Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Su kaynakları hukuku (bazı yargı bölgelerinde, "su kanunu" olarak kısaltılmıştır), suyun bir kaynak olarak mülkiyeti, kontrolü ve kullanımı ile ilgilenen hukuk dalıdır. Eşya hukuku ile en yakından ilgilidir ve su kalitesini yöneten kanunlardan farklıdır.
Düzenlemeye tabi sular
Su her yerde bulunur ve siyasi sınırlara tabi değildir. Su kaynakları yasaları, hidrosferin herhangi bir amaca hizmet etmesi için suyun uygun hale getirilmesi veya muhafaza edilmesi iddiasında bulunulabilecek herhangi bir bölümü için geçerli olabilir. Bu tür sular şunları içerir, ancak bunlarla sınırlı değildir:
- Yüzey suları—göller, nehirler, akarsular, okyanuslar ve sulak alanlar;
- Yüzey akışı—genel olarak yağmur, sel ve kar erimesinden bu sular akarsulara, göllere, sulak alanlara veya okyanuslara ulaşmadan kara boyunca akan su;
- Yer altı suyu—özellikle akiferlerde bulunan su.
Tarihi
İnsanların suyla ilişkisinin tarihi, su kaynaklarının yönetimine yönelik çeşitli yaklaşımları göstermektedir. Hammurabi Kanunları su meseleleriyle ilgilenen en eski yazılı kanunlardan biridir ve bu kanun su kullanımının idaresini içeriyordu. Kanunun eski Mezopotamya'da yazıldığı dönemde, çevre ülkelerdeki uygarlıklar hayatta kalabilmek için Dicle ve Fırat nehirlerine bağımlıydı. Sonuç olarak, liderlerin su ihtiyaçlarını karşılamak için karmaşık kanal ve sulama sistemleri geliştirmeleri gerekiyordu. Kanun yaklaşık 3800 yıl önce Babil kralı Hammurabi (h. 1728-1686 BCE) tarafından geliştirildi.
Su haklarının zorlukları
Suyun düzenlenmesi benzersiz bir şekilde zordur, çünkü yasalar esas olarak toprak için tasarlanmıştır. Su hareketlidir, arzı yıla, mevsime ve yere göre değişir ve aynı anda birçok işletme tarafından kullanılabilir. Eşya hukukunda olduğu gibi, su hakları, değişen düzeylerde düzenlemeye sahip olabilen birden fazla, ayrılabilir faaliyetler olarak tanımlanabilir. Örneğin, suyun bazı kullanımları onu doğal akışının yönünü değiştirdikten sonra çoğunu veya tamamını geri getirir (örneğin hidroelektrik santral), diğerleri aldıklarının çoğunu tüketir (örneğin buz, tarım), bazıları ise suyu hiç değiştirmeden kullanır (örneğin tekne ile gezinmek). Her faaliyet türünün kendi ihtiyaçları vardır ve teoride ayrı ayrı düzenlenebilir. Ortaya çıkması muhtemel birkaç tür çatışma vardır: mutlak kıtlıklar; belirli bir zaman veya yerdeki kıtlıklar, başkalarının kullanabileceği akışı azaltan su sapmaları, kirleticiler veya suyu başkalarının kullanımına uygun olmayan diğer değişiklikler (sıcaklık veya bulanıklık gibi) ve doğal ekosistemi korumak için suyun akarsu akışı'nı sürdürme ihtiyacı
Karl Wittfogel'in Oriental Despotism: A Comparative Study of Total Power adlı kitabında öne sürülen bir tarih teorisi, birçok imparatorluğun su kaynaklarını tekelleştirerek nüfusu kontrol eden merkezi bir otorite etrafında örgütlendiğini iddia eder. Böyle bir su imparatorluğu, despotizm potansiyeli yaratır ve su düzenlemelerini tasarlamak için eğitici öykü olarak hizmet eder.
