Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde tümüyle ya da çoğunluğuyla dayanıyor. (Mayıs 2021) |
Türk müziği, Türklerin Orta Asya'dan beri geliştirdikleri, bugünkü özellikleri Anadolu Selçukluları ve Osmanlılar döneminde belirginleşen müzik tarzı. Musiki, Osmanlı döneminde halk ve üst kültür çevrelerinde birbiriyle ilişkili, fakat karakterleri farklı iki ana dal olarak gelişmiştir. Osmanlı'nın son dönemindeki modernleşme hareketleriyle Batı etkisi görülmeye başlanmış, bu etki Cumhuriyet döneminde daha da artmıştır.
Orta Asya Türk müziği
Türklerin İslamiyet'i kabullerinden çok önce dinî törenleri yöneten şaman, kam ya da baksı, elinde belirli sesler çıkaran demir parçalarının bağlı bulunduğu bir değnekle topluluğu etkiliyordu. Bu törenlerde davulun da önemli bir yeri vardır.
Çin'in kütüphane, Hun Türkleri'nde, Uygur Türkleri'nde, Selçuklu Hanedanı'nda ve Osmanlılar'da müziğe büyük yer ve önem veriliyordu. Ozanları ve olmayan hiçbir yoktur. Yine Eski saraylarında ve ordugahlarında musiki takımları denilen eserleri her gün çalardı.
Geleneksel Türk müziği
Geleneksel Türk müziği, Osmanlı döneminde halk ve üst kültür çevresinde gelişen olmak üzere ikiye ayrılır. Geleneksel olarak Türk müziği çeşitli ortamlarda şöyle belirir:
- Şehirlerde, saray çevresinde ve konaklarda
- Tekkelerde
- Köylerde
- Sınır boylarında
- Kışlalarda
Halk müziği ve "klasik" Türk müziği arasında çok önemli bir bağ vardır. Nitekim türkülerin pek çoğunda klasik musiki makamları kullanılmıştır. Aynı şekilde, türkü, köçekçe, oyun havası, sirto, vb. halk musikisi formları klasik Türk musikisinde kullanılmıştır. İsmail Dede Efendi, Şakir Ağa, Şevki Bey gibi büyük klasik musiki bestekârlarının hemen hepsinin halk musikisi formlarını kullandıkları gözlemlenir.
Türk halk müziği
Türk halk müziği örnekleri genelde sözlü olmakla beraber, sözsüz dans müziklerini de içerir.
Halk türkülerinin ölçülü olanına kırık hava, ölçüsüz olanına uzun hava denir. Uzun havalar Anadolu'nun değişik bölgelerinde bozlak, , maya, hoyrat, divan, ağıt gibi adlarla anılır. Bunlar genellikle Karacaoğlan, Ruhsati, Sümmani ve daha birçok tanınmış halk ozanının deyişleri üzerine yakılmıştır.
Kırık havalar ise koşma, , güzelleme, taşlama, ninni ve daha başka adlar altında kümelenir. Bunlar da genellikle gurbet, ayrılık, sıla hasreti, ölüm, askere gidiş, yiğitlik, düğün, çocuk sevgisi, kız kaçırma gibi köye has toplumsal bir olayı konu alır, sadelik, içtenlik, duygululuk gibi özellikler gösterir,yerel renkler taşır. Türk halk müziğinin melodi yapısı incelendiğinde bu melodilerin ses genişlikleri bakımından bir oktav (sekiz ses sınırı) tamamlayan dizi ve tonaliteyi kesin şekilde belirtmeyen ikili ile beşli aralıkları içinde yapılandırılmış olduğu görülür. Bununla birlikte dizi ve tonaliteyi belli eden sekizli ve daha geniş sınırlı melodiler de çoktur. Basit ve birleşik ölçülerden başka aksak ölçüleri içeren Türk halk müziği, ezgiler ve formlardan oluşur.
Klasik Türk müziği
Osmanlılar yalnız musiki sanatına değil musiki ilmine de büyük önem verdiler. Türk müziğinin Arap, Acem, eski Yunan ve Bizans asıllı olduğunu ileri sürenler vardır. Ancak Klasik Türk müziği genel nitelikleri bakımından Türk asıllıdır. Osmanlı uygarlığı her alanda büyük bir sentez geliştirdiği gibi, Türk müziği potasında yerel pek çok renk bu müziğin parçası haline gelmiş ve bunun karşılığında da Osmanlı musikisi devletin kapsadığı topraklar ve ötesine büyük etkilerde bulunmuştur.
İstanbul'un alınmasından sonra Topkapı Sarayında kurulan ve özel meşkhanelerde eğitime geçilmesiyle daha belirli olarak kurallaşan ve klasik bir müzik niteliği kazanan Klasik Türk müziği altı dönemde incelenir. Birinci dönem; hazırlayıcı dönemdir ve başlangıcından Meragalı Abdülkadir'e (1360-1435) kadar uzanan dönemdir. İlk klasik dönem, ikinci klasik dönem, yeni klasik dönem gibi dönemlerden günümüze gelir. Yeni klasik dönem oldukça önemlidir ve Dede Efendi'den Zekai Dede'ye (1825-1897) kadar uzanan kapsayan dizi, makamlar, usuller ve şekiller'den oluşur.
Klasik Batı müziği
Türkiye'de Cumhuriyet Döneminde girişilen devrim hareketleri sanat konularına da yöneldi. Daha çok Klasik Batı müziğine önem verilirken, 1924'te Ankara'da Musiki Muallim Mektebi kuruldu. Osmanlı sarayındaki müzik topluluğu başkente getirilerek adıyla konserler vermesi sağlandı ve yetenekli gençlerin gelişmiş Avrupa ülkelerine gönderilip yetiştirilmesi hareketi başladı. İstanbul'da çalışmalarını sürdüren adlı okul yeni bir yönetmelikle konservatuvar haline getirildi.
Çok sesli sanat müziğinde sesini Batı'da ilk duyuran Türk sanatçı Cemal Reşit Rey oldu. Öğrenimlerini devlet adına yurt dışında yapan Ulvi Cemal Erkin, Hasan Ferit Alnar, Ahmet Adnan Saygun, Necil Kazım Akses dönüşlerinde Ankara Musiki Muallim Mektebi'nin öğretmen kadrosuna katıldılar. Bu sanatçılar Türk Sanat Tarihinde Türk Beşleri olarak anıldılar. Eserlerinde genellikle batı müziği ilkeleri halk müziğinden gelen ögelerle birleştirilmiştir. Ahmet Adnan Saygun'un Özsoy adlı bir perdelik operası 1924'te Ankara Halkevi'nde sahnelendi. Aynı bestecinin ikinci eseri de 1934'te başarı ile oynandı. Opera ve bale temsillerini gerçekleştirmek amacı ile Ankara Devlet Konservatuvarı'na bağlı bir Tatbikat Sahnesi 1940 yılında çalışmalarına başladı. Yetenekli gençlerin seçimi ile eğitime geçildi. İzleyen yıllarda Ahmet Adnan Saygun' un Kerem, Nevit Kodallının Van Gogh ve Gılgamış, Sabahattin Kalender'in Nasrettin Hoca, Ferit Tüzün'ün Çeşmebaşı eserleri sergilendi. Ankara'dan sonra İstanbul ve İzmir'de kurulan devlet konservatuvarları eğitime başladı.
1940 yılından bu yana genç yetenekler için uygun bir ortamın doğuşu yurt dışında da ün ve ilgi derleyen yorumcuların yetişip gelişmesini sağladı. Soprano Leyla Gencer, bariton bu hareketin öncüleri oldular. Onları bas yorumcusu olarak Ayhan Baran, soprano ve soprano Suna Korat izlediler. Enstrüman yorumcusu olarak piyanist Ergican Saydam, kemancı Ayla Erduran, Suna Kan, piyanist Ayşegül Sarıca, İdil Biret, Hülya Saydam ve Verda Erman yurt içinde olduğu kadar yurt dışında da büyük ilgi gördüler.
Diğer türler
Türk pop müziği
Türk pop folk müziği iki kısımda incelenir: Anadolu Rock ve Anadolu pop. Türkülerin batı enstrümanları ile söylenmesi sonucu oluşmuş müzik türüdür. En önemli temsilcisi Modern Folk Üçlüsüdür. Selda Bağcan bu akımda önemli bir yer tutar. Kubat, Ayşegül, Orhan Hakalmaz ve Yavuz Bingöl bu akımda yer alan diğer günümüz sanatçılarıdır. Pop folk olarak adlandırılan Balkan ve Orta Doğu müziği etkili Arabesk müzikten tamamen ayrışmıştır.
Arabesk müzik
Fransızcadan Türkçeye geçen arabesk sözcüğü "Arap tarzı" anlamına gelir. Arabesk, Arap müziği değil; Arap ezgilerinden ve usûllerinden esinlenen bir Türk müziği türüdür. Klasik Arap müziğinin Klasik Türk müziğinden geniş ölçüde ayrılması sebebiyle Arap müziği Türkiye'de benimsenmemiş, fakat sonra Türk sanat müziği ve Türk halk müziğine Arap ezgileri ve usûlleri eklenerek arabesk müzik doğmuştur. Ayrıca bu müzik tarzı, toplumun kırsal kesiminin konuştuğu dili iyi kullanmış, tasavvufa dayalı bir literatür de oluşturmuştur.
Fantezi müzik
Türk sanat müziği kalıplarının dışına çıkılarak oluşturulan, Türkiye'ye özgü bir müzik türü. Özellikle seksenlerde parlayan bu tarzdaki eserler; serbest yapıda, çoğunlukla birkaç bölümlü, her bölümü başka bir tempo ya da ayrı bir usulle bestelenmiş şekildedir.
Türkçe rap
Türkçe sözlü rap müzik 1980'li yılların sonunda, 1990'lı yıllarda patlama yaşamış bir müzik türüdür.
Türk müziğinde yöresel tarzlar
Türkiye'de her tür hemen hemen her bölgede görülmekte olup bölgeler arasında bazı farklar da görülmektedir. Türkiye'deki yörelere göre müzik tarzları şu şekildedir;
Kaynakça
- ^ Türker Eroğlu (2017). "Türk Halk Müziğinin Türkiye'deki Coğrafi Bölgelere Göre Temel Özellikleri Bakımından İncelenmesi", 41. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mayıs 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde tumuyle ya da cogunluguyla tek kaynaga dayaniyor Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Lutfen baska kaynaklar ekleyerek bu maddeyi gelistirmeye yardim ediniz Mayis 2021 Turk muzigi Turklerin Orta Asya dan beri gelistirdikleri bugunku ozellikleri Anadolu Selcuklulari ve Osmanlilar doneminde belirginlesen muzik tarzi Musiki Osmanli doneminde halk ve ust kultur cevrelerinde birbiriyle iliskili fakat karakterleri farkli iki ana dal olarak gelismistir Osmanli nin son donemindeki modernlesme hareketleriyle Bati etkisi gorulmeye baslanmis bu etki Cumhuriyet doneminde daha da artmistir Orta Asya Turk muzigiTurklerin Islamiyet i kabullerinden cok once dini torenleri yoneten saman kam ya da baksi elinde belirli sesler cikaran demir parcalarinin bagli bulundugu bir degnekle toplulugu etkiliyordu Bu torenlerde davulun da onemli bir yeri vardir Cin in kutuphane Hun Turkleri nde Uygur Turkleri nde Selcuklu Hanedani nda ve Osmanlilar da muzige buyuk yer ve onem veriliyordu Ozanlari ve olmayan hicbir yoktur Yine Eski saraylarinda ve ordugahlarinda musiki takimlari denilen eserleri her gun calardi Geleneksel Turk muzigiGeleneksel Turk muzigi Osmanli doneminde halk ve ust kultur cevresinde gelisen olmak uzere ikiye ayrilir Geleneksel olarak Turk muzigi cesitli ortamlarda soyle belirir Sehirlerde saray cevresinde ve konaklardaKar beste semai sarkiTekkelerdeNaat ayin durak ilahi nefes KoylerdeTurku bozlak uzun hava zeybek oyun havasiSinir boylarindaKislalardaMehter muzigi Halk muzigi ve klasik Turk muzigi arasinda cok onemli bir bag vardir Nitekim turkulerin pek cogunda klasik musiki makamlari kullanilmistir Ayni sekilde turku kocekce oyun havasi sirto vb halk musikisi formlari klasik Turk musikisinde kullanilmistir Ismail Dede Efendi Sakir Aga Sevki Bey gibi buyuk klasik musiki bestekarlarinin hemen hepsinin halk musikisi formlarini kullandiklari gozlemlenir Turk halk muzigiTurk halk muzigi ornekleri genelde sozlu olmakla beraber sozsuz dans muziklerini de icerir Halk turkulerinin olculu olanina kirik hava olcusuz olanina uzun hava denir Uzun havalar Anadolu nun degisik bolgelerinde bozlak maya hoyrat divan agit gibi adlarla anilir Bunlar genellikle Karacaoglan Ruhsati Summani ve daha bircok taninmis halk ozaninin deyisleri uzerine yakilmistir Kirik havalar ise kosma guzelleme taslama ninni ve daha baska adlar altinda kumelenir Bunlar da genellikle gurbet ayrilik sila hasreti olum askere gidis yigitlik dugun cocuk sevgisi kiz kacirma gibi koye has toplumsal bir olayi konu alir sadelik ictenlik duygululuk gibi ozellikler gosterir yerel renkler tasir Turk halk muziginin melodi yapisi incelendiginde bu melodilerin ses genislikleri bakimindan bir oktav sekiz ses siniri tamamlayan dizi ve tonaliteyi kesin sekilde belirtmeyen ikili ile besli araliklari icinde yapilandirilmis oldugu gorulur Bununla birlikte dizi ve tonaliteyi belli eden sekizli ve daha genis sinirli melodiler de coktur Basit ve birlesik olculerden baska aksak olculeri iceren Turk halk muzigi ezgiler ve formlardan olusur Klasik Turk muzigiOsmanlilar yalniz musiki sanatina degil musiki ilmine de buyuk onem verdiler Turk muziginin Arap Acem eski Yunan ve Bizans asilli oldugunu ileri surenler vardir Ancak Klasik Turk muzigi genel nitelikleri bakimindan Turk asillidir Osmanli uygarligi her alanda buyuk bir sentez gelistirdigi gibi Turk muzigi potasinda yerel pek cok renk bu muzigin parcasi haline gelmis ve bunun karsiliginda da Osmanli musikisi devletin kapsadigi topraklar ve otesine buyuk etkilerde bulunmustur Istanbul un alinmasindan sonra Topkapi Sarayinda kurulan ve ozel meskhanelerde egitime gecilmesiyle daha belirli olarak kurallasan ve klasik bir muzik niteligi kazanan Klasik Turk muzigi alti donemde incelenir Birinci donem hazirlayici donemdir ve baslangicindan Meragali Abdulkadir e 1360 1435 kadar uzanan donemdir Ilk klasik donem ikinci klasik donem yeni klasik donem gibi donemlerden gunumuze gelir Yeni klasik donem oldukca onemlidir ve Dede Efendi den Zekai Dede ye 1825 1897 kadar uzanan kapsayan dizi makamlar usuller ve sekiller den olusur Klasik Bati muzigiTurkiye de Cumhuriyet Doneminde girisilen devrim hareketleri sanat konularina da yoneldi Daha cok Klasik Bati muzigine onem verilirken 1924 te Ankara da Musiki Muallim Mektebi kuruldu Osmanli sarayindaki muzik toplulugu baskente getirilerek adiyla konserler vermesi saglandi ve yetenekli genclerin gelismis Avrupa ulkelerine gonderilip yetistirilmesi hareketi basladi Istanbul da calismalarini surduren adli okul yeni bir yonetmelikle konservatuvar haline getirildi Cok sesli sanat muziginde sesini Bati da ilk duyuran Turk sanatci Cemal Resit Rey oldu Ogrenimlerini devlet adina yurt disinda yapan Ulvi Cemal Erkin Hasan Ferit Alnar Ahmet Adnan Saygun Necil Kazim Akses donuslerinde Ankara Musiki Muallim Mektebi nin ogretmen kadrosuna katildilar Bu sanatcilar Turk Sanat Tarihinde Turk Besleri olarak anildilar Eserlerinde genellikle bati muzigi ilkeleri halk muziginden gelen ogelerle birlestirilmistir Ahmet Adnan Saygun un Ozsoy adli bir perdelik operasi 1924 te Ankara Halkevi nde sahnelendi Ayni bestecinin ikinci eseri de 1934 te basari ile oynandi Opera ve bale temsillerini gerceklestirmek amaci ile Ankara Devlet Konservatuvari na bagli bir Tatbikat Sahnesi 1940 yilinda calismalarina basladi Yetenekli genclerin secimi ile egitime gecildi Izleyen yillarda Ahmet Adnan Saygun un Kerem Nevit Kodallinin Van Gogh ve Gilgamis Sabahattin Kalender in Nasrettin Hoca Ferit Tuzun un Cesmebasi eserleri sergilendi Ankara dan sonra Istanbul ve Izmir de kurulan devlet konservatuvarlari egitime basladi 1940 yilindan bu yana genc yetenekler icin uygun bir ortamin dogusu yurt disinda da un ve ilgi derleyen yorumcularin yetisip gelismesini sagladi Soprano Leyla Gencer bariton bu hareketin onculeri oldular Onlari bas yorumcusu olarak Ayhan Baran soprano ve soprano Suna Korat izlediler Enstruman yorumcusu olarak piyanist Ergican Saydam kemanci Ayla Erduran Suna Kan piyanist Aysegul Sarica Idil Biret Hulya Saydam ve Verda Erman yurt icinde oldugu kadar yurt disinda da buyuk ilgi gorduler Diger turlerTurk pop muzigi Turk pop folk muzigi iki kisimda incelenir Anadolu Rock ve Anadolu pop Turkulerin bati enstrumanlari ile soylenmesi sonucu olusmus muzik turudur En onemli temsilcisi Modern Folk Uclusudur Selda Bagcan bu akimda onemli bir yer tutar Kubat Aysegul Orhan Hakalmaz ve Yavuz Bingol bu akimda yer alan diger gunumuz sanatcilaridir Pop folk olarak adlandirilan Balkan ve Orta Dogu muzigi etkili Arabesk muzikten tamamen ayrismistir Arabesk muzik Fransizcadan Turkceye gecen arabesk sozcugu Arap tarzi anlamina gelir Arabesk Arap muzigi degil Arap ezgilerinden ve usullerinden esinlenen bir Turk muzigi turudur Klasik Arap muziginin Klasik Turk muziginden genis olcude ayrilmasi sebebiyle Arap muzigi Turkiye de benimsenmemis fakat sonra Turk sanat muzigi ve Turk halk muzigine Arap ezgileri ve usulleri eklenerek arabesk muzik dogmustur Ayrica bu muzik tarzi toplumun kirsal kesiminin konustugu dili iyi kullanmis tasavvufa dayali bir literatur de olusturmustur Fantezi muzik Turk sanat muzigi kaliplarinin disina cikilarak olusturulan Turkiye ye ozgu bir muzik turu Ozellikle seksenlerde parlayan bu tarzdaki eserler serbest yapida cogunlukla birkac bolumlu her bolumu baska bir tempo ya da ayri bir usulle bestelenmis sekildedir Turkce rap Turkce sozlu rap muzik 1980 li yillarin sonunda 1990 li yillarda patlama yasamis bir muzik turudur Turk muziginde yoresel tarzlarTurkiye de her tur hemen hemen her bolgede gorulmekte olup bolgeler arasinda bazi farklar da gorulmektedir Turkiye deki yorelere gore muzik tarzlari su sekildedir Trakya muzigi Karadeniz muzigi Akdeniz muzigi Dogu Anadolu muzigiKaynakca Turker Eroglu 2017 Turk Halk Muziginin Turkiye deki Cografi Bolgelere Gore Temel Ozellikleri Bakimindan Incelenmesi 41 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mayis 2021