Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Jean-Baptiste Vanmour veya diğer kullanımıyla Jean-Baptiste van Mour (9 Ocak 1671, Valenciennes - 22 Ocak 1737, İstanbul), tür resimleri, portreleri ve tarihsel yapıları konu alan resimleriyle tanınan Flaman asıllı Fransız ressam.
| Jean-Baptiste Vanmour | |
|---|---|
 Sultan III. Ahmed'in Av Partisi | |
| Genel bilgiler | |
| Diğer ad(ları) | Jean-Baptiste van Mour |
| Doğum | 09 Ocak 1671 Valenciennes |
| Ölüm | 22 Ocak 1737 (66 yaşında) Galata, İstanbul, Türkiye |
| Uyruk | Flaman |
| Alanı | Ressamlık |
| Etkin yıllar | 17.YY-18.YY |
| Etkilendikleri | Tarihsel yapılar, İstanbul, Osmanlı imparatorluğu |
| Ünlü yapıtları |
|
1699'da Fransız elçisi Marquis de Ferriol'un maiyetinde İstanbul'a gelen Vanmour, Osmanlı elçi kabul törenlerini ve Lale Devri İstanbul'unu bütün ayrıntılarıyla resmetmiştir.
Yüz iki adet tablosunun gravür tekniği ile çoğaltılması ile meydana getirilen "Osmanlı Kıyafet Albümü" adlı koleksiyon ile Avrupa'da tanındı. Marquis de Ferrol, Vanmour'a sipariş ettiği tabloları Paris'e döndükten sonra bir gravür albümü olarak yayımlamış; bu albüm tüm Avrupa'da büyük ilgi görmüş, tercüme baskıları yapılmış, başka sanatçılara esin vermiştir.
Marquies de Ferriol'den sonra elçilik görevini üstlenenler de (Kont des Alleurs, Marquies de Bonnac, Vicomte d'Andrezel ve Marquis de Villeneuve), Vanmour'a pek çok tablo siparişi verdiler. Elçi de Bonnac, Fransa'ya döndükten sonra, Fransız Kralı XIV. Louis'ye Vanmour'un başarılarını ve resim sanatındaki ustalığını övmüş ve ona bir unvan verilmesini önermiştir. Böylelikle, Vanmour, Kral XIV. Louis tarafından "Kral'ın Doğu'daki özel ressamı" unvanını aldı.
Sanatçı ömrünün sonuna kadar İstanbul'da kaldı, 1737'de Galata'da öldü.
Yaşamı
1671 yılında Fransa’nın kuzeyindeki Valenciennes kentinde doğdu. Annesi Marie-Anne Lebrun, babası bir marangoz olan Simon Vanmour’dur. Jean Baptiste Vanmour, alt kardeşin en büyüğüdür. Vanmour’un gençlik yıllarına ve aldığı eğitime dair bilgiler azdır. Antoine Watteau'nun hocası olan Jacques - Albert Gerin'den resim dersleri aldığı sanılmaktadır. 1699'a doğru Paris'e gitmiş ve Comte de Ferriol'ün dikkatini çekerek, onun himayesine girmiştir.
Comte de Ferriol 1699'da İstanbul elçiliğine atanınca Vanmour'u da birlikte götürdü. Ferriol onu, geleneksel giysileri içinde çeşitli Osmanlı tiplerini çizmekle görevlendirdi. Sanatçı, elçinin siyasal yaşantısını konu alan eserlerin yanı sıra ağırlıklı olarak İstanbul'la ilgili eserler gerçekleştirdi. Bu tablolarda peyzajlar, İstanbul halkının yaşantısı, Osmanlı sarayı ile ilgili sahneler ve kabul törenleri yer almaktaydı.
Elçinin dönüşünde götürdüğü bu tablolardan gerçekleştirilen 100 parçalık gravür koleksiyonu 1712'de Fransa'da Recueil de cent estampes représentant différentes nations du Levant (Levant'ın Çeşitli Ülkelerini Tanıtan 100 Oyma Baskı Derlemesi) adı altında basılarak ve büyük ilgiyle karşılanmıştır. Le Hay adlı mühendis tarafından basılan eserin, kısa sürede İtalya ve Almanya'da sahte kopyaları piyasaya çıkmış, daha sonra İngiltere ve İspanya'da orijinalinden tercüme baskıları yapılmıştı. Bu albüm, Antoine Watteau, ve gibi pek çok sanatçıya esin kaynağı oldu. Vanmour daha sonra Estampes orientales (Doğu Oymabaskıları) adlı bir derleme daha yayımladı. Sanatçı, bu sıralarda Avrupa'da bir ressam olarak da tanındı.
Vanmour, Elçi Comte de Ferriol ile birlikte Paris'e dönmemiş ve İstanbul'da görev yapan diğer Fransız elçilerinin maiyetinde bulunarak yaşamının sonuna kadar İstanbul'da kalmıştır. Sanatçı, bu dönemde Fransa Bahriye Nezareti'ne sunulmak üzere Fransa Elçisi Marquis de Bonnac'ın emriyle Türklerin balık tutma yöntemlerini gösteren bir seri tablo yapmıştır. Başka ülkelerin elçilerinin portre ve kabul töreni resmi siparişlerini de yerine getiren Vanmour’un Venedik balyoslarının kabul törenlerini gösteren tabloların bir bölümü halen Beyoğlu'nda, İtalyan Başkonsolosluğu'nda bulunmaktadır. Vanmour'un elçi Vicomte d’Adrezel’in Topkapı Sarayı’na kabul törenini resmeden tablosu, günümüzde Bordeaux Sanat Müzesinde bulunmaktadır.
1727'de İstanbul'a gelen Hollanda elçisi Cornelis Calkoen, Vanmour'un eserlerine büyük ilgi göstermiş ve topladığı eserler daha sonra koleksiyon olarak Amsterdam Devlet Müzesi'ne intikal etmiştir. Hollanda elçisi Cornelis Calkoen'in topladığı Vanmour eserleri, 1978'de İstanbul'da Atatürk Kültür Merkezi'nde sergilenmiştir.
Vanmour 1725'te “Kralın Levant'taki Sürekli Ressamı” (Peintre Ordinaire du Roy en Levant) unvanıyla onurlandırıdı. Bu unvanı alan ilk Fransız sanatçısıdır.
Vanmour elçilerin sultanı ya da sadrazamı ziyaretlerini, görkemli geçit törenlerini, şölenleri resmetmesinin yanısrıa İstanbul limanını, Boğaziçi'nin birçok köşesini, süslenen, raks eden ya da hamamda yıkanan Türk kadınlarını, sema yapan Mevlevi dervişlerini konu aldığı resimler yaptı. İstanbul'la ilgili eserlerinden bazıları Sarraf, Rum Düğünü, Açık Havada Eğlenen Rumlar, Arnavut Askerlerinin Portresi, Patrona Halil, Çavuş, Padişah, Türk Düğünü, Mevlevi Dervişlerinin Yemeği ve Bentler olarak sayılabilir.
Sanatçı, 1730'da Patrona Halil İsyanı'na (1730) da tanık oldu. Patrona Halil'i arkadaşlarıyla birlikte betimlediği resim 18. yüzyıl Osmanlı tarihinin en ilginç belgelerinden biridir ve Amsterdam Devlet Müzesi'nde sergilenir.
1737'de Galata'da ölen Vanmour, İstanbul'da defnedilmiştir. Dönemin önemli şahsiyetlerinden olan sanatçının ölümü İstanbul dışında da büyük üzüntü yaratmış, hakkında Fransız Mercure de France gazetesinde bir anma makalesi yayımlanmıştır. Vanmour'un mezarının İstanbul'da Galata'daki, eski Fransız Konsolosluğu sınırları içinde bulunun RR. PP. Jésuites-Saint Louis Kilisesi bahçesinde, Baron de Salagnac'ın mezarının yanında olduğuna dair pek çok kayıt bulunmasın rağmen, mezarı belirleyici bir işaret yoktur.
Elçi ressamlığı
18. yüzyıldan itibaren Avrupa'dan Osmanlı topraklarına çok sayıda ressam ve seyyah gelmiştir. Özellikle Fransız ve İngiliz Elçilikleri yoluyla, İstanbul'a önemli ressamlar gelip Boğaziçi'nde eserler vermiştir. Elçi ressamları Osmanlı yaşamına ve anıtlarına ilişkin resim dizileri, panoramalar, kıyafet albümleri hazırlayarak, elçi ve diplomatlarla beraber sanat piyasasını yönlendirmekteydiler. Vanmour da Fransız elçiliği yoluyla bu şehre yerleşen ve hayatının sonuna kadar İstanbul’da yaşayan ressamlardandır.
Elçi ressamları özellikle Osmanlı elçi kabul törenlerini resmetmişlerdir. Osmanlı'da gerek Müslüman gerekse Hristiyan elçilerinin sadrazam ve padişah tarafından kabulü belirli bir protokole bağlıydı. Elçilere eşlik eden birçok Avrupalı yazar bu protokolü ayrıntıyla anlatmış ve elçilerin birlikte getirdikleri ressamlar da bu törenleri resimlemiştir. Ferriol'ün Vanmour'u beraberinde İstanbul'a getirmesinin asıl nedeni, dönemin padişahı II. Mahmut'un huzuruna çıktığı anın kaydedilmesi olmalıdır ancak bu mümkün olmamış; elçi huzura kabul edilmemiştir. Ferriol, Ocak 1700’de sadrazam tarafından kabul edilmiş; ne var ki padişahın huzuruna kılıcı ile çıkmak istemesi sonucu patlak veren tartışma büyümüş ve ısrarından vazgeçmeyince huzura kabul edilmemişti.