Su kanunu, büyüyen bir nüfusun sınırlı bir doğal kaynak üzerinde artan rekabetle karşı karşıya kaldığı dünyanın bazı bölgelerindeki ihtilafları da içerir. Nehirler, göller ve yeraltı akiferleri üzerindeki anlaşmazlıklar ulusal sınırları aşmaktadır. Su hukuku hala esas olarak tek tek ülkeler tarafından düzenleniyor olsa da, Nehirlerin Sularının Kullanımına İlişkin Helsinki Kuralları[] ve 21. Yüzyılda Su Güvenliğine İlişkin Lahey Deklarasyonu 14 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . gibi önerilen uluslararası kurallar dizisi vardır.
Su hukukundaki uzun vadeli konular arasında küresel ısınmanın yağış düzenleri ve buharlaşma üzerindeki olası etkileri; desalinasyon teknolojisinin mevcudiyeti ve maliyeti; çevre kirliliği kontrolü ve kültür balıkçılığının büyümesi vardır.
Yasal modeller
| “ | Madde 168.- Tabiî servetler ve kaynaklar Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Bunların aranması ve işletilmesi hakkı Devlete aittir. Devlet bu hakkını belli bir süre için, gerçek ve tüzelkişilere devredebilir. Hangi tabiî servet ve kaynağın arama ve işletmesinin, Devletin gerçek ve tüzelkişilerle ortak olarak veya doğrudan gerçek ve tüzelkişiler eliyle yapılması, kanunun açık iznine bağlıdır. Bu durumda gerçek ve tüzelkişilerin uyması gereken şartlar ve Devletçe yapılacak gözetim, denetim usul ve esasları ve müeyyideler kanunda gösterilir. | ” |
— | ||
Belirlenmiş bir su kaynağını kullanma yasal hakkı, su hakkı olarak bilinir. Su hakları için kullanılan iki ana model vardır. Birincisi, bitişik arazinin sahibinin yanındaki topraktaki su hakkına sahip olduğu kıyıdaşlık hakları ilkesidir. Diğer büyük model ise kadim hak ilkesidir, bir su kaynağından ilk yararlanan taraf, mülkün su kaynağına yakın olup olmadığına bakılmaksızın ilk haklara sahiptir. Kıyıdaşlık hakları sistemleri genellikle suyun bol olduğu bölgelerde daha yaygındır, kadim hak sistemleri ise kuru iklimlerde daha yaygındır. Su kaynakları yasası karmaşık olduğundan, birçok alanda iki modelin bir kombinasyonu vardır.
Uluslararası hukuk
Suyu kişisel ve evsel kullanımlar için temel insan ihtiyaçlarını karşılamak için kullanma hakkı, uluslararası insan hakları hukuku tarafından korunmaktadır. Ulusal yasal çerçevelere dahil edildiğinde, bu hak daha geniş su hukuku gövdesi içindeki diğer su haklarına eklemlenir. Suya erişim hakkı, uluslararası insan hakları anlaşmaları, beyannameler ve diğer standartlar dahil olmak üzere çok çeşitli uluslararası belgeler aracılığıyla uluslararası hukukta tanınmıştır. Buna ek olarak, Birleşmiş Milletler üye devletlerin "güvenli ve temiz içme suyu ve sanitasyon hakkını hayattan tam olarak yararlanma ve tüm insan hakları için gerekli bir insan hakkı olarak tanıdığını" belirten bir karar aldı.
Su insan hakkı, insanların "yeterli, güvenli, erişilebilir ve uygun fiyatlı sudan ayrım gözetmeksizin" yararlanabilmelerini sağlamak için hükûmetlere temel sorumluluklar yüklemektedir. En önemlisi, hükûmetlerin kirli su kaynağından kaçınmak ve vatandaşlar arasında su erişimi ayrımı olmamasını sağlamak için makul adımlar atması bekleniyor. Bugün tüm devletler, hakkı açıkça veya zımnen tanıyan en az bir insan hakları sözleşmesini onaylamış ve bu hakkı tanıyan en az bir siyasi deklarasyona imza atmışlardır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Özel
- ^ "WATER GOVERNANCE". ArcGIS StoryMaps (İngilizce). 24 Temmuz 2020. 22 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Eylül 2021.
