Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Beş Element adı yanlış çeviri olduğu için 2000'lerden sonra terk edilmiştir, yerine Beş Dönüşüm Öğesi veya kısaca Beş Öğe yeğlenmiştir. Çincede Wu Xing (Çince: 五行; Pinyin: Wǔ Xíng) olarak anılan öğeler kuramı farklı dillerde "Beş Element, Beş Unsur, Beş Döngü" gibi adlarla da anılmaktadır. Çin klasiklerinde kullanılan öğeler, 'nda mutlak halde bulunan elementler gibi ele alınmamaktadır. Çin klasiklerindeki Beş Öğe şunlardır: ateş, su, ağaç (veya odun), metal, toprak. Çin Tıbbı'nda Yin ile Yang kuramı ile birlikte kullanılan önemli bir Doğu Asya bilimleri kuramıdır. Aristotelesçi okuldan gelen İbn-i Sina da öğeler için "Unsur" sözcüğünü kullanmıştır. Toplumdan topluma değişiklik gösteren temel öğeler farklı sayıda ve içerikle ortaya çıkmıştır. Akdeniz ve Ortadoğu uygarlıklarında üç öğe "ateş, su, toprak" veya "hava" da eklenerek dört öğe şeklinde görünmektedir. Hindistan veya Tibet Klasiklerinde bazen bir bazen iki öğe farkıyla ayrı bir "beş öğe" görünmektedir.
Öğeler ve Çin Tıbbı Organlarının İlişkisi
Öğeler yansıttıkları döngü, dönüşüm veya süreçlerin imgesel bir ifadesidir. Örneğin: Odun yeryüzündeki her türlü canlı yaşam ve onunla ilgili süreçleri anlatan bir imgedir. Sözlü anlatımda simgelere başvurmak; şarkı, şiir gibi halkın daha geniş kesimlerine ulaşmasını sağlayan, öğrenmeyi kolaylaştıran çok etkili bir yöntem olmuştur.
Çin Tıbbı'nda rahatsızlıkların teşhisinde ve tedavisinde önemli bir iyeri vardır. Bu yöntemde her türlü dönüşüm muhakkak Odun (木 mù), Ateş (火 huǒ), Toprak (土 tǔ), Metal (金 jīn), Su (水 shuǐ) olarak beş öğenin süreçlerinden geçer. Her öğe kendi içinde Yin ve Yang olmak üzere iki kutup barındırır. Besleme, Tüketme, Denetleme, Savrukluk, Karşı hareket süreçleri öğeler arası ilişkilerde yaşanabilecek hallerdir. Tüm öğeler karşılıklı olarak bu süreçler ilişkisiyle değişir ve dönüşür. Temel döngü şöyledir: Odun-Ateş-Toprak-Metal-Su-Odun. İlkesel olarak denetimsiz bir besleme, gelişemez; besinsiz bir denetim işlevini yitirir. Besleme ve denetim uyum içindeyken döngü yol alır.
Besleme ve Tüketme Döngüsü: "Ana ve Çocuk" ilişkisi olarak da anılır. Örneğin: Odun, Ateşi beslerken eş zamanlı Ateş de Odunu tüketir. Benzer olarak Ateş, Toprağı beslerken Toprak da Ateş'i tüketir ve sırayla diğer öğeleri takip ederek döngü tamamlanır. Besleyen öğe "Ana", tüketen öğe ise "Çocuk" olarak görülür. Besleme döngüsünün tersine ilerleyen yön ise Tüketme Döngüsü'dür.
Besleme Döngüsü: Odun → Ateş, Ateş → Toprak, Toprak → Metal, Metal → Su, Su → Odun'u besler.
Tüketme Döngüsü: Odun → Su, Su → Metal, Metal → Toprak, Toprak → Ateş, Ateş → Odun'u tüketir.
Denetleme Döngüsü: Odun → Toprak, Ateş → Metal, Toprak → Su, Metal → Odun, Su → Ateş'i denetler.
İsyan Döngüsü: Odun → Metal, Su → Toprak, Metal → Ateş, Toprak → Odun, Ateş → Su'ya isyan eder.
İsyan ve denetleme, besleme ve tüketme döngüleri uyumdaysa Dao hali yakalanır yani doğal akıştadır bedende veya kainattaki her şey.