Vanmour, ilk patronu olan Ferriol’ün huzura kabulünü resimleyemediyse de 1737'deki ölümüne kadar geçen otuz yedi yıl boyunca farklı elçilerle çalışmış ve bazılarının huzura kabul edilişlerini resimleyebilmiştir. Vanmour sadece Fransız elçilerinin değil, diğer Avrupalı elçilerin kabul törenlerini de resmetmiştir. İçlerinde en önemlisi 7 Mayıs 1727’de maiyeti ile birlikte İstanbul’a gelen Hollanda elçisi Cornelis Calkoen'dir. Colkoen Vanmour'a Türklerin gündelik yaşamına dair resimler de yaptırmıştır. Venedik balyosunun elçi kabul törenini gösteren dört tabloluk serisi İstanbul'da Pera Müzesi'nde sergilenmektedir.
Kıyafet albümü
Osmanlı devlet, saray, askeri ve toplumsal yapısından kesitler sunan ve özellikle bu sınıflara ait bireylerin gösterildiği kıyafet albümleri, Osmanlı resim sanatı içerisinde özellikle belgeleyici nitelikleri ile önemli bir yer tutar. Altlarında çoğunlukla yabancı dilde açıklamalar bulunan bu albümler, günümüz ifadesi ile birer moda resmidir. Konu edilen figürler, belirgin giyim-kuşam özellikleri ile resmedilir. Albümlerin zengin içerikleri altlarına yapılan yazılı açıklamalarla da iyice kıymetlenir. Bunlar belli ki Osmanlı toplumunu tüm ayrıntıları ile tanımak veya tanıtmak isteyen kişiler için hazırlanmıştır.
Vanmour, ilk patronu olan ve İstanbul'a birlikte geldiği Charles de Feriol için yüz iki resimden oluşan bir albüm hazırlamıştı. Albümdeki resimler, grup portreleri, tek figürler ve iç mekân sahneleri olmak üzere üç ana başlık altında incelenebilir. Tek figür kompozisyonlarında Osmanlı İmparatorluğu’nda yaşayan farklı milletlere mensup kadın ve erkekler ile Osmanlı Sarayı görevlileri resmedilmiş, iç mekân sahnelerinde kadınlara ve dervişlere yer verilmiş, grup portrelerinde çeşitli gelenek ve ritüelleri gerçekleştiren figürler betimlenmiştir. Ferriol ülkesine döndükten sonra bu resimleri gravür olarak bastırmıştır ancak resimlerin orijinallerinin bugün nerede olduğu bilinmez.
Ferriol'ün Vanmour'a yaptırdığı bu küçük resimler ilk olarak 1712-1713 yıllarında mühendis Le Hay tarafından yayımlandı. Kısaca “Recueil Ferriol” diye adlandırılan albüm, ikinci kez 1914’te ve üçüncü kez 1915’te basıldı. 1915 baskısına resimleri anlatan yirmi altı sayfalık tanıtım bölümü eklendi. Kitabın ayrıca 1717’de Nuremberg’de, 1723’te Amsterdam'da, 1746’da Paris'te ve 1769'da Londra'da yayımlandığı bilinir. Venedik'te, İspanya'da kopya baskılarının yapıldı.
Albümün 1915 baskısı Türkçeye çevrilip 1980 yılında Osmanlı Kıyafetleri başlığı ile yayımlandı. 2014 yılında ise İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş tarafından “Lâle Devri Ressamı Vanmour'un Çizimleriyle Osmanlı Kıyafet Albümü adıyla eserin tıpkıbasımı gerçekleştirildi.
Vanmour'un albümü, Avrupa'da uzun yıllar etkisi altına alan Türköri modasına öncülük etmesi ve Osmanlı yaşamını tüm canlılığı ile gözler önüne sermesi açısından büyük önem taşır. Batılıların doğuyu anlama kaygısıyla hazırlanan bu eserdeki 102 çizime dönemin Büyükelçisi Ferriol'un detaylı anlatımı eşlik etmektedir. Bu yönüyle albüm, dönemi için bir istihbarat raporu olarak da değerlendirilir. Albümdeki resimler daha sonra kartpostal olarak da bastırılmıştır. Jean-Baptiste Vanmour'un eserlerinde işlenilen kıyafetler, devlet kültürünü ve devlet içerisindeki hiyerarşiyi belgelemek adına kullanılırdı. Elçiliklerin resmi ve gayri resmi törenlerde meydana çıkan gelenek ve görenekleri algılanması ve kendi topraklarına aktarabilmeleri açısından böyle bir belgeleme yapılması önemliydi.
Ferriol'dan sonraki büyükelçilerde Vanmour'a benzer tablo siparişleri vermeye devam ettiler. Kendisinden özellikle elçiler, portrelerinin yapılmasını talep etmişler ve İstanbul yaşamını görüntüleyen tablolarına sahip olmak için adeta ısrarcı bir tavır içerisinde olmuşlardır. Böylesine yüksek taleplerden dolayıdır ki, Vanmour'un atölyesinde bazı yerli sanatçıları da görevlendirerek, bu siparişleri yetiştirmeye özen gösterdiği varsayılmaktadır.
-
![image]()
Arap -
![image]()
Ermeni mimar -
![image]()
Afrikalı kadın -
![image]()
Aşık Türk
Önemi
Vanmour Osmanlı Devleti'’nde Lâle Devri'nin tanığı olan tek ve ilk oryantalist ressamdır. Bu yüzden Osmanlı'nın en gösterişli zamanını fırçasıyla tuvale aktarabilmiştir. Aynı zamanda sadece Osmanlı'nın günlük yaşamını değil, saray yaşamını da resmedebilecek şekilde sarayın içinde tuval resmi yapan ilk ressamlardandır Jean-Baptiste Vanmour e eserlerine kıyafetleri ve günlük yaşamın tüm inceliklerini işlemiştir.
Jean-Baptiste Vanmour'un gerek kendi eserlerinde (bakınız: Yeniçeri, Elçi Alayı Serisi vb.) gerek öğrenci yetiştirdiği Vanmour Okullarının eserleri (bakınız: Sohbet, İmam vb.) gerekse diğer oryantalist sanatçıların resimleri (bakınız: Kozbekçi Mustafa Ağa ve Maiyeti, Mehmed Said Efendi ve Maiyeti, Mehmed Said Efendi Portreleri, Türk Hareminden Bir Sahne, Yusuf Agah Efendi, Vergennes Kontesi'nin Türk Giysileri İçinde Portresi, Fransız Büyükelçisi Vergennes Kontu Charles Gravier'nin Türk Giysileri İçinde Portresi, Mustafa Ağa vb.) incelediğinde, Osmanlı mimarisiyle aynı değerde kıyafetlerin de değeri ortaya çıkmaktadır.[]
Vanmour Okulu
Sanatçının yapıtları arasında, plastik değerler açısından gelişmiş örnekler kapsamında olan resimler olduğu gibi, boya dokusu, kompozisyon düzeni, figüratif anlatımlar bakımından daha zayıf nitelikler taşıyan eserlerin de yer aldığı görülmüştür. Resimler bir bütün olarak incelenip birbirleriyle teknik açıdan karşılaştırıldığında farklı ellerin varlığı göze çarpar. Bu çerçevede, Vanmour’un İstanbul'da bir atölyesinin olduğu ve burada yerel ressamları çalıştırdığı öne sürülmektedir. Konularına göre yapılan gruplarda yer alan resimler, kendi içlerinde de teknik açıdan karşılaştırıldığında, hangi resimlerin Vanmour tarafından yapıldığı ya da hangilerinde başka ellerin çalıştığı tespit edilmektedir.
Vanmour Okulu'na ait birkaç eser şöyledir:
-
![image]()
, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Oryantalist Resim Koleksiyonu, Pera Müzesi, İstanbul -
![image]()
Sohbet, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Oryantalist Resim Koleksiyonu, Pera Müzesi, İstanbul -
![image]()
Donanma, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Oryantalist Resim Koleksiyonu, Pera Müzesi, İstanbul -
![image]()
İmam, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Oryantalist Resim Koleksiyonu, Pera Müzesi, İstanbul
Ek bilgi
2003 yılında, Vanmour'un resimleri ile çağdaşı nakkaş Levnî’nin eserleri ‘Lale Devri İstanbul'una İki Özgün Bakış - Van Mour ve Levnî’ adıyla Topkapı Sarayı'nda sergilenmiştir.
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Jean-Baptiste Vanmour ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ a b c d e f g h İzyılmaz, Gülnur. . Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi 2010. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2016.
- ^ "'Van Mour ve Levnî' sergisi açıldı". NTVMSNBC.com 19 Aralık 2003. 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2016.
- ^ "Lale Devrinin Tanığı Van Mour". Antikalar.com sites. 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2016.
- ^ Vural, Didem Üstün. (PDF). Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi Yıl 8 Sayı 2-3 Ağustos Aralık 2004. 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2016.
- ^ Küçükhasköylü, Nurdan. (PDF). Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 9, Mart 2015,. 14 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2016.
- ^ Renda, Gürsel. . Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi Voyvoda Caddesi Toplantıları 2005-2006. 7 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2016.
- ^ Çetin, Ökkeş Hakan. "Ankara Etnografya Müzesi 8283 Nolu Kıyafet Albümü: Osmanlı Modasından İzler 3" (PDF). Turkish Studies Cilt 9/10 Fall 2014,. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 20 Ağustos 2016.
- ^ . Istanbulkitapcisi.com sitesi. 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2016.
- ^ . Kultus A.S web sitesi, Basın Odası, 19 Mart 2014. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2016.
- ^ Er, Dilek Himam; Sipahioğlu, Oya. . Atatürk Üniversitesi GSF Sanat Dergisi, Sayı 26, 2014. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2016.
- ^ Oğuz Dilmaç'ın hazırladığı "Avrupa'da eğitim gören sanatçılarımızın çağdaş Türk sanatının gelişimindeki rolü" başlıklı makalesi (İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ SANAT VE TASARIM DERGİSİ İnönü Üniversity Journal of Art and Design Cilt/Vol. 2 Sayı/No.4 (2012): 85-101)
- ^ Osman Öndeş ve Erol Makzume'nin 2000 yılında kaleme aldığı Aksoy Yayıncılık'tan yayınlanan "Lâle Devri Ressamı- Jean Baptiste Van Mour 6 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ." kitabı
- ^ Sinanlar, Seza; Akın, Günkut. "Pera'da resim üretim ortamı 1844-1916". itüdergisi/b sosyal bilimler Cilt:5, Sayı:1, Aralık 2008. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2006.
Konuyla ilgili yayınlar
- Ahmet Özel, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, cilt 7. s. 366-367.
- Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Jean Baptiste Vanmour veya diger kullanimiyla Jean Baptiste van Mour 9 Ocak 1671 Valenciennes 22 Ocak 1737 Istanbul tur resimleri portreleri ve tarihsel yapilari konu alan resimleriyle taninan Flaman asilli Fransiz ressam Jean Baptiste VanmourSultan III Ahmed in Av PartisiGenel bilgilerDiger ad lari Jean Baptiste van MourDogum09 Ocak 1671 1671 01 09 ValenciennesOlum22 Ocak 1737 66 yasinda Galata Istanbul TurkiyeUyrukFlamanAlaniRessamlikEtkin yillar17 YY 18 YYEtkilendikleriTarihsel yapilar Istanbul Osmanli imparatorluguUnlu yapitlariOsmanli elci kabul torenlerini ve Lale Devri Istanbul unu butun ayrintili resimleri Osmanli Kiyafet Albumu isimli koleksiyon Padisah III Ahmed in Fransa elcisini kabulu Suna ve Inan Kirac Vakfi Oryantalist Resim Koleksiyonu 17 Ekim 1724 1699 da Fransiz elcisi Marquis de Ferriol un maiyetinde Istanbul a gelen Vanmour Osmanli elci kabul torenlerini ve Lale Devri Istanbul unu butun ayrintilariyla resmetmistir Yuz iki adet tablosunun gravur teknigi ile cogaltilmasi ile meydana getirilen Osmanli Kiyafet Albumu adli koleksiyon ile Avrupa da tanindi Marquis de Ferrol Vanmour a siparis ettigi tablolari Paris e dondukten sonra bir gravur albumu olarak yayimlamis bu album tum Avrupa da buyuk ilgi gormus tercume baskilari yapilmis baska sanatcilara esin vermistir Padisah III Ahmed in Fransa elcisini kabulu Suna ve Inan Kirac Vakfi Oryantalist Resim Koleksiyonu 17 Ekim 1724 Marquies de Ferriol den sonra elcilik gorevini ustlenenler de Kont des Alleurs Marquies de Bonnac Vicomte d Andrezel ve Marquis de Villeneuve Vanmour a pek cok tablo siparisi verdiler Elci de Bonnac Fransa ya dondukten sonra Fransiz Krali XIV Louis ye Vanmour un basarilarini ve resim sanatindaki ustaligini ovmus ve ona bir unvan verilmesini onermistir Boylelikle Vanmour Kral XIV Louis tarafindan Kral in Dogu daki ozel ressami unvanini aldi Sanatci omrunun sonuna kadar Istanbul da kaldi 1737 de Galata da oldu YasamiSultanahmet Camii ve At Meydani 1671 yilinda Fransa nin kuzeyindeki Valenciennes kentinde dogdu Annesi Marie Anne Lebrun babasi bir marangoz olan Simon Vanmour dur Jean Baptiste Vanmour alt kardesin en buyugudur