- ^ Kornfeld, Itzchak E. (2009), Dellapenna, Joseph W.; Gupta, Joyeeta (Ed.), "Mesopotamia: A History of Water and Law", The Evolution of the Law and Politics of Water (İngilizce), Dordrecht: Springer Netherlands, ss. 21-36, doi:10.1007/978-1-4020-9867-3_2, ISBN , erişim tarihi: 26 Eylül 2021
- ^ Jones, P. Andrew, and Cech, Tom. Colorado Water Law for Non-Lawyers. Boulder, CO, USA: University Press of Colorado, 2009.
- ^ "Water Law Overview - National Agricultural Law Center". nationalaglawcenter.org (İngilizce). 26 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Eylül 2021.
- ^ Thompson, Olivia N. (1 Ekim 2009). "Binational Water Management: Perspectives of Local Texas Officials in the U.S.-Mexico Border Region" (İngilizce). 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ocak 2022.
- ^ "Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982)/IV. Kısım/II. Bölüm". 10 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2022.
- ^ Gopalakrishnan, Chennat (1973). "The Doctrine of Prior Appropriation and Its Impact on Water Development: A Critical Survey". The American Journal of Economics and Sociology (İngilizce). 32 (1): 61-72. ISSN 0002-9246. 7 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ocak 2022.
- ^ "A/RES/64/292 - E - A/RES/64/292 -Desktop". undocs.org. 14 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Eylül 2021.
- Genel
- Hildering, A. (2004), International Law, Sustainable Development and Water Management 10 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Eburon Academic Publishers, Delft, The Netherlands, 2004
- International Law Association Water Resources Committee (2004), Final Report presented at the Association's 2004 Conference in Berlin 20 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- UNEP (2002), Vital Water Graphics — An Overview of the State of the World's Fresh and Marine Waters 10 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. UNEP, Nairobi, Kenya.
- Sax, J. L., et al.. Legal Control of Water Resources: Cases and Materials (4th edition). Thomson/West (2006), .
Konuyla ilgili yayınlar
- Ute Mager, International Water Law. Global Developments and Regional Examples 10 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Jedermann-Verlag, Heidelberg 2015, .
- George Vranesh, Colorado Water Law. Revised Edition, University Press of Colorado (2000), , 2003 supplement (March, 2004),
- Washington Office of Attorney General. "An Introduction to Washington Water Law." 2 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Paul Stanton Kibel 24 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Grasp on Water: a Natural Resource that Eludes NAFTA's Notion of Investment 10 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Ecology Law Quarterly (2007) 3 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Su kaynaklari hukuku bazi yargi bolgelerinde su kanunu olarak kisaltilmistir suyun bir kaynak olarak mulkiyeti kontrolu ve kullanimi ile ilgilenen hukuk dalidir Esya hukuku ile en yakindan ilgilidir ve su kalitesini yoneten kanunlardan farklidir Duzenlemeye tabi sularSu her yerde bulunur ve siyasi sinirlara tabi degildir Su kaynaklari yasalari hidrosferin herhangi bir amaca hizmet etmesi icin suyun uygun hale getirilmesi veya muhafaza edilmesi iddiasinda bulunulabilecek herhangi bir bolumu icin gecerli olabilir Bu tur sular sunlari icerir ancak bunlarla sinirli degildir Yuzey sulari goller nehirler akarsular okyanuslar ve sulak alanlar Yuzey akisi genel olarak yagmur sel ve kar erimesinden bu sular akarsulara gollere sulak alanlara veya okyanuslara ulasmadan kara boyunca akan su Yer alti suyu ozellikle akiferlerde bulunan su TarihiSu kaynaklariyla ilgili en eski yasal tuzuklerden birini iceren Hammurabi Kanunlari Insanlarin suyla iliskisinin tarihi su kaynaklarinin yonetimine yonelik cesitli yaklasimlari gostermektedir Hammurabi Kanunlari su meseleleriyle ilgilenen en eski yazili kanunlardan biridir ve bu kanun su