Odun
Canlı yaşamı simgeler. Bedende () Karaciğer ile ilişkilidir. Doğada ve bedende yel etkisidir. Duygularda öfke olarak ortaya çıkar.
Ateş
Güneş, yıldızlar yani ateş olan her şey. Bedende Kalp ile ilişkilidir. Duygularda neşe, sevinç, mania dır.
Toprak
Bedende mide ve dalak sistemidir. Bedenin doğum sonrası besinle sağlanan enerji kaynaklarından biridir. Dugusal hali dalıp dalıp gitmektir.
Metal
Mineral yapılı öğedir. Bedende akciğer ile ilişkili sayılır. Doğum sonrası nefesle sağlanan enerji kaynaklarından biridir. Duygu hali keder ve üzüntü dür.
Su
Tüm sıvılardır. Bedende böbrek ile ilişkilidir. Hem doğum öncesi hem sonrası bedenin temel kaynağıdır. Duygu hali korku dur.
Çin Tıbbı'nda Beş Öğe'nin İlişikleri
| öğe | Odun | Ateş | Toprak | Metal | Su |
|---|---|---|---|---|---|
| Doğu | Güney | Batı | Kuzey | ||
| Gezegen | Jüpiter | Mars | Satürn | Venüs | Merkür |
| İklim | Sıcak | Geçiş | soğuk | ||
| Yin organlar | Karaciğer | Kalp/ | Dalak | Akciğer | Böbrek |
| Yang organlar | Safra kesesi | İnce bağırsak/ (San Jiao) | Mide | Kalın bağırsak | İdrar kesesi |
| Duyu organı | Gözler | Dil | Ağız | Burun | |
| Göz yaşı | Ter | Tükürük | Balgam | İdrar | |
| Duygu Hali | Öfke | Dalgın | Keder | Korku | |
| Ses | şşşşş | haaaa | huuu | sssss | çuveeey |
| Tat | Ekşi | Acı | Tatlı | Keskin/Yakıcı | Tuzlu |
| Renk | Yeşil | Kırmızı | Sarı | Beyaz | Siyah/Mavi |
| Mevsim | İlkbahar | Yaz | Yaz Sonu | Güz | Kış |
| Yaşamsal Dönem | Doğum | Toyluk | Yaşlılık | Ölüm |
Geleneksel Çin Tıbbı'nda rahatsızlıkların teşhisinde ve tedavisinde başvurulan kuramlardan biridir. Bu yöntemde bedendeki organlar ve ilgili meridyenlerindeki her türlü süreç muhakkak Odun (木 mù), Ateş (火 huǒ), Toprak (土 tǔ), Metal (金 jīn), Su (水 shuǐ) olarak beş öğe döngüsünde gelişir. Her öğe kendi içinde Yin ve Yang olmak üzere iki kutup barındırırken bizzat kendisi de ya Yin karakterli ya da Yang karakterli olmaktadır. Beş Öğe kuramı 12 meridyen kuramlarıyla birlikte ele alınır. Organlar ve onlara ilişik ilgili enerji hatları/meridyen üzerindeki akupunktur yuvalarının (akupunktur noktası diye de bilinir) bir kısmı öğeler ile ilişkilendirilir. Buna göre rahatsızlıklarda ilgili meridyendeki "ana" görevindeki öğeyi temsil eden yuva ile "çocuk" görevindeki yuvalar "yoksunluk veya taşkınlık" görüntüsüne göre "takviye veya tahliye" yöntemleriyle uyarılır.
Çin Astrolojisi
Beş Element sözünün en gündelik kullanıldığı alan astrolojidir. Beş Öğe kuramıyla bu yüzden ayrı tutulabilir. Beş Öğe'nin temeli değişim üzerine kuruludur ve mutlak/değişmez değerlendirmelerle ele alınamaz. Doğum ve ölüm arasındaki süreçlerin tam olarak hangi öğelera karşılık geleceğinin tespiti güçlükler barındırdığı gibi biri diğerine de dönüşebilir. Bir kişi mutlak olarak doğumundan hareketle ateş, su, toprak vs. olarak sabit ele alınamaz.
| UNSUR | Odun | Ateş | Toprak | Metal | Su |
|---|---|---|---|---|---|
| Mevsim | ilkbahar | yaz | yaz sonu | sonbahar | kış |
| Yin/Yang | yang | yin | merkez | yin | yang |
| Doğum yılının son rakamına göre | 4, 5 | 6, 7 | 8, 9 | 0, 1 | 2, 3 |
- Odun elementi: önderlik, dışa dönük, öfke yönetimi gerekir
- Ateş elementi: Neşeli, sıcak, maceracı, hayal kırıklığına açık
- Toprak elementi: Verici, barışçıl, biriktirir, uyumlu, boşlukta kalma
- Metal elementi: Alçakgönüllü, coşkun, kabalaşabilir, disiplinli, dalgınlık
- Su elementi: Bilgiye düşkün, gel gitli hafıza, nazik, sakin
Kaynakça
- Wu Xing/Wikipedia 26 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Konuyla ilgili yayınlar
- Chinese-Acupuncture-and-Moxabustion
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Beş element ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Wu Xing/Wikipedia 26 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Feng Shui 19 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bes Element adi yanlis ceviri oldugu icin 2000 lerden sonra terk edilmistir yerine Bes Donusum Ogesi veya kisaca Bes Oge yeglenmistir Cincede Wu Xing Cince 五行 Pinyin Wǔ Xing olarak anilan ogeler kurami farkli dillerde Bes Element Bes Unsur Bes Dongu gibi adlarla da anilmaktadir Cin klasiklerinde kullanilan ogeler nda mutlak halde bulunan elementler gibi ele alinmamaktadir Cin klasiklerindeki Bes Oge sunlardir ates su agac veya odun metal toprak Cin Tibbi nda Yin ile Yang kurami ile birlikte kullanilan onemli bir Dogu Asya bilimleri kuramidir Aristotelesci okuldan gelen Ibn i Sina da ogeler icin Unsur sozcugunu kullanmistir Toplumdan topluma degisiklik gosteren temel ogeler farkli sayida ve icerikle ortaya cikmistir Akdeniz ve Ortadogu uygarliklarinda uc oge ates su toprak veya hava da eklenerek dort oge seklinde gorunmektedir Hindistan veya Tibet Klasiklerinde bazen bir bazen iki oge farkiyla ayri bir bes oge gorunmektedir Ogeler ve Cin Tibbi Organlarinin IliskisiOgeler yansittiklari dongu donusum veya sureclerin imgesel bir ifadesidir Ornegin Odun yeryuzundeki her turlu canli yasam ve onunla ilgili surecleri anlatan bir imgedir Sozlu anlatimda simgelere basvurmak sarki siir gibi halkin daha genis kesimlerine ulasmasini saglayan ogrenmeyi kolaylastiran cok etkili bir yontem olmustur Cin Tibbi nda rahatsizliklarin teshisinde ve tedavisinde onemli bir iyeri vardir Bu yontemde her turlu donusum muhakkak Odun 木 mu Ates 火 huǒ Toprak 土 tǔ Metal 金 jin Su 水 shuǐ olarak bes ogenin sureclerinden gecer Her oge kendi icinde Yin ve Yang olmak uzere iki kutup barindirir Besleme Tuketme Denetleme Savrukluk Karsi hareket surecleri ogeler arasi iliskilerde yasanabilecek hallerdir Tum ogeler karsilikli olarak bu surecler iliskisiyle degisir ve donusur Temel dongu soyledir Odun Ates Toprak Metal Su Odun Ilkesel olarak denetimsiz bir besleme gelisemez besinsiz bir denetim islevini yitirir Besleme ve denetim uyum icindeyken dongu yol alir Besleme ve Tuketme Dongusu Ana ve Cocuk iliskisi olarak da anilir Ornegin Odun Atesi beslerken es zamanli Ates de Odunu tuketir Benzer olarak Ates Topragi beslerken Toprak da Ates i tuketir ve sirayla diger ogeleri takip ederek dongu tamamlanir Besleyen oge Ana tuketen oge ise Cocuk olarak gorulur Besleme dongusunun tersine ilerleyen yon ise Tuketme Dongusu dur Besleme Dongusu Odun Ates Ates Toprak Toprak Metal Metal Su Su Odun u besler Tuketme Dongusu Odun Su Su Metal Metal Toprak Toprak Ates Ates Odun u tuketir Denetleme Dongusu Odun Toprak Ates Metal Toprak Su Metal Odun Su Ates i denetler Isyan Dongusu Odun Metal Su Toprak Metal Ates Toprak Odun Ates Su ya isyan eder Isyan ve denetleme besleme ve tuketme donguleri uyumdaysa Dao hali yakalanir yani dogal akistadir bedende veya kainattaki her sey Odun Canli yasami simgeler Bedende Karaciger ile iliskilidir Dogada ve bedende yel etkisidir Duygularda ofke olarak ortaya cikar Ates Gunes yildizlar yani ates olan her sey Bedende Kalp ile iliskilidir Duygularda nese sevinc mania dir Toprak Bedende mide ve dalak sistemidir Bedenin dogum sonrasi besinle saglanan enerji kaynaklarindan biridir Dugusal hali dalip dalip gitmektir Metal Mineral yapili ogedir Bedende akciger ile iliskili sayilir Dogum sonrasi nefesle saglanan enerji kaynaklarindan biridir Duygu hali keder ve uzuntu dur Su Tum sivilardir Bedende bobrek ile iliskilidir Hem dogum oncesi hem sonrasi bedenin temel kaynagidir Duygu hali korku dur Cin Tibbi nda Bes Oge nin Ilisiklerioge Odun Ates Toprak Metal SuDogu Guney Bati KuzeyGezegen Jupiter Mars Saturn Venus MerkurIklim Sicak Gecis sogukYin organlar Karaciger Kalp Dalak Akciger BobrekYang organlar Safra kesesi Ince bagirsak San Jiao Mide Kalin bagirsak Idrar kesesiDuyu organi Gozler Dil Agiz BurunGoz yasi Ter Tukuruk Balgam IdrarDuygu Hali Ofke Dalgin Keder KorkuSes sssss haaaa huuu sssss cuveeeyTat Eksi Aci Tatli Keskin Yakici TuzluRenk Yesil Kirmizi Sari Beyaz Siyah MaviMevsim Ilkbahar Yaz Yaz Sonu Guz KisYasamsal Donem Dogum Toyluk Yaslilik Olum Geleneksel Cin Tibbi nda rahatsizliklarin teshisinde ve tedavisinde basvurulan kuramlardan biridir Bu yontemde bedendeki organlar ve ilgili meridyenlerindeki her turlu surec muhakkak Odun 木 mu Ates 火 huǒ Toprak 土 tǔ Metal 金 jin Su 水 shuǐ olarak bes oge dongusunde gelisir Her oge kendi icinde Yin ve Yang olmak uzere iki kutup barindirirken bizzat kendisi de ya Yin karakterli ya da Yang karakterli olmaktadir Bes Oge kurami 12 meridyen kuramlariyla birlikte ele alinir Organlar ve onlara ilisik ilgili enerji hatlari meridyen uzerindeki akupunktur yuvalarinin akupunktur noktasi diye de bilinir bir kismi ogeler ile iliskilendirilir Buna gore rahatsizliklarda ilgili meridyendeki ana gorevindeki ogeyi temsil eden yuva ile cocuk gorevindeki yuvalar yoksunluk veya taskinlik goruntusune gore takviye veya tahliye yontemleriyle uyarilir Cin AstrolojisiBes Element sozunun en gundelik kullanildigi alan astrolojidir Bes Oge kuramiyla bu yuzden ayri tutulabilir Bes Oge nin temeli degisim uzerine kuruludur ve mutlak degismez degerlendirmelerle ele alinamaz Dogum ve olum arasindaki sureclerin tam olarak hangi ogelera karsilik geleceginin tespiti guclukler barindirdigi gibi biri digerine de donusebilir Bir kisi mutlak olarak dogumundan hareketle ates su toprak vs olarak sabit ele alinamaz UNSUR Odun Ates Toprak Metal SuMevsim ilkbahar yaz yaz sonu sonbahar kisYin Yang yang yin merkez yin yangDogum yilinin son rakamina gore 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3Odun elementi onderlik disa donuk ofke yonetimi gerekir Ates elementi Neseli sicak maceraci hayal kirikligina acik Toprak elementi Verici bariscil biriktirir uyumlu boslukta kalma Metal elementi Alcakgonullu coskun kabalasabilir disiplinli dalginlik Su elementi Bilgiye duskun gel gitli hafiza nazik sakinKaynakcaWu Xing Wikipedia 26 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Konuyla ilgili yayinlarChinese Acupuncture and MoxabustionAyrica bakinizCigongDis baglantilarWikimedia Commons ta Bes element ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Wu Xing Wikipedia 26 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Feng Shui 19 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde