Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ruzi Nazar (1917-2015), Özbek asıllı ABD vatandaşı, CIA ajanı. Hayatının büyük kısmını CIA ajanı olarak SSCB'ye karşı mücadeleye adadı. Rus Devrimi sırasında Sovyet Orta Asya'sında dünyaya geldi. Hayatının çoğu, doğduğu yerlerden uzakta geçirdi. II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası'nda, sonrasında da ABD ve Türkiye'de yaşadı. 1950'li yılların başından itibaren CIA görevlisi olarak çalıştı. Görev süresinin 11 yılı ABD'nin Ankara'daki Büyükelçiliği'nde, sonraki 10 yılı da Bonn'da geçti. 1979'da Tahran'da, 1980'li yılların başında da Afganistan'da ABD adına gizli görevlerde bulundu.
| Ruzi Nazar | |
|---|---|
| Casusluk faaliyeti | |
| Bağlılık |  Sovyetler Birliği 1941'e kadar Almanya 1941-1945 ABD 1951'den sonra |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1 Ocak 1917 Margilan, Özbekistan |
| Ölüm | 30 Nisan 2015 (98 yaşında) |
| Çocukları | Sylvia Nasar, Erkin Nazar |
Çocukluk ve gençliği
1917 yılında, sonraları Özbekistan sınırları içinde kalacak olan, Fergana Vadisi'de yer alan Margilan şehrinde dünyaya geldi. Nazar’ın babası Cemşid Umirzakoğlu, yüz yıllardır Margilan'da ipek ticareti ile uğraşan bir aileden geliyordu ve o da aynı mesleği sürdürüyordu. Annesi Tacünnisa Hokand Hanlığı'nın ileri gelen ailelerinden birinin kızıydı ve Rus işgalinden önce milliyetçi fikirlere sempatisi vardı. Tacünnisa 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında Türk topraklarında ortaya çıkan cedidizm akımından etkilenmiş, Rus istilasına karşı direnebilmek için modernleşmenin gereğine inanan bir kadındı. Oğluna Arapça, Farsça, Rusça dillerinin yanı sıra bu dillerdeki edebi eserleri de öğretti.
Nazar 10 yaşında iken ağabeyi Yoldaş Kari, milliyetçi direniş hareketine karıştığı gerekçe gösterilerek Sovyet yönetim tarafından idam edildi. Bu olaydan sonra, babası Nazar'ın modern eğitim alması gerektiğine karar verdi. İlk olarak Margilan'da lise eğitimi tamamladı ve akabinde Taşkent'te Ekonomi Enstitüsü'nü bitirdi. Bir yandan da gece okuluna gidip, kimya dersleri aldı. Özbekistan Komünist Partisi'nin gençlik kollarına katılan Nazar, milliyetçi gruplarla ilişkide olduğu iddia edilerek, geçici olarak partiden uzaklaştırıldı. Moskova'ya yaptığı seyahat esnasında cezasının kaldırılması için başvuruda bulundu ve uzaklaştırma cezası alan diğer arkadaşlarıyla birlikte tekrar parti üyeliğine alındı.
1930'lu yıllar boyunca, tüm öne çıkan Türkistanlı yazar ve şairler, hatta daha sonrasında yerel Komünist Parti liderleri, Sovyet yetkililerce dışlandılar. Görevlerinden azledilip, sürgün ve hapis cezalarına çarptırıldılar. Nazar, tüm bu olup bitenleri dikkatle takip ediyordu.
II. Dünya Savaşı
Ocak 1941'de askere alındı ve Nazi Almanyası ile SSCB arasında aynı yılın baharında savaş patlak verince Ukrayna cephesine gönderildi. Birkaç hafta sonra, Kızıl Ordu Nazi Almanyası'na doğru yürürken, ağır şekilde yaralandı ve birliğinden ayrı düştü. Ukraynalı bir aile tarafından kimliği gizlenerek tedavi edildi. Aynı yılın Ekim ayında, bir Nazi çavuşu tarafından, o sırada yeni kurulmuş olan Türkistan Lejyonu'na davet edildi. Bu birlik, Kızıl Ordu'da savaşmış Türkistanlı askerlerden mürekkepti. Bu askerlere göre bu lejyonlarda yer almak, Nazi Almanyası'na hizmet etmekten ziyade, kendi vatan topraklarının özgürlüğü için mücadele anlamına geliyordu.
Ruzi, Doğu Cephesi'nde savaşırken ikinci kez yaralandı. Bunun üzerine Naziler tarafından Berlin'de örgütlenen milliyetçi Türkistan liderliğine bağlı Türkistan Milli Birlik Komitesi'nde irtibat görevlisi yapıldı. Sonrasında Türkistan göçmen politikalarıyla çok yakından alakadar oldu. II. Dünya Savaşı boyunca, lejyonerlerin ihtiyaçlarıyla ilgilenmenin yanında, Nazi taraftarı General Andrey Vlasov'un Rus olmayan diğer lejyonların yanı sıra Türkistan Lejyonu'nu, kendi Rus Kurtuluş Ordusu'na dâhil etme çabalarını da savuşturmak vazifeleri arasındaydı. Bu arada Berlin'de, Türkistanlı milliyetçilerle Vlasov'un Rus birliklerini destekleyen Himmler ve SS arasında şiddetli çatışmalar yaşanmaktaydı. Nazar, sonraki yıllarda, Ruslar ve sol kanat karşıtları tarafından sıklıkla SS ile işbirliği yapmakla suçlanacaktı. Bu tamamen yanlış bir iddia olmamakla birlikte, o ve Türkistan Milli Birlik Komitesi'ndeki diğer arkadaşları, SS'in Rus göçmen ve sığınmacı grupları destekleme yönündeki tutumlarına şiddetle muhalefet ediyorlardı.
1945 baharında, Türkistan Lejyonu Doğu Cephesi'nden çekildi ve kalan birlikler İtalya'da Bolzano yakınlarına yerleştirildi. Nazar, bizzat Alman Silahlı Kuvvetleri Yüksek Komutanlığı Başkanı Wilhelm Keitel tarafından bu birliklerin yeniden yapılandırılması için görevlendirildi. Nazar, Müttefiklerin Yalta'da, tüm Nazi Almanyası'nda kalmış olan tüm Kızıl Ordu mensuplarının ve Rus vatandaşlarının, vatanlarına iade edilmesi yönünde bir karar aldıklarından haberdar oldu. Bunu, arkadaşlarının ve hemşerilerinin mutlak bir infazdan kurtulmaları için bir fırsat olarak değerlendirdi fakat Nisan 1945'te Amerikan Ordusu İtalya içlerine kadar ilerlemişti ve Alman işgal yönetimi neredeyse tamamen dağılmıştı. Böyle olunca, beraberindekileri SSCB'ye geri gönderme planları suya düştü ve Nazi Almanyası'na dönmek zorunda kaldı.
Savaş sonrası Almanya yaşantısı
Savaşın son günlerinde, Müttefikler dört bir koldan yaklaşmakta iken, Nazar Almanya'ya döndü. Kendisi ve arkadaşları için terhis evraklarını almayı başardı. Böylelikle yasal statülerini de değiştirmiş oluyorlardı. 1945 yılında Nazi Almanyası yenilgiyi kabul edip teslim olduğu sırada, Bavyera'da Rosenheim kasabasındaydı. İki Alman ailesinin yardım ve yataklığıyla Müttefik askerlerinden saklandı. Şayet yakalansaydı Sovyet Ordusu tarafından infaz edilmesi kaçınılmazdı.
Barış tesis edilip, Rosenheim Amerikan işgali altına girince, saklanmaktan vazgeçti. Bavyera'nın önde gelenlerinden, bir anti-Nazi Katolik yargıcın kızı olan Emelinde Roth ile tanıştı. 1946 yılının sonunda dünyaevine girdiler. Ertesi yıl ağustos ayında, ilk çocukları Sylvia dünyaya geldi.
1951 yılına kadar, oldukça zorlu bir yaşam sürdürdü. Bir yandan geçimini temin etmeye çalışırken diğer taraftan Ukraynalı ve Orta Asyalı bir grup milliyetçi ile birlikte, Münih'te kurulmuş Bolşevik Karşıtı Milliyetçiler Örgütü'nde SSCB'ye karşı mücadele ediyordu. Bu örgüt Nazar'ın arkadaşları olan Stepan Bandera ve tarafından kurulmuş, Rus olmayan milletlerin özgürlüğü için mücadele eden bir örgüttü.