kullaniminin idaresini iceriyordu Kanunun eski Mezopotamya da yazildigi donemde cevre ulkelerdeki uygarliklar hayatta kalabilmek icin Dicle ve Firat nehirlerine bagimliydi Sonuc olarak liderlerin su ihtiyaclarini karsilamak icin karmasik kanal ve sulama sistemleri gelistirmeleri gerekiyordu Kanun yaklasik 3800 yil once Babil krali Hammurabi h 1728 1686 BCE tarafindan gelistirildi Su haklarinin zorluklariSuyun duzenlenmesi benzersiz bir sekilde zordur cunku yasalar esas olarak toprak icin tasarlanmistir Su hareketlidir arzi yila mevsime ve yere gore degisir ve ayni anda bircok isletme tarafindan kullanilabilir Esya hukukunda oldugu gibi su haklari degisen duzeylerde duzenlemeye sahip olabilen birden fazla ayrilabilir faaliyetler olarak tanimlanabilir Ornegin suyun bazi kullanimlari onu dogal akisinin yonunu degistirdikten sonra cogunu veya tamamini geri getirir ornegin hidroelektrik santral digerleri aldiklarinin cogunu tuketir ornegin buz tarim bazilari ise suyu hic degistirmeden kullanir ornegin tekne ile gezinmek Her faaliyet turunun kendi ihtiyaclari vardir ve teoride ayri ayri duzenlenebilir Ortaya cikmasi muhtemel birkac tur catisma vardir mutlak kitliklar belirli bir zaman veya yerdeki kitliklar baskalarinin kullanabilecegi akisi azaltan su sapmalari kirleticiler veya suyu baskalarinin kullanimina uygun olmayan diger degisiklikler sicaklik veya bulaniklik gibi ve dogal ekosistemi korumak icin suyun akarsu akisi ni surdurme ihtiyaci Karl Wittfogel in Oriental Despotism A Comparative Study of Total Power adli kitabinda one surulen bir tarih teorisi bircok imparatorlugun su kaynaklarini tekellestirerek nufusu kontrol eden merkezi bir otorite etrafinda orgutlendigini iddia eder Boyle bir su imparatorlugu despotizm potansiyeli yaratir ve su duzenlemelerini tasarlamak icin egitici oyku olarak hizmet eder Su kanunu buyuyen bir nufusun sinirli bir dogal kaynak uzerinde artan rekabetle karsi karsiya kaldigi dunyanin bazi bolgelerindeki ihtilaflari da icerir Nehirler goller ve yeralti akiferleri uzerindeki anlasmazliklar ulusal sinirlari asmaktadir Su hukuku hala esas olarak tek tek ulkeler tarafindan duzenleniyor olsa da Nehirlerin Sularinin Kullanimina Iliskin Helsinki Kurallari olu kirik baglanti ve 21 Yuzyilda Su Guvenligine Iliskin Lahey Deklarasyonu 14 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde gibi onerilen uluslararasi kurallar dizisi vardir Su hukukundaki uzun vadeli konular arasinda kuresel isinmanin yagis duzenleri ve buharlasma uzerindeki olasi etkileri desalinasyon teknolojisinin mevcudiyeti ve maliyeti cevre kirliligi kontrolu ve kultur balikciliginin buyumesi vardir Yasal modeller Madde 168 Tabii servetler ve kaynaklar Devletin hukum ve tasarrufu altindadir Bunlarin aranmasi ve isletilmesi hakki Devlete aittir Devlet bu hakkini belli bir sure icin gercek ve tuzelkisilere devredebilir Hangi tabii servet ve kaynagin arama ve isletmesinin Devletin gercek ve tuzelkisilerle ortak olarak veya dogrudan gercek ve tuzelkisiler eliyle yapilmasi kanunun acik iznine baglidir Bu durumda gercek ve tuzelkisilerin uymasi gereken sartlar ve Devletce yapilacak gozetim denetim usul ve esaslari ve mueyyideler kanunda gosterilir Belirlenmis bir su kaynagini kullanma yasal hakki su hakki olarak bilinir Su haklari icin kullanilan iki ana model vardir Birincisi bitisik arazinin sahibinin yanindaki topraktaki su hakkina sahip oldugu kiyidaslik haklari ilkesidir Diger buyuk model ise kadim hak ilkesidir bir su kaynagindan ilk yararlanan taraf mulkun su kaynagina yakin olup olmadigina bakilmaksizin ilk haklara sahiptir Kiyidaslik haklari sistemleri genellikle suyun bol oldugu bolgelerde daha yaygindir kadim hak sistemleri ise kuru iklimlerde daha yaygindir Su kaynaklari yasasi karmasik oldugundan bircok alanda iki modelin bir kombinasyonu vardir Uluslararasi hukukSuyu kisisel ve evsel kullanimlar icin temel insan ihtiyaclarini karsilamak icin kullanma hakki uluslararasi insan