Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin veya maddenin bir bölümünün gelişebilmesi için alakalı konuda uzman kişilere gereksinim duyulmaktadır. (Mart 2014) |
Tanrı ya da ilah,Klasik teistik inanç sistemlerinde Mutlak Varlık, Mutlak Benlik ve tüm varoluşun temel kaynağı olarak görülen varlık.tek tanrılı inançlarda evrenin tek yaradanı ve yöneteni olarak kabul edilir. Çok tanrılı inançlarda genelde ilahların cinsiyeti bulunur ve eril olanlarına tanrı, dişi olanlarına tanrıça denir. Tektanrılı ve henoteistik inançlardaki Tanrı kavramını tanımlamak için ise sadece tanrı sözcüğü kullanılabilir.
Teologlar ve filozoflar, tarih boyunca sayısız tanrı kavramını ve anlayışını incelemişlerdir. Tanrı'nın varlığı, felsefenin metafizik ve din felsefesi alanlarında incelenen önemli bir konudur.
Tanrı kavramının, tek tanrılı ve çok tanrılı dinlerdeki farkını ayırt etmek için “Dinbilimi” önceleri, monoteizm dinlerindeki tek tanrıyı ifade etmek için “Tanrı” ifadesini; farklı tanrıları olan politeizm dinlerindeki Tanrı kavramı için “Gottheit” (tanrısal varlık) ifadesini kullanmıştır. Anlamı kolaylaştırmak amacıyla Avrupa’da yaygınlaşan bu sözcüğün kullanımı, hâlâ tartışma konusudur. Felsefede Tanrı kavramı; “ilk neden”, “ebedi ilke” ya da “insanlığın, yaşamın ve doğanın tamamının en yüce aşaması” olarak açıklanır ve çoğunlukla ilah veya mutlak olan şeklinde tanımlanır.
Köken bilimi
Tanrı sözcüğü Türkçedir ve kökeni tengridir. Bu sözcüğün Arapçadaki karşılığı ilahtır. İlah kelimesinin antik Kenan tanrısı El'den türediği düşünülmektedir.Orhun Yazıtları'nda rastlanan Gök Tanrı ve benzeri ifadeler, Türk mitolojisinde görülebilen tanrılara karşılığı olan özel isimlerdir. []
Tanrı kavramları
Türk Dil Kurumu tarafından yayınlanmış olan Güncel Türkçe Sözlük'e göre, Tanrı sözcüğü "çok tanrıcılıkta var olduğuna inanılan insanüstü varlıklardan her biri, ilâh," ve özel isim olarak da Tengricilik'te "Tengri", Bahai inancında "Baha", Sihizm'de "Vaheguru", Zerdüştlük'te ise "Ahura Mazda" anlamlarına gelmektedir.[]
Cermen dilinde tanrı kavramı ve anlamı
“Tanrı” (Gott) sözcüğünün kökeni, çok eskiye dayanmakta; fakat çok bilinmemekle birlikte sadece Cermen dilinde var olan bir sözcüktür. Bu sözcüğün kökeni; Orta Çağ Almancasında ve eski Almancada “got”, “gotisch”, “guth”, İngilizcede “god” ve İsveççe “gud” olarak tabir edilir. Demir çağından itibaren Cermenler’in en yüce tanrı olarak Teiwaz adlı ortak Cermen tanrıya taptıkları belgelerle kanıtlanmıştır.
Bu ad Hint-Avrupa dillerindeki “göklerin tanrısı” (deiwoz) kavramından farklı olarak kullanılmaktadır. Türevsel olarak bu tanrı adının karşılığı, Yunanca “Zeus”, Roma mitolojisinde Jüpiter, Vedik zamanında ve eski Hint dillerinde Dyaus Pita ve eski Yunan kavimleri dilinde (Δει-πάτυρος) “Dei-pátyros” olarak geçer. Aslında bütün bu kavramlar, dyaus sözcük kökü ile bağlantılıdır ve bu kökün, “yansıma” veya “ışın” olarak çevrilmesi mümkündür. Bu sözcük kökü aynı zamanda Tanrı kavramının (“deva, deus”) kökünü oluşturur. Cermen dilindeki, tanrı “Gott” sözcüğünün kökeni, Hint-Avrupa dillerinde isimleştirmeyi sağlayan ikinci sıfat-fiilden türetilmiştir. Buna göre büyü sözleri ile çağrılan varlık olarak tanrı anlaşılmaktadır. Cermen dilinde “Guþ” (Gott) tanrı kavramı, Cermen dilindeki diğer tanrı kavramlarında olduğu gibi asıl olan, eşi ve benzeri olmayan, tarafsız olan, anlamlarını taşır. 3. ve 4. yüzyılda Doğu Roma’nın etkisinde kalan Ariyanizm Hristiyanlığındaki tanrı “Gott” sözcüğü, Hristiyanlıktaki Tanrı “Gott” olarak günümüze kadar gelmiştir. Fransa’da Merovenj ve Karolingern Hanedanlığı’nın etkisi altında kalan Anglo Saksonlar ve Roma Katolikleri’nde, Tanrı “Gott” eril olarak kullanılmıştır.
