasici hastaliklari tanimlayan terim olarak kullanilmaktadir Beri Bera ბერი ბერა Gurcistan in dogusunda ibadet edilen dogurganlik hasat ve hayvan tanrisi Her yilin sonunda adina festival yapilir Boci ბოჩი Sigirlarin koruyucu azizi Dali დალი Svanca Dael avcilik tanricasi Gatsi ve Gaim გაცი და გაიმი Orta Cag yilliklarina gore Iber panteonundaki tanrilar Ghmerti ღმერთი Yuce tanri ve tanrilarin panteonunun basi Evrenin yaraticisi ve guclu efendisidir Evreni altin bir tahttan yonettigi dokuzuncu gokyuzunde yasar Kamar ყამარი Gokyuzu tanrisinin kizi Ilahi atesin semboludur Guzel gorunusune asik olan Amirani onu gokyuzunden kacirmistir Lamaria veya Lamara ლამარია dogurganlik sigir ve kalp tanricasi Mamber მამბერი Svaneti ve diger daglik bolgelerde ibadet edilen kurtlarin efendisi Micpa მიჭპა Kis aylarinda Svaneti de ibadet edilen sigir ve diger evcil hayvanlarin koruyucu tanrisi Mindort batoni მინდორთ ბატონი Vadilerin tarlalarin ve kir ciceklerinin tanrisi Insanlar kendi topraklarinda bir sey yetistirmeye baslamadan once veya verimli topraklari kesfetmeden evvel ondan izin almalidir Kizi Mindort brdzanebeli ciceklerin guzel tanricasidir Mindort brdzanebeli მინდორთ ბრძანებელი Cicek tanricasi Tanri Mindort batoni nin kizidir Polenlerini besleyerek bitkilerin uzerine cirpinir Ocopintre ოჭოპინტრე Orman ruhu ve vahsi hayvanlarin koruyucusu Adinin ilk kismi olan oco ოჭო antik Pagan tanrisi Boci ile iliskilidir Adinin ikinci kismi ise pintre პინტრე Yunan tanrisi Pan ile baglantilidir Bir kecinin bacaklari ve boynuzlariyla dogan Ocopintre tanrica Dali ye hayvanlari gutmesinde yardimci olur Ormanina giren kisinin kaderinin tamamen onun elinde olduguna inanilirdi Tamar თამარი Sabah Yildizi ni kolelestiren ve hava durumunu kontrol eden tanrica Tetri Giorgi თეთრი გიორგი Beyaz Giorgi Yorgi nin Kaheti de anildigi adi Tevdore თევდორე tarim ve atlarin tanrisi Tskarisdida წკარიშდიდა Megrel folklorunda nehir gol ve baliklarin denizkizina benzeyen tanricasi Insanlara karsi sihirli gucler kullanir Zaden ზადენი I Parnavaz tarafindan kurulan panteondaki bereket tanrisi Yaritanrilar kahramanlar ve kayda deger insanlar Amiran ამირანი Efsanevi kahraman ve yari tanri Yunan Prometheus un esdegeri Betkil Svan mitolojisindeki efsanevi avcidir Dali ile olan aski ile meshurdur Dali yi aldattiktan sonra ucurumdan duserek olmustur Iahsar იახსარი Seytanlari ve canavarlari oldurmek icin maceralarinda Kopala ya yardim eden efsanevi kahraman Ghvtis Svilni ღვთის შვილნი Insanlari koruyan iyi urunler ve sut verimi saglayan devis ve kudiani cadilarina karsi savasan bir grup yari tanri Kopala კოპალა Efsanevi kahraman guclu savasci ve seytan katili ayni zamanda yildirim tanrisi Kviria კვირია Ghmerti ve insanlar arasindaki iletisimi saglayan tanrilarin oglu ve kahraman Natsiliani ნაწილიანი Tanrilardan sihirli hediyeler veya ilahi isaretler alan insanlar Ruhlar yaratiklar ve diger varliklar Tarielis shebma devebtan Alkarisi ალი Gebe kadinlara yaslilara ve ormanda magaralarda veya harabelerde rastladigi bebeklere eziyet eden Lilith benzeri seytan Devi დევი Herhangi bir kafasi kesilirse kafasini yenileyebilen cok basli devler Dobilni genellikle kadin cocuk veya hayvan seklinde ortaya cikan hastalik yayici ruhlar Gvelesapi გველეშაპი Gol nehir ve su kaynaklarinda hukum suren ve yasayan kotu yilanlar Folklorda su ile ilgili felaketlerle iliskilendirilirler ve kahramanlara karsi savasirlar Kaci ქაჯი Genellikle sihir bozucu seytani metal iscileri olarak tasvir edilen ruh irki Kudiani კუდიანი Buyuk disleri ve kuyrugu olan igrenc kambur cadi kudi კუდი kuyruk Matsil მაცილი Yeralti dunyasindan gelen gezginleri ve avcilari rahatsiz eden kotu ruhlar Kopala halk hikayelerinde bu ruhlari yenmeye calisir Ocokoci ოჩოკოჩი Megrel mitolojisinde avcilarla catisan orman figuru Paskunci ფასკუნჯი Kahraman ve insanlara yardim eden feniks benzeri figur Yer alti dunyasinda yasar ve oradaki yilanlarla catisir Kahramanlar Paskunci nin tuylerinden birini yakarak Paskunci yi yardima cagirirdi Paskunci onlari baska yerlere tasiyabilir ve yaralarini veya hastaliklarini iyilestirebilirdi Diger bazi efsanelerde paskunciler insanlara zulm ederken tasvir edilir Kursa ყურშა Dali ve Amirani gibi cesitli mitolojik figurlerle iliskilendirilen efsanevi av kopegi Rasi რაში Sihirli kanatli at Rokap როკაპი Kotu ruh Kudiani lerin cadilar lideri Ayrica bakinizAntik Ermeni dini Yunan mitolojisi Pers mitolojisiKaynakca a b c Tuite Kevin The Meaning of Dael Symbolic and Spatial Associations of the South Caucasian Goddess of Game Animals Universite de Montreal Medes and Persians in Transcaucasia Archaeological Horizons in Northwestern Iran and Transcaucasia by Stephan Kroll in Continuity of Empire Assyria Media Persia ed G B Lanfranchi M Roaf R Rollinger Padova 2003 Giorgi Sarasidze Le systeme religieux de la Georgie paienne analyse structurale d une civilisation pub Paris Maspero 1968 Charachidze Georges essay Religion and Myths of the Georgians of the Mountains in Bonnefoy Yves Mythologies translated from the original French edition of 1981 and restructured in more encyclopedic form by various translators under the direction of Prof Wendy Doniger pub The University of Chicago Press 1991 vol 1 pps 308 316 in part 3 Celts Norse Slavs Caucasians and their Neighbors Virsaladze Elena Bagratovna 1976 Gruzinskij okhotnichij Mif i Poeziia translation Georgian Myth and Poesy of the Hunt pub Nauka Moscow Gvelesiani Mariam To Interrelations of Georgian Armazi Armenian Aramazd and Iranian Ahuramazda New Alliance Foundation a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Georgia Past Present Future isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Elk Circle Wildlife Welfare and Writing Humans Living in Harmony with Wild Animals Protection Understanding Appreciation 21 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Kasim 2019 Chaudhri Anna The Caucasian Hunting Divinity Male and Female Traces of the Hunting Goddess in Ossetic Folklore essay constituting Chapter 13 of The Concept of the Goddess eds Sandra Billington and Miranda Green pub Routledge 1996 0 415 14421 3 pps 166 177 Tuite 2004 Beer and blood sacrifices Meet the Caucasus pagans who worship ancient deities The Independent Ingilizce 15 Agustos 2015 27 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Kasim 2019 Tuite Kevin 2000 Lightning sacrifice and possession in the traditional religions of the Caucasus Bonnefoy Yves 15 Mayis 1993 American African and Old European Mythologies Ingilizce University of Chicago Press s 260 ISBN 9780226064574 16 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2020