CIA kariyeri
Yeteneklerinin Amerikalılar tarafından keşfedilmesi uzun sürmedi. Tabi bunda, Türkistanlı göçmenlerin arasına sızmış bir Sovyet casusunu ortaya çıkarmasının da etkisi vardı. Nazar 1951 yılında, ABD eski başkanlarından Theodore Roosevelt'in oğlu Archibald Roosevelt tarafından, Columbia Üniversitesi Orta Asya Enstitüsü'nde çalışmak üzere ABD'ye davet edildi. İlk olarak Voice of America'nın Özbekçe departmanının yayınlarında çalıştı. Archibald’ın ablası aracılığıyla 1954 yılında resmen CIA görevlisi oldu (Bu aileden , CIA’nın Ortadoğu ve Güney Asya şubelerinin başında yer almıştı.) ve Washington'a taşındı. Nisan 1955'te, Bağlantısız ülkelerin Endonezya'da toplanan Bandung Konferansı'na yeni işvereni adına katıldı. Konferans sırasında Çin ve Rusya'da diğer etnik kökenli halkların sömürge durumuna dikkat çekti. 1955 yılının Eylül ayında da, 'na katıldı. 1959 yılının Temmuz ve Ağustos aylarında ise, Viyana'da düzenlenen Yedinci 'ne katıldı. Burada ülkesinden sürülen komünist şair Nâzım Hikmet ile tanıştı. Nazar, anılarında Nazım Hikmet'in kendisine politikadan ve politikacılardan uzak durmasını tavsiye ettiğini hatırladığını ifade ediyordu. Bu tip toplantılardaki görevinin, Rusya'da diğer etnik kökenli halkların sömürge durumuna dikkat çekmenin yanı sıra, Sovyet ajanlarını ve köstebeklerini tespit edilmesi olduğu anlaşılmaktadır.
Türkiye yılları
Ruzi Nazar 1959'un sonundan 1971 yılına kadar ABD'nin Ankara Büyükelçiliği'nde çalıştı. 1955 yılında Amerikan Harp Akademisi'ni bitiren ve Washington'da NATO Daimi Komitesi’nde görev yapan Binbaşı Alparslan Türkeş ile tanıştı. Bu görüşmede ileride 27 Mayıs harekâtına katılacak Askeri Ataşe Agasi Şen de vardı. Türkeş yurda dönünce Çankırı'ya “Kontrgerilla Öğretmeni” olarak atanacaktı. Türkiye'ye geldikten kısa bir süre sonra askeri darbe gerçekleşti. Darbecilerin en önemli figürlerinden biri, ABD'de yakın dostluk kurmuş olduğu Albay Alparslan Türkeş'ti.
Nazar'ın Türkeş ile yakın dostluğu, Türkeş'in 13 Kasım 1960'ta Türkistan Milli Birlik Komitesi'nden ihraç edilmesinden sonra da devam etti. Nazar'ın biyografisini yazan Enver Altaylı, Ruzi'nin ABD Büyekelçisi aracılığıyla, müdahale ederek, Türkeş ve arkadaşlarının Cunta tarafından idam edilmesinin önüne geçtiğini söylemiştir. Soner Yalçın ise Ruzi Nazar'ın ABD elçisi vasıtasıyla değil de, Cemal Gürsel'in Başyaveri Agasi Şen aracılığıyla, “İhtilalin Kudretli Albayı” Türkeş’in, “sol cunta” Cemal Madanoğlu ekibi tarafından öldürülmesinin önlendiğini belirtmektedir.
Sol çevrelerce, CIA ajanı olarak Türkiye'deki aşırı sağ kanat unsurlara yardım etmekle suçlanan Nazar, yaptığı çalışmalarla, ordu içindeki sol grupların, 1971'de askerî darbeyle yönetimi ele geçirmesini önlemeyi amaçladığını, MİT (Millî İstihbarat Teşkilâtı)'nın modernizasyonuna yardım ettiğini, böylelikle MİT'in operasyonel olarak ABD'nin güdümünden kurtulduğunu iddia etmiştir.
Nazar'ın annesi ve kız kardeşinin Taşkent Radyosu aracılığıyla, 1965 yılında Türkiye'de iken, ona seslenmeleri, Ruzi Nazar'ın hayatındaki dramatik anlardan birisiydi. Bu anons, ailesiyle çeyrek asırdır irtibatı olmamasına rağmen, ailesinin onun yaşadığından haberdar oldukları anlamına geliyordu. Kız kardeşi, eline verilen yazılı metine sadık kalarak onun ülkesine dönmesini istediyse de, annesi metin dışına çıkarak, nerede mutlu olacağına inanıyorsa orada yaşamasını söyledi.
Nazar, Türkiye'de çalıştığı 11 yıl boyunca çok önemli ilişkiler kurdu. 1962 ve 1963'teki Talat Aydemir ayaklanmalarına yakından tanıklık etti. Yeni MİT Yasası’ndan, Komünizmle Mücadele Derneği'nin kurulmasına kadar çok alanda faaliyet gösterdi. Mehmet Fuat Doğu ile yakın dostluk kurdu.
1971 yılına kadar Ankara'da çalıştıktan sonra, kariyerinin kalanında Washington ve Bonn şehirlerinde çalıştı. Zbigniew Brzezinski'nin kapitalist sistem ile Sovyet komünist sisteminin farklılıklarını ortaya koyan yayınlarının çıkartılmasında ona yakından yardım etti. CIA içinde ve ABD yönetim kadroları arasında, SSCB'nin içindeki milliyetçi akımların güçlü olduğuna inanan ve SSCB'nin ekonomik zayıflığı yüzünden kısa sürede çökeceğine inanan azınlık grubuna dâhil kişilerden biriydi.
CIA ajanı olarak Almanya'da görev yaptığı yıllarda Türk sağcı örgütler içinde yakın ilişkilerde olmuş, Avrupa'da faaliyet gösteren Türk sağcı grup üyelerine ve Türk devletinin birtakım derin devlet mensuplarına maddi ve fikri destek sağlamıştır.
1979-İran gizli operasyonları
1979 yılında, Afgan kökenli Alman bir halı satıcısı kılığında, ABD Tahran Büyükelçiliği'ndeki rehinelerin kurtarılması için yapılacak bir operasyonun değerlendirmesini yapmak üzere, gizlice İran'a girdi. İran Devrimi gerçekleştiğinden bu yana, İran'a giren ilk ABD görevlisiydi. CIA'nın isimli (bu operasyon Argo isimli 2012 yapımı filme konu olmuş, ancak senaryoda Nazar'dan hiç bahsedilmemiştir.), ABD Elçiliği işgali sırasında, elçilik dışında mahsur kalan altı elçilik personelini kurtarmak için yürütülen gizli operasyonunda yer aldı.
Afganistan
Nazar daha sonra, Kızıl Ordu'dan kaçan Özbek asıllı askerleri ABD saflarına katmak amacıyla birkaç kez Sovyet işgali altındaki Afganistan'a gitti. Burada, ABD tarafından SSCB işgaline karşı desteklenen, Batı karşıtı İslamcı mücahit liderlerden Gulbeddin Hikmetyar ile görüşmelerde bulundu, ABD'ye döndükten sonra, yönetimdekilere, radikal İslamcı grupların desteklenmemesi gerektiği yönündeki tavsiyelerinin, dönemin yöneticileri tarafından göz ardı edildiğini söylemektedir.
SSCB dağıldıktan sonra
Ekim 1991'de SSCB dağılıp, Özbekistan bağımsızlığını kazandıktan sonra, yani elli yıllık bir aradan sonra Nazar anavatanına döndü. Mayıs 1992'de Taşkent ve Margilan'ı ziyaret etti ve ailesinden hayatta kalanlarla buluştu. Başkan İslam Kerimov onu, eve dönen kahramanlar gibi ağırladı.
Ailesi
Nazar'ın Sylvia ve Erkin adında iki çocuğu bulunmaktadır. Kızı Sylvia, Columbia Üniversitesi'nde ekonomi gazeteciliği konusunda profesör olarak eğitim vermektedir. Sylvia Nasar aynı zamanda daha sonra ‘A Beautiful Mind’ adıyla filme uyarlanan adlı, John Forbes Nash'in hayatının anlatıldığı 1998 tarihli biyografik romanın yazarıdır.
Ölümü
Gazeteci Soner Yalçın, Sözcü Gazetesi'ndeki bir makalesinde, Ruzi Nazar'ın 19 Nisan 2015 tarihinde, oğlu Erkin Nazar tarafından Fethiye Belediyesi'ne ait bir huzurevine getirildiğini ve Nazar'ın bu huzurevinde hayatını kaybettiğini belirtmektedir. Yazar, ölüm belgesine de ulaştığını söyleyerek, Ruzi Nazar'ın gizlice Foça Mahallesi'nde "Alevi Mezarlığı" olarak bilinen mezarlığa, gömüldüğüne dair hiçbir resmi kayıt ya da tutanak olmaksızın gizlice defnedildiğini iddia ederek, bu gizliliğe kendisinin de anlam veremediğini yazmıştır.
Kaynakça
- ^ a b Soner Yalçın (7 Mayıs 2015). "Alevi Mezarlığı'ndaki CIA Mezarı". Sözcü Gazetesi. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mayıs 2015.
- ^ "Ruzi Nazar vefat etti". Yeniçağ Gazetesi. 2 Mayıs 2015. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mayıs 2015.
- ^ Altaylı, E., Ruzi Nazar: CIA’nın Türk Casusu, İstanbul 2013, ISBN No: 9786050911183
- ^ a b c d Soner Yalçın (13 Şubat 2015). "Oyun Masası". 29 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Şubat 2015.
- ^ Uğur Mumcu (Kasım 2019). Devrimci ve Demokrat. Henze ve Andronov (20 Ekim 1983). um:ag. ss. 51-53.