Tanrı sözcüğü Gotik zamanında, batıl inançlarda ya da putperestlerde de kullanılmıştır; fakat Hristiyanlıktaki gibi eril değil cinsiyetsiz olarak ifade edilmiştir. Batı Cermen dilinde cinssiz (“neutrum”) durumundan eril (“”) duruma geçmesi, yaklaşık olarak 6. ve 8. yüzyılda olmuştur. İskandinav dili- Kuzey Cermen dilleri ise çok daha uzun bir süre Tanrı sözcüğünü cinsiyetsiz, “Neutrum” durumunda kullanmışlardır. Çünkü onlarda kişisel Tanrı için kullanılan “Ase” sözcüğü uzun süre kullanılmıştır. Tanrı sözcüğü, tanrısal varlıkların, başka şekilde ifade edilemediği durumlarda birçok farklı anlamlarda kullanılmıştır. Örneğin; yüce güçleri olduğuna inanılan hareketsiz canlılar, melekler gibi tapılan; fakat asla hareket etmeyen, dünyadaki görüntüsünü koruyan güçler de bu sözcükle ifade edilmiştir. Ayrıca tanrı “Gott” anlamı taşıyan diğer sözcükler de cinsiyetsiz olarak belirtilir. Büyük olasılıkla bu tür sözcükler çoğul olarak kullanılırlar ve tanrıları bir bütün olarak ifade ederler. Burada belirtilen belli sayıda tanrının kişiselleştirilmesi değildir; belli tanrısal varlıkların veya güçlerin tamamını betimlemektir. Bunlar görünen belli bir tanrı değil, diğer tüm tanrıların varlığını ifade eder. Burada anlatılmak istenen Tanrı’nın tek olan aslının, özünün deiwos-Teiwas‘ın sadece cins isimleriyle belirtilmesidir; örneğin Odin lakaplı Tanrı Hanga-Tyr’nin Hängetyr olması gibi. Her bir tanrının kendi adıyla, kendi efsanesiyle ve kendi inananların kültürleriyle ifade edildiği gibi, görünemeyen, sadece efsanelerde, efsane şiirlerinde tasvir edilen tanrısal değerler de vardır.
Cermenler daha önceleri yüce bir tanrı kavramı geliştirmemişlerdir. İlk olarak Snorri Sturluson Odin’i her şeyin Tanrısı, daha somut bir söylemle “tüm baba” olarak anmıştır. Bu konudaki eksiklik Hristiyanlaşma süreci başladığından beri görülmüştür. Odin, Thor ve Balder, İsa’ya karşıt olarak, kuzey İzlandaca metinlerde her şeye gücü yeten ya da mükemmel tanrılar olarak geçerler.
Buna karşıt bir kavram olarak Cermenler’de “Gott/Götter” (Tanrı/Tanrılar) kavramı “Menschen” (insanlar) ile karışım içine girerek *teiwoz - *gumanez kavramlarının etkisiyle *guda - *gumanez ile yer değiştirmiştir. Öyle ki bu bağlantı Aliterasyon edebi sanatında ve Eski Nors Dili’nde çeşitli şiirlerde etkisini göstermiştir. Önceleri tanrı “Gott” kavramı cinsiyetsiz bir terminoloji iken, sadece Cermen dilinde eril durumda kullanılmış ve böylece Tanrı İsa eril olarak simgelenmiştir. Bu şekilde, günümüze kadar gelen bir anlam değişimi meydana gelmiştir, sözcük farklı yorumlanmış ve eril olarak Yahudi-Hristiyan Tanrısı olarak kullanılmıştır. O zamandan beri tanrı sözcüğü dilbilgisi bağlamında eril olarak ifade edilmiştir.
