Tatar mutfağı, başta Rusya içindeki Tataristan olmak üzere farklı ülkelerde ve coğrafi bölgelerde yaşamakta olan Tatarların yemek kültürüdür.
Tarihi
Ataları Kıpçaklar ve İdil Bulgarları olan İdil Tatarları'nın geleneksel mutfağıdır.
İdil (Volga) Tatarlarının mutfağı, kökenini bir zamanlar göçebe olan ama yaklaşık 1500 yıl önce tarıma dönüşen ve yerel tarım toplumlarına asimile olan İdil Bulgarlarının mutfağından alıyor.
Tatar mutfağının etkilendiği başlıca yakın mutfaklar, Rus, Mari ve Udmurt mutfaklarıdır. Ayrıca başta Özbekler olmak üzere Orta Asya halklarının mutfaklarından da izler taşır. Tatarlar, Rus mutfağının birçok unsuru ile uzun zaman önce tanışmışlardır. Ancak, mutfak etkileri ve ürünlerin daha fazla çeşitlenmesi, Tatar mutfağının temel etnik özelliklerini değiştirmedi, bunun yerine daha zengin çeşitlenme olanağı sağladı.
Coğrafya ve doğa, Tatar mutfağının şekillenmesinde etkili oldu. Tatarların iki coğrafi bölgenin sınırında (kuzey ormanları ve güney bozkırlarında) ve ayrıca iki büyük olan İdil (Volga) ve Kama nehirleri havzasında, yapılan ticaret faaliyetlerinin de etkisiyle, ülke mutfağı önemli ölçüde zenginleşme fırsatı buldu. Tatarlar, pirinç, çay, kuru meyveler, ceviz ve baharatlarla mutfak tarihlerinin başlarında tanışmışlardı.
Tatar mutfağı, ağırlıklı olarak bölgenin ana tarımsal ürünlerine - tahıl ve hayvancılığa dayanır. Patatesin göreceli önemi 19. yüzyılın sonlarından itibaren artmaya başlamasına rağmen, meyve ve sebzeler bölgenin tarımında çok daha az gelişmiştir. Yerli sebzeler arasında soğan, havuç, yaban turpu, şalgam, balkabağı, pancar ve az miktarda da salatalık ve lahana bulunur. Meyveler, yerel elma, kiraz, ahududu ve kuş üzümü de dahil olmak üzere İdil'in sağ yakasındaki meyve bahçelerinde yetiştirildi. Ormanlar yabani meyveler, cevizler, şerbetçiotu, inek yaban havucu, kuzukulağı, nane ve yaygın yabani pırasa için bir kaynaktır. Mantarlar geleneksel Tatar mutfağının tipik bir ürünü değildi ve son zamanlarda, özellikle şehir nüfusu içinde kullanılmaya başlandı. Sığır ve koyunlar, Tatarlar arasında eşit derecede popüler olan etleri için beslenmektedir. At eti tuzlanır, işlenir ve yenir. Süt, başlıca, lor, ekşi krema vb. gibi süt ürünlerinde kullanılır. Kanatlılar, yerel çiftliklerde (tavuklar, kazlar) yaygındır ve yumurtalar, çeşitli biçimlerde yenilen popüler bir yemektir. Orman bozkır kuşağında arıcılık yerel tüketim için bol miktarda bal üretmektedir.
Pilav, helva (xälwä) ve şerbet (şirbät) çok eski tarihlerde Tatar mutfağına girmiştir.
Özellikleri
Tatarlar, çok zengin bir mutfak kültürüne sahiptir. Bu zenginlik, kendi özdeğerleri yanında tarihleri boyunca birçok kültürle iç içe yaşamış olmalarından da kaynaklanmıştır. Tarihleri boyunca tarım ve hayvancılıkla uğraşan Tatarların, yaşadıkları bölgenin özelliği olan hayvancılık ve yetiştirdikleri sebze ve meyveler (lahana, havuç, patates, domates, biber, patlıcan, üzüm, çilek, incir, elma, armut, şeftali, ceviz) ile hamur işleri, temel besin kaynaklarıdır. "Tatar hamursuz doymaz" sözünün de işaret ettiği üzere hamur işlerine ağırlık verilmektedir.
Keş, süzme yoğurttan yapılan sert bir çökelek, yoğurt kurusudur.
Tatar mutfağındaki yemek kategoriler
- sıcak çorbalar,
- ana yemekler,
- iştah açıcı dolgulu fırınlanmış ürünler (ana yemek olarak da yenir),
- hamur bazlı yemekler (makarnalar),
- tatlı pişmiş ürünler ve diğer tatlılar, genellikle çayla servis edilir.
Çorbalar
Çorba tabanı olarak kullanılan et suyuna (şulpa) bağlı olarak, çorbalar et, tavuk, balık, sebze, mantar vb. şeklinde ayrılır. Çorba erişte, tahıllar veya sebzelerle ayrı ayrı veya kombinasyon halinde koyulaştırılabilir. Özellikle popüler olan çorba, toqmaç (ev yapımı erişte) ile servis edilen ve suyu kaynatılmış et veya tavuk parçaları ile zenginleştirilmiş şehriye çorbasıdır.
Çorbalar genellikle köfte veya doldurulmuş çörekler (öçpoçmaq, pärämäç, bawırsaq) ile servis edilir. Tatarlar için kutlamalara özgü ve belli bir ölçüde tören yemeği olan pilmän (Rusça mantı), etle doldurulmuş ve her zaman berrak bir çorbada servis edilen bir tür hamur tatlısıdır.
Ana yemekler
Ana yemekler genellikle et, tahıl ve patates üzerine kuruludur. Et suyunda haşlanan et veya tavuk küçük parçalara ayrılır ve ana yemek olarak servis edilir, bazen hızlıca soğan, havuç ve biber ile yağda kızartılır. Haşlanmış patatesler en sevilen garnitürlerdir ve rendelenmiş yaban turşusu sıklıkla eşlik eder. Sütle doldurulmuş tavuk (tutırğan tawıq) tatillerde yapılan özel bir yemektir.
At eti soğuk servis edilir. Tabağın üzerinde etin üç ayrı türü bulunur: Solda işkembe, ortada kavrulmuş ve sağda sosis servis edilir. Kavrulmuş et, sığır etinden farklı değildir.
Bäliş, et ve tahılları birleştiren en eski geleneksel yemektir. Yağlı et parçaları (koyun eti, sığır eti, kaz veya kaz ve ördek doğramaları) tahıllarla (darı, hecelenmiş, pirinç) birleştirilir ve bir kasede pişirilir. İnce kesilmiş veya doğranmış karaciğer ve darı veya pirinçle dolu bir bağırsak olan Tutırma, et ve tahılların kombinasyonuyla sunulan bir başka yemektir.
Pilav özellikle şehirdeki akşam yemeklerinde tercih edilir. Popüler bir yerel versiyon, haşlanmış et ile hazırlanan Kazan pilavıdır. Haşlanmış eti erişte ile birleştiren yemekler arasında pek çok Türk halkının ortak olduğu qullama veya bişbarmaq bulunur. Et, doğal olarak dondurularak kışın saklanır; ilkbahar ve yaz için tuzlama veya kürleme ile korunur. At eti sosis yapmak için de kullanılır (qazılıq); kurutulmuş kaz ve ördek incelikli bir ziyafet yemeği olarak kabul edilir.
Kanatlıların, özellikle de tavukların yumurtaları, Tatar mutfağında çok popüler bir yemektir. Haşlanmış, kızartılmış ve fırınlanmış olarak yenir.
Tahıllardan, başta yulaf lapası olmak üzere, darı, karabuğday, yulaf ezmesi, pirinç, bezelye vb. Malzemelerle çeşitli lapalar tüketilir.
Fırınlanmış yemekler
Tatar mutfağında, çeşitli lezzetleri fırınlanmış olarak bulabilirsiniz. En eski ve en sade olanı küzikmäk olarak da adlandırılan Kıstıbıydir. Bu, ikiye katlanmış ve pişmiş darı ile doldurulmuş mayasız bir kreptir. 19. yüzyılın sonundan beri, kıstıbıy patates püresi ile yapılmaktadır. Mayasız veya mayalanmış hamurdan yapılan bäleş, tahıl veya patatesle karıştırılmış yağlı et parçaları (koyun eti, sığır eti, kaz, ördek vb.) İle doldurulur. Bäleş, üstü açık bir açıklığı olan düşük kesik koni şeklinde, özel günler için yapılır. Daha sonra, bu yemek ismi, Rus piroquna benzer şekilde farklı dolgulu sıradan turtalarda da kullanılmaya başlandı.
Hamur bazlı yemekler
Çok çeşitli hamur yemekleri geleneksel Tatar mutfağının bir özelliğidir. Mayasız hamur geleneksel olarak hem tatlı hem tuzlu çörekler, bisküvi ve kurabiyeler için kullanılır.
Mayalı hamur, her zaman yemeklerle servis edilen ekmekleri (ikmäk, ipi) yapmak için kullanılır. Ekmek geleneksel olarak çavdar unu ile pişirilirdi ve yalnızca zenginler buğday ekmeğini karşılayabilirdi. Günümüzde mağazalarda hem buğday hem çavdar ekmeği bulunmaktadır.
Üçgen anlamına gelen ve Türkçede de üçgen olarak bilinen Öçpoçmak, Tatarların ve Başkurtların millî yemeklerindendir. Geleneksel Tatar böreklerinden biri olan, kıyma (veya yağlı et) ve soğan karışımıyla doldurulmuş üçgen bir hamur işidir. Daha sonra doldurma işlemine patates parçaları eklenmeye başlandı. Öçpoçmak genellikle bulyonla veya çayla yenir. Efsaneye göre geçmişte sahra yemeği olan öçpoçmak (veya diğer söylenişiyle çöpoçmak), Moğolların istilası zamanında ortaya çıkmıştır. Börekler kurutulduktan sonra uzun süreli at menzili sırasında asker börekteki deliğe sıcak su eklediğinde, beş dakika sonra koyu et suyu ile ıslatılan börek, hem ara hem asıl sıcak yemek olarak yeniyordu. Mayasız ve mayalı hamurdan yapılarak içinde kuş başı kesilmiş (yağlı koyun eti, dana eti, kaz eti vs) ve bulgur ya da patates içeren bir yemektir.
çibörek, kıyma, soğan ve baharat karışımının açılmış yufkaya konulup yağda kızartılmasıyla yapılan geleneksel bir Tatar yemeğidir. Tatarlar arasında adı şırbörek veya çiborek şeklinde adlandırılır, ancak bu börek Türkiye'nin yerli halkı tarafından Türkiye Türkçesinde adlandırılırken yanlış bir anlam kazanarak çiğ börek adını almıştır. Bu yemek çiğ köfte gibi çiğ et ihtiva etmez, ancak et, böreğe (içli köfte gibi birçok Anadolu yemeğinin tersine) pişirilmeden konmaktadır. Böreğin adı konusunda çeşitli görüşler vardır. Bir görüş "şırbörek" adının pişerken çıkan kızarma sesinden geldiğini öne sürerken, diğer bir görüş de Kıpçak lehçesindeki lezzetli anlamındaki "çi"den geldiğini öne sürer.
Pärämäç (peremeç) kızartılmış ve eritilmiş tereyağlı sıcak serpilmiş yuvarlak kıyılmış etli bir börektir. Genellikle yuvarlak şekilde, daha çok Kırım Tatarlarının yapmakta olduğu çibörek (cheburek) benzeridir.
Qabartma, farklı şekillerde hazırlanabilen bir tür mayalı hamur gözlemedir: açık fırın ateşinin önündeki bir tavada pişirilir veya bir kazanda kaynar yağda kızartılır. Qabartma kalın tereyağ ile servis edilir ve sıcak yenir.
Sıvı hamuru mayalı ve mayasız olarak hazırlanabilir. Krep (qoymaq) buğday unu kullanılarak mayasız şekilde yapılır. Kabuklu tarzı krepler, farklı türde unlar (yulaf, bezelye, karabuğday, darı, buğday veya karışık) kullanılarak mayalı meyveden yapılır. Mayalı hamurla yapılan qoymaq Rus benzerine göre daha kalındır. Kahvaltıda genellikle küçük bir tabakta eritilmiş tereyağı eşliğinde kahvaltı servis edilir.
Bäkkän (veya täkä), özellikle kırsal alanlarda yaygın olarak, çeşitli sebzelerle (özellikle kabak, havuç veya lahana) doldurulmuş, oval veya hilal şeklinde olan iri bir turtadır (büyük pirozhki gibi). Sumsa, genellikle etli ve pirinç dolgulu, bäkkäna benzer bir turtadır. Kentte yaşayan Kazan Tatarları arasında özel bir festival yemeği de, çok tabakalı dolgus bulunanu, pirinç, kurutulmuş meyveler ve qortu (bir tür kurutulmuş tuzlu peynir) içeren uzun yuvarlak şekilli göbädiä adlı bir turtadır.
Tatlılar
Çak-çak adlı tatlı, balla kaplı tatlı pasta toplarından oluşur. Öncelikle düğün, nişan, kız isteme gibi etkinliklerin en sevilen yiyeceklerindendi ve gelin tarafından damadın evindeki resepsiyona getirilirdi, bugün ise çok yaygın olarak tüketilen bir tatlıdır. Tataristan'da hem ev yapımı hem de fabrika yapımı olarak her yerde bulunabilmektedir.
Tatar mutfağı, genellikle çayla servis edilen çeşitli pişmiş tatlılar sunar: çelpek (derin yağda kızartılmış krepler), qatlama (çeşitli dolgularla pişmiş bir rulo - haşhaş tohumu, susam, qort, fındık), qoş tele (kuş dili anlamına gelir, derin yağda kızartılmış kareler veya mayasız hamur parçaları), lawaş (kuru üzümle doldurulmuş kızarmış köfte), paştet (reçel veya kurutulmuş meyvelerle doldurulmuş tatlı turtalar) gibi örnekler gösterilebilir.
Bal, ekmek yapımında da yaygın olarak kullanılır ve kendi başına çay ile servis edilebilir.
İçecekler
Äyrän (ayran), qatıq (katık, ekşi süt) soğuk su ile seyreltilerek yapılan bir süt içeceğidir. Quas (kvas), Çavdar unu ve malttan yapılan, Tatarların Ruslardan ödünç aldığı bir içecektir. Kuru kayısıdan oluşan bir komposto, akşam yemeğinde popüler bir tatlıdır.
Alkolsüz tatlı bir diğer içecek baldan yapılan şirbät (şerbet) 'tir. 19. yüzyılda ve 20. yüzyılın başlarında, düğün törenlerine, gelinin evinde "gelinin şerbeti" olarak sunulan, tamamen törensel bir içecekti, daha sonra tüketimi yaygınlaştı.
At sütünden yapılan kımız, atalardan gelen millî içecek kabul edilir.
Çay, Tatarlar arasında tipik bir konukseverlik içeceğidir. Genellikle sütle birlikte sıcak, sert çay içerler. Pişmiş bir tatlının (qabartma, krep) yanında içilen çay bazen kahvaltının yerini alır.
Pişirme yöntemleri ve mutfak eşyaları
Yemekler geleneksel Tatar mutfağında ağırlıklı olarak kaynatma, kızartma ve fırınlama ile hazırlanır. Kızartma, genellikle tipik olarak kaynatılmış etler için (daha az kızartma gerektiren pilav etleri hariç), hamur bazlı yiyecekler için kullanılır. Hem kaynatma hem de kızartma işlemleri, geleneksel olarak büyük mutfak ocağının yan tarafına yerleştirilmiş bir dökme demir kazan içinde yapılır. Pişirme ise tercihen bir fırında yapılır. Açık ateşte pişirme yaygın değildir. Bu yöntem krep (täçe qoymaq) ve kızarmış yumurta (täbä) yapmak için ve kullanılır.
Dökme demir kaplar ve güveç kapları fırında yaygın olarak kullanılmıştır. Bäleş ve göbädiä pişirmek için büyük derin dökme demir tavalar kullanılır. Ahşap mutfak eşyaları, çeşitli işler için yaygın olarak kullanılmıştır. Ekmek hamuru tahta oluklarda yoğrulur ve ardından tahta veya hasır kâselerde kabarmaya bırakılır. Tahta tokmaklarında tereyağı yapılır. Bal ve qatiq tahta kaplarda saklanır. Metalik ve emaye kaplar, tavalar, çiniler ve cam eşyalar dahil olmak üzere ticari olarak üretilen mutfak eşyaları, 19. yüzyılın ortalarından itibaren giderek daha fazla kabul görmeye başlamıştır.
Çay servisi her zaman Tatar arasında özel bir dikkat konusu olmuştur. Çay küçük bardaklardan içilir (sıcak kalması için). Geleneksel Tatar çay servisi her zaman bir semaverle yapılır.
Tipik Tatar kapları, yuvarlatılmış tabana ve bir tabağa sahip, küçük ve alçaktır.
Modern gaz sobası ve mikrodalga fırınların piyasaya sürülmesi, kızartma popülaritesinin (et, balık, sebzeler) artması gibi yeni pişirme tekniklerinin benimsenmesine yol açmıştır. Mutfak eşyalarının modernizasyonu, kazanları, dökme demir tavaları ve geleneksel rolleri olan pek çok ahşap eşyaları kullanım dışı bıraktı. Ortalama bir aile şimdi geniş bir yelpazede alüminyum ve emaye kaplar kullanmaktadır.
Modern Tatar mutfağı
Modern gaz sobası ve mikrodalga fırınların piyasaya sürülmesi, kızartma popülaritesinin (et, balık, sebzeler) artması gibi yeni pişirme tekniklerinin benimsenmesine yol açmıştır. Mutfak eşyalarının modernizasyonu, kazanları, dökme demir tavaları ve geleneksel rolleri olan pek çok ahşap eşyaları kullanım dışı bıraktı. Ortalama bir aile şimdi geniş bir yelpazede alüminyum ve emaye kaplar kullanıyor.
Tatar mutfağı, ulusal gelenekleri korurken, önemli değişiklikler de geçirdi. Ekonomik ve kültürel değişiklikler, geleneksel mutfağı zenginleştiren birçok yeni yemeği de beraberinde getirmiştir. Geleneksel zamanlarda olduğundan daha fazla meyve ve sebze kullanılıyor, balıklar daha popüler hale geldi, mantarlar, domatesler ve turşular yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Uluslararası ticaretin artması, daha önce egzotik olarak kabul edilen muz, kivi, mango, patlıcan gibi meyve ve sebzelere ilgiyi arttırdı.
Eski Sovyetler Birliği'nin diğer halklarının, özellikle de Rus mutfağının ulusal mutfakları, günümüzdeki Tatarların yeme alışkanlıklarını etkilemiştir. Öte yandan, ulusal Tatar yemeklerinin benzersizliği, diğer ülkeler arasında Tatar mutfağının popülerliğinin devam etmesini sağlamaktadır.
Tatar yemek isimleri
- Äyrän - ayran
- Bäleş - belesh
- Bäkkän - bekken
- Bawırsaq - bavyrsak
- Börek - burek
- Çak-çak - chakchak ve Boxara käläwäse
- Çibörek - chiburekki
- Göbädiä - gubadia
- Öçpoçmaq - echpochmak, ochpochmak, çöpoçmak
- Pärämäç - peremech
- Pilav - pilaw
- Pilmän (mantı) - pilmen
- Qazılıq
- Qistibi (Kıstıbıy) - kystybyi
- Şulpa - shulpa
- Toqmaç - tokmach
- Tutırğan tawıq - tutyrgan tavyk
- Tutırma - tutyrma
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . Organik Yaşam Felsefesi. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2019.
- ^ Yurdakök, Murat (2013). (PDF). Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 56. Turkish National Pediatric Society. ss. 43-60. 16 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2014./
- ^ ""Öçpoçmaq/Өчпочмак"". Tatar Encyclopaedia (Tatarca). Kazan: The Republic of Tatarstan Academy of Sciences. Institution of the Tatar Encyclopaedia. 2002.
- ^ . Rus Türk İşadamları Birliği. 12 Ekim 2018. 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2019.
- ^ Burton, Robert. "1.2.2.3". The Anatomy of Melancholy (Melankoli Anatomisi) (İngilizce). ss. 21-22.
Tatarlar çiğ et yiyorlar ve çoğunlukla at eti, eskilerin göçebe ataları gibi at sütü ve kanı içiyorlar.
- ^ "Tatar mantısı peremeç tarifi". Habertürk gazetesi. 3 Ocak 2017. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2019.
- ^ . turktatar.com. 17 Mart 2018. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2019.
- ^ Çağatay Üstün. (PDF). Türklük Bilimi Araştırmaları dergisi. 12 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2019.
- Rusça Wikipedia'daki Tatar mutfağı maddesinden alınan kaynaklar
- Yunus Akhmetzyanov. (Rusça). 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2019.
- "Tatar cuisine: recipes" (Rusça). gotovim.ru. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2019.
- "Tatar cuisine: recipes" (Rusça). tatar.com.ru. 7 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2019.
- "Wedding dishes in Tatar cuisine" (Rusça). 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2019.
Konuyla ilgili yayınlar
Wikimedia Commons'ta Tatar mutfağı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Tatar Mutfağı. incek.com. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2019.
- Tatar cuisine recipes (İngilizce). 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2019.
- Isai Feldman. SSCB Halkları'ndan Mutfaklar (Rusça).
- V. V. Pokhlebkin (1990). Tatar mutfağı tarifleri. Dünya Halklarının Ulusal Mutfakları (Rusça). Moskova.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tatar mutfagi basta Rusya icindeki Tataristan olmak uzere farkli ulkelerde ve cografi bolgelerde yasamakta olan Tatarlarin yemek kulturudur geleneksel Tatar dana eti yemegi TarihiAtalari Kipcaklar ve Idil Bulgarlari olan Idil Tatarlari nin geleneksel mutfagidir Idil Volga Tatarlarinin mutfagi kokenini bir zamanlar gocebe olan ama yaklasik 1500 yil once tarima donusen ve yerel tarim toplumlarina asimile olan Idil Bulgarlarinin mutfagindan aliyor Tatar mutfaginin etkilendigi baslica yakin mutfaklar Rus Mari ve Udmurt mutfaklaridir Ayrica basta Ozbekler olmak uzere Orta Asya halklarinin mutfaklarindan da izler tasir Tatarlar Rus mutfaginin bircok unsuru ile uzun zaman once tanismislardir Ancak mutfak etkileri ve urunlerin daha fazla cesitlenmesi Tatar mutfaginin temel etnik ozelliklerini degistirmedi bunun yerine daha zengin cesitlenme olanagi sagladi Tatar pilavi Cografya ve doga Tatar mutfaginin sekillenmesinde etkili oldu Tatarlarin iki cografi bolgenin sinirinda kuzey ormanlari ve guney bozkirlarinda ve ayrica iki buyuk olan Idil Volga ve Kama nehirleri havzasinda yapilan ticaret faaliyetlerinin de etkisiyle ulke mutfagi onemli olcude zenginlesme firsati buldu Tatarlar pirinc cay kuru meyveler ceviz ve baharatlarla mutfak tarihlerinin baslarinda tanismislardi Tatar mutfagi agirlikli olarak bolgenin ana tarimsal urunlerine tahil ve hayvanciliga dayanir Patatesin goreceli onemi 19 yuzyilin sonlarindan itibaren artmaya baslamasina ragmen meyve ve sebzeler bolgenin tariminda cok daha az gelismistir Yerli sebzeler arasinda sogan havuc yaban turpu salgam balkabagi pancar ve az miktarda da salatalik ve lahana bulunur Meyveler yerel elma kiraz ahududu ve kus uzumu de dahil olmak uzere Idil in sag yakasindaki meyve bahcelerinde yetistirildi Ormanlar yabani meyveler cevizler serbetciotu inek yaban havucu kuzukulagi nane ve yaygin yabani pirasa icin bir kaynaktir Mantarlar geleneksel Tatar mutfaginin tipik bir urunu degildi ve son zamanlarda ozellikle sehir nufusu icinde kullanilmaya baslandi Sigir ve koyunlar Tatarlar arasinda esit derecede populer olan etleri icin beslenmektedir At eti tuzlanir islenir ve yenir Sut baslica lor eksi krema vb gibi sut urunlerinde kullanilir Kanatlilar yerel ciftliklerde tavuklar kazlar yaygindir ve yumurtalar cesitli bicimlerde yenilen populer bir yemektir Orman bozkir kusaginda aricilik yerel tuketim icin bol miktarda bal uretmektedir Pilav helva xalwa ve serbet sirbat cok eski tarihlerde Tatar mutfagina girmistir OzellikleriKes yogurt kurusu Tatarlar cok zengin bir mutfak kulturune sahiptir Bu zenginlik kendi ozdegerleri yaninda tarihleri boyunca bircok kulturle ic ice yasamis olmalarindan da kaynaklanmistir Tarihleri boyunca tarim ve hayvancilikla ugrasan Tatarlarin yasadiklari bolgenin ozelligi olan hayvancilik ve yetistirdikleri sebze ve meyveler lahana havuc patates domates biber patlican uzum cilek incir elma armut seftali ceviz ile hamur isleri temel besin kaynaklaridir Tatar hamursuz doymaz sozunun de isaret ettigi uzere hamur islerine agirlik verilmektedir Kes suzme yogurttan yapilan sert bir cokelek yogurt kurusudur Tatar mutfagindaki yemek kategorilersicak corbalar ana yemekler istah acici dolgulu firinlanmis urunler ana yemek olarak da yenir hamur bazli yemekler makarnalar tatli pismis urunler ve diger tatlilar genellikle cayla servis edilir Corbalar Eristeli sulpa Corba tabani olarak kullanilan et suyuna sulpa bagli olarak corbalar et tavuk balik sebze mantar vb seklinde ayrilir Corba eriste tahillar veya sebzelerle ayri ayri veya kombinasyon halinde koyulastirilabilir Ozellikle populer olan corba toqmac ev yapimi eriste ile servis edilen ve suyu kaynatilmis et veya tavuk parcalari ile zenginlestirilmis sehriye corbasidir Corbalar genellikle kofte veya doldurulmus corekler ocpocmaq paramac bawirsaq ile servis edilir Tatarlar icin kutlamalara ozgu ve belli bir olcude toren yemegi olan pilman Rusca manti etle doldurulmus ve her zaman berrak bir corbada servis edilen bir tur hamur tatlisidir Ana yemekler Kazak ve Tatar mutfagi orneklerinden at eti tabagi Ana yemekler genellikle et tahil ve patates uzerine kuruludur Et suyunda haslanan et veya tavuk kucuk parcalara ayrilir ve ana yemek olarak servis edilir bazen hizlica sogan havuc ve biber ile yagda kizartilir Haslanmis patatesler en sevilen garniturlerdir ve rendelenmis yaban tursusu siklikla eslik eder Sutle doldurulmus tavuk tutirgan tawiq tatillerde yapilan ozel bir yemektir At eti soguk servis edilir Tabagin uzerinde etin uc ayri turu bulunur Solda iskembe ortada kavrulmus ve sagda sosis servis edilir Kavrulmus et sigir etinden farkli degildir Balis et ve tahillari birlestiren en eski geleneksel yemektir Yagli et parcalari koyun eti sigir eti kaz veya kaz ve ordek dogramalari tahillarla dari hecelenmis pirinc birlestirilir ve bir kasede pisirilir Ince kesilmis veya dogranmis karaciger ve dari veya pirincle dolu bir bagirsak olan Tutirma et ve tahillarin kombinasyonuyla sunulan bir baska yemektir Pilav ozellikle sehirdeki aksam yemeklerinde tercih edilir Populer bir yerel versiyon haslanmis et ile hazirlanan Kazan pilavidir Haslanmis eti eriste ile birlestiren yemekler arasinda pek cok Turk halkinin ortak oldugu qullama veya bisbarmaq bulunur Et dogal olarak dondurularak kisin saklanir ilkbahar ve yaz icin tuzlama veya kurleme ile korunur At eti sosis yapmak icin de kullanilir qaziliq kurutulmus kaz ve ordek incelikli bir ziyafet yemegi olarak kabul edilir Kanatlilarin ozellikle de tavuklarin yumurtalari Tatar mutfaginda cok populer bir yemektir Haslanmis kizartilmis ve firinlanmis olarak yenir Tahillardan basta yulaf lapasi olmak uzere dari karabugday yulaf ezmesi pirinc bezelye vb Malzemelerle cesitli lapalar tuketilir Firinlanmis yemekler Kistibiy Tatar mutfaginda cesitli lezzetleri firinlanmis olarak bulabilirsiniz En eski ve en sade olani kuzikmak olarak da adlandirilan Kistibiydir Bu ikiye katlanmis ve pismis dari ile doldurulmus mayasiz bir kreptir 19 yuzyilin sonundan beri kistibiy patates puresi ile yapilmaktadir Mayasiz veya mayalanmis hamurdan yapilan bales tahil veya patatesle karistirilmis yagli et parcalari koyun eti sigir eti kaz ordek vb Ile doldurulur Bales ustu acik bir acikligi olan dusuk kesik koni seklinde ozel gunler icin yapilir Daha sonra bu yemek ismi Rus piroquna benzer sekilde farkli dolgulu siradan turtalarda da kullanilmaya baslandi Hamur bazli yemekler Cok cesitli hamur yemekleri geleneksel Tatar mutfaginin bir ozelligidir Mayasiz hamur geleneksel olarak hem tatli hem tuzlu corekler biskuvi ve kurabiyeler icin kullanilir Mayali hamur her zaman yemeklerle servis edilen ekmekleri ikmak ipi yapmak icin kullanilir Ekmek geleneksel olarak cavdar unu ile pisirilirdi ve yalnizca zenginler bugday ekmegini karsilayabilirdi Gunumuzde magazalarda hem bugday hem cavdar ekmegi bulunmaktadir Ocpocmak Ucgen anlamina gelen ve Turkcede de ucgen olarak bilinen Ocpocmak Tatarlarin ve Baskurtlarin milli yemeklerindendir Geleneksel Tatar boreklerinden biri olan kiyma veya yagli et ve sogan karisimiyla doldurulmus ucgen bir hamur isidir Daha sonra doldurma islemine patates parcalari eklenmeye baslandi Ocpocmak genellikle bulyonla veya cayla yenir Efsaneye gore gecmiste sahra yemegi olan ocpocmak veya diger soylenisiyle copocmak Mogollarin istilasi zamaninda ortaya cikmistir Borekler kurutulduktan sonra uzun sureli at menzili sirasinda asker borekteki delige sicak su eklediginde bes dakika sonra koyu et suyu ile islatilan borek hem ara hem asil sicak yemek olarak yeniyordu Mayasiz ve mayali hamurdan yapilarak icinde kus basi kesilmis yagli koyun eti dana eti kaz eti vs ve bulgur ya da patates iceren bir yemektir ciborek kiyma sogan ve baharat karisiminin acilmis yufkaya konulup yagda kizartilmasiyla yapilan geleneksel bir Tatar yemegidir Tatarlar arasinda adi sirborek veya ciborek seklinde adlandirilir ancak bu borek Turkiye nin yerli halki tarafindan Turkiye Turkcesinde adlandirilirken yanlis bir anlam kazanarak cig borek adini almistir Bu yemek cig kofte gibi cig et ihtiva etmez ancak et borege icli kofte gibi bircok Anadolu yemeginin tersine pisirilmeden konmaktadir Boregin adi konusunda cesitli gorusler vardir Bir gorus sirborek adinin piserken cikan kizarma sesinden geldigini one surerken diger bir gorus de Kipcak lehcesindeki lezzetli anlamindaki ci den geldigini one surer Peremec Paramac peremec kizartilmis ve eritilmis tereyagli sicak serpilmis yuvarlak kiyilmis etli bir borektir Genellikle yuvarlak sekilde daha cok Kirim Tatarlarinin yapmakta oldugu ciborek cheburek benzeridir Qabartma farkli sekillerde hazirlanabilen bir tur mayali hamur gozlemedir acik firin atesinin onundeki bir tavada pisirilir veya bir kazanda kaynar yagda kizartilir Qabartma kalin tereyag ile servis edilir ve sicak yenir Sivi hamuru mayali ve mayasiz olarak hazirlanabilir Krep qoymaq bugday unu kullanilarak mayasiz sekilde yapilir Kabuklu tarzi krepler farkli turde unlar yulaf bezelye karabugday dari bugday veya karisik kullanilarak mayali meyveden yapilir Mayali hamurla yapilan qoymaq Rus benzerine gore daha kalindir Kahvaltida genellikle kucuk bir tabakta eritilmis tereyagi esliginde kahvalti servis edilir Bakkan veya taka ozellikle kirsal alanlarda yaygin olarak cesitli sebzelerle ozellikle kabak havuc veya lahana doldurulmus oval veya hilal seklinde olan iri bir turtadir buyuk pirozhki gibi Sumsa genellikle etli ve pirinc dolgulu bakkana benzer bir turtadir Kentte yasayan Kazan Tatarlari arasinda ozel bir festival yemegi de cok tabakali dolgus bulunanu pirinc kurutulmus meyveler ve qortu bir tur kurutulmus tuzlu peynir iceren uzun yuvarlak sekilli gobadia adli bir turtadir Tatlilar Cak cak tatlisi ve Kazak mutfagindaki benzeri Boxara kalawase Cak cak adli tatli balla kapli tatli pasta toplarindan olusur Oncelikle dugun nisan kiz isteme gibi etkinliklerin en sevilen yiyeceklerindendi ve gelin tarafindan damadin evindeki resepsiyona getirilirdi bugun ise cok yaygin olarak tuketilen bir tatlidir Tataristan da hem ev yapimi hem de fabrika yapimi olarak her yerde bulunabilmektedir Tatar mutfagi genellikle cayla servis edilen cesitli pismis tatlilar sunar celpek derin yagda kizartilmis krepler qatlama cesitli dolgularla pismis bir rulo hashas tohumu susam qort findik qos tele kus dili anlamina gelir derin yagda kizartilmis kareler veya mayasiz hamur parcalari lawas kuru uzumle doldurulmus kizarmis kofte pastet recel veya kurutulmus meyvelerle doldurulmus tatli turtalar gibi ornekler gosterilebilir Bal ekmek yapiminda da yaygin olarak kullanilir ve kendi basina cay ile servis edilebilir Icecekler Ayran ayran qatiq katik eksi sut soguk su ile seyreltilerek yapilan bir sut icecegidir Quas kvas Cavdar unu ve malttan yapilan Tatarlarin Ruslardan odunc aldigi bir icecektir Kuru kayisidan olusan bir komposto aksam yemeginde populer bir tatlidir Alkolsuz tatli bir diger icecek baldan yapilan sirbat serbet tir 19 yuzyilda ve 20 yuzyilin baslarinda dugun torenlerine gelinin evinde gelinin serbeti olarak sunulan tamamen torensel bir icecekti daha sonra tuketimi yayginlasti At sutunden yapilan kimiz atalardan gelen milli icecek kabul edilir Cay Tatarlar arasinda tipik bir konukseverlik icecegidir Genellikle sutle birlikte sicak sert cay icerler Pismis bir tatlinin qabartma krep yaninda icilen cay bazen kahvaltinin yerini alir Pisirme yontemleri ve mutfak esyalariYemekler geleneksel Tatar mutfaginda agirlikli olarak kaynatma kizartma ve firinlama ile hazirlanir Kizartma genellikle tipik olarak kaynatilmis etler icin daha az kizartma gerektiren pilav etleri haric hamur bazli yiyecekler icin kullanilir Hem kaynatma hem de kizartma islemleri geleneksel olarak buyuk mutfak ocaginin yan tarafina yerlestirilmis bir dokme demir kazan icinde yapilir Pisirme ise tercihen bir firinda yapilir Acik ateste pisirme yaygin degildir Bu yontem krep tace qoymaq ve kizarmis yumurta taba yapmak icin ve kullanilir Dokme demir kaplar ve guvec kaplari firinda yaygin olarak kullanilmistir Bales ve gobadia pisirmek icin buyuk derin dokme demir tavalar kullanilir Ahsap mutfak esyalari cesitli isler icin yaygin olarak kullanilmistir Ekmek hamuru tahta oluklarda yogrulur ve ardindan tahta veya hasir kaselerde kabarmaya birakilir Tahta tokmaklarinda tereyagi yapilir Bal ve qatiq tahta kaplarda saklanir Metalik ve emaye kaplar tavalar ciniler ve cam esyalar dahil olmak uzere ticari olarak uretilen mutfak esyalari 19 yuzyilin ortalarindan itibaren giderek daha fazla kabul gormeye baslamistir Cay servisi her zaman Tatar arasinda ozel bir dikkat konusu olmustur Cay kucuk bardaklardan icilir sicak kalmasi icin Geleneksel Tatar cay servisi her zaman bir semaverle yapilir Tipik Tatar kaplari yuvarlatilmis tabana ve bir tabaga sahip kucuk ve alcaktir Modern gaz sobasi ve mikrodalga firinlarin piyasaya surulmesi kizartma popularitesinin et balik sebzeler artmasi gibi yeni pisirme tekniklerinin benimsenmesine yol acmistir Mutfak esyalarinin modernizasyonu kazanlari dokme demir tavalari ve geleneksel rolleri olan pek cok ahsap esyalari kullanim disi birakti Ortalama bir aile simdi genis bir yelpazede aluminyum ve emaye kaplar kullanmaktadir Modern Tatar mutfagiModern gaz sobasi ve mikrodalga firinlarin piyasaya surulmesi kizartma popularitesinin et balik sebzeler artmasi gibi yeni pisirme tekniklerinin benimsenmesine yol acmistir Mutfak esyalarinin modernizasyonu kazanlari dokme demir tavalari ve geleneksel rolleri olan pek cok ahsap esyalari kullanim disi birakti Ortalama bir aile simdi genis bir yelpazede aluminyum ve emaye kaplar kullaniyor Tatar mutfagi ulusal gelenekleri korurken onemli degisiklikler de gecirdi Ekonomik ve kulturel degisiklikler geleneksel mutfagi zenginlestiren bircok yeni yemegi de beraberinde getirmistir Geleneksel zamanlarda oldugundan daha fazla meyve ve sebze kullaniliyor baliklar daha populer hale geldi mantarlar domatesler ve tursular yaygin olarak kullanilmaya baslandi Uluslararasi ticaretin artmasi daha once egzotik olarak kabul edilen muz kivi mango patlican gibi meyve ve sebzelere ilgiyi arttirdi Eski Sovyetler Birligi nin diger halklarinin ozellikle de Rus mutfaginin ulusal mutfaklari gunumuzdeki Tatarlarin yeme aliskanliklarini etkilemistir Ote yandan ulusal Tatar yemeklerinin benzersizligi diger ulkeler arasinda Tatar mutfaginin populerliginin devam etmesini saglamaktadir Tatar yemek isimleriAyran ayran Bales belesh Bakkan bekken Bawirsaq bavyrsak Borek burek Cak cak chakchak ve Boxara kalawase Ciborek chiburekki Gobadia gubadia Ocpocmaq echpochmak ochpochmak copocmak Paramac peremech Pilav pilaw Pilman manti pilmen Qaziliq Qistibi Kistibiy kystybyi Sulpa shulpa Toqmac tokmach Tutirgan tawiq tutyrgan tavyk Tutirma tutyrmaAyrica bakinizKirim Tatar mutfagiKaynakca Organik Yasam Felsefesi 27 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Mart 2019 Yurdakok Murat 2013 PDF Cocuk Sagligi ve Hastaliklari Dergisi 56 Turkish National Pediatric Society ss 43 60 16 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 14 Aralik 2014 Ocpocmaq Өchpochmak Tatar Encyclopaedia Tatarca Kazan The Republic of Tatarstan Academy of Sciences Institution of the Tatar Encyclopaedia 2002 Rus Turk Isadamlari Birligi 12 Ekim 2018 8 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Nisan 2019 Burton Robert 1 2 2 3 The Anatomy of Melancholy Melankoli Anatomisi Ingilizce ss 21 22 Tatarlar cig et yiyorlar ve cogunlukla at eti eskilerin gocebe atalari gibi at sutu ve kani iciyorlar Tatar mantisi peremec tarifi Haberturk gazetesi 3 Ocak 2017 27 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2019 turktatar com 17 Mart 2018 27 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Mart 2019 Cagatay Ustun PDF Turkluk Bilimi Arastirmalari dergisi 12 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Mart 2019 Rusca Wikipedia daki Tatar mutfagi maddesinden alinan kaynaklarYunus Akhmetzyanov Rusca 27 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Nisan 2019 Tatar cuisine recipes Rusca gotovim ru 27 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2019 Tatar cuisine recipes Rusca tatar com ru 7 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2019 Wedding dishes in Tatar cuisine Rusca 27 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2019 Konuyla ilgili yayinlarWikimedia Commons ta Tatar mutfagi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Tatar Mutfagi incek com 27 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2019 Tatar cuisine recipes Ingilizce 27 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2019 Isai Feldman SSCB Halklari ndan Mutfaklar Rusca V V Pokhlebkin 1990 Tatar mutfagi tarifleri Dunya Halklarinin Ulusal Mutfaklari Rusca Moskova