Konuyla ilgili yayınlar
- Altaylı, Enver (2013). Ruzi Nazar: CIA’nın Türk Casusu. Doğan Kitap. ISBN .
- Mumcu, Uğur (2000). Tarikat, Siyaset, Ticaret. Ugur Mumcu Arastirmaci Gazetecilik Vakfi UMAG. ISBN
|isbn=değerini kontrol edin: checksum (). - Soner Yalçın, Doğan Yurdakul (2014). Reis, Gladio'nun Türk Tetikçisi. Doğan Kitap. ISBN
|isbn=değerini kontrol edin: checksum (). - Soner Yalçın, Doğan Yurdakul (2015). Bay Pipo. Doğan Kitap. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ruzi Nazar 1917 2015 Ozbek asilli ABD vatandasi CIA ajani Hayatinin buyuk kismini CIA ajani olarak SSCB ye karsi mucadeleye adadi Rus Devrimi sirasinda Sovyet Orta Asya sinda dunyaya geldi Hayatinin cogu dogdugu yerlerden uzakta gecirdi II Dunya Savasi sirasinda Nazi Almanyasi nda sonrasinda da ABD ve Turkiye de yasadi 1950 li yillarin basindan itibaren CIA gorevlisi olarak calisti Gorev suresinin 11 yili ABD nin Ankara daki Buyukelciligi nde sonraki 10 yili da Bonn da gecti 1979 da Tahran da 1980 li yillarin basinda da Afganistan da ABD adina gizli gorevlerde bulundu Ruzi NazarCasusluk faaliyetiBaglilik Sovyetler Birligi 1941 e kadar Almanya 1941 1945 ABD 1951 den sonraKisisel bilgilerDogum1 Ocak 1917 1917 01 01 Margilan OzbekistanOlum30 Nisan 2015 98 yasinda CocuklariSylvia Nasar Erkin NazarCocukluk ve gencligi1917 yilinda sonralari Ozbekistan sinirlari icinde kalacak olan Fergana Vadisi de yer alan Margilan sehrinde dunyaya geldi Nazar in babasi Cemsid Umirzakoglu yuz yillardir Margilan da ipek ticareti ile ugrasan bir aileden geliyordu ve o da ayni meslegi surduruyordu Annesi Tacunnisa Hokand Hanligi nin ileri gelen ailelerinden birinin kiziydi ve Rus isgalinden once milliyetci fikirlere sempatisi vardi Tacunnisa 19 yuzyilin sonlarinda ve 20 yuzyilin baslarinda Turk topraklarinda ortaya cikan cedidizm akimindan etkilenmis Rus istilasina karsi direnebilmek icin modernlesmenin geregine inanan bir kadindi Ogluna Arapca Farsca Rusca dillerinin yani sira bu dillerdeki edebi eserleri de ogretti Nazar 10 yasinda iken agabeyi Yoldas Kari milliyetci direnis hareketine karistigi gerekce gosterilerek Sovyet yonetim tarafindan idam edildi Bu olaydan sonra babasi Nazar in modern egitim almasi gerektigine karar verdi Ilk olarak Margilan da lise egitimi tamamladi ve akabinde Taskent te Ekonomi Enstitusu nu bitirdi Bir yandan da gece okuluna gidip kimya dersleri aldi Ozbekistan Komunist Partisi nin genclik kollarina katilan Nazar milliyetci gruplarla iliskide oldugu iddia edilerek gecici olarak partiden uzaklastirildi Moskova ya yaptigi seyahat esnasinda cezasinin kaldirilmasi icin basvuruda bulundu ve uzaklastirma cezasi alan diger arkadaslariyla birlikte tekrar parti uyeligine alindi 1930 lu yillar boyunca tum one cikan Turkistanli yazar ve sairler hatta daha sonrasinda yerel Komunist Parti liderleri Sovyet yetkililerce dislandilar Gorevlerinden azledilip surgun ve hapis cezalarina carptirildilar Nazar tum bu olup bitenleri dikkatle takip ediyordu II Dunya SavasiOcak 1941 de askere alindi ve Nazi Almanyasi ile SSCB arasinda ayni yilin baharinda savas patlak verince Ukrayna cephesine gonderildi Birkac hafta sonra Kizil Ordu Nazi Almanyasi na dogru yururken agir sekilde yaralandi ve birliginden ayri dustu Ukraynali bir aile tarafindan kimligi gizlenerek tedavi edildi Ayni yilin Ekim ayinda bir Nazi cavusu tarafindan o sirada yeni kurulmus olan Turkistan Lejyonu na davet edildi Bu birlik Kizil Ordu da savasmis Turkistanli askerlerden murekkepti Bu askerlere gore bu lejyonlarda yer almak Nazi Almanyasi na hizmet