İslam'da tanrı
Allah kelimesinin Arapça bir kelime olmadığı iddiası mevcuttur ve kelimenin kökeni klasik Arap dilbilimciler tarafından yoğun olarak tartışılmıştır.
"Allah kelimesinin ‘İlah’ dan türetilmiş olduğu bunun da Sami dinlerin ortak kullanımı olan El/İl den türetilmiş olduğu daha kabul edilebilir bir görüştür. Pagan baş Tanrısı ölümsüz El’in isminin geçirdiği linguistik değişmelerin Hem Yahudilere hem Müslümanların hem de diğer birçok dinin Tanrı isimlerinin oluşumunda katkıda bulunmuş olacağı ihtimali kesinlikle göz ardı edilmemelidir. Bütün dinler bir önceki dinlerin inanç, dil, kültür, yaşam, dünya görüşü gibi birçok ögelerinden beslenerek gelişmişlerdir. Aramca-Süryanice konuşan İsa da Tanrı'ya son nefesinde şöyle diyordu: “Eli, Eli, lama şevaktani”, ‘Tanrım, Tanrım beni neden terk ettin?” ifadelerini kullanmaktadır.
MÖ 2000’lere dayanan Kenan panteonunda “El” ya da “İl” baştanrı konumundaydı. El her şeye kadir, ezeli ve ebedi, yer ile gökteki her şeyin tek hakimi, her şeyi yaratan, yaratıcı, antlaşma yapan ahit tanrısı vs. gibi niteliklere sahipti. El tanrısı Aramiceye Eloh veya Elaha ve İbraniceye Eloah olarak geçmiş, Yeni Ahit’te “Eli” ve “Elohi” tanrı anlamında kullanılmıştır. İl veya El sonu el veya il ile biten isimlerde görülmeye devam etmektedir. Gabri-el, Mika-el, Azrail, İsrafil, İsrael, Yişmael (İsmail), Emanuel vb.
Güney Arabistan tanrılarından el-Lât, el-Uzzâ ve el-Menât Kur'an'da da anlatıldığı şekliyle Allah'ın kızları olarak anılıyorlardı. , Nebatiler ve İslâm öncesi Mekkeliler tarafından da kullanılan Allah ismi İslâm ile birlikte bir dönüşüm yaşamış, arkadaş, eş, kız ve çocuk gibi unsurlarından arındırılmıştır. Allah İslam öncesi dönemde politeistik Mekke panteonunda bir put ile temsil edilmeyen tek ilah ve bir baştanrı idi.
İslamda Allah isminin, Tanrı'nın özel ismi olduğuna inanılır.İslam'da ayrıca bu ismin yerine kullanılabilecek, Allah'ın çeşitli fiil ve sıfatlarından türetilen güzel isimler anlamına gelen Esmaül Hüsna mevcuttur.
Neo-spiritüalizmde tanrı
Neo-spiritüalizme göre Tanrı, Mutlak’tır; yaratılanlar ise görece ve görelidir. Dolayısıyla, görece ve göreli hiçbir varlık Mutlak'la kıyaslanamaz, oranlanamaz. Dolayısıyla, Mutlak, hiçbir şeyle, hiçbir tarzda, hiçbir yolda ilinti ve kıyas kabul etmez. O’na hiçbir değer takdir edilemez. O Mutlak olduğundan, görece ve göreli olan varlıkların sıfatlarıyla ifade edilemez. Dolayısıyla, kıyasa ve oranlamaya dayalı anlayış ve kabullerimize göre O'na yakıştırılacak bir sıfat ne kadar yüksek düzeyli kabul edilirse edilsin ve ne kadar ideal olursa olsun, O'nu ifade edemez.
Mistisizmde tanrı
Mistizme göre, Tanrı'yı ne idealistler ne spiritüalistler ne de teologlar şablon ya da kavram olarak ortaya koyabilir. Yapılan her tanım dar, sınırlı ve bütünü gözden kaçırıcıdır. Tanrı, insanı o insanın bünyesinde öldürerek kendisinde diriltmesidir. Hayat anlayışı farklı insanlara farklı Tanrı anlayışları icadından başka bir şey olmayan felsefi veya dini bütün tanımlar ne insanın hayat sürecindeki konumlarının açıklamasını yapabilir ne de büsbütün Tanrı'nın doğasını ve iradesini gösterebilir. Hem kaosu hem de düzeni olurlayan hayat ritminde kayboluşun kimi zamanda yeniden doğuşun ruhunu, ne "Evren, Tanrı üreten bir makinedir" öngörüsüyle ne de "inkarcılar öldürülmelidir" anlayışındaki gibi hükümlerde bulabiliriz.İnsanlık tarihinin ezilen,horlanan ve her şeyi gasp edilmiş mazlumlarından alınacak tek ders kişisel bir tanrının mutlak butlan hükmünde olduğu hakikatidir.
Diğer tanrı inanışları
hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Vikisözlük'te tanımlar |
 | Commons'ta dosyalar |
 | Vikisöz'de alıntılar |
- Arap tanrıları
- Hint tanrıları
- Mısır tanrıları
- Kelt tanrıları
- Roma tanrıları
- Türk kozmogonisi ve Türk tanrıları
- Yunan tanrıları
- Tanrı'nın varlığı
Notlar
- ^ . 12 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2010.
- ^ Edward Feser (2017). Five Proofs of the Existence of God (İngilizce). IGNATIUS PRESS.
- ^ David Bentley Hart (24 Eylül 2013). The Experience of God: Being, Conciousness, Bliss (İngilizce). Yale University Press.
- ^ Orhun Yazıtları'ndaki "Tengri teg tengride bolmuş Türk Bilge Kağan..." ifadesi buna kaynak olarak gösterilebilir.
- ^ (2009). "The Pluri-Singularity of Creation". McFarland, Ian A. (Ed.). Creation and Humanity: The Sources of Christian Theology. Sources of Christian theology. Westminster John Knox Press. s. 74. ISBN . 1 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Temmuz 2015.
- ^ Tanrı Kavramları[]
- ^ THE FOREIGN VOCABULARY OF THE QURAN By ARTHUB JEFFEBY, Ph. D. Professor of Semitic Languages School of Oriental Studies Cairo 1938
- ^ D.B. Macdonald. Encyclopedia of Islam, 2nd ed, Brill. "Ilah", Vol. 3, p. 1093.
- ^ . 30 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2017.
- ^ . 23 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2020.
- ^ Necm, 53/19-20
- ^ "The Oxford Dictionary of Islam". Oxford University Press. 15 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ocak 2022 – Google Books vasıtasıyla.
- ^ . kurul.diyanet.gov.tr. 15 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2014.
Dış bağlantılar
- Tanrı'nın Tarihi (A History Of God), belgesel 27 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Richard Dawkins, Dinsel Düşünme ve Ateizm Üzerine, seminer 21 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- R. Dawkins, Tanrı Yanılgısı, belgesel 8 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin veya maddenin bir bolumunun gelisebilmesi icin alakali konuda uzman kisilere gereksinim duyulmaktadir Ayrintilar icin lutfen tartisma sayfasini inceleyin veya yeni bir tartisma baslatin Konu hakkinda uzman birini bulmaya yardimci olarak ya da maddeye gerekli bilgileri ekleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Mart 2014 Tanri ya da ilah Klasik teistik inanc sistemlerinde Mutlak Varlik Mutlak Benlik ve tum varolusun temel kaynagi olarak gorulen varlik tek tanrili inanclarda evrenin tek yaradani ve yoneteni olarak kabul edilir Cok tanrili inanclarda genelde ilahlarin cinsiyeti bulunur ve eril olanlarina tanri disi olanlarina tanrica denir Tektanrili ve henoteistik inanclardaki Tanri kavramini tanimlamak icin ise sadece tanri sozcugu kullanilabilir Teologlar ve filozoflar tarih boyunca sayisiz tanri kavramini ve anlayisini incelemislerdir Tanri nin varligi felsefenin metafizik ve din felsefesi alanlarinda incelenen onemli bir konudur Tanri kavraminin tek tanrili ve cok tanrili dinlerdeki farkini ayirt etmek icin Dinbilimi onceleri monoteizm dinlerindeki tek tanriyi ifade etmek icin Tanri ifadesini farkli tanrilari olan politeizm dinlerindeki Tanri kavrami icin Gottheit tanrisal varlik ifadesini kullanmistir Anlami kolaylastirmak amaciyla Avrupa da yayginlasan bu sozcugun kullanimi hala tartisma konusudur Felsefede Tanri kavrami ilk neden ebedi ilke ya da insanligin yasamin ve doganin tamaminin en yuce asamasi olarak aciklanir ve cogunlukla ilah veya mutlak olan seklinde tanimlanir Koken bilimiTanri sozcugu Turkcedir ve kokeni tengridir Bu sozcugun Arapcadaki karsiligi ilahtir Ilah kelimesinin antik Kenan tanrisi El den turedigi dusunulmektedir Orhun Yazitlari nda rastlanan Gok Tanri ve benzeri ifadeler Turk mitolojisinde gorulebilen tanrilara karsiligi olan ozel isimlerdir ozgun arastirma Cima da Conegliano nun boyama Baba Tanri isimli tablosu yak 1515Tanri kavramlariTurk Dil Kurumu tarafindan yayinlanmis olan Guncel Turkce Sozluk e gore Tanri sozcugu cok tanricilikta var olduguna inanilan insanustu varliklardan her biri ilah ve ozel isim olarak da Tengricilik te Tengri Bahai inancinda Baha Sihizm de Vaheguru Zerdustluk te ise Ahura Mazda anlamlarina gelmektedir kaynak belirtilmeli Cermen dilinde tanri kavrami ve anlami Tanri Gott sozcugunun kokeni cok eskiye dayanmakta fakat cok bilinmemekle birlikte sadece Cermen dilinde var olan bir sozcuktur Bu sozcugun kokeni Orta Cag Almancasinda ve eski Almancada got gotisch guth Ingilizcede god ve Isvecce gud olarak tabir edilir Demir cagindan itibaren Cermenler in en yuce tanri olarak Teiwaz adli ortak Cermen tanriya taptiklari belgelerle kanitlanmistir Tetragrammaton Bu ad Hint Avrupa dillerindeki goklerin tanrisi deiwoz kavramindan farkli olarak kullanilmaktadir Turevsel olarak bu tanri adinin karsiligi Yunanca Zeus Roma mitolojisinde Jupiter Vedik zamaninda ve eski Hint dillerinde Dyaus Pita ve eski Yunan kavimleri dilinde Dei patyros Dei patyros olarak gecer Aslinda butun bu kavramlar dyaus sozcuk koku ile baglantilidir ve bu kokun yansima veya isin olarak cevrilmesi mumkundur Bu sozcuk koku ayni zamanda Tanri kavraminin deva deus kokunu olusturur Cermen dilindeki tanri Gott sozcugunun kokeni Hint Avrupa dillerinde isimlestirmeyi saglayan ikinci sifat fiilden turetilmistir Buna gore buyu sozleri ile cagrilan varlik olarak tanri anlasilmaktadir Cermen dilinde Guth Gott tanri kavrami Cermen dilindeki diger tanri kavramlarinda oldugu gibi asil olan esi ve benzeri olmayan tarafsiz olan anlamlarini tasir 3 ve 4 yuzyilda Dogu Roma nin etkisinde kalan Ariyanizm Hristiyanligindaki tanri Gott sozcugu Hristiyanliktaki Tanri Gott olarak gunumuze kadar gelmistir Fransa da Merovenj ve Karolingern Hanedanligi nin etkisi altinda kalan Anglo Saksonlar ve Roma Katolikleri nde Tanri Gott eril olarak kullanilmistir Tanri sozcugu Gotik zamaninda batil inanclarda ya da putperestlerde de kullanilmistir fakat Hristiyanliktaki gibi eril degil cinsiyetsiz olarak ifade edilmistir Bati Cermen dilinde cinssiz neutrum durumundan eril duruma gecmesi yaklasik olarak 6 ve 8 yuzyilda olmustur Iskandinav dili Kuzey Cermen dilleri ise cok daha uzun bir sure Tanri sozcugunu cinsiyetsiz Neutrum durumunda kullanmislardir Cunku onlarda kisisel Tanri icin kullanilan Ase sozcugu uzun sure kullanilmistir Tanri sozcugu tanrisal varliklarin baska sekilde ifade edilemedigi durumlarda bircok farkli anlamlarda kullanilmistir Ornegin yuce gucleri olduguna inanilan hareketsiz canlilar melekler gibi tapilan fakat asla hareket etmeyen dunyadaki goruntusunu koruyan gucler de bu sozcukle ifade edilmistir Ayrica tanri Gott anlami tasiyan diger sozcukler de cinsiyetsiz olarak belirtilir Buyuk olasilikla bu tur sozcukler cogul olarak kullanilirlar ve tanrilari bir butun olarak ifade ederler Burada belirtilen belli sayida tanrinin kisisellestirilmesi degildir belli tanrisal varliklarin veya guclerin tamamini betimlemektir Bunlar gorunen belli bir tanri degil diger tum tanrilarin varligini ifade eder Burada anlatilmak istenen Tanri nin tek olan aslinin ozunun deiwos Teiwas in sadece cins isimleriyle belirtilmesidir ornegin Odin lakapli Tanri Hanga Tyr nin Hangetyr olmasi gibi Her bir tanrinin kendi adiyla kendi efsanesiyle ve kendi inananlarin kulturleriyle ifade edildigi gibi gorunemeyen sadece efsanelerde efsane siirlerinde tasvir edilen tanrisal degerler de vardir Cermenler daha onceleri yuce bir tanri kavrami gelistirmemislerdir Ilk olarak Snorri Sturluson Odin i her seyin Tanrisi daha somut bir soylemle tum baba olarak anmistir Bu konudaki eksiklik Hristiyanlasma sureci basladigindan beri gorulmustur Odin Thor ve Balder Isa ya karsit olarak kuzey Izlandaca metinlerde her seye gucu yeten ya da mukemmel tanrilar olarak gecerler Michelangelo nun meshur Gunes ve Ay in yaradilisi isimli Sistina Sapeli freski yak 1512 Bati sanatinda Baba Tanri tasvirinin iyi bilinen bir ornegidir Buna karsit bir kavram olarak Cermenler de Gott Gotter Tanri Tanrilar kavrami Menschen insanlar ile karisim icine girerek teiwoz gumanez kavramlarinin etkisiyle guda gumanez ile yer degistirmistir Oyle ki bu baglanti Aliterasyon edebi sanatinda ve Eski Nors Dili nde cesitli siirlerde etkisini gostermistir Onceleri tanri Gott kavrami cinsiyetsiz bir terminoloji iken sadece Cermen dilinde eril durumda kullanilmis ve boylece Tanri Isa eril olarak simgelenmistir Bu sekilde gunumuze kadar gelen bir anlam degisimi meydana gelmistir sozcuk farkli yorumlanmis ve eril olarak Yahudi Hristiyan Tanrisi olarak kullanilmistir O zamandan beri tanri sozcugu dilbilgisi baglaminda eril olarak ifade edilmistir Islam da tanri Allah kelimesinin Arapca bir kelime olmadigi iddiasi mevcuttur ve kelimenin kokeni klasik Arap dilbilimciler tarafindan yogun olarak tartisilmistir Allah kelimesinin Ilah dan turetilmis oldugu bunun da Sami dinlerin ortak kullanimi olan El Il den turetilmis oldugu daha kabul edilebilir bir gorustur Pagan bas Tanrisi olumsuz El in isminin gecirdigi linguistik degismelerin Hem Yahudilere hem Muslumanlarin hem de diger bircok dinin Tanri isimlerinin olusumunda katkida bulunmus olacagi ihtimali kesinlikle goz ardi edilmemelidir Butun dinler bir onceki dinlerin inanc dil kultur yasam dunya gorusu gibi bircok ogelerinden beslenerek gelismislerdir Aramca Suryanice konusan Isa da Tanri ya son nefesinde soyle diyordu Eli Eli lama sevaktani Tanrim Tanrim beni neden terk ettin ifadelerini kullanmaktadir MO 2000 lere dayanan Kenan panteonunda El ya da Il bastanri konumundaydi El her seye kadir ezeli ve ebedi yer ile gokteki her seyin tek hakimi her seyi yaratan yaratici antlasma yapan ahit tanrisi vs gibi niteliklere sahipti El tanrisi Aramiceye Eloh veya Elaha ve Ibraniceye Eloah olarak gecmis Yeni Ahit te Eli ve Elohi tanri anlaminda kullanilmistir Il veya El sonu el veya il ile biten isimlerde gorulmeye devam etmektedir Gabri el Mika el Azrail Israfil Israel Yismael Ismail Emanuel vb Guney Arabistan tanrilarindan el Lat el Uzza ve el Menat Kur an da da anlatildigi sekliyle Allah in kizlari olarak aniliyorlardi Nebatiler ve Islam oncesi Mekkeliler tarafindan da kullanilan Allah ismi Islam ile birlikte bir donusum yasamis arkadas es kiz ve cocuk gibi unsurlarindan arindirilmistir Allah Islam oncesi donemde politeistik Mekke panteonunda bir put ile temsil edilmeyen tek ilah ve bir bastanri idi Islamda Allah isminin Tanri nin ozel ismi olduguna inanilir Islam da ayrica bu ismin yerine kullanilabilecek Allah in cesitli fiil ve sifatlarindan turetilen guzel isimler anlamina gelen Esmaul Husna mevcuttur Neo spiritualizmde tanri Neo spiritualizme gore Tanri Mutlak tir yaratilanlar ise gorece ve gorelidir Dolayisiyla gorece ve goreli