Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde veya bölüm İşlevselcilik adlı maddeye çok benzemektedir ve bu iki maddenin önerilmektedir. Birleştirme işlemi yapıldıktan sonra sayfaya {{}} şablonunu ekleyiniz. |
Yapısal-işlevselcilik (İngilizce: Structural-functionalism): Öncelikle yapısal işlevselcilik ontolojik olarak Holistik paradigma içerisinde değerlendirilebilir. Esas itibarıyla metodolojik bir araç olarak sosyoloji disiplini içerisinde kullanılmakta olan bu yaklaşım; siyaset bilimi, antropoloji, psikoloji, sosyobiyoloji, sosyal psikoloji gibi disiplinler ve alt disiplinler bünyesinde sosyal bilimler alanında önemli bir hareket noktası konumundadır. 19. yy.da Herbert Spencer'ın organizmacı toplum yapısı yaklaşımı ile bağlantılı olarak gelişen, ama asıl olarak işlevselci yaklaşımın devamı niteliğindeki bu metodolojik yaklaşım, özellikle 20. yüzyılda Talcott Parsons ile şekillenmiştir. Kuramsal çerçeve açısından antropoloji disiplinindeki en önemli kuramcıları Bronislaw Malinowski ve Alfred Radcliffe-Brown'dır. Sosyolojik gelişim çizgisinde bu yaklaşımın en önemli kuramcıları Herbert Spencer, Auguste Comte, Emile Durkheim, Talcott Parsons, Robert K. Merton ve 'dir.
Kuramsal arka plan
| “ | "İnsan, gözü olduğu için görmez, görme işlevini yerine getirmek için göz oluşur." | „ |
Üzerine düşünülen konu öncelikle toplum ve yapısıdır. Sosyal fenomenlerin tahlilinde toplum yapısı ve işlevleri ortaya konulur. Başlıca şu sorulara verilebilecek cevaplar çerçevesinde bilimsel nitelik bu bakış açısıyla şekillenir: Sistem ne üzerinde yoğunlaşmıştır, işleyiş biçimi, değişimin nasıl gerçekleştiği ve üretilenin ne yönde çıktılar verdiği. Bu kuram çerçevesinde toplumun yapısı ve işlevleri dikkate alınır. Önemli olan ve ortaya konulmaya çalışılan, toplumun bir bütünlük içerisinde kendi sürekliliğini sağlamasının izahıdır. Bu durum baz alınarak izah edilmektedir. İşlevselci yaklaşım statükodan yana olmaktan öte, daha çok değişimi vurgulamak istemez. Değişim; toplumsal sistemi, parçalar arasındaki bütünleyici ahengi yıpratabilir hatta bozabilir. Bu durumda toplumsal işlev yıpranacak ve kendisini yeniden inşa edecek ve düzene oturtacaktır. Çatışma durumu da benzer şekilde sistemin işleyişi, düzeni ve sürekliliği için kaçınılması gereken bir durumdur. İşlevselcilik bu temel düşünüş üzerinden hareket ettiği için statükocu olarak nitelendirilmektedir.
Toplum
Yapısal işlevselci yaklaşıma göre toplumun çekirdeği bireydir. Toplumun alt sistemleri bireylerin bir aradalığı ile oluşur. Tek tek bireylerin bütünlüğü alt sistemleri, alt sistemlerin işlevsel bütünlüğü ise sistemi meydana getirir. Birey, toplumsal bir rol içerisinde ele alınır ve yapısal işlevselcilik bu role sahip bireye "aktör" demektedir. Birey aynı zamanda sahip olduğu role uygun bir statü içerisinde yer alır ve rol kavramı statü ile birlikte anlam kazanır.Durkheim büyük oranda Auguste Comte'un organizmacı pozitivizminden dayanak bularak toplumsal yapıyı organizma benzeri bir hal ile açıklamıştır. Yapısal işlevselci yaklaşımın en büyük temsilcilerinden Talcott Parsons'a göre de bu örnekten yola çıkılabilir.
Toplumsal değişim
Toplumsal değişme, Parsons'un belirttiği şekilde, toplumsal sistemin bir bütün halinde çalıştığı ve bu bütünün karmaşık yapısının kendi içerisinde bir uyumu barındırdığı savından yola çıkılarak değerlendirilmektedir. Sistem, kusursuz biçimde işleyebilmenin yöntemlerini kendine içkin biçimde meydana getirmektedir. Herhangi bir "kusursuzluk"tan sapma hali, hızlı biçimde tekrar düzenli hale geçişi ve uyumu ardında taşır.
Parsons'a göre yapısal işlevselci kuramsal perspektif ile bağlantılı olarak 4 görünüm ışığında toplumsal değişim tartışılabilir:
- Farklılaştırma
- Uyumlu yükseltme
- Kapsama
- Gerçek değerleme
Kıtalararası yaklaşım farkı
Amerikan sosyolojisinde yapısal işlevselcilik
Amerikan sosyolojisi esas olarak, tarihsel olaylara hapsolmak yerine olanı betimlemeyi, güncel toplumsalı çözümlemeyi amaçlar. Toplumsal bütünü parçalar halinde bütünden soyutlanmış biçimde analiz eder. Bu çözümlemeler esnasında analizler bireylere kadar indirgenir. Bireylere indirgenen güncel sosyolojik analizler ortaya psikolojik yaklaşımı çıkartır. Toplum bir işlevler bütünüyse, işlevler de incelenmelidir. Toplumdaki uyumun algılanabilmesi ve sürdürülebilmesi işlevsel yaklaşım ile mümkündür. Değişim farklılaşmadır. Toplum büyüyerek farklılaşır, fakat özünde değişmez. Farklılaşma:Yapıların değişmeye başlamasıyla,değişen işlevlere uygun yapıların oluşturulması veya işlevlerin o yeni yapılara uygun hale getirilmesidir.
Kıta Avrupası'nda yapısal işlevselcilik
Weber’in tesiriyle rasyonelleşmeye önem verilmiştir. Bu, bilim ve teknolojiden ve düşünce sisteminden kaynaklanır. Rasyonalizasyon, toplumsal sistemin temelindeki değer yargısı sisteminin oluşturduğu süreçtir. Değer yargısı sistemi bu yaklaşımda karizmatik niteliktedir. Mevcut toplumsal sistemin korunmasını amaçlar. Rasyonelleşme, değişimi zorlayan bir iç yönelmedir. Bununla birlikte toplumsal sistemin temelinde yatan değer yargısı sisteminin oluşturduğu ve biçimlediği uyum ve denge koşulları içinde yönlenen ve aynı zamanda koşullarla sınırlanan bir süreçtir. Denge ve uyum değişime karşıdır. Oysa çatışmacı bir yapı anlayışı değişimi gerekli kılar ve izahını kolaylaştırır.
Fransız orijinli post yapısalcı (postmodern) düşün dünyasına kadar uzanan bir işlev ve yapı sentezi özellikle dil, mikro olanın izahı ve genel soyutlamalara ulaşma, parçalı düşün gibi kuramsal tartışmalarda sıklıkla kullanılmaktadır. Ferdinand de Saussure, Gilles Deleuze, Jacques Derrida, Jacques Lacan, Jean Baudrillard, Michel Foucault gibi dil ve yapı bütünlüğünden parçalı mikro iktidar alanına kadar ulaşan varsayımlar ve kuramlar bütününe şahit olmaktayız.
Dipnotlar
Kaynakça
- Abrahamson,Mark., "Functionalism", Prentice-Hall Inc. 1976 NewJersey (Çev: Prof.Dr.Nilgun Celebi)
- Canoglu, Ayse., "Talcott Parsons’in Amerikan Sosyolojisine Katkiları", 1989,Istanbul Üniversitesi (Basılmamış Yuksek Lisans Tezi)
- Fine, Gray Alan., "Talking Sociology", Alllyn and Bacon Inc.3rd ed., 1993.
- Johnson, Allan G., "Blackwell Dictionary of Sociology", Blackwell Company, 2000.
- Kızılçelik, Sezgin., "Sosyoloji Teorileri-I", Nüve kültürmerkezi, 1994.
- Kızılçelik, Sezgin., "Sosyoloji Teorileri-II", Anı Yayıncılık, Kasım 2000.
- Kongar,Emre, "Toplumsal Degisme", Remzi kitabevi,4.Basim, 1985, İstanbul.
- Turner, Jonathan H., "The Structure of Sociological Theory", Wadsworth, Publishing Company, 6th. Edition, 1998.
- Alan Swingewood, "Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi", Bilim ve Sanat, Çev:Osman Akınhay, 1998, Ankara.
- Poloma,Margaret M., "Çağdaş Sosyoloji Kuramları", Gündoğan Yay., Çev:Hayriye Erbaş, 1993, Ankara.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde veya bolum Islevselcilik adli maddeye cok benzemektedir ve bu iki maddenin tek baslik altinda birlestirilmesi onerilmektedir Birlestirme islemi yapildiktan sonra sayfaya Gecmis birlestir sablonunu ekleyiniz Yapisal islevselcilik Ingilizce Structural functionalism Oncelikle yapisal islevselcilik ontolojik olarak Holistik paradigma icerisinde degerlendirilebilir Esas itibariyla metodolojik bir arac olarak sosyoloji disiplini icerisinde kullanilmakta olan bu yaklasim siyaset bilimi antropoloji psikoloji sosyobiyoloji sosyal psikoloji gibi disiplinler ve alt disiplinler bunyesinde sosyal bilimler alaninda onemli bir hareket noktasi konumundadir 19 yy da Herbert Spencer in organizmaci toplum yapisi yaklasimi ile baglantili olarak gelisen ama asil olarak islevselci yaklasimin devami niteligindeki bu metodolojik yaklasim ozellikle 20 yuzyilda Talcott Parsons ile sekillenmistir Kuramsal cerceve acisindan antropoloji disiplinindeki en onemli kuramcilari Bronislaw Malinowski ve Alfred Radcliffe Brown dir Sosyolojik gelisim cizgisinde bu yaklasimin en onemli kuramcilari Herbert Spencer Auguste Comte Emile Durkheim Talcott Parsons Robert K Merton ve dir Kuramsal arka plan Insan gozu oldugu icin gormez gorme islevini yerine getirmek icin goz olusur Emile Durkheim Uzerine dusunulen konu oncelikle toplum ve yapisidir Sosyal fenomenlerin tahlilinde toplum yapisi ve islevleri ortaya konulur Baslica su sorulara verilebilecek cevaplar cercevesinde bilimsel nitelik bu bakis acisiyla sekillenir Sistem ne uzerinde yogunlasmistir isleyis bicimi degisimin nasil gerceklestigi ve uretilenin ne yonde ciktilar verdigi Bu kuram cercevesinde toplumun yapisi ve islevleri dikkate alinir Onemli olan ve ortaya konulmaya calisilan toplumun bir butunluk icerisinde kendi surekliligini saglamasinin izahidir Bu durum baz alinarak izah edilmektedir Islevselci yaklasim statukodan yana olmaktan ote daha cok degisimi vurgulamak istemez Degisim toplumsal sistemi parcalar arasindaki butunleyici ahengi yipratabilir hatta bozabilir Bu durumda toplumsal islev yipranacak ve kendisini yeniden insa edecek ve duzene oturtacaktir Catisma durumu da benzer sekilde sistemin isleyisi duzeni ve surekliligi icin kacinilmasi gereken bir durumdur Islevselcilik bu temel dusunus uzerinden hareket ettigi icin statukocu olarak nitelendirilmektedir ToplumYapisal islevselci yaklasima gore toplumun cekirdegi bireydir Toplumun alt sistemleri bireylerin bir aradaligi ile olusur Tek tek bireylerin butunlugu alt sistemleri alt sistemlerin islevsel butunlugu ise sistemi meydana getirir Birey toplumsal bir rol icerisinde ele alinir ve yapisal islevselcilik bu role sahip bireye aktor demektedir Birey ayni zamanda sahip oldugu role uygun bir statu icerisinde yer alir ve rol kavrami statu ile birlikte anlam kazanir Durkheim buyuk oranda Auguste Comte un organizmaci pozitivizminden dayanak bularak toplumsal yapiyi organizma benzeri bir hal ile aciklamistir Yapisal islevselci yaklasimin en buyuk temsilcilerinden Talcott Parsons a gore de bu ornekten yola cikilabilir Toplumsal degisimToplumsal degisme Parsons un belirttigi sekilde toplumsal sistemin bir butun halinde calistigi ve bu butunun karmasik yapisinin kendi icerisinde bir uyumu barindirdigi savindan yola cikilarak degerlendirilmektedir Sistem kusursuz bicimde isleyebilmenin yontemlerini kendine ickin bicimde meydana getirmektedir Herhangi bir kusursuzluk tan sapma hali hizli bicimde tekrar duzenli hale gecisi ve uyumu ardinda tasir Parsons a gore yapisal islevselci kuramsal perspektif ile baglantili olarak 4 gorunum isiginda toplumsal degisim tartisilabilir Farklilastirma Uyumlu yukseltme Kapsama Gercek degerlemeKitalararasi yaklasim farkiAmerikan sosyolojisinde yapisal islevselcilik Talcott Parsons Amerikan sosyolojisi esas olarak tarihsel olaylara hapsolmak yerine olani betimlemeyi guncel toplumsali cozumlemeyi amaclar Toplumsal butunu parcalar halinde butunden soyutlanmis bicimde analiz eder Bu cozumlemeler esnasinda analizler bireylere kadar indirgenir Bireylere indirgenen guncel sosyolojik analizler ortaya psikolojik yaklasimi cikartir Toplum bir islevler butunuyse islevler de incelenmelidir Toplumdaki uyumun algilanabilmesi ve surdurulebilmesi islevsel yaklasim ile mumkundur Degisim farklilasmadir Toplum buyuyerek farklilasir fakat ozunde degismez Farklilasma Yapilarin degismeye baslamasiyla degisen islevlere uygun yapilarin olusturulmasi veya islevlerin o yeni yapilara uygun hale getirilmesidir Kita Avrupasi nda yapisal islevselcilik Max Weber 1894 Weber in tesiriyle rasyonellesmeye onem verilmistir Bu bilim ve teknolojiden ve dusunce sisteminden kaynaklanir Rasyonalizasyon toplumsal sistemin temelindeki deger yargisi sisteminin olusturdugu surectir Deger yargisi sistemi bu yaklasimda karizmatik niteliktedir Mevcut toplumsal sistemin korunmasini amaclar Rasyonellesme degisimi zorlayan bir ic yonelmedir Bununla birlikte toplumsal sistemin temelinde yatan deger yargisi sisteminin olusturdugu ve bicimledigi uyum ve denge kosullari icinde yonlenen ve ayni zamanda kosullarla sinirlanan bir surectir Denge ve uyum degisime karsidir Oysa catismaci bir yapi anlayisi degisimi gerekli kilar ve izahini kolaylastirir Fransiz orijinli post yapisalci postmodern dusun dunyasina kadar uzanan bir islev ve yapi sentezi ozellikle dil mikro olanin izahi ve genel soyutlamalara ulasma parcali dusun gibi kuramsal tartismalarda siklikla kullanilmaktadir Ferdinand de Saussure Gilles Deleuze Jacques Derrida Jacques Lacan Jean Baudrillard Michel Foucault gibi dil ve yapi butunlugunden parcali mikro iktidar alanina kadar ulasan varsayimlar ve kuramlar butunune sahit olmaktayiz Dipnotlar Kongar Emre Remzi kitabevi 4 Basim sayfa 153 154 1985 Istanbul 15 Mart 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Agustos 2008 KaynakcaAbrahamson Mark Functionalism Prentice Hall Inc 1976 NewJersey Cev Prof Dr Nilgun Celebi Canoglu Ayse Talcott Parsons in Amerikan Sosyolojisine Katkilari 1989 Istanbul Universitesi Basilmamis Yuksek Lisans Tezi Fine Gray Alan Talking Sociology Alllyn and Bacon Inc 3rd ed 1993 Johnson Allan G Blackwell Dictionary of Sociology Blackwell Company 2000 Kizilcelik Sezgin Sosyoloji Teorileri I Nuve kulturmerkezi 1994 Kizilcelik Sezgin Sosyoloji Teorileri II Ani Yayincilik Kasim 2000 Kongar Emre Toplumsal Degisme Remzi kitabevi 4 Basim 1985 Istanbul Turner Jonathan H The Structure of Sociological Theory Wadsworth Publishing Company 6th Edition 1998 Alan Swingewood Sosyolojik Dusuncenin Kisa Tarihi Bilim ve Sanat Cev Osman Akinhay 1998 Ankara Poloma Margaret M Cagdas Sosyoloji Kuramlari Gundogan Yay Cev Hayriye Erbas 1993 Ankara Ayrica bakinizIslevselcilik Yapisalcilik