Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tebriz Kuşatması, 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre. Safevî ordusu 25 Eylül 1585 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu'nun ele geçirdiği eski başkenti Tebriz'i geri almak amacıyla kenti 10 ay boyunca kuşattıysa da kaleyi zaptedemediği gibi, 1586 yazında Osmanlı ordusunun bölgeye yeniden gelme ihtimali üzerine kuşatmayı kaldırmak zorunda kaldı.
| Tebriz Kuşatması | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1578-1590 Osmanlı-İran Savaşı | |||||||||
 Özdemiroğlu Osman Paşa'nın 'yı Tebriz Muhafızı olarak ataması | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Osmanlı Devleti |  Safevî Devleti | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| | | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 20-30.000 | 60-70.000 | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Nispeten hafif | Ağır | ||||||||
Kuşatma öncesi
Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Safevî ordusunu Alvar Muharebesi'nde mağlup ettikten sonra, Tebriz kuşatma sonucu 25 Eylül 1585 tarihinde teslim olmuştu. Ardından, Osmanlı ordusunda kışın yaklaşması üzerine Tebriz'de İranlıların karşı saldırısına karşı garnizon bırakılarak kışlamak üzere Doğu Anadolu'ya çekilinmesi fikri ağırlık kazandı. Bunun üzerine, eski Trablusşam Beylerbeyi yaklaşık 20-30.000 askerle Tebriz'de bırakılarak kışlaklara çekilmek üzere Osmanlı ordusu Tebriz'den ayrıldı. komutasındaki Safevî ordusu Osmanlı bu esnada taarruza geçse de düzenli bir şekilde ilerleyen Osmanlı ordusuna önce 28 Ekim'de Şenbigazan Muharebesi'nde yenildi. 30 Ekim'de ise bir süredir ağır hasta olan Özdemiroğlu Osman Paşa öldü. Aynı gece Safevî ordusu bir kez daha taarruz ettiyse de bu defa Mayan Muharebesi'nde (komutayı Osman Paşa'dan devralan) Cigalazade Sinan Paşa'ya karşı yenilgiye uğradı. Safevîlerin yenilgisi üzerine Osmanlı ordusu taciz ya da baskın tehlikesi olmadan önce Van, ardından ise Bitlis'e ulaşarak kışlaklara dağıldı. Kasım 1585'te ise Safevî ordusunun Tebriz etrafına yerleşmesiyle yaklaşık on ay sürecek Tebriz Kuşatması başladı.
Kuşatma
'nın ilk önlemleri yeni inşa edilen kalenin surlarına şahî ve darbzen toplarının yerleştirilmesi ve metrislere büyük taşlar yığdırılması oldu. Buna karşılık Tebriz varoşlarını ele geçirerek kenti dört bir yandan ablukaya alan Safevî ordusu da Osmanlı garnizonunu tamamen kaleye sığınmaya mecbur bıraktı.
1585'in son iki ayında taarruzlar başladı ve Osmanlı garnizonu huruç ve baskınlarla Safevîlerin metrislerini tahrip ederken, kaleden açılan yoğun ateşle Safevî ordusunu ilk kayıplar verdirilmeye başlandı. Safevî ordusu ise surlarda gedik açabilmek için lağım açma faaliyetlerine hız verdi.
1586 Şubat'ına gelindiğinde ise Tebriz kalesinde zahire sıkıntıları artmaya başladıysa da, Safevî ordusuna yapılan baskınlarda ele geçirilenler sayesinde bu sıkıntı kısmen atlatıldı. eşzamanlı olarak Van'da bulunan Cığalazade Sinan Paşa aracılığıyla barut, zahire ve asker takviyesi talep etti. Aynı dönemde Ferhat Paşa ikinci kez Doğu Serdarlığı görevine tayin edilmişti. 1586 Mart'ında ordusunun başında İstanbul'dan ayrılan Ferhat Paşa Sivas'a ulaştığında 'nın taleplerini öğrendi.
Safevîler açısından 1586 ilkbaharına kadarki dönemdeki en kaydadeğer gelişmelerden birini ise savaşın başında Osmanlılara itaat eden Türkmen ve Tekelü birliklerinin Safevî ordugâhına gelerek taraf değiştirmeleri ve 'ya mektup göndererek teslim olmasını istemeleri oldu. Bununla birlikte, tarafa değiştiren bu birlikler Tebriz'e taarruz etmekten ziyade başkent Kazvin'e yöneldiler ve bir saray darbesiyle Şah Muhammed Hüdabende'ni yerine Şehzade Tahmasb’ı tahta geçirdiler. Tebriz önlerinde kuşatmaya komuta eden ise ortaya çıkan saltanat krizine müdahale etmek için ordusnun büyük bölümüyle Kazvin'e yürüdü ve durumu kontrol altına aldı.
Hamza Mirza'nın ordunun büyük bölümüyle ayrılmasının ardından geride kalan Safevî komutanları Nisan ayından itibaren (taş gülle atan) iki güçlü top kurarak kuşatmayı şiddetlendirdiler. Buna karşılık, Osmanlı garnizonu da kaleden yeni bir huruç harekâtıyla toplardan birini ele geçirdi. Ardından gerçekleştirilen dokuz huruç ve Osmanlıların Tebriz kalesi dışındaki Safevî metrislerini ve kentin kale dışındaki mahallelerini ele geçirmeyi başarması İran ordusunun maneviyatını bozmaya başladı.
Buna mukabil, Hamza Mirza önce kuşatma ordusuna takviye birlik gönderdi. Ardından ise Temmuz'da yeniden Tebriz önlerine geldi. Safevî ordusu, Ağustos ayının başlarındaki müteaddit taarruzlarında ağır kayıplar verince, Ağustos ortasından itibaren genel taarruzlarla kaleyi düşürmeye çalıştı. Bu genel taarruzlar da Safevî ordusunun kayıplarını artırınca Eylül'de kuşatmayı kaldırdı.
Kuşatma sonrası
Tebriz kalesindeki Osmanlı garnizonu komutasında Safevî ordusuna takviye alamadan direndi. Zira, Osmanlı başkentinin emirlerine karşın, Van'da bulunan Cığalazade Sinan Paşa Tebriz'de kuşatılan garnizona destek göndermediği gibi, doğu cephesine yürüyen Serdar Ferhat Paşa da geç kalmış ve kuşatma bittikten sonra varabilmişti. Nitekim Ferhat Paşa Tebriz yolu üzerinde bulunan Hamana kalesi ele geçirip bir süre kalenin onarımıyla uğraşmıştı (Serdarların kuşatılan Osmanlı kalelerine takviye göndermekte gecikmeleri 1593-1606 Osmanlı-Kutsal Roma İmparatorluğu Savaşı'nda daha ciddi sonuçlara ve kayıplara yolaçtı). Tebriz'e vardığında da kalenin kuşatma sırasında tahrip olan yerlerini onarttıran Ferhat Paşa Tebriz Muhafızı 'ya 6.000 ilave asker ve bolca bolca zahire bırakarak Eylül'de Tebriz’den ayrıldı.
Safevî Devleti'nde ise Tebriz Kuşatmasından sonra saltanat kargaşası devam etti. Tahtın en güçlü adaylarından 'nın 1586 Aralık'ında öldürülmesinin ardından, diğer veliaht Abbas'ı himaye etmekte olan 16 Ekim 1587'de Kazvin'e yürüyerek Şah Muhammed Hüdabende'yi tahttan indirdi ve himayesindeki Abbas'ı tahta çıkardı.
Kaynakça
- ^ "Osmanlı-Safevî Mücadelesinde Askerî Harekât Alanı ve Muharebeler (1578-1590), Turgay Koçak, 29 Mayıs Üniversitesi, İstanbul (2016), s.80
- ^ "Acem Serhaddinde Cafer Paşalar: Tebriz ve Şirvan Eyaletlerinin Muhafazası (1583-1591)", Emirhan Özçelik, Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi, İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, Sayı: 18, İstanbul (2021), s. 171
- ^ "Tevârih-i Gazavât-ı Sultan Murad-ı Sâlis", Şeyh Vefâyi Mehmed, ÖNB Department of Manuscripts and Rare Books, Cod. H. O. 66, s.25-61
- ^ "Don Juan of Persia: A Shi’ah Catholic 1560-1604", G. Le Strange, Harper & Brothers, Lonndra(1926), s. 194-202
- ^ "Tevârih-i Gazavât-ı Sultan Murad-ı Sâlis", Şeyh Vefâyi Mehmed, ÖNB Department of Manuscripts and Rare Books, Cod. H. O. 66, s.82-168
- ^ "Don Juan of Persia: A Shi’ah Catholic 1560-1604", G. Le Strange, Harper & Brothers, Lonndra(1926), s. 188-193
- ^ "Osmanlı-İran Siyasi Münasebetleri-I 1578-1590", Bekir Kütükoğlu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul (1962), s. 165-166
- ^ "Acem Serhaddinde Cafer Paşalar: Tebriz ve Şirvan Eyaletlerinin Muhafazası (1583-1591)", Emirhan Özçelik, Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi, İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, Sayı: 18, İstanbul (2021), s. 175
- ^ "Iran under the Safavids", Roger M. Savory, Cambridge (UK), Cambridge University Press (1980), . LCCN 78073817. s.74
- ^ "The Muslim Empires of the Ottomans, Safavids, and Mughals", Stephen Frederic Dale, Cambridge (UK), Cambridge University Press (2010), . LCCN 2010278301, s.92
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tebriz Kusatmasi 1578 1590 Osmanli Safevi Savasi nda evre Safevi ordusu 25 Eylul 1585 tarihinde Osmanli Imparatorlugu nun ele gecirdigi eski baskenti Tebriz i geri almak amaciyla kenti 10 ay boyunca kusattiysa da kaleyi zaptedemedigi gibi 1586 yazinda Osmanli ordusunun bolgeye yeniden gelme ihtimali uzerine kusatmayi kaldirmak zorunda kaldi Tebriz Kusatmasi1578 1590 Osmanli Iran SavasiOzdemiroglu Osman Pasa nin yi Tebriz Muhafizi olarak atamasiTarihKasim 1585 Eylul 1586BolgeTebriz IranSonucKesin Osmanli zaferiCografi DegisikliklerSafevi ordusu 10 ay kusattigi Tebriz den agir kayiplarla cekildiTaraflarOsmanli DevletiSafevi DevletiKomutanlar ve liderlerGucler20 30 00060 70 000KayiplarNispeten hafifAgirKusatma oncesiOzdemiroglu Osman Pasa nin Tebriz de vefati sonrasi cenazesinin nakli Ozdemiroglu Osman Pasa komutasindaki Osmanli ordusu Safevi ordusunu Alvar Muharebesi nde maglup ettikten sonra Tebriz kusatma sonucu 25 Eylul 1585 tarihinde teslim olmustu Ardindan Osmanli ordusunda kisin yaklasmasi uzerine Tebriz de Iranlilarin karsi saldirisina karsi garnizon birakilarak kislamak uzere Dogu Anadolu ya cekilinmesi fikri agirlik kazandi Bunun uzerine eski Trablussam Beylerbeyi yaklasik 20 30 000 askerle Tebriz de birakilarak kislaklara cekilmek uzere Osmanli ordusu Tebriz den ayrildi komutasindaki Safevi ordusu Osmanli bu esnada taarruza gecse de duzenli bir sekilde ilerleyen Osmanli ordusuna once 28 Ekim de Senbigazan Muharebesi nde yenildi 30 Ekim de ise bir suredir agir hasta olan Ozdemiroglu Osman Pasa oldu Ayni gece Safevi ordusu bir kez daha taarruz ettiyse de bu defa Mayan Muharebesi nde komutayi Osman Pasa dan devralan Cigalazade Sinan Pasa ya karsi yenilgiye ugradi Safevilerin yenilgisi uzerine Osmanli ordusu taciz ya da baskin tehlikesi olmadan once Van ardindan ise Bitlis e ulasarak kislaklara dagildi Kasim 1585 te ise Safevi ordusunun Tebriz etrafina yerlesmesiyle yaklasik on ay surecek Tebriz Kusatmasi basladi Kusatma nin ilk onlemleri yeni insa edilen kalenin surlarina sahi ve darbzen toplarinin yerlestirilmesi ve metrislere buyuk taslar yigdirilmasi oldu Buna karsilik Tebriz varoslarini ele gecirerek kenti dort bir yandan ablukaya alan Safevi ordusu da Osmanli garnizonunu tamamen kaleye siginmaya mecbur birakti 1585 in son iki ayinda taarruzlar basladi ve Osmanli garnizonu huruc ve baskinlarla Safevilerin metrislerini tahrip ederken kaleden acilan yogun atesle Safevi ordusunu ilk kayiplar verdirilmeye baslandi Safevi ordusu ise surlarda gedik acabilmek icin lagim acma faaliyetlerine hiz verdi 1586 Subat ina gelindiginde ise Tebriz kalesinde zahire sikintilari artmaya basladiysa da Safevi ordusuna yapilan baskinlarda ele gecirilenler sayesinde bu sikinti kismen atlatildi eszamanli olarak Van da bulunan Cigalazade Sinan Pasa araciligiyla barut zahire ve asker takviyesi talep etti Ayni donemde Ferhat Pasa ikinci kez Dogu Serdarligi gorevine tayin edilmisti 1586 Mart inda ordusunun basinda Istanbul dan ayrilan Ferhat Pasa Sivas a ulastiginda nin taleplerini ogrendi Safeviler acisindan 1586 ilkbaharina kadarki donemdeki en kaydadeger gelismelerden birini ise savasin basinda Osmanlilara itaat eden Turkmen ve Tekelu birliklerinin Safevi ordugahina gelerek taraf degistirmeleri ve ya mektup gondererek teslim olmasini istemeleri oldu Bununla birlikte tarafa degistiren bu birlikler Tebriz e taarruz etmekten ziyade baskent Kazvin e yoneldiler ve bir saray darbesiyle Sah Muhammed Hudabende ni yerine Sehzade Tahmasb i tahta gecirdiler Tebriz onlerinde kusatmaya komuta eden ise ortaya cikan saltanat krizine mudahale etmek icin ordusnun buyuk bolumuyle Kazvin e yurudu ve durumu kontrol altina aldi Hamza Mirza nin ordunun buyuk bolumuyle ayrilmasinin ardindan geride kalan Safevi komutanlari Nisan ayindan itibaren tas gulle atan iki guclu top kurarak kusatmayi siddetlendirdiler Buna karsilik Osmanli garnizonu da kaleden yeni bir huruc harekatiyla toplardan birini ele gecirdi Ardindan gerceklestirilen dokuz huruc ve Osmanlilarin Tebriz kalesi disindaki Safevi metrislerini ve kentin kale disindaki mahallelerini ele gecirmeyi basarmasi Iran ordusunun maneviyatini bozmaya basladi Buna mukabil Hamza Mirza once kusatma ordusuna takviye birlik gonderdi Ardindan ise Temmuz da yeniden Tebriz onlerine geldi Safevi ordusu Agustos ayinin baslarindaki muteaddit taarruzlarinda agir kayiplar verince Agustos ortasindan itibaren genel taarruzlarla kaleyi dusurmeye calisti Bu genel taarruzlar da Safevi ordusunun kayiplarini artirinca Eylul de kusatmayi kaldirdi Kusatma sonrasi17 yuzyilda Tebriz Tebriz kalesindeki Osmanli garnizonu komutasinda Safevi ordusuna takviye alamadan direndi Zira Osmanli baskentinin emirlerine karsin Van da bulunan Cigalazade Sinan Pasa Tebriz de kusatilan garnizona destek gondermedigi gibi dogu cephesine yuruyen Serdar Ferhat Pasa da gec kalmis ve kusatma bittikten sonra varabilmisti Nitekim Ferhat Pasa Tebriz yolu uzerinde bulunan Hamana kalesi ele gecirip bir sure kalenin onarimiyla ugrasmisti Serdarlarin kusatilan Osmanli kalelerine takviye gondermekte gecikmeleri 1593 1606 Osmanli Kutsal Roma Imparatorlugu Savasi nda daha ciddi sonuclara ve kayiplara yolacti Tebriz e vardiginda da kalenin kusatma sirasinda tahrip olan yerlerini onarttiran Ferhat Pasa Tebriz Muhafizi ya 6 000 ilave asker ve bolca bolca zahire birakarak Eylul de Tebriz den ayrildi Safevi Devleti nde ise Tebriz Kusatmasindan sonra saltanat kargasasi devam etti Tahtin en guclu adaylarindan nin 1586 Aralik inda oldurulmesinin ardindan diger veliaht Abbas i himaye etmekte olan 16 Ekim 1587 de Kazvin e yuruyerek Sah Muhammed Hudabende yi tahttan indirdi ve himayesindeki Abbas i tahta cikardi Kaynakca Osmanli Safevi Mucadelesinde Askeri Harekat Alani ve Muharebeler 1578 1590 Turgay Kocak 29 Mayis Universitesi Istanbul 2016 s 80 Acem Serhaddinde Cafer Pasalar Tebriz ve Sirvan Eyaletlerinin Muhafazasi 1583 1591 Emirhan Ozcelik Fatih Sultan Mehmet Universitesi Ilmi Arastirmalar Insan ve Toplum Bilimleri Dergisi Sayi 18 Istanbul 2021 s 171 Tevarih i Gazavat i Sultan Murad i Salis Seyh Vefayi Mehmed ONB Department of Manuscripts and Rare Books Cod H O 66 s 25 61 Don Juan of Persia A Shi ah Catholic 1560 1604 G Le Strange Harper amp Brothers Lonndra 1926 s 194 202 Tevarih i Gazavat i Sultan Murad i Salis Seyh Vefayi Mehmed ONB Department of Manuscripts and Rare Books Cod H O 66 s 82 168 Don Juan of Persia A Shi ah Catholic 1560 1604 G Le Strange Harper amp Brothers Lonndra 1926 s 188 193 Osmanli Iran Siyasi Munasebetleri I 1578 1590 Bekir Kutukoglu Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Yayinlari Istanbul 1962 s 165 166 Acem Serhaddinde Cafer Pasalar Tebriz ve Sirvan Eyaletlerinin Muhafazasi 1583 1591 Emirhan Ozcelik Fatih Sultan Mehmet Universitesi Ilmi Arastirmalar Insan ve Toplum Bilimleri Dergisi Sayi 18 Istanbul 2021 s 175 Iran under the Safavids Roger M Savory Cambridge UK Cambridge University Press 1980 ISBN 0 521 22483 7 LCCN 78073817 s 74 The Muslim Empires of the Ottomans Safavids and Mughals Stephen Frederic Dale Cambridge UK Cambridge University Press 2010 ISBN 978 0 521 69142 0 LCCN 2010278301 s 92