hicbir varlik Mutlak la kiyaslanamaz oranlanamaz Dolayisiyla Mutlak hicbir seyle hicbir tarzda hicbir yolda ilinti ve kiyas kabul etmez O na hicbir deger takdir edilemez O Mutlak oldugundan gorece ve goreli olan varliklarin sifatlariyla ifade edilemez Dolayisiyla kiyasa ve oranlamaya dayali anlayis ve kabullerimize gore O na yakistirilacak bir sifat ne kadar yuksek duzeyli kabul edilirse edilsin ve ne kadar ideal olursa olsun O nu ifade edemez Mistisizmde tanri Mistizme gore Tanri yi ne idealistler ne spiritualistler ne de teologlar sablon ya da kavram olarak ortaya koyabilir Yapilan her tanim dar sinirli ve butunu gozden kaciricidir Tanri insani o insanin bunyesinde oldurerek kendisinde diriltmesidir Hayat anlayisi farkli insanlara farkli Tanri anlayislari icadindan baska bir sey olmayan felsefi veya dini butun tanimlar ne insanin hayat surecindeki konumlarinin aciklamasini yapabilir ne de busbutun Tanri nin dogasini ve iradesini gosterebilir Hem kaosu hem de duzeni olurlayan hayat ritminde kaybolusun kimi zamanda yeniden dogusun ruhunu ne Evren Tanri ureten bir makinedir ongorusuyle ne de inkarcilar oldurulmelidir anlayisindaki gibi hukumlerde bulabiliriz Insanlik tarihinin ezilen horlanan ve her seyi gasp edilmis mazlumlarindan alinacak tek ders kisisel bir tanrinin mutlak butlan hukmunde oldugu hakikatidir Diger tanri inanislariVikipedi nin kardes projelerinden hakkinda daha fazla bilgi edininVikisozluk te tanimlarCommons ta dosyalarVikisoz de alintilarArap tanrilari Hint tanrilari Misir tanrilari Kelt tanrilari Roma tanrilari Turk kozmogonisi ve Turk tanrilari Yunan tanrilari Tanri nin varligiBu maddeyi dinle bilgi source source noicon Konusan Vikipedi Bu ses dosyasi 16 04 2010 tarihli surumunden uretilmistir ve bu tarihten sonra madde yapilmis olan eklemeleri kapsamamaktadir Medya yardim Diger konusan maddelerNotlar 12 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Subat 2010 Edward Feser 2017 Five Proofs of the Existence of God Ingilizce IGNATIUS PRESS erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim David Bentley Hart 24 Eylul 2013 The Experience of God Being Conciousness Bliss Ingilizce Yale University Press erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Orhun Yazitlari ndaki Tengri teg tengride bolmus Turk Bilge Kagan ifadesi buna kaynak olarak gosterilebilir 2009 The Pluri Singularity of Creation McFarland Ian A Ed Creation and Humanity The Sources of Christian Theology Sources of Christian theology Westminster John Knox Press s 74 ISBN 9780664231354 1 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Temmuz 2015 Tanri Kavramlari olu kirik baglanti THE FOREIGN VOCABULARY OF THE QURAN By ARTHUB JEFFEBY Ph D Professor of Semitic Languages School of Oriental Studies Cairo 1938 D B Macdonald Encyclopedia of Islam 2nd ed Brill Ilah Vol 3 p 1093 30 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Mart 2017 23 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Temmuz 2020 Necm 53 19 20 The Oxford Dictionary of Islam Oxford University Press 15 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ocak 2022 Google Books vasitasiyla kurul diyanet gov tr 15 Mart 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Kasim 2014 Dis baglantilarTanri nin Tarihi A History Of God belgesel 27 Mayis 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Richard Dawkins Dinsel Dusunme ve Ateizm Uzerine seminer 21 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde R Dawkins Tanri Yanilgisi belgesel 8 Kasim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde