Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pompey'in Kafkasya seferi (Gürcüce: პომპეუსის ლაშქრობა კავკასიაში) Üçüncü Mithridatis Savaşı'nın sonucu olarak MÖ 65 yılında gerçekleşen, Pompey'in komutanlık ettiği askeri seferdir. Roma Cumhuriyeti etki alanını genişletmek ve Orta Doğu'nun efendisi olmayı hedefliyordu. Pontus Krallığı'nı fetheden ve Ermenistan Kralı II. Tigran'a boyun eğdiren Romalılar, MÖ 80'ler, 70'ler ve 60'ların başlarında Pontuslu VI. Mithridatis'in müttefiki olan İberya Krallığı'na, Kolhis'e ve Albanya'ya saldırdılar. Saldırılar Roma zaferiyle sonuçlandı.
| Pompey'in Kafkasya seferi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||
| |||||||||
Arka planı
Romalı General Lucullus MÖ 73'ten MÖ 67'ye kadar Roma'nın doğu seferlerine liderlik etmişti, ancak orduda patlak veren bir isyandan sonra Galatya'ya çekildi. MÖ 66'da Roma Senatosu, Mithridatis'e karşı düzenlenecek savaşın komutanı olarak Pompey'i atadı. Aynı yıl Pompey, Lykos Savaşı'nda Mithridatis'i kesin olarak yendi. Yenilen Pontus kralı, Kolhis üzerinden Karadeniz'in kuzeyindeki Bosporos Krallığı'na kaçtı. Kralın arkasından bir takip ekibi gönderildi. Ekip, kralı Kolhis'e kadar takip etse de, Mithridatis izini kaybettirmeyi başardı. Bu sırada Pompey, Ermenistan Krallığı'nın Kralı II. Tigran'a karşı sefer hazırlıklarına başladı. Sefer hazırlıklarını öğrenince teslim olan Tigran'ın Ermenistan'ı elinde tutmasına izin verildi, ancak fetihle kazandığı toprakları (Kapadokya, Kilikya, Suriye, Fenike ve Sophene) Roma'ya iade etmek zorunda kaldı. Pompey, Afranius'un askeri denetimi altında Ermenistan'dan ayrıldı, Gabinius'u Mezopotamya'ya gönderdi ve ana ordusu ile (Kirnus nehri vadisine) Albanya Krallığı'na doğru sefere çıktı. Burada birliklerini üç bölüme ayırdı ve kışlık karargahlara yerleştirdi.
İlk seferi
Kafkas Albanları, Romalılar ülkelerini istila etmeden önce harekete geçmeye karar verdi. Albanya kralı Oroeses, bölünmüş Roma kuvvetlerine ortak bir saldırı düzenledi. Saldırıların daha verimli olması için Roma birliklerine Saturnalia bayramı kutlanırken saldırdılar. Buna karşın kıdemli Roma kuvvetleri, Albanya birliklerine kıyasla çok güçlüydü ve saldırıları kolayca geri püskürttü. Oroeses, Romalıların şartlarına boyun eğmek zorunda kaldı. Pompey daha sonra hem Albanya hem de İberya krallıklarını ele geçirmek için hazırlıklar yaptı. Yaklaşan istiladan korkan İberya kralı Artoces, Romalılara koşulsuz dostluk sözü verdi. Pompey şartları kabul etti, ancak istihbarat servisi tarafından İberyalıların gizli bir saldırı planladıkları konusunda uyarıldığı için MÖ 65'in baharında güçlerini İberya'ya sürdü. Her ihtimale karşın Romalıların ani saldırısına hazırlanan Artoces, hazırlıksız yakalandı.
Pompey'in güçleri kısa sürede İberya sınır kapısını ve Harmozike Kalesi'ni ele geçirdi. Artoces panikledi ve Mtkvari Nehri'nin sol kıyısına kaçtı. Romalıların nehri geçememesi için köprüyü yaktı. Pompey nehrin sağ kıyısındakilere boyun eğdirdi. Artoces, Romalıların ateşkesi kabul etmeleri halinde köprüyü onaracağına ve askerlere yiyecek sağlayacağına dair söz verdi. Artoces sözlerine sadık kaldı, ancak Pompey köprü restore edildikten sonra Artoces'i esir almak için birlikleriyle köprüyü geçti.
Artoces, Aragvi Nehri'nin diğer kıyısına kaçtı ve aynı şekilde köprüyü yaktı. İberyalı militanlardan bazıları ormanda saklanarak Roma birlikleriyle partizanlar gibi savaştı. İberyalılar ağaçlardan ok atarak bölgedeki Romalı askerlerini öldürdü. Bildirildiğine göre, bu düzensiz çatışmaya çok sayıda kadın da katıldı. Pompey'in askerleri ormanın bir kısmını kesip geri kalanını yakınca İberyalı düzensiz birliklerler mağlup oldu.
Pompey, Artoces'i İberya'nın merkezine kadar takip etti ve onu Pelorus Nehri'nin yakınlarında sıkıştırdı. Artoces'in en büyük silahı okçularıydı, ancak Pompey Maraton Muharebesi'nde Atinalıların uyguladığı taktiklerin benzerini kullanarak okçuları hızlı bir piyade hücumuyla etkisiz hale getirdi. Yunan tarihçi Plutarhos, bu muharebeyi büyük bir muharebe olarak nitelendirdi. Yaklaşık 9.000 İber askerinin öldüğü ve 10.000'den fazla kişinin Romalılar tarafından esir alındığını kaydedildi.
İberler sonunda savaşı kaybetti ve kralları bir kez daha masaya oturmak zorunda kaldı. İberya kralı Pompey'e altından yapılmış çok değerli hediyeler göndererek ateşkes istedi. Hediyeleri yetersiz bulan Pompey, Artoces'in çocuklarını rehine olarak almayı talep etti. İberya kralı bu soruya uzun süre cevap vermediği için Pompey askerlerini Aragvi'ye götürdü ve Artoces'e şartlarını kabul etmesi dışında bir seçenek bırakmadı. Artoces teslim oldu, çocuklarını rehine olarak verdi ve Romalılarla barış anlaşması imzaladı. İberya Krallığı, Roma Cumhuriyeti'nin dostu ve müttefiki olacaktı ve vasallık şartlarını kabul edecekti.
İkinci seferi
Pompey, İberya'yı ele geçirdikten sonra, Kolhis Krallığı'na doğru yola çıktı. Hem diplomasi hem de askerî güç kullanarak ana kaleyi ele geçirdi ve yerel halklara boyun eğdirdi. Pompey, Amiral Servilius'un filosu ile Fasis'te bir araya geldi ve onlara hâlâ Bosporos Krallığı'nda bulunan Mithridatis'i ablukaya almalarını emretti. Pompey, Kolhis'in yönetimini Aristarkus'a vererek, ülkeyi Bitinya ve Pontus' a bağlı bir Roma eyaleti haline getirdi.
Pompey'in sefer hattı onu İberya'nın güneyine götürdü. Pompey, bölge halkının kendi birliklerini engellemesinden ve yemek malzemelerinin azalmasından dolayı endişeliydi. Bu yüzden atları ve yük hayvanlarını, piyadelerini saldılarılarından korumak için bir kalkan olarak kullandı. Sonrasında, uzun ve engebeli çöl arazisinden geçerek Albanya ordusunu takip ettiler. Rehberlerin güvenilmez olması takibi daha da zorlaştırdı ve askerlerin çoğu Kambises Nehri'nin soğuk suyundan içtikten sonra hastalandı. Bu durum, Pompey'nin su teminine daha fazla önem vermesine yol açtı ve seferin bir sonraki aşaması için 10.000 su kabı getirtti.
Albanya birlikleri Abas nehrinde yakalandılar ve burada çatışma patlak verdi. Strabon tarafından desteklenen Plutarch'a göre, birlikler 60.000 ayak ve 12.000 attan oluşuyordu, ancak bu sayı abartılı olmalıdır, çünkü Dio, Pompey'in Oroes'i saldırmaya ikna etmek için kendi sayısal üstünlüğünü gizlemeye çalıştığını söylemektedir. Pompey, süvarilerini piyadelerinin önüne yerleştirerek sayısal üstünlüğünü gizlemeyi başardı ve lejyonerlerine diz çöküp miğferlerini örterek gizlenmelerini söyledi. Bu taktik işe yaradı, Albanyalılar sadece süvarileriyle karşı karşıya olduklarını düşünüp saldırdılar. Ardından piyadeler ortaya çıktı, Roma atları piyade hatları boyunca geri çekildi ve lejyonerler Albanya hücumunu bozdu. Sağa sola dönen, kendi hatlarının gerisinde dolaşan ve arkadan Albaniler saldırmak için gelen süvariler Albanya askerlerini çevreledi. Albanyalılar kesin olarak yenildi.
Zafer, Roma'nın kuzeydoğusundaki silahlı direniş tehditlerine son verdi. Kafkasya ve Hazar halklarının çoğu, Roma ile barışmak için elçiler gönderdi.
Kaynakça
- Gürcistan Sovyet Ansiklopedisi, 8. cilt, s. 156-157, Tb., 1984
- Appian - History of the Mithridatic Wars
- John Leach, Pompey the Great, chapter 4, Conqueror of the East.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Pompey in Kafkasya seferi Gurcuce პომპეუსის ლაშქრობა კავკასიაში Ucuncu Mithridatis Savasi nin sonucu olarak MO 65 yilinda gerceklesen Pompey in komutanlik ettigi askeri seferdir Roma Cumhuriyeti etki alanini genisletmek ve Orta Dogu nun efendisi olmayi hedefliyordu Pontus Kralligi ni fetheden ve Ermenistan Krali II Tigran a boyun egdiren Romalilar MO 80 ler 70 ler ve 60 larin baslarinda Pontuslu VI Mithridatis in muttefiki olan Iberya Kralligi na Kolhis e ve Albanya ya saldirdilar Saldirilar Roma zaferiyle sonuclandi Pompey in Kafkasya seferiTarihMO 65BolgeKafkasya Dogu AnadoluSonucIberya nin vasallastirilmasiCografi DegisikliklerKolhis in Roma Imparatorlugu na baglanmasiArka planiRomali General Lucullus MO 73 ten MO 67 ye kadar Roma nin dogu seferlerine liderlik etmisti ancak orduda patlak veren bir isyandan sonra Galatya ya cekildi MO 66 da Roma Senatosu Mithridatis e karsi duzenlenecek savasin komutani olarak Pompey i atadi Ayni yil Pompey Lykos Savasi nda Mithridatis i kesin olarak yendi Yenilen Pontus krali Kolhis uzerinden Karadeniz in kuzeyindeki Bosporos Kralligi na kacti Kralin arkasindan bir takip ekibi gonderildi Ekip krali Kolhis e kadar takip etse de Mithridatis izini kaybettirmeyi basardi Bu sirada Pompey Ermenistan Kralligi nin Krali II Tigran a karsi sefer hazirliklarina basladi Sefer hazirliklarini ogrenince teslim olan Tigran in Ermenistan i elinde tutmasina izin verildi ancak fetihle kazandigi topraklari Kapadokya Kilikya Suriye Fenike ve Sophene Roma ya iade etmek zorunda kaldi Pompey Afranius un askeri denetimi altinda Ermenistan dan ayrildi Gabinius u Mezopotamya ya gonderdi ve ana ordusu ile Kirnus nehri vadisine Albanya Kralligi na dogru sefere cikti Burada birliklerini uc bolume ayirdi ve kislik karargahlara yerlestirdi Ilk seferiKafkas Albanlari Romalilar ulkelerini istila etmeden once harekete gecmeye karar verdi Albanya krali Oroeses bolunmus Roma kuvvetlerine ortak bir saldiri duzenledi Saldirilarin daha verimli olmasi icin Roma birliklerine Saturnalia bayrami kutlanirken saldirdilar Buna karsin kidemli Roma kuvvetleri Albanya birliklerine kiyasla cok gucluydu ve saldirilari kolayca geri puskurttu Oroeses Romalilarin sartlarina boyun egmek zorunda kaldi Pompey daha sonra hem Albanya hem de Iberya kralliklarini ele gecirmek icin hazirliklar yapti Yaklasan istiladan korkan Iberya krali Artoces Romalilara kosulsuz dostluk sozu verdi Pompey sartlari kabul etti ancak istihbarat servisi tarafindan Iberyalilarin gizli bir saldiri planladiklari konusunda uyarildigi icin MO 65 in baharinda guclerini Iberya ya surdu Her ihtimale karsin Romalilarin ani saldirisina hazirlanan Artoces hazirliksiz yakalandi Pompey in gucleri kisa surede Iberya sinir kapisini ve Harmozike Kalesi ni ele gecirdi Artoces panikledi ve Mtkvari Nehri nin sol kiyisina kacti Romalilarin nehri gecememesi icin kopruyu yakti Pompey nehrin sag kiyisindakilere boyun egdirdi Artoces Romalilarin ateskesi kabul etmeleri halinde kopruyu onaracagina ve askerlere yiyecek saglayacagina dair soz verdi Artoces sozlerine sadik kaldi ancak Pompey kopru restore edildikten sonra Artoces i esir almak icin birlikleriyle kopruyu gecti Artoces Aragvi Nehri nin diger kiyisina kacti ve ayni sekilde kopruyu yakti Iberyali militanlardan bazilari ormanda saklanarak Roma birlikleriyle partizanlar gibi savasti Iberyalilar agaclardan ok atarak bolgedeki Romali askerlerini oldurdu Bildirildigine gore bu duzensiz catismaya cok sayida kadin da katildi Pompey in askerleri ormanin bir kismini kesip geri kalanini yakinca Iberyali duzensiz birliklerler maglup oldu Pompey Artoces i Iberya nin merkezine kadar takip etti ve onu Pelorus Nehri nin yakinlarinda sikistirdi Artoces in en buyuk silahi okculariydi ancak Pompey Maraton Muharebesi nde Atinalilarin uyguladigi taktiklerin benzerini kullanarak okculari hizli bir piyade hucumuyla etkisiz hale getirdi Yunan tarihci Plutarhos bu muharebeyi buyuk bir muharebe olarak nitelendirdi Yaklasik 9 000 Iber askerinin oldugu ve 10 000 den fazla kisinin Romalilar tarafindan esir alindigini kaydedildi Iberler sonunda savasi kaybetti ve krallari bir kez daha masaya oturmak zorunda kaldi Iberya krali Pompey e altindan yapilmis cok degerli hediyeler gondererek ateskes istedi Hediyeleri yetersiz bulan Pompey Artoces in cocuklarini rehine olarak almayi talep etti Iberya krali bu soruya uzun sure cevap vermedigi icin Pompey askerlerini Aragvi ye goturdu ve Artoces e sartlarini kabul etmesi disinda bir secenek birakmadi Artoces teslim oldu cocuklarini rehine olarak verdi ve Romalilarla baris anlasmasi imzaladi Iberya Kralligi Roma Cumhuriyeti nin dostu ve muttefiki olacakti ve vasallik sartlarini kabul edecekti Ikinci seferiPompey Iberya yi ele gecirdikten sonra Kolhis Kralligi na dogru yola cikti Hem diplomasi hem de askeri guc kullanarak ana kaleyi ele gecirdi ve yerel halklara boyun egdirdi Pompey Amiral Servilius un filosu ile Fasis te bir araya geldi ve onlara hala Bosporos Kralligi nda bulunan Mithridatis i ablukaya almalarini emretti Pompey Kolhis in yonetimini Aristarkus a vererek ulkeyi Bitinya ve Pontus a bagli bir Roma eyaleti haline getirdi Pompey in sefer hatti onu Iberya nin guneyine goturdu Pompey bolge halkinin kendi birliklerini engellemesinden ve yemek malzemelerinin azalmasindan dolayi endiseliydi Bu yuzden atlari ve yuk hayvanlarini piyadelerini saldilarilarindan korumak icin bir kalkan olarak kullandi Sonrasinda uzun ve engebeli col arazisinden gecerek Albanya ordusunu takip ettiler Rehberlerin guvenilmez olmasi takibi daha da zorlastirdi ve askerlerin cogu Kambises Nehri nin soguk suyundan ictikten sonra hastalandi Bu durum Pompey nin su teminine daha fazla onem vermesine yol acti ve seferin bir sonraki asamasi icin 10 000 su kabi getirtti Albanya birlikleri Abas nehrinde yakalandilar ve burada catisma patlak verdi Strabon tarafindan desteklenen Plutarch a gore birlikler 60 000 ayak ve 12 000 attan olusuyordu ancak bu sayi abartili olmalidir cunku Dio Pompey in Oroes i saldirmaya ikna etmek icin kendi sayisal ustunlugunu gizlemeye calistigini soylemektedir Pompey suvarilerini piyadelerinin onune yerlestirerek sayisal ustunlugunu gizlemeyi basardi ve lejyonerlerine diz cokup migferlerini orterek gizlenmelerini soyledi Bu taktik ise yaradi Albanyalilar sadece suvarileriyle karsi karsiya olduklarini dusunup saldirdilar Ardindan piyadeler ortaya cikti Roma atlari piyade hatlari boyunca geri cekildi ve lejyonerler Albanya hucumunu bozdu Saga sola donen kendi hatlarinin gerisinde dolasan ve arkadan Albaniler saldirmak icin gelen suvariler Albanya askerlerini cevreledi Albanyalilar kesin olarak yenildi Zafer Roma nin kuzeydogusundaki silahli direnis tehditlerine son verdi Kafkasya ve Hazar halklarinin cogu Roma ile barismak icin elciler gonderdi Kaynakca a b John Leach Pompey the Great 4 Conqueror of the East John Leach Pompey the Great p 84 John Leach Pompey the Great pp 84 85 Plutarch Life of Pompey 35 2 and 3 Strabo XI 4 5 Dio XXXVII 4 Frontinus Stratagems 2 iii 14 John Leach Pompey the Great p 85 Gurcistan Sovyet Ansiklopedisi 8 cilt s 156 157 Tb 1984 Appian History of the Mithridatic Wars John Leach Pompey the Great chapter 4 Conqueror of the East