Vanmour un genclik yillarina ve aldigi egitime dair bilgiler azdir Antoine Watteau nun hocasi olan Jacques Albert Gerin den resim dersleri aldigi sanilmaktadir 1699 a dogru Paris e gitmis ve Comte de Ferriol un dikkatini cekerek onun himayesine girmistir Comte de Ferriol 1699 da Istanbul elciligine ataninca Vanmour u da birlikte goturdu Ferriol onu geleneksel giysileri icinde cesitli Osmanli tiplerini cizmekle gorevlendirdi Sanatci elcinin siyasal yasantisini konu alan eserlerin yani sira agirlikli olarak Istanbul la ilgili eserler gerceklestirdi Bu tablolarda peyzajlar Istanbul halkinin yasantisi Osmanli sarayi ile ilgili sahneler ve kabul torenleri yer almaktaydi Elcinin donusunde goturdugu bu tablolardan gerceklestirilen 100 parcalik gravur koleksiyonu 1712 de Fransa da Recueil de cent estampes representant differentes nations du Levant Levant in Cesitli Ulkelerini Tanitan 100 Oyma Baski Derlemesi adi altinda basilarak ve buyuk ilgiyle karsilanmistir Le Hay adli muhendis tarafindan basilan eserin kisa surede Italya ve Almanya da sahte kopyalari piyasaya cikmis daha sonra Ingiltere ve Ispanya da orijinalinden tercume baskilari yapilmisti Bu album Antoine Watteau ve gibi pek cok sanatciya esin kaynagi oldu Vanmour daha sonra Estampes orientales Dogu Oymabaskilari adli bir derleme daha yayimladi Sanatci bu siralarda Avrupa da bir ressam olarak da tanindi Vanmour Elci Comte de Ferriol ile birlikte Paris e donmemis ve Istanbul da gorev yapan diger Fransiz elcilerinin maiyetinde bulunarak yasaminin sonuna kadar Istanbul da kalmistir Sanatci bu donemde Fransa Bahriye Nezareti ne sunulmak uzere Fransa Elcisi Marquis de Bonnac in emriyle Turklerin balik tutma yontemlerini gosteren bir seri tablo yapmistir Baska ulkelerin elcilerinin portre ve kabul toreni resmi siparislerini de yerine getiren Vanmour un Venedik balyoslarinin kabul torenlerini gosteren tablolarin bir bolumu halen Beyoglu nda Italyan Baskonsoloslugu nda bulunmaktadir Vanmour un elci Vicomte d Adrezel in Topkapi Sarayi na kabul torenini resmeden tablosu gunumuzde Bordeaux Sanat Muzesinde bulunmaktadir 1727 de Istanbul a gelen Hollanda elcisi Cornelis Calkoen Vanmour un eserlerine buyuk ilgi gostermis ve topladigi eserler daha sonra koleksiyon olarak Amsterdam Devlet Muzesi ne intikal etmistir Hollanda elcisi Cornelis Calkoen in topladigi Vanmour eserleri 1978 de Istanbul da Ataturk Kultur Merkezi nde sergilenmistir Patrona Halil Vanmour 1725 te Kralin Levant taki Surekli Ressami Peintre Ordinaire du Roy en Levant unvaniyla onurlandiridi Bu unvani alan ilk Fransiz sanatcisidir Vanmour elcilerin sultani ya da sadrazami ziyaretlerini gorkemli gecit torenlerini solenleri resmetmesinin yanisria Istanbul limanini Bogazici nin bircok kosesini suslenen raks eden ya da hamamda yikanan Turk kadinlarini sema yapan Mevlevi dervislerini konu aldigi resimler yapti Istanbul la ilgili eserlerinden bazilari Sarraf Rum Dugunu Acik Havada Eglenen Rumlar Arnavut Askerlerinin Portresi Patrona Halil Cavus Padisah Turk Dugunu Mevlevi Dervislerinin Yemegi ve Bentler olarak sayilabilir Sanatci 1730 da Patrona Halil Isyani na 1730 da tanik oldu Patrona Halil i arkadaslariyla birlikte betimledigi resim 18 yuzyil Osmanli tarihinin en ilginc belgelerinden biridir ve Amsterdam Devlet Muzesi nde sergilenir 1737 de Galata da olen Vanmour Istanbul da defnedilmistir Donemin onemli sahsiyetlerinden olan sanatcinin olumu Istanbul disinda da buyuk uzuntu yaratmis hakkinda Fransiz Mercure de France gazetesinde bir anma makalesi yayimlanmistir Vanmour un mezarinin Istanbul da Galata daki eski Fransiz Konsoloslugu sinirlari icinde bulunun RR PP Jesuites Saint Louis Kilisesi bahcesinde Baron de Salagnac in mezarinin yaninda olduguna dair pek cok kayit bulunmasin ragmen mezari belirleyici bir isaret yoktur Elci ressamligi18 yuzyildan itibaren Avrupa dan Osmanli topraklarina cok sayida ressam ve seyyah gelmistir Ozellikle Fransiz ve Ingiliz Elcilikleri yoluyla Istanbul a onemli ressamlar gelip Bogazici nde eserler vermistir Elci ressamlari Osmanli yasamina ve anitlarina iliskin resim dizileri panoramalar kiyafet albumleri hazirlayarak elci ve diplomatlarla beraber sanat piyasasini yonlendirmekteydiler Vanmour da Fransiz elciligi yoluyla bu sehre yerlesen ve hayatinin sonuna kadar Istanbul da yasayan ressamlardandir Elci ressamlari ozellikle Osmanli elci kabul torenlerini resmetmislerdir Osmanli da gerek Musluman gerekse Hristiyan elcilerinin sadrazam ve padisah tarafindan kabulu belirli bir protokole bagliydi Elcilere eslik eden bircok Avrupali yazar bu protokolu ayrintiyla anlatmis ve elcilerin birlikte getirdikleri ressamlar da bu torenleri resimlemistir Ferriol un Vanmour u beraberinde Istanbul a getirmesinin asil nedeni donemin padisahi II Mahmut un huzuruna ciktigi anin kaydedilmesi olmalidir ancak bu mumkun olmamis elci huzura kabul edilmemistir Ferriol Ocak 1700 de sadrazam tarafindan kabul edilmis ne var ki padisahin huzuruna kilici ile cikmak istemesi sonucu patlak veren tartisma buyumus ve israrindan vazgecmeyince huzura kabul edilmemisti Vanmour ilk patronu olan Ferriol un huzura kabulunu resimleyemediyse de 1737 deki olumune kadar gecen otuz yedi yil boyunca farkli elcilerle calismis ve bazilarinin huzura kabul edilislerini resimleyebilmistir Vanmour sadece Fransiz elcilerinin degil diger Avrupali elcilerin kabul torenlerini de resmetmistir Iclerinde en onemlisi 7 Mayis 1727 de maiyeti ile birlikte Istanbul a gelen Hollanda elcisi Cornelis Calkoen dir Colkoen Vanmour a Turklerin gundelik yasamina dair resimler de yaptirmistir Venedik balyosunun elci kabul torenini gosteren dort tabloluk serisi Istanbul da Pera Muzesi nde sergilenmektedir Kiyafet albumuLale Devri Ressami Vanmour un cizimleriyle Osmanlilar Kiyafet Albumu Osmanli devlet saray askeri ve toplumsal yapisindan kesitler sunan ve ozellikle bu siniflara ait bireylerin gosterildigi kiyafet albumleri Osmanli resim sanati icerisinde ozellikle belgeleyici nitelikleri ile onemli bir yer tutar Altlarinda cogunlukla yabanci dilde aciklamalar bulunan bu albumler gunumuz ifadesi ile birer moda resmidir Konu edilen figurler belirgin giyim kusam ozellikleri ile resmedilir Albumlerin zengin icerikleri altlarina yapilan yazili aciklamalarla da iyice kiymetlenir Bunlar belli ki Osmanli toplumunu tum ayrintilari ile tanimak veya tanitmak isteyen kisiler icin hazirlanmistir Vanmour ilk patronu olan ve Istanbul a birlikte geldigi Charles de Feriol icin yuz iki resimden olusan bir album hazirlamisti Albumdeki resimler grup portreleri tek figurler ve ic mekan sahneleri olmak uzere uc ana baslik altinda incelenebilir Tek figur kompozisyonlarinda Osmanli Imparatorlugu nda yasayan farkli milletlere mensup kadin ve erkekler ile Osmanli Sarayi gorevlileri resmedilmis ic mekan sahnelerinde kadinlara ve dervislere yer verilmis grup portrelerinde cesitli gelenek ve rituelleri gerceklestiren figurler betimlenmistir Ferriol ulkesine dondukten sonra bu resimleri gravur olarak bastirmistir ancak resimlerin orijinallerinin bugun nerede oldugu bilinmez Ferriol un Vanmour a yaptirdigi bu kucuk resimler ilk olarak 1712 1713 yillarinda muhendis Le Hay tarafindan yayimlandi Kisaca Recueil Ferriol diye adlandirilan album ikinci kez 1914 te ve ucuncu kez 1915 te basildi 1915 baskisina resimleri anlatan yirmi alti sayfalik tanitim bolumu eklendi Kitabin ayrica 1717 de Nuremberg de 1723 te Amsterdam da 1746 da Paris te ve 1769 da Londra da yayimlandigi bilinir Venedik te Ispanya da kopya baskilarinin yapildi Albumun 1915 baskisi Turkceye cevrilip 1980 yilinda Osmanli Kiyafetleri basligi ile yayimlandi 2014 yilinda ise Istanbul Buyuksehir Belediyesi Kultur A S tarafindan Lale Devri Ressami Vanmour un Cizimleriyle Osmanli Kiyafet Albumu adiyla eserin tipkibasimi gerceklestirildi Vanmour un albumu Avrupa da uzun yillar etkisi altina alan Turkori modasina onculuk etmesi ve Osmanli yasamini tum canliligi ile gozler onune sermesi acisindan buyuk onem tasir Batililarin doguyu anlama kaygisiyla hazirlanan bu eserdeki 102 cizime donemin Buyukelcisi Ferriol un detayli anlatimi eslik etmektedir Bu yonuyle album donemi icin bir istihbarat raporu olarak da degerlendirilir Albumdeki resimler daha sonra kartpostal olarak da bastirilmistir Jean Baptiste Vanmour un eserlerinde islenilen kiyafetler devlet kulturunu ve devlet icerisindeki hiyerarsiyi belgelemek adina kullanilirdi Elciliklerin resmi ve gayri resmi torenlerde meydana cikan gelenek ve gorenekleri algilanmasi ve kendi topraklarina aktarabilmeleri acisindan boyle bir belgeleme yapilmasi onemliydi Ferriol dan sonraki buyukelcilerde Vanmour a benzer tablo siparisleri vermeye devam ettiler Kendisinden ozellikle elciler portrelerinin yapilmasini talep etmisler ve Istanbul yasamini goruntuleyen tablolarina sahip olmak icin adeta israrci bir tavir icerisinde olmuslardir Boylesine yuksek taleplerden dolayidir ki Vanmour un atolyesinde bazi yerli sanatcilari da gorevlendirerek bu siparisleri yetistirmeye ozen gosterdigi varsayilmaktadir Arap Ermeni mimar Afrikali kadin Asik TurkOnemiVanmour Osmanli Devleti nde Lale Devri nin tanigi olan tek ve ilk oryantalist ressamdir Bu yuzden Osmanli nin en gosterisli zamanini fircasiyla tuvale aktarabilmistir Ayni zamanda sadece Osmanli nin gunluk yasamini degil saray yasamini da resmedebilecek sekilde sarayin icinde tuval resmi yapan ilk ressamlardandir Jean Baptiste Vanmour e eserlerine kiyafetleri ve gunluk yasamin tum inceliklerini islemistir Jean Baptiste Vanmour un gerek kendi eserlerinde bakiniz Yeniceri Elci Alayi Serisi vb gerek ogrenci yetistirdigi Vanmour Okullarinin eserleri bakiniz Sohbet Imam vb gerekse diger oryantalist sanatcilarin resimleri bakiniz Kozbekci Mustafa Aga ve Maiyeti Mehmed Said Efendi ve Maiyeti Mehmed Said Efendi Portreleri Turk Hareminden Bir Sahne Yusuf Agah Efendi Vergennes Kontesi nin Turk Giysileri Icinde Portresi Fransiz Buyukelcisi Vergennes Kontu Charles Gravier nin Turk Giysileri Icinde Portresi Mustafa Aga vb incelediginde Osmanli mimarisiyle ayni degerde kiyafetlerin de degeri ortaya cikmaktadir kaynak belirtilmeli Vanmour OkuluSanatcinin yapitlari arasinda plastik degerler acisindan gelismis ornekler kapsaminda olan resimler oldugu gibi boya dokusu kompozisyon duzeni figuratif anlatimlar bakimindan daha zayif nitelikler tasiyan eserlerin de yer aldigi gorulmustur Resimler bir butun olarak incelenip birbirleriyle teknik acidan karsilastirildiginda farkli ellerin varligi goze carpar Bu cercevede Vanmour un Istanbul da bir atolyesinin oldugu ve burada yerel ressamlari calistirdigi one surulmektedir Konularina gore yapilan gruplarda yer alan resimler kendi iclerinde de teknik acidan karsilastirildiginda hangi resimlerin Vanmour tarafindan yapildigi ya da hangilerinde baska ellerin calistigi tespit edilmektedir Vanmour Okulu na ait birkac eser soyledir Suna ve Inan Kirac Vakfi Oryantalist Resim Koleksiyonu Pera Muzesi Istanbul Sohbet Suna ve Inan Kirac Vakfi Oryantalist Resim Koleksiyonu Pera Muzesi Istanbul Donanma Suna ve Inan Kirac Vakfi Oryantalist Resim Koleksiyonu Pera Muzesi Istanbul Imam Suna ve Inan Kirac Vakfi Oryantalist Resim Koleksiyonu Pera Muzesi IstanbulEk bilgi 2003 yilinda Vanmour un resimleri ile cagdasi nakkas Levni nin eserleri Lale Devri Istanbul una Iki Ozgun Bakis Van Mour ve