haklari hukuku tarafindan korunmaktadir Ulusal yasal cercevelere dahil edildiginde bu hak daha genis su hukuku govdesi icindeki diger su haklarina eklemlenir Suya erisim hakki uluslararasi insan haklari anlasmalari beyannameler ve diger standartlar dahil olmak uzere cok cesitli uluslararasi belgeler araciligiyla uluslararasi hukukta taninmistir Buna ek olarak Birlesmis Milletler uye devletlerin guvenli ve temiz icme suyu ve sanitasyon hakkini hayattan tam olarak yararlanma ve tum insan haklari icin gerekli bir insan hakki olarak tanidigini belirten bir karar aldi Su insan hakki insanlarin yeterli guvenli erisilebilir ve uygun fiyatli sudan ayrim gozetmeksizin yararlanabilmelerini saglamak icin hukumetlere temel sorumluluklar yuklemektedir En onemlisi hukumetlerin kirli su kaynagindan kacinmak ve vatandaslar arasinda su erisimi ayrimi olmamasini saglamak icin makul adimlar atmasi bekleniyor Bugun tum devletler hakki acikca veya zimnen taniyan en az bir insan haklari sozlesmesini onaylamis ve bu hakki taniyan en az bir siyasi deklarasyona imza atmislardir Ayrica bakinizGida guvenligi Cevre hukukuKaynakcaOzel WATER GOVERNANCE ArcGIS StoryMaps Ingilizce 24 Temmuz 2020 22 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Eylul 2021 Kornfeld Itzchak E 2009 Dellapenna Joseph W Gupta Joyeeta Ed Mesopotamia A History of Water and Law The Evolution of the Law and Politics of Water Ingilizce Dordrecht Springer Netherlands ss 21 36 doi 10 1007 978 1 4020 9867 3 2 ISBN 978 1 4020 9866 6 erisim tarihi 26 Eylul 2021 Jones P Andrew and Cech Tom Colorado Water Law for Non Lawyers Boulder CO USA University Press of Colorado 2009 Water Law Overview National Agricultural Law Center nationalaglawcenter org Ingilizce 26 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Eylul 2021 Thompson Olivia N 1 Ekim 2009 Binational Water Management Perspectives of Local Texas Officials in the U S Mexico Border Region Ingilizce 13 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ocak 2022 Turkiye Cumhuriyeti Anayasasi 1982 IV Kisim II Bolum 10 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ocak 2022 Gopalakrishnan Chennat 1973 The Doctrine of Prior Appropriation and Its Impact on Water Development A Critical Survey The American Journal of Economics and Sociology Ingilizce 32 1 61 72 ISSN 0002 9246 7 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ocak 2022 A RES 64 292 E A RES 64 292 Desktop undocs org 14 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Eylul 2021 GenelHildering A 2004 International Law Sustainable Development and Water Management 10 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Eburon Academic Publishers Delft The Netherlands 2004 International Law Association Water Resources Committee 2004 Final Report presented at the Association s 2004 Conference in Berlin 20 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde UNEP 2002 Vital Water Graphics An Overview of the State of the World s Fresh and Marine Waters 10 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde UNEP Nairobi Kenya Sax J L et al Legal Control of Water Resources Cases and Materials 4th edition Thomson West 2006 978 0 314 16314 1 Konuyla ilgili yayinlarUte Mager International Water Law Global Developments and Regional Examples 10 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Jedermann Verlag Heidelberg 2015 978 3 86825 319 1 George Vranesh Colorado Water Law Revised Edition University Press of Colorado 2000 978 0 87081 543 0 2003 supplement March 2004 978 0 87081 755 7 Washington Office of Attorney General An Introduction to Washington Water Law 2 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Paul Stanton Kibel 24 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Grasp on Water a Natural Resource that Eludes NAFTA s Notion of Investment 10 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ecology Law Quarterly 2007 3 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde