Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Amon (US ; ayrıca Amun, Ammon ; (Eski Mısır:jmn ve erken Orta Mısır Ja'ma:ne, Geç Mısır: a'mo:n), Yunanca Ámmōn, Hammon ; Fenike,romanlaştırılmış: ʾmn), Hermopolitan Ogdoad'ın bir üyesi olarak görünen önemli bir eski Mısır tanrısıdır.
| Amon | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Amon uzun bir tüy taç ile resmedilmiş | |||||||||||
| Tanrıların Kralı | |||||||||||
| Hiyerogliflerdeki adı |
| ||||||||||
| Önemli din merkezi | Teb | ||||||||||
| Sembol | iki dikey tüy, koç başlı Sfenks (Criosphinx) | ||||||||||
| Ebeveyn | Mısır mitolojisine göre kendiliğinden var oldu. | ||||||||||
| Eş | Amunet Wosret Mut | ||||||||||
| Çocuklar | ve (ikisi de büyütülmüş olabilir) | ||||||||||
Amon, Teb'in baş tanrısıdır ve ilk tanrıdır ve bütün tanrıların tanrısıdır. Eşi Amunet'le birlikte tanrıdır. Kutsal hayvanları kaz ve koçtur. 'nde sadece yerel bir tanrıydı ama Tebliler Mısır'a hakim olunca Amen önemli bir tanrı oldu. 'dan itibaren Tanrıların Kralı oldu. Ünlü Amen Tapınağı Karnak, dünyanın en büyük dinî yapısıdır. 19. ve 20. Hanedanlar Amen’in “görünmeyen yaratıcı güç” olduğunu cennetteki, dünyadaki, engin derinlerde ve yer altı dünyasındaki hayatın temeli olduğunu düşünürlerdi.
Amon daha sonra Ra ile birleşerek dini törenlerde adı anılan ve kendisine yücelikler atfedilen Mısırın en güçlü tanrısı oldu.
Kral IV. Amenhotep Amon hoşnuttur anlamına gelen adını Akhenaton (Aton'un hizmetkarı) olarak değiştirdi ve Mısır'da herhangi bir betimleme yapılmayan Aton dinini kurdu ve diğer tanrılara tapınmayı yasakladı. Kralların da tanrı değil insan olduğu düşüncesini yaydı. Ancak Amon rahipleri bu durum karşısında ayaklandılar. Akhenaton'un ölümünden sonra Aton'un tek tanrıcı Güneş dini' tarihten silindi.
Amun, eşi Amunet ile birlikte Eski Krallık'tan miras alındı. 11. Hanedan ile (y. MÖ 21. yüzyıl) birlikte Montu'nun yerini alarak Thebes'in koruyucu tanrısı konumuna yükseldi.
Thebes'in Hiksos'a karşı isyanı sonrasında I. Ahmose yönetimiyle (MÖ 16. yüzyıl), Amun ulusal önem kazandı ve Güneş tanrısı Ra ile birleştirilerek Amon-Ra olarak ifade edildi.
Amon-Ra, Akhenaten yönetimindeki " Atenist sapkınlık " dışında Yeni Krallık boyunca Mısır panteonundaönemini korudu. MÖ 16. ila 11. yüzyıllarda aşkın, kendi kendini yaratan,yaratıcı tanrı, "mükemmel" konumunu elinde tuttu; yoksulların ya da sorunluların savunucusuydu ve kişisel dindarlığın merkezinde yer alıyordu. Osiris ile birlikte Mısır tanrılarının en çok kaydedilenidir.
Libya ve Nubia'daki eski Yunan tarih yazarlarının ifadelerine göre, Mısır İmparatorluğu'nun baş tanrısı olan Amon-Ra'ya Mısır dışında da tapınıldı. Yunanistan'da Zeus ile özdeşleşir ve Zeus-Ammon olarak anılır.
Güncel etkiler; Amon'un adı günümüzde bile Yahudi, Hristiyan ve müslümanlar arasında dini tören ve dualarda Âmin, Âmen şeklinde tekrarlanmaktadır. Diyanet'e göre bu görüş tartışmalıdır. Çünkü, İbranicede Amen 'alef (א)' ile başlarken eski Mısır dilinde Amon 'yodh' harfi ile başlar (Yamen şeklinde).
Erken tarih
Amon ve Amaunet'ten Eski Mısır Piramit Metinlerinde bahsedilmektedir.Amon (Mısırca: imn ) "gizli olan" veya "görünmez" gibi bir anlama geliyordu.
Birinci Ara Dönem'in bitiminden sonra 11. Hanedan döneminde Amon Thebes'in vesayet tanrısı konumuna yükseldi. Eşi Mut Thebes'in koruyucusuydu. Thebes'te oğulları Ay tanrısı Khons ile birlikte ilahi aileyi veya " Tebes üçlemesi"ni oluşturdular.
Karnak'taki AmonTapınağı
Amon'un Thebes'in koruyucu tanrısı olarak tarihi, MÖ 20. yüzyılda I. Senusret yönetiminde Karnak'ta Amon-Ra Bölgesi'nin inşasıyla başlar.
Amon-Ra Bölgesi'ndeki büyük inşaat Thebes'in birleşik Mısır'ın başkenti olduğu 18. Hanedan döneminde gerçekleşti.
Hipostil Salonuyla ilgili çoğu bina 1.Seti ve 2.Ramses yönetiminde yapılmıştır. Merneptah, Luksor Tapınağı'na giden tören yolunun başlangıcı olan Cachette Court'un duvarlarında Deniz Halkları'na karşı kazandığı zaferleri anıyordu. Şu anda içeriğinin yaklaşık üçte birini kaybetmiş olan bu Büyük Yazıt, kralın seferlerini ve potansiyel değeri olan eşyalar ve esirlerle geri dönüşünü gösterir. Teb'de Bu yazıtın yanında, Nil'in batı yakasındaki Merneptah mezar kompleksinde daha ünlü olan Merneptah Steli'nin büyük ölçüde bir kopyası olan Zafer Steli vardır. Merenptah'ın oğlu II. Seti, İkinci Pilon'un önüne iki küçük dikilitaş ve aynı bölgedeki tören caddesinin kuzeyine üçlü bir ağaç kabuğu tapınağı ekledi. Bu, Mut ve Khonsu'nunkilerle çevrili Amun'a bir şapel ile kumtaşından inşa edildi.
Amon-Ra Bölgesi'nde yapılan son büyük değişiklik, Nectanebo I tarafından inşa edilen ilk pilon ve tüm Bölgeyi içine alan devasa çevre duvarlarıydı.
Yeni Krallık döneminde
Amon'un Min ve Ra ile tanımlanması
Onsekizinci Hanedanlığın kurucusu olan I. Ahmose'nin ordusunun Hyksosları kovmasıyla Thebes, Mısır'ın en önemli şehri, Thebes'in yerel koruyucu tanrısı Amon da ulusal tanrı haline gelir. Yeni hanedanın firavunları, tüm başarılarını Amon'a bağlar ve ganimet ve servetlerinin çoğunu Amon'a adanmış tapınakların inşasına harcarlar. Firavunların "istilacılara" karşı elde ettiği zaferler, onun, zayıfların savunucusu ve fakirler için adaleti savunan bir tanrı olarak görülmesine neden oldu. Kendisi adına seyahat edenlere yardım ederek yolun Koruyucusu oldu.
Amun'a Ma'at'ı (gerçek, adalet ve iyilik) ayakta tutandı, dua edenlerin bu sebeple önce günahlarını itiraf ederek buna layık olduklarını göstermeleri gerekirdi. Deir el-Medina'daki esnaf köyünden adak stelleri kaydı:
Darda olan yoksulun sesiyle gelen, yoksula soluk veren [Amun]... Sen, yoksulun sesiyle gelen sessizlerin Rabbi Amun'sun; Sıkıntıda sana seslendiğimde gelip beni kurtarırsın... Kul kötülük yapmaya meyletmiş olsa da, Rab affetmeye muktedirdir. Thebes Lordu bütün bir gününü öfkeyle geçirmez; Gazabı bir anda geçer; hiçbiri kalmaz. Nefesi bize merhametle geri geliyor... 'nuz nazik olsun; bağışlayabilir misin; Bir daha olmayacak.
Sonraki dönemde Mısır Kuş'uu fethettiğinde, Kuşluların koç başlı, baş tanrısını Amun olarak tanımladılar. Amun, böylece Ammon Boynuzları olarak bilinen küçük koç boynuzları ile tasvir edilmeye başlandı.
Koç şeklindeki güneş tanrısının izi, Eski Mısır Krallığı'nın çağdaşı olan Nubia'daki okuma-yazma öncesi Kerma kültürüne kadar izlenebilir. Nubialı Amun'un daha sonraki (Meroitik dönem) adı Amani idi ve Tantamani, Arkamani ve Amanitore gibi çok sayıda kişisel isimle tasdik edilmiştir.
Koçlar erkeklik sembolü, Amon da bir doğurganlık tanrısı olarak düşünüldü ve böylece Min' kimliğini özümseyerek Amon-Min oldu. Erkeklik ile olan bu ilişki, Amon-Min'in "Annesinin Boğası" anlamına gelen Kamutef sıfatını kazanmasına yol açtı; bu haliyle Karnak'ın duvarlarında Min gibi itifallik ve bir kırbaçla tasvir edilmiş olarak bulundu.
Önemi arttıkça, diğer bölgelerde tapınılan baş tanrı Ra ile özdeşleşerek Amon-Ra adını aldı.
şu şekilde tanımlanır:
Gerçeğin efendisi, tanrıların babası, insanların yaratıcısı, tüm hayvanların yaratıcısı, var olan her şeyin Rabbi, yaşam asasının yaratıcısı.
-
![image]()
Amun (Yeni Krallık) -
![image]()
Amun (Amarna Sonrası) -
![image]()
Amun-Ra -
![image]()
Amun-Min
Amarna Döneminde
On sekizinci hanedanın ikinci yarısında, firavun Akhenaten (Amenhotep IV olarak da bilinir), başkentini Thebes'ten uzaklaştırdı, gücü güneş kursunda tezahür eden bir tanrı olan Aten'e tapınmayı geliştirdi, birçok eski tanrı sembollerini tahrif etti ve dini uygulamalarını Aten'e dayandırdı. Mısır dini, amansız bir şekilde ülkenin liderliğine bağlıydı, firavun her ikisinin de lideriydi. Firavun, başkentin tapınağındaki en yüksek rahipti ve bir sonraki alt düzeydeki dini liderler, çoğu ülkeyi yöneten bürokrasinin yöneticileri olan firavunun önemli danışmanlarıydı.
Atenizmin tanıtılması, Aten'e Amun'unkiyle doğrudan rekabet halinde tek tanrılı bir tapınma inşa etti. Stellerdeki Amun övgüleri, daha sonra kullanılanlara, özellikle de Aten İlahisi'ne çarpıcı bir şekilde benzer:
Gökyüzünü aştığın zaman bütün yüzler seni görür, ama gittiğin zaman onların yüzlerinden gizlenirsin ... Batıdaki dağa konduğun zaman, onlar ölü gibi uyurlar ... Bunu yaratan toprağın ürettiği, ... tanrılar ve insanlar için bir kâr anası; sabırlı bir zanaatkâr, onları yaratan olarak kendini fazlasıyla yoran... yiğit bir çoban, sığırlarını güden, sığınakları olan ve geçimlerini sağlayan... Her gün diyarların sonuna ulaşan biricik Rab. üzerine basanları görüyor ... Her ülke, onu övmek için her gün onun yükselişinde gevezelik ediyor.
Akhenaten öldüğünde, halefi Smenkhkare firavun oldu ve Atenizn 2 yıllık hükümdarlığı sırasında yerleşik kaldı. Sonrasında Neferneferuaten olarak bilinen esrarengiz bir kadın firavun kısa bir süre için tahta geçti.
Neferneferuaten'in ölümünden sonra yerine Akhenaten'in 9 yaşındaki oğlu Tutankhaten geçti. Genç firavun Saltanatının başlangıcında Atenizm'i tersine çevirdi, eski çok tanrılı dini yeniden kurdu ve adını Tutankhamun olarak değiştirdi.
Adı Ankhesenpaaten olan kız kardeşi-karısı da onu takip etti ve adını Ankhesenamun olarak değiştirdi. Aten'e tapınma büyük ölçüde sona ermiş ve Amun-Ra'ya tapınma yeniden sağlanmıştı.
Horemheb'in hükümdarlığı sırasında Başkent Thebes'e geri getirildi, Akhenaten'in adı Mısır kayıtlarından silindi, tüm dini ve idari değişiklikleri geri alındı. Dönüş o kadar hızlı gerçekleşti ki, bu monolatrist kült ve onun hükûmet reformları hiç var olmamış gibi görünüyordu.
Teoloji
Amun, güneş tanrısı Ra ve doğurganlık ve yaratılış tanrısı Min ile özdeşleştirilmeye gidildi; böylece O güneş tanrısı, yaratıcı tanrı ve doğurganlık tanrısının temel özelliklerine sahip bir tanrı oldu. Ayrıca, diğer birçok unvan ve görünüm yanı sıra, Nubia güneş tanrısından koç görünümü aldı.
Acının kendi veya başkalarının yaptıklarının bir sonucu olarak ortaya çıktığına inananlar ondan merhamet diledi.:
Amon-Re " dua edeni işiten, yoksulun, dargının feryadına yetişen... Ondan sakının! Oğluna, kızına, büyüğüne, küçüğüne tekrar edin onu; nesiller boyu anlatın. henüz varolmamış olanlara, onu derinlerdeki balıklara, gökteki kuşlara anlatın, onu tanımayana ve onu tanıyana tekrar edin... yanlış yapıyor, yine de Rab merhametli olmakta normaldir. Thebes'in Efendisi bütün bir günü kızgın geçirmez. Öfkesine gelince - bir anın tamamlanmasında hiçbir kalıntı kalmaz;... Senin dayanır! merhametli olacaksın!
Amon, Ptah ve Re, Leiden ilahilerinde farklı tanrılar olan, ancak çoğulluk içinde birliği olan bir üçlü olarak kabul edilir.
Tüm tanrılar üçtür: Hiçbirinin eşit olmadığı Amun, Re ve Ptah. Adını Amun olarak gizleyen kişi, yüzüne Re olarak görünür, bedeni Ptah'tır.
Henri Frankfort, Amun'un aslen bir rüzgar tanrısı olduğunu öne sürdü ve Yuhanna İncili'nden paralel bir pasajla rüzgarla ile gizem arasında kurulan üstü kapalı bağlantıya dikkat çekti: "Rüzgar dilediği yerde eser ve siz onun sesini duyarsınız, ama nereden geldiğini ve nereye gittiğini bilmezsiniz." [ Yuhanna 3:8 ]
Amun'a yazılan bir ilahi, O'nun fırtınalı denizleri nasıl sakinleştirmesini anlatır:
Amon'un adını hatırlayan denizci için fırtına bir kenara çekilir. Fırtına, O'nun adını zikreden için tatlı bir meltem olur... Amon, O'nu kalbine koyan için milyonlardan daha etkilidir. Onun sayesinde tek bir adam kalabalıktan daha güçlü hale gelir.
— Christian Jacq,, Eski Mısır'ın Yaşayan Bilgeliği;, Simon & Schuster; New York; 1999 s.143
Üçüncü Ara Dönem
Baş Rahiplerin gücü
Teb'deki Amon Baş Rahipleri bir hanedan olarak görülmeseler de, o kadar güçlüydüler ki, y M.Ö 1080'den MÖ 943 e kadar Mısır'ın etkin yöneticileriydiler.
MÖ 1080'de -Ramses XI'in 19. Yılında- Herihor Amun'un ilk Baş Rahibi olarak ilan edildiğinde, Amun rahipliği Mısır ekonomisi üzerinde etkili bir hakimiyet kurdu. Amun rahipleri diğer birçok kaynak yanında Mısır'daki tüm tapınak topraklarının üçte ikisi, gemilerinin yüzde 90'ına sahipti.
Sonuç olarak, Amun rahipleri firavun kadar, hatta ondan daha güçlüydü. Sonunda Baş Rahip Pinedjem'in oğullarından biri tahta geçecek ve Mısır'ı neredeyse yarım yüzyıl boyunca firavun I. Psusennes olarak, Baş Rahip III. Psusennes ise 21. Hanedanlığın son hükümdarı olan kralı II.Psusennes olarak tahta geçecekti.
İniş
Amun'un tüm Mısır üzerindeki ezici hakimiyeti MÖ 10. yüzyılda azalmaya başladı. Bununla birlikte, artık ulusal bir tanrı olarak görüldüğü için, özellikle Mısır'ın Nubian Yirmi Beşinci Hanedanlığı altında, Thebes'te, Amun ibadeti hız kesmeden devam etti. Yeni Krallık döneminde kurulan Jebel Barkal Amun Tapınağı, Kush Krallığı'nın dini ideolojisinin merkezi haline geldi. Gebel Barkal'daki Piye Zafer Steli (MÖ 8. yüzyıl) artık bir " Napata Amun" ile "Thebes Amun" arasında ayrım yapmaktadır. Nubian hanedanının son firavunu olan Tantamani, Amun'a Nubian formu Amani'yle hala atıfta bulunan teoforik bir isim taşıyordu.
Demir Çağı ve klasik antik çağ
Nubia ve Sudan
Mısır dışında Amun kültünün yayıldığı bölgelerde, onun ibadeti klasik antik çağa kadar devam etti. Adının Amane veya Amani olarak telaffuz edildiği Nubia, Meroe ve Nobatia'da rahipleriyle ülkenin tüm hükûmetini bir kehanet aracılığıyla düzenleyen, hükümdarı seçen ve askeri seferleri yöneten ulusal bir tanrı olarak kaldı. Diodorus Siculus'a göre, bu dini liderler kralları intihara bile zorlayabildiler, ancak bu gelenek MÖ 3. yüzyılda Arkamane onları öldürdüğünde sona erdi.
Sudan'da, Dangeil'deki bir Amun tapınağının kazısına 2000 yılında Ulusal Eski Eserler ve Müzeler Kurumundan, Sudan ve British Museum, Birleşik Krallık'tan Doktorlar Salah Mohamed Ahmed ve Julie R. Anderson'ın başkanlığında başlandı. Hızlandırıcı Kütle Spektrometresi (AMS) ve C14 tarihlemesi, tapınağın son yapı inşasını MS 1. yüzyıla yerleştirdi. Bu tarih, ilgili seramikler ve yazıtlarla da doğrulanmaktadır. Tapınağın yangınla tahrip olduğu bulundu, yıkımının ardından tapınak yavaş yavaş çürümüş ve çökmüştü.
Libya
Libya Çölü yakınında bulunan Siwa Oasis'te, yalnız bir Amun kahini bulunmaktaydı. Ammon'a tapınma, Yunanistan'a erken bir dönemde, muhtemelen kuruluşundan kısa bir süre sonra Oasis'teki büyük Ammon kehaneti ile bir bağlantı kurmuş olması gereken Cyrene'deki Yunan kolonisi aracılığıyla tanıtılır. Libya'nın mitolojik kralı Iarbas da Hammon'un oğlu kabul ediliyordu.
Corippus'a göre, Laguatan olarak bilinen bir halk, 540'larda Bizans İmparatorluğu'na karşı savaşa Ammon'un oğlu olduğuna inandıkları tanrıları Gurzil'in bir heykelini taşımıştı.
Levant
İbranice İncil'de Yeremya 46:25'te אמון מנא Amon of No ifadesi (No ordusu ve İskenderiye ordusu olarak da çevrilir )bulunur. Bu metinler muhtemelen MÖ 7. yüzyılda yazılmıştı.
İsrail'in Tanrısı, orduların Rabbi şöyle dedi: "İşte, Tebli Amon'un, Firavun'un, Mısır'ın, tanrılarının, krallarının, Firavun'un ve ona güvenenlerin üzerine ceza getireceğim."
— Jeremiah 46:25 ()
Yunanistan
Yunanlılar tarafından Ammon olarak tapılan Amun'un, Thebes' ve Sparta'da Pindar'ın (ö. 443) hediyesi olan bir tapınağı ve bir heykeli vardı.
Aphytis, Chalcidice'de Amun'a, Lysander (ö. MÖ 395) zamanından beri, Amonyum'da olduğu kadar şevkle ibadet edildi. Şair Pindar, tanrıyı bir ilahiyle onurlandırdı. Megalopolis'te tanrı bir koç başıyla temsil ediliyordu (Paus. viii.32 § 1) ve Sirenaykalı Yunanlılar Delphi'de Ammon heykeli olan bir savaş arabası adadılar.
Büyük İskender Siwa'daki kahin tarafından Amun'un oğlu ilan edilmişti. M.Ö 332 sonlarında Mısır'ı işgal ettiğinde bir kurtarıcı olarak görüldü ve bu nedenle Mısır'ı savaşmadan fethetti. Ammon, Zeus'un bir formu olarak tanımlandı ve İskender sık sık Zeus-Ammon'dan gerçek babası olarak söz etti. Ölümünden sonra para birimi, onu kutsallığının bir sembolü olarak Ammon Boynuzları ile süslenmiş olarak tasvir etti.
Amonyum ve ammonit gibi Yunanca Ammon formu aracılığıyla Amun'dan türeyen birkaç kelime vardır. Romalılar, antik Libya'daki Jüpiter-Amun Tapınağı yakınlarındaki birikintilerden topladıkları amonyum klorürü sal ammoniacus (Amun tuzu) olarak adlandırdılar. Amonyak, kimyasal olmasının yanı sıra, foraminiferde bir cins adıdır. Hem bu foraminiferler (kabuklu Protozoa ) hem de ammonitler (soyu tükenmiş kabuklu kafadanbacaklılar ), bir koçun ve Ammon'un boynuzlarına benzeyen sarmal kabuklar taşırlar. Beyindeki hipokampus bölgelerine cornu ammonis denir. Hücre katmanlarının koyu ve açık bantlarının boynuzlu görünümü nedeniyle kelimenin tam anlamıyla "Amun'un Boynuzları".
Kayıp Cennet'te Milton, Ammon'u İncil'deki Ham ile özdeşleştirir ve Yahudi olmayanların ona Libyalı Jove dediğini belirtir.
Ayrıca bakınız
Notlar
Kaynakça
- ^ Académie des inscriptions & belles -lettres (France ) Commission du Corpus inscriptionum semiticarum, Jean-Baptiste Chabot (1900). Répertoire d'épigraphie sémitique. University of Michigan. Paris : Imprimerie nationale.
- ^ David Warburton, Architecture, Power, and Religion: Hatshepsut, Amun and Karnak in Context, 2012, p. 211
- ^ Dick, Michael Brennan (1999). Born in heaven, made on earth: the making of the cult image in the ancient Near East. Warsaw, Indiana: . s. 184. ISBN .
- ^ a b c Arieh Tobin, Vincent (2003). Redford, Donald B. (Ed.). Oxford Guide: The Essential Guide to Egyptian Mythology. . s. 20. ISBN .
- ^ . www.theosophy-nw.org. 5 Aralık 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2023.
- ^ The Origin of the Word Amen, Ed. by Issa & Faraji, Amen Ra Theological Seminary Press.
- ^ (İngilizce). 14 Ocak 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2023.
- ^ . TDV İslâm Ansiklopedisi. 11 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2023.
- ^ Erman, Adolf &Grapow, Hermann: Wörterbuch der Aegyptischen Sprache., Im Auftrage der Deutschen Akademien, Berlin: Akademie Verlag (1971), sf.85
- ^ "Die Altaegyptischen Pyramidentexte nach den Papierabdrucken und Photographien des Berliner Museums". 1908. 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mart 2023.
- ^ a b Hart, George (2005). The Routledge Dictionary of Egyptian Gods and Goddesses. Abingdon, England: Routledge. s. 21. ISBN .
- ^ Blyth, Elizabeth (2006). Karnak: Evolution of a Temple. Abingdon, England: Routledge. s. 164. ISBN .
- ^ Lichtheim, Miriam (1976). Antik Mısır Edebiyatı: Cilt II: Yeni Krallık. Berkeley, California: University of California Press. s. 105–106. ISBN .
- ^ Budge, E.A. Wallis (1914). Mısır Edebiyatına Giriş (1997 bas.). Minneola, New York: Dover Publications. s. 214. ISBN . .
- ^ a b Wilson, John A. (1956). The culture of ancient Egypt. First Phoenix edition. Chicago. ISBN . OCLC 253658. 8 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Nisan 2023.
- ^ Morenz, Siegried (1992). Egyptian Religion. Ithaca, New York: Cornell University Press. ss. 144-145. ISBN .
- ^ Before Philosophy: The Intellectual Adventure of Ancient Man. Gretna, Louisiana: . 1960. s. 75. ISBN .
- ^ Assmann, Jan (2008). Of God and gods : Egypt, Israel, and the rise of monotheism. Madison, Wisc.: University of Wisconsin Press. ISBN . OCLC 550576265.
- ^ Frankfort, Henri (1951). Before Philosophy. Penguin Books. s. 18.
- ^ Jacq, Christian (1999). The living wisdom of ancient Egypt. Londra: Pocket Books. ISBN . OCLC 59459238.
- ^ Chronicle of the Pharaohs: The Reign-by-reign Record of the Rulers and Dynasties of Ancient Egypt. London, England: Thames & Hudson. 2006. s. 175. ISBN .
- ^ Herodotus, ii.29
- ^ Griffith 1911.
- ^ Sweek (2012). "Architectural Conservation of an Amun Temple in Sudan". Journal of Conservation and Museum Studies. London, England: Ubiquity Press. 10 (2): 8-16. doi:10.5334/jcms.1021202.
- ^ , Description of Greece x.13 § 3
- ^ Mattingly (1983). "The Laguatan: A Libyan Tribal Confederation in the Late Roman Empire" (PDF). Libyan Studies. London, England: Society for Libyan Studies. 14: 98-99. doi:10.1017/S0263718900007810. 21 Ekim 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 3 Mart 2023.
- ^ . 13 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2007.
- ^ Pausanias. Description of Greece. ix.16 § 1.
- ^ Conquest and Empire: The Reign of Alexander the Great. New York: Cambridge University Press. 1988. ss. 71-74.
- ^ International dictionary of historic places. Trudy Ring, Robert M. Salkin, Sharon La Boda. Chicago: Fitzroy Dearborn Publishers. 1994-1996. ISBN . OCLC 31045650.
- ^ . mechon-mamre.org. 30 Ocak 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2023.
- ^ Dahmen, Karsten (2007). The legend of Alexander the Great on Greek and Roman coins. Londra: Routledge. ISBN . OCLC 84731885.
- ^ . h2g2. BBC Online. 11 Ocak 2003. 2 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2007.
Ek kaynaklar
- Assmann, Jan (1995). Egyptian Solar Religion in the New Kingdom: Re, Amun and the Crisis of Polytheism. Kegan Paul International. ISBN .
- Ayad, Mariam F. (2009). God's Wife, God's Servant: The God's Wife of Amun (c. 740–525 BC). Routledge. ISBN .
- Cruz-Uribe, Eugene (1994). "The Khonsu Cosmogony". Journal of the American Research Center in Egypt. 31: 169-189. doi:10.2307/40000676. JSTOR 40000676.
- Gabolde, Luc (2018). Karnak, Amon-Rê : La genèse d'un temple, la naissance d'un dieu (Fransızca). Institut français d'archéologie orientale du Caire. ISBN .
- Guermeur, Ivan (2005). Les cultes d'Amon hors de Thèbes: Recherches de géographie religieuse (Fransızca). Brepols. ISBN .
- Klotz, David (2012). Caesar in the City of Amun: Egyptian Temple Construction and Theology in Roman Thebes. Association Égyptologique Reine Élisabeth. ISBN .
- Kuhlmann, Klaus P. (1988). Das Ammoneion. Archäologie, Geschichte und Kultpraxis des Orakels von Siwa (Almanca). Verlag Phillip von Zabern in Wissenschaftliche Buchgesellschaft. ISBN .
- Otto, Eberhard (1968). Egyptian art and the cults of Osiris and Amon. Abrams.
- Roucheleau, Caroline Michelle (2008). Amun temples in Nubia: a typological study of New Kingdom, Napatan and Meroitic temples. Archaeopress. ISBN .
- Thiers, Christophe, (Ed.) (2009). Documents de théologies thébaines tardives. Université Paul-Valéry.
- Zandee, Jan (1948). De Hymnen aan Amon van papyrus Leiden I. 350 (Felemenkçe). E.J. Brill.
- Zandee, Jan (1992). Der Amunhymnus des Papyrus Leiden I 344, Verso (Almanca). Rijksmuseum van Oudheden. ISBN .
- David Klotz, Adoration of the Ram: Five Hymns to Amun-Re from Hibis Temple (New Haven, 2006)
- David Warburton, Architecture, Power, and Religion: Hatshepsut, Amun and Karnak in Context, 2012, .
- , Tutankhamen: Amenism, Atenism, and Egyptian Monotheism 2 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (1923).
Dış bağlantılar
- Wim van den Dungen, Leiden Hymns to Amun 21 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- (İspanyolca) , Marc Mateos, 2007
- Amun with features of Tutankhamun 26 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (statue, y. 1332–1292 BC, Penn Museum
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Amon US ˈ ɑː m e n ayrica Amun Ammon Eski Misir jmn ve erken Orta Misir Ja ma ne Gec Misir a mo n Yunanca Ammōn Hammon Fenike romanlastirilmis ʾmn Hermopolitan Ogdoad in bir uyesi olarak gorunen onemli bir eski Misir tanrisidir AmonAmon uzun bir tuy tac ile resmedilmisTanrilarin KraliHiyerogliflerdeki adiveya veyaOnemli din merkeziTebSemboliki dikey tuy koc basli Sfenks Criosphinx EbeveynMisir mitolojisine gore kendiliginden var oldu EsAmunet Wosret MutCocuklarve ikisi de buyutulmus olabilir Amon Teb in bas tanrisidir ve ilk tanridir ve butun tanrilarin tanrisidir Esi Amunet le birlikte tanridir Kutsal hayvanlari kaz ve koctur nde sadece yerel bir tanriydi ama Tebliler Misir a hakim olunca Amen onemli bir tanri oldu dan itibaren Tanrilarin Krali oldu Unlu Amen Tapinagi Karnak dunyanin en buyuk dini yapisidir 19 ve 20 Hanedanlar Amen in gorunmeyen yaratici guc oldugunu cennetteki dunyadaki engin derinlerde ve yer alti dunyasindaki hayatin temeli oldugunu dusunurlerdi Amon daha sonra Ra ile birleserek dini torenlerde adi anilan ve kendisine yucelikler atfedilen Misirin en guclu tanrisi oldu Kral IV Amenhotep Amon hosnuttur anlamina gelen adini Akhenaton Aton un hizmetkari olarak degistirdi ve Misir da herhangi bir betimleme yapilmayan Aton dinini kurdu ve diger tanrilara tapinmayi yasakladi Krallarin da tanri degil insan oldugu dusuncesini yaydi Ancak Amon rahipleri bu durum karsisinda ayaklandilar Akhenaton un olumunden sonra Aton un tek tanrici Gunes dini tarihten silindi Amun esi Amunet ile birlikte Eski Krallik tan miras alindi 11 Hanedan ile y MO 21 yuzyil birlikte Montu nun yerini alarak Thebes in koruyucu tanrisi konumuna yukseldi Thebes in Hiksos a karsi isyani sonrasinda I Ahmose yonetimiyle MO 16 yuzyil Amun ulusal onem kazandi ve Gunes tanrisi Ra ile birlestirilerek Amon Ra olarak ifade edildi Amon Ra Akhenaten yonetimindeki Atenist sapkinlik disinda Yeni Krallik boyunca Misir panteonundaonemini korudu MO 16 ila 11 yuzyillarda askin kendi kendini yaratan yaratici tanri mukemmel konumunu elinde tuttu yoksullarin ya da sorunlularin savunucusuydu ve kisisel dindarligin merkezinde yer aliyordu Osiris ile birlikte Misir tanrilarinin en cok kaydedilenidir Libya ve Nubia daki eski Yunan tarih yazarlarinin ifadelerine gore Misir Imparatorlugu nun bas tanrisi olan Amon Ra ya Misir disinda da tapinildi Yunanistan da Zeus ile ozdeslesir ve Zeus Ammon olarak anilir Guncel etkiler Amon un adi gunumuzde bile Yahudi Hristiyan ve muslumanlar arasinda dini toren ve dualarda Amin Amen seklinde tekrarlanmaktadir Diyanet e gore bu gorus tartismalidir Cunku Ibranicede Amen alef א ile baslarken eski Misir dilinde Amon yodh harfi ile baslar Yamen seklinde Erken tarihItalya Torino Museo Egizio da Amon ve Mut ile Ramses II Heykeli Amon ve Amaunet ten Eski Misir Piramit Metinlerinde bahsedilmektedir Amon Misirca imn gizli olan veya gorunmez gibi bir anlama geliyordu Birinci Ara Donem in bitiminden sonra 11 Hanedan doneminde Amon Thebes in vesayet tanrisi konumuna yukseldi Esi Mut Thebes in koruyucusuydu Thebes te ogullari Ay tanrisi Khons ile birlikte ilahi aileyi veya Tebes uclemesi ni olusturdular Karnak taki AmonTapinagiAmon un Thebes in koruyucu tanrisi olarak tarihi MO 20 yuzyilda I Senusret yonetiminde Karnak ta Amon Ra Bolgesi nin insasiyla baslar Amon Ra Bolgesi ndeki buyuk insaat Thebes in birlesik Misir in baskenti oldugu 18 Hanedan doneminde gerceklesti Hipostil Salonuyla ilgili cogu bina 1 Seti ve 2 Ramses yonetiminde yapilmistir Merneptah Luksor Tapinagi na giden toren yolunun baslangici olan Cachette Court un duvarlarinda Deniz Halklari na karsi kazandigi zaferleri aniyordu Su anda iceriginin yaklasik ucte birini kaybetmis olan bu Buyuk Yazit kralin seferlerini ve potansiyel degeri olan esyalar ve esirlerle geri donusunu gosterir Teb de Bu yazitin yaninda Nil in bati yakasindaki Merneptah mezar kompleksinde daha unlu olan Merneptah Steli nin buyuk olcude bir kopyasi olan Zafer Steli vardir Merenptah in oglu II Seti Ikinci Pilon un onune iki kucuk dikilitas ve ayni bolgedeki toren caddesinin kuzeyine uclu bir agac kabugu tapinagi ekledi Bu Mut ve Khonsu nunkilerle cevrili Amun a bir sapel ile kumtasindan insa edildi Amon Ra Bolgesi nde yapilan son buyuk degisiklik Nectanebo I tarafindan insa edilen ilk pilon ve tum Bolgeyi icine alan devasa cevre duvarlariydi Yeni Krallik donemindeAmon un Min ve Ra ile tanimlanmasi Amon u tahtinda gosteren stelin bir parcasi Cift taci takan Mut onun arkasinda duruyor Her ikisi de artik kayip olan I Ramses ten teklifler aliyor Petrie Arkeoloji Muzesi LondraAmon Amarna doneminden sonra mavi tenli olarak tasvir edilmistir Abidos ta Tapinak ve Sapel Onsekizinci Hanedanligin kurucusu olan I Ahmose nin ordusunun Hyksoslari kovmasiyla Thebes Misir in en onemli sehri Thebes in yerel koruyucu tanrisi Amon da ulusal tanri haline gelir Yeni hanedanin firavunlari tum basarilarini Amon a baglar ve ganimet ve servetlerinin cogunu Amon a adanmis tapinaklarin insasina harcarlar Firavunlarin istilacilara karsi elde ettigi zaferler onun zayiflarin savunucusu ve fakirler icin adaleti savunan bir tanri olarak gorulmesine neden oldu Kendisi adina seyahat edenlere yardim ederek yolun Koruyucusu oldu Amun a Ma at i gercek adalet ve iyilik ayakta tutandi dua edenlerin bu sebeple once gunahlarini itiraf ederek buna layik olduklarini gostermeleri gerekirdi Deir el Medina daki esnaf koyunden adak stelleri kaydi Darda olan yoksulun sesiyle gelen yoksula soluk veren Amun Sen yoksulun sesiyle gelen sessizlerin Rabbi Amun sun Sikintida sana seslendigimde gelip beni kurtarirsin Kul kotuluk yapmaya meyletmis olsa da Rab affetmeye muktedirdir Thebes Lordu butun bir gununu ofkeyle gecirmez Gazabi bir anda gecer hicbiri kalmaz Nefesi bize merhametle geri geliyor nuz nazik olsun bagislayabilir misin Bir daha olmayacak Sonraki donemde Misir Kus uu fethettiginde Kuslularin koc basli bas tanrisini Amun olarak tanimladilar Amun boylece Ammon Boynuzlari olarak bilinen kucuk koc boynuzlari ile tasvir edilmeye baslandi Koc seklindeki gunes tanrisinin izi Eski Misir Kralligi nin cagdasi olan Nubia daki okuma yazma oncesi Kerma kulturune kadar izlenebilir Nubiali Amun un daha sonraki Meroitik donem adi Amani idi ve Tantamani Arkamani ve Amanitore gibi cok sayida kisisel isimle tasdik edilmistir Koclar erkeklik sembolu Amon da bir dogurganlik tanrisi olarak dusunuldu ve boylece Min kimligini ozumseyerek Amon Min oldu Erkeklik ile olan bu iliski Amon Min in Annesinin Bogasi anlamina gelen Kamutef sifatini kazanmasina yol acti bu haliyle Karnak in duvarlarinda Min gibi itifallik ve bir kirbacla tasvir edilmis olarak bulundu Onemi arttikca diger bolgelerde tapinilan bas tanri Ra ile ozdesleserek Amon Ra adini aldi su sekilde tanimlanir Gercegin efendisi tanrilarin babasi insanlarin yaraticisi tum hayvanlarin yaraticisi var olan her seyin Rabbi yasam asasinin yaraticisi Amun Yeni Krallik Amun Amarna Sonrasi Amun Ra Amun MinAmarna Doneminde Amenhotep III un heykelinin arka diregindeki hiyerogliflerde Akhenaten in ajanlarinin Amun adini sildigi daha sonraki donemde restore edilen iki yer bulunmakta British Museum Londra On sekizinci hanedanin ikinci yarisinda firavun Akhenaten Amenhotep IV olarak da bilinir baskentini Thebes ten uzaklastirdi gucu gunes kursunda tezahur eden bir tanri olan Aten e tapinmayi gelistirdi bircok eski tanri sembollerini tahrif etti ve dini uygulamalarini Aten e dayandirdi Misir dini amansiz bir sekilde ulkenin liderligine bagliydi firavun her ikisinin de lideriydi Firavun baskentin tapinagindaki en yuksek rahipti ve bir sonraki alt duzeydeki dini liderler cogu ulkeyi yoneten burokrasinin yoneticileri olan firavunun onemli danismanlariydi Atenizmin tanitilmasi Aten e Amun unkiyle dogrudan rekabet halinde tek tanrili bir tapinma insa etti Stellerdeki Amun ovguleri daha sonra kullanilanlara ozellikle de Aten Ilahisi ne carpici bir sekilde benzer Gokyuzunu astigin zaman butun yuzler seni gorur ama gittigin zaman onlarin yuzlerinden gizlenirsin Batidaki daga kondugun zaman onlar olu gibi uyurlar Bunu yaratan topragin urettigi tanrilar ve insanlar icin bir kar anasi sabirli bir zanaatkar onlari yaratan olarak kendini fazlasiyla yoran yigit bir coban sigirlarini guden siginaklari olan ve gecimlerini saglayan Her gun diyarlarin sonuna ulasan biricik Rab uzerine basanlari goruyor Her ulke onu ovmek icin her gun onun yukselisinde gevezelik ediyor Akhenaten oldugunde halefi Smenkhkare firavun oldu ve Atenizn 2 yillik hukumdarligi sirasinda yerlesik kaldi Sonrasinda Neferneferuaten olarak bilinen esrarengiz bir kadin firavun kisa bir sure icin tahta gecti Neferneferuaten in olumunden sonra yerine Akhenaten in 9 yasindaki oglu Tutankhaten gecti Genc firavun Saltanatinin baslangicinda Atenizm i tersine cevirdi eski cok tanrili dini yeniden kurdu ve adini Tutankhamun olarak degistirdi Adi Ankhesenpaaten olan kiz kardesi karisi da onu takip etti ve adini Ankhesenamun olarak degistirdi Aten e tapinma buyuk olcude sona ermis ve Amun Ra ya tapinma yeniden saglanmisti Horemheb in hukumdarligi sirasinda Baskent Thebes e geri getirildi Akhenaten in adi Misir kayitlarindan silindi tum dini ve idari degisiklikleri geri alindi Donus o kadar hizli gerceklesti ki bu monolatrist kult ve onun hukumet reformlari hic var olmamis gibi gorunuyordu Teoloji Amun gunes tanrisi Ra ve dogurganlik ve yaratilis tanrisi Min ile ozdeslestirilmeye gidildi boylece O gunes tanrisi yaratici tanri ve dogurganlik tanrisinin temel ozelliklerine sahip bir tanri oldu Ayrica diger bircok unvan ve gorunum yani sira Nubia gunes tanrisindan koc gorunumu aldi Acinin kendi veya baskalarinin yaptiklarinin bir sonucu olarak ortaya ciktigina inananlar ondan merhamet diledi Amon Re dua edeni isiten yoksulun darginin feryadina yetisen Ondan sakinin Ogluna kizina buyugune kucugune tekrar edin onu nesiller boyu anlatin henuz varolmamis olanlara onu derinlerdeki baliklara gokteki kuslara anlatin onu tanimayana ve onu taniyana tekrar edin yanlis yapiyor yine de Rab merhametli olmakta normaldir Thebes in Efendisi butun bir gunu kizgin gecirmez Ofkesine gelince bir anin tamamlanmasinda hicbir kalinti kalmaz Senin dayanir merhametli olacaksin Amon Ptah ve Re Leiden ilahilerinde farkli tanrilar olan ancak cogulluk icinde birligi olan bir uclu olarak kabul edilir Tum tanrilar uctur Hicbirinin esit olmadigi Amun Re ve Ptah Adini Amun olarak gizleyen kisi yuzune Re olarak gorunur bedeni Ptah tir Henri Frankfort Amun un aslen bir ruzgar tanrisi oldugunu one surdu ve Yuhanna Incili nden paralel bir pasajla ruzgarla ile gizem arasinda kurulan ustu kapali baglantiya dikkat cekti Ruzgar diledigi yerde eser ve siz onun sesini duyarsiniz ama nereden geldigini ve nereye gittigini bilmezsiniz Yuhanna 3 8 Amun a yazilan bir ilahi O nun firtinali denizleri nasil sakinlestirmesini anlatir Amon un adini hatirlayan denizci icin firtina bir kenara cekilir Firtina O nun adini zikreden icin tatli bir meltem olur Amon O nu kalbine koyan icin milyonlardan daha etkilidir Onun sayesinde tek bir adam kalabaliktan daha guclu hale gelir Christian Jacq Eski Misir in Yasayan Bilgeligi Simon amp Schuster New York 1999 s 143Ucuncu Ara DonemWalters Sanat Muzesi nden alinan Ucuncu Ara Donem nazarligi Amun u gunes tanrisi Ra ile kaynastiriyor Bas Rahiplerin gucu Teb deki Amon Bas Rahipleri bir hanedan olarak gorulmeseler de o kadar gucluyduler ki y M O 1080 den MO 943 e kadar Misir in etkin yoneticileriydiler MO 1080 de Ramses XI in 19 Yilinda Herihor Amun un ilk Bas Rahibi olarak ilan edildiginde Amun rahipligi Misir ekonomisi uzerinde etkili bir hakimiyet kurdu Amun rahipleri diger bircok kaynak yaninda Misir daki tum tapinak topraklarinin ucte ikisi gemilerinin yuzde 90 ina sahipti Sonuc olarak Amun rahipleri firavun kadar hatta ondan daha gucluydu Sonunda Bas Rahip Pinedjem in ogullarindan biri tahta gececek ve Misir i neredeyse yarim yuzyil boyunca firavun I Psusennes olarak Bas Rahip III Psusennes ise 21 Hanedanligin son hukumdari olan krali II Psusennes olarak tahta gececekti Inis Amun un tum Misir uzerindeki ezici hakimiyeti MO 10 yuzyilda azalmaya basladi Bununla birlikte artik ulusal bir tanri olarak goruldugu icin ozellikle Misir in Nubian Yirmi Besinci Hanedanligi altinda Thebes te Amun ibadeti hiz kesmeden devam etti Yeni Krallik doneminde kurulan Jebel Barkal Amun Tapinagi Kush Kralligi nin dini ideolojisinin merkezi haline geldi Gebel Barkal daki Piye Zafer Steli MO 8 yuzyil artik bir Napata Amun ile Thebes Amun arasinda ayrim yapmaktadir Nubian hanedaninin son firavunu olan Tantamani Amun a Nubian formu Amani yle hala atifta bulunan teoforik bir isim tasiyordu Demir Cagi ve klasik antik cagAmun un Karnak ta bir kabartmada tasviri MO 15 yuzyil Nubia ve Sudan Misir disinda Amun kultunun yayildigi bolgelerde onun ibadeti klasik antik caga kadar devam etti Adinin Amane veya Amani olarak telaffuz edildigi Nubia Meroe ve Nobatia da rahipleriyle ulkenin tum hukumetini bir kehanet araciligiyla duzenleyen hukumdari secen ve askeri seferleri yoneten ulusal bir tanri olarak kaldi Diodorus Siculus a gore bu dini liderler krallari intihara bile zorlayabildiler ancak bu gelenek MO 3 yuzyilda Arkamane onlari oldurdugunde sona erdi Sudan da Dangeil deki bir Amun tapinaginin kazisina 2000 yilinda Ulusal Eski Eserler ve Muzeler Kurumundan Sudan ve British Museum Birlesik Krallik tan Doktorlar Salah Mohamed Ahmed ve Julie R Anderson in baskanliginda baslandi Hizlandirici Kutle Spektrometresi AMS ve C14 tarihlemesi tapinagin son yapi insasini MS 1 yuzyila yerlestirdi Bu tarih ilgili seramikler ve yazitlarla da dogrulanmaktadir Tapinagin yanginla tahrip oldugu bulundu yikiminin ardindan tapinak yavas yavas curumus ve cokmustu Libya Libya Colu yakininda bulunan Siwa Oasis te yalniz bir Amun kahini bulunmaktaydi Ammon a tapinma Yunanistan a erken bir donemde muhtemelen kurulusundan kisa bir sure sonra Oasis teki buyuk Ammon kehaneti ile bir baglanti kurmus olmasi gereken Cyrene deki Yunan kolonisi araciligiyla tanitilir Libya nin mitolojik krali Iarbas da Hammon un oglu kabul ediliyordu Corippus a gore Laguatan olarak bilinen bir halk 540 larda Bizans Imparatorlugu na karsi savasa Ammon un oglu olduguna inandiklari tanrilari Gurzil in bir heykelini tasimisti Levant Ibranice Incil de Yeremya 46 25 te אמון מנא Amon of No ifadesi No ordusu ve Iskenderiye ordusu olarak da cevrilir bulunur Bu metinler muhtemelen MO 7 yuzyilda yazilmisti Israil in Tanrisi ordularin Rabbi soyle dedi Iste Tebli Amon un Firavun un Misir in tanrilarinin krallarinin Firavun un ve ona guvenenlerin uzerine ceza getirecegim Jeremiah 46 25 Yunanistan Zeus Ammon MO 5 yuzyilin sonlarina ait bir orijinalinin Roma kopyasi Asagi Nil Deltasi ve Sirenayka daki Yunanlilar yuce tanri Zeus un ozelliklerini Misir tanrisi Amun Ra nin ozellikleriyle birlestirdiler Yunanlilar tarafindan Ammon olarak tapilan Amun un Thebes ve Sparta da Pindar in o 443 hediyesi olan bir tapinagi ve bir heykeli vardi Aphytis Chalcidice de Amun a Lysander o MO 395 zamanindan beri Amonyum da oldugu kadar sevkle ibadet edildi Sair Pindar tanriyi bir ilahiyle onurlandirdi Megalopolis te tanri bir koc basiyla temsil ediliyordu Paus viii 32 1 ve Sirenaykali Yunanlilar Delphi de Ammon heykeli olan bir savas arabasi adadilar Buyuk Iskender Siwa daki kahin tarafindan Amun un oglu ilan edilmisti M O 332 sonlarinda Misir i isgal ettiginde bir kurtarici olarak goruldu ve bu nedenle Misir i savasmadan fethetti Ammon Zeus un bir formu olarak tanimlandi ve Iskender sik sik Zeus Ammon dan gercek babasi olarak soz etti Olumunden sonra para birimi onu kutsalliginin bir sembolu olarak Ammon Boynuzlari ile suslenmis olarak tasvir etti Amonyum ve ammonit gibi Yunanca Ammon formu araciligiyla Amun dan tureyen birkac kelime vardir Romalilar antik Libya daki Jupiter Amun Tapinagi yakinlarindaki birikintilerden topladiklari amonyum kloruru sal ammoniacus Amun tuzu olarak adlandirdilar Amonyak kimyasal olmasinin yani sira foraminiferde bir cins adidir Hem bu foraminiferler kabuklu Protozoa hem de ammonitler soyu tukenmis kabuklu kafadanbacaklilar bir kocun ve Ammon un boynuzlarina benzeyen sarmal kabuklar tasirlar Beyindeki hipokampus bolgelerine cornu ammonis denir Hucre katmanlarinin koyu ve acik bantlarinin boynuzlu gorunumu nedeniyle kelimenin tam anlamiyla Amun un Boynuzlari Kayip Cennet te Milton Ammon u Incil deki Ham ile ozdeslestirir ve Yahudi olmayanlarin ona Libyali Jove dedigini belirtir Ayrica bakinizGunes tanrilarinin listesiNotlar a b Originally Amun was depicted with red brown skin during the New Kingdom with two plumes on his head the ankh symbol and the After the Amarna period Amun was instead painted with blue skin Kaynakca Academie des inscriptions amp belles lettres France Commission du Corpus inscriptionum semiticarum Jean Baptiste Chabot 1900 Repertoire d epigraphie semitique University of Michigan Paris Imprimerie nationale David Warburton Architecture Power and Religion Hatshepsut Amun and Karnak in Context 2012 p 211 9783643902351 Dick Michael Brennan 1999 Born in heaven made on earth the making of the cult image in the ancient Near East Warsaw Indiana s 184 ISBN 1575060248 a b c Arieh Tobin Vincent 2003 Redford Donald B Ed Oxford Guide The Essential Guide to Egyptian Mythology s 20 ISBN 0 425 19096 X www theosophy nw org 5 Aralik 2000 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Nisan 2023 The Origin of the Word Amen Ed by Issa amp Faraji Amen Ra Theological Seminary Press Ingilizce 14 Ocak 2002 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Nisan 2023 TDV Islam Ansiklopedisi 11 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Nisan 2023 Erman Adolf amp Grapow Hermann Worterbuch der Aegyptischen Sprache Im Auftrage der Deutschen Akademien Berlin Akademie Verlag 1971 sf 85 Die Altaegyptischen Pyramidentexte nach den Papierabdrucken und Photographien des Berliner Museums 1908 22 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mart 2023 a b Hart George 2005 The Routledge Dictionary of Egyptian Gods and Goddesses Abingdon England Routledge s 21 ISBN 978 0 415 36116 3 Blyth Elizabeth 2006 Karnak Evolution of a Temple Abingdon England Routledge s 164 ISBN 978 0415404860 Lichtheim Miriam 1976 Antik Misir Edebiyati Cilt II Yeni Krallik Berkeley California University of California Press s 105 106 ISBN 0 520 03615 8 Budge E A Wallis 1914 Misir Edebiyatina Giris 1997 bas Minneola New York Dover Publications s 214 ISBN 0 486 29502 8 a b Wilson John A 1956 The culture of ancient Egypt First Phoenix edition Chicago ISBN 0 226 90152 1 OCLC 253658 8 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Nisan 2023 Morenz Siegried 1992 Egyptian Religion Ithaca New York Cornell University Press ss 144 145 ISBN 0 8014 8029 9 Before Philosophy The Intellectual Adventure of Ancient Man Gretna Louisiana 1960 s 75 ISBN 978 0140201987 Assmann Jan 2008 Of God and gods Egypt Israel and the rise of monotheism Madison Wisc University of Wisconsin Press ISBN 978 0 299 22553 7 OCLC 550576265 Frankfort Henri 1951 Before Philosophy Penguin Books s 18 Jacq Christian 1999 The living wisdom of ancient Egypt Londra Pocket Books ISBN 0 671 02219 9 OCLC 59459238 Chronicle of the Pharaohs The Reign by reign Record of the Rulers and Dynasties of Ancient Egypt London England Thames amp Hudson 2006 s 175 ISBN 978 0500286289 Herodotus ii 29 Griffith 1911 Sweek 2012 Architectural Conservation of an Amun Temple in Sudan Journal of Conservation and Museum Studies London England Ubiquity Press 10 2 8 16 doi 10 5334 jcms 1021202 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Description of Greece x 13 3 Mattingly 1983 The Laguatan A Libyan Tribal Confederation in the Late Roman Empire PDF Libyan Studies London England Society for Libyan Studies 14 98 99 doi 10 1017 S0263718900007810 21 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 3 Mart 2023 13 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ekim 2007 Pausanias Description of Greece ix 16 1 Conquest and Empire The Reign of Alexander the Great New York Cambridge University Press 1988 ss 71 74 International dictionary of historic places Trudy Ring Robert M Salkin Sharon La Boda Chicago Fitzroy Dearborn Publishers 1994 1996 ISBN 1 884964 05 2 OCLC 31045650 mechon mamre org 30 Ocak 2002 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Nisan 2023 Dahmen Karsten 2007 The legend of Alexander the Great on Greek and Roman coins Londra Routledge ISBN 978 0 203 96799 7 OCLC 84731885 h2g2 BBC Online 11 Ocak 2003 2 Kasim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Kasim 2007 Ek kaynaklarAssmann Jan 1995 Egyptian Solar Religion in the New Kingdom Re Amun and the Crisis of Polytheism Kegan Paul International ISBN 978 0710304650 Ayad Mariam F 2009 God s Wife God s Servant The God s Wife of Amun c 740 525 BC Routledge ISBN 978 0415411707 Cruz Uribe Eugene 1994 The Khonsu Cosmogony Journal of the American Research Center in Egypt 31 169 189 doi 10 2307 40000676 JSTOR 40000676 Gabolde Luc 2018 Karnak Amon Re La genese d un temple la naissance d un dieu Fransizca Institut francais d archeologie orientale du Caire ISBN 978 2 7247 0686 4 Guermeur Ivan 2005 Les cultes d Amon hors de Thebes Recherches de geographie religieuse Fransizca Brepols ISBN 978 90 71201 10 3 Klotz David 2012 Caesar in the City of Amun Egyptian Temple Construction and Theology in Roman Thebes Association Egyptologique Reine Elisabeth ISBN 978 2 503 54515 8 Kuhlmann Klaus P 1988 Das Ammoneion Archaologie Geschichte und Kultpraxis des Orakels von Siwa Almanca Verlag Phillip von Zabern in Wissenschaftliche Buchgesellschaft ISBN 978 3805308199 Otto Eberhard 1968 Egyptian art and the cults of Osiris and Amon Abrams Roucheleau Caroline Michelle 2008 Amun temples in Nubia a typological study of New Kingdom Napatan and Meroitic temples Archaeopress ISBN 9781407303376 Thiers Christophe Ed 2009 Documents de theologies thebaines tardives Universite Paul Valery Zandee Jan 1948 De Hymnen aan Amon van papyrus Leiden I 350 Felemenkce E J Brill Zandee Jan 1992 Der Amunhymnus des Papyrus Leiden I 344 Verso Almanca Rijksmuseum van Oudheden ISBN 978 90 71201 10 3 David Klotz Adoration of the Ram Five Hymns to Amun Re from Hibis Temple New Haven 2006 David Warburton Architecture Power and Religion Hatshepsut Amun and Karnak in Context 2012 9783643902351 Tutankhamen Amenism Atenism and Egyptian Monotheism 2 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1923 Dis baglantilarWim van den Dungen Leiden Hymns to Amun 21 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ispanyolca Marc Mateos 2007 Amun with features of Tutankhamun 26 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde statue y 1332 1292 BC Penn Museum