etmekten ziyade kendi vatan topraklarinin ozgurlugu icin mucadele anlamina geliyordu Ruzi Dogu Cephesi nde savasirken ikinci kez yaralandi Bunun uzerine Naziler tarafindan Berlin de orgutlenen milliyetci Turkistan liderligine bagli Turkistan Milli Birlik Komitesi nde irtibat gorevlisi yapildi Sonrasinda Turkistan gocmen politikalariyla cok yakindan alakadar oldu II Dunya Savasi boyunca lejyonerlerin ihtiyaclariyla ilgilenmenin yaninda Nazi taraftari General Andrey Vlasov un Rus olmayan diger lejyonlarin yani sira Turkistan Lejyonu nu kendi Rus Kurtulus Ordusu na dahil etme cabalarini da savusturmak vazifeleri arasindaydi Bu arada Berlin de Turkistanli milliyetcilerle Vlasov un Rus birliklerini destekleyen Himmler ve SS arasinda siddetli catismalar yasanmaktaydi Nazar sonraki yillarda Ruslar ve sol kanat karsitlari tarafindan siklikla SS ile isbirligi yapmakla suclanacakti Bu tamamen yanlis bir iddia olmamakla birlikte o ve Turkistan Milli Birlik Komitesi ndeki diger arkadaslari SS in Rus gocmen ve siginmaci gruplari destekleme yonundeki tutumlarina siddetle muhalefet ediyorlardi 1945 baharinda Turkistan Lejyonu Dogu Cephesi nden cekildi ve kalan birlikler Italya da Bolzano yakinlarina yerlestirildi Nazar bizzat Alman Silahli Kuvvetleri Yuksek Komutanligi Baskani Wilhelm Keitel tarafindan bu birliklerin yeniden yapilandirilmasi icin gorevlendirildi Nazar Muttefiklerin Yalta da tum Nazi Almanyasi nda kalmis olan tum Kizil Ordu mensuplarinin ve Rus vatandaslarinin vatanlarina iade edilmesi yonunde bir karar aldiklarindan haberdar oldu Bunu arkadaslarinin ve hemserilerinin mutlak bir infazdan kurtulmalari icin bir firsat olarak degerlendirdi fakat Nisan 1945 te Amerikan Ordusu Italya iclerine kadar ilerlemisti ve Alman isgal yonetimi neredeyse tamamen dagilmisti Boyle olunca beraberindekileri SSCB ye geri gonderme planlari suya dustu ve Nazi Almanyasi na donmek zorunda kaldi Savas sonrasi Almanya yasantisiSavasin son gunlerinde Muttefikler dort bir koldan yaklasmakta iken Nazar Almanya ya dondu Kendisi ve arkadaslari icin terhis evraklarini almayi basardi Boylelikle yasal statulerini de degistirmis oluyorlardi 1945 yilinda Nazi Almanyasi yenilgiyi kabul edip teslim oldugu sirada Bavyera da Rosenheim kasabasindaydi Iki Alman ailesinin yardim ve yatakligiyla Muttefik askerlerinden saklandi Sayet yakalansaydi Sovyet Ordusu tarafindan infaz edilmesi kacinilmazdi Baris tesis edilip Rosenheim Amerikan isgali altina girince saklanmaktan vazgecti Bavyera nin onde gelenlerinden bir anti Nazi Katolik yargicin kizi olan Emelinde Roth ile tanisti 1946 yilinin sonunda dunyaevine girdiler Ertesi yil agustos ayinda ilk cocuklari Sylvia dunyaya geldi 1951 yilina kadar oldukca zorlu bir yasam surdurdu Bir yandan gecimini temin etmeye calisirken diger taraftan Ukraynali ve Orta Asyali bir grup milliyetci ile birlikte Munih te kurulmus Bolsevik Karsiti Milliyetciler Orgutu nde SSCB ye karsi mucadele ediyordu Bu orgut Nazar in arkadaslari olan Stepan Bandera ve tarafindan kurulmus Rus olmayan milletlerin ozgurlugu icin mucadele eden bir orguttu CIA kariyeriYeteneklerinin Amerikalilar tarafindan kesfedilmesi uzun surmedi Tabi bunda Turkistanli gocmenlerin arasina sizmis bir Sovyet casusunu ortaya cikarmasinin da etkisi vardi Nazar 1951 yilinda ABD eski baskanlarindan Theodore Roosevelt in oglu Archibald Roosevelt tarafindan Columbia Universitesi Orta Asya Enstitusu nde calismak uzere ABD ye davet edildi Ilk olarak Voice of America nin Ozbekce departmaninin yayinlarinda calisti Archibald in ablasi araciligiyla 1954 yilinda resmen CIA gorevlisi oldu Bu aileden CIA nin Ortadogu ve Guney Asya subelerinin basinda yer almisti ve Washington a tasindi Nisan 1955 te Baglantisiz ulkelerin Endonezya da toplanan Bandung Konferansi na yeni isvereni adina katildi Konferans sirasinda Cin ve Rusya da diger etnik kokenli halklarin somurge durumuna dikkat cekti 1955 yilinin Eylul ayinda da na katildi 1959 yilinin Temmuz ve Agustos aylarinda ise Viyana da duzenlenen Yedinci ne katildi Burada ulkesinden surulen komunist sair Nazim Hikmet ile tanisti Nazar anilarinda Nazim Hikmet in kendisine politikadan ve politikacilardan uzak durmasini tavsiye ettigini hatirladigini ifade ediyordu Bu tip toplantilardaki gorevinin Rusya da diger etnik kokenli halklarin somurge durumuna dikkat cekmenin yani sira Sovyet ajanlarini ve kostebeklerini tespit edilmesi oldugu anlasilmaktadir Turkiye yillariRuzi Nazar 1959 un sonundan 1971 yilina kadar ABD nin Ankara Buyukelciligi nde calisti 1955 yilinda Amerikan Harp Akademisi ni bitiren ve Washington da NATO Daimi Komitesi nde gorev yapan Binbasi Alparslan Turkes ile tanisti Bu gorusmede ileride 27 Mayis harekatina katilacak Askeri Atase Agasi Sen de vardi Turkes yurda donunce Cankiri ya Kontrgerilla Ogretmeni olarak atanacakti Turkiye ye geldikten kisa bir sure sonra askeri darbe gerceklesti Darbecilerin en onemli figurlerinden biri ABD de yakin dostluk kurmus oldugu Albay Alparslan Turkes ti Nazar in Turkes ile yakin dostlugu Turkes in 13 Kasim 1960 ta Turkistan Milli Birlik Komitesi nden ihrac edilmesinden sonra da devam etti Nazar in biyografisini yazan Enver Altayli Ruzi nin ABD Buyekelcisi araciligiyla mudahale ederek Turkes ve arkadaslarinin Cunta tarafindan idam edilmesinin onune gectigini soylemistir Soner Yalcin ise Ruzi Nazar in ABD elcisi vasitasiyla degil de Cemal Gursel in Basyaveri Agasi Sen araciligiyla Ihtilalin Kudretli Albayi Turkes in sol cunta Cemal Madanoglu ekibi tarafindan oldurulmesinin onlendigini belirtmektedir Sol cevrelerce CIA ajani olarak Turkiye deki asiri sag kanat unsurlara yardim etmekle suclanan Nazar yaptigi calismalarla ordu icindeki sol gruplarin 1971 de askeri darbeyle yonetimi ele gecirmesini onlemeyi amacladigini MIT Milli Istihbarat Teskilati nin modernizasyonuna yardim ettigini boylelikle MIT in operasyonel olarak ABD nin gudumunden kurtuldugunu iddia etmistir Nazar in annesi ve kiz kardesinin Taskent Radyosu araciligiyla 1965 yilinda Turkiye de iken ona seslenmeleri Ruzi Nazar in hayatindaki dramatik anlardan birisiydi Bu anons ailesiyle ceyrek asirdir irtibati olmamasina ragmen ailesinin onun yasadigindan haberdar olduklari anlamina geliyordu Kiz kardesi eline verilen yazili metine sadik kalarak onun ulkesine donmesini istediyse de annesi metin disina cikarak nerede mutlu olacagina inaniyorsa orada yasamasini soyledi Nazar Turkiye de calistigi 11 yil boyunca cok onemli iliskiler kurdu 1962 ve 1963 teki Talat Aydemir ayaklanmalarina yakindan taniklik etti Yeni MIT Yasasi ndan Komunizmle Mucadele Dernegi nin kurulmasina kadar cok alanda faaliyet gosterdi Mehmet Fuat Dogu ile yakin dostluk kurdu 1971 yilina kadar Ankara da calistiktan sonra kariyerinin kalaninda Washington ve Bonn sehirlerinde calisti Zbigniew Brzezinski nin kapitalist sistem ile Sovyet komunist sisteminin farkliliklarini ortaya koyan yayinlarinin cikartilmasinda ona yakindan yardim etti CIA icinde ve ABD yonetim kadrolari arasinda SSCB nin icindeki milliyetci akimlarin guclu olduguna inanan ve SSCB nin ekonomik zayifligi yuzunden kisa surede cokecegine inanan azinlik grubuna dahil kisilerden biriydi CIA ajani olarak Almanya da gorev yaptigi yillarda Turk sagci orgutler icinde yakin iliskilerde olmus Avrupa da faaliyet gosteren Turk sagci grup uyelerine ve Turk devletinin birtakim derin devlet mensuplarina maddi ve fikri destek saglamistir 1979 Iran gizli operasyonlari1979 yilinda Afgan kokenli Alman bir hali saticisi kiliginda ABD Tahran Buyukelciligi ndeki rehinelerin kurtarilmasi icin yapilacak bir operasyonun degerlendirmesini yapmak uzere gizlice Iran a girdi Iran Devrimi gerceklestiginden bu yana Iran a giren ilk ABD gorevlisiydi CIA nin isimli bu operasyon Argo isimli 2012 yapimi filme konu olmus ancak senaryoda Nazar dan hic bahsedilmemistir ABD Elciligi isgali sirasinda elcilik disinda mahsur kalan alti elcilik personelini kurtarmak icin yurutulen gizli operasyonunda yer aldi AfganistanNazar daha sonra Kizil Ordu dan kacan Ozbek asilli askerleri ABD saflarina katmak amaciyla birkac kez Sovyet isgali altindaki Afganistan a gitti Burada ABD tarafindan SSCB isgaline karsi desteklenen Bati karsiti Islamci mucahit liderlerden Gulbeddin Hikmetyar ile gorusmelerde bulundu ABD ye dondukten sonra yonetimdekilere radikal Islamci gruplarin desteklenmemesi gerektigi yonundeki tavsiyelerinin donemin yoneticileri tarafindan goz ardi edildigini soylemektedir SSCB dagildiktan sonraEkim 1991 de SSCB dagilip Ozbekistan bagimsizligini kazandiktan sonra yani elli yillik bir aradan sonra Nazar anavatanina dondu Mayis 1992 de Taskent ve Margilan i ziyaret etti ve ailesinden hayatta kalanlarla bulustu Baskan Islam Kerimov onu eve donen kahramanlar gibi agirladi AilesiNazar in Sylvia ve Erkin adinda iki cocugu bulunmaktadir Kizi Sylvia Columbia Universitesi nde ekonomi gazeteciligi konusunda profesor olarak egitim vermektedir Sylvia Nasar ayni zamanda daha sonra A Beautiful Mind adiyla filme uyarlanan adli John Forbes Nash in hayatinin anlatildigi 1998 tarihli biyografik romanin yazaridir OlumuGazeteci Soner Yalcin Sozcu Gazetesi ndeki bir makalesinde Ruzi Nazar in 19 Nisan 2015 tarihinde oglu Erkin Nazar tarafindan Fethiye Belediyesi ne ait bir huzurevine getirildigini ve Nazar in bu huzurevinde hayatini kaybettigini belirtmektedir Yazar olum belgesine de ulastigini soyleyerek Ruzi Nazar in gizlice Foca Mahallesi nde Alevi Mezarligi olarak bilinen mezarliga gomuldugune dair hicbir resmi kayit ya da tutanak olmaksizin gizlice defnedildigini iddia ederek bu gizlilige kendisinin de anlam veremedigini yazmistir Kaynakca a b Soner Yalcin 7 Mayis 2015 Alevi Mezarligi ndaki CIA Mezari Sozcu Gazetesi 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mayis 2015 Ruzi Nazar vefat etti Yenicag Gazetesi 2 Mayis 2015 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mayis 2015 Altayli E Ruzi Nazar CIA nin Turk Casusu Istanbul 2013 ISBN No 9786050911183 a b c d Soner Yalcin 13 Subat 2015 Oyun Masasi 29 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Subat 2015 Ugur Mumcu Kasim 2019 Devrimci ve Demokrat Henze ve Andronov 20 Ekim 1983 um ag ss 51 53 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Konuyla ilgili yayinlarAltayli Enver 2013 Ruzi Nazar CIA nin Turk Casusu Dogan Kitap ISBN 978 605 091 118 3 Mumcu Ugur 2000 Tarikat Siyaset Ticaret Ugur Mumcu Arastirmaci Gazetecilik Vakfi UMAG ISBN 9758084128 isbn degerini kontrol edin checksum yardim Soner Yalcin Dogan Yurdakul 2014 Reis Gladio nun Turk Tetikcisi Dogan Kitap ISBN 9759914929 isbn degerini kontrol edin checksum yardim Soner Yalcin Dogan Yurdakul 2015 Bay Pipo Dogan Kitap ISBN 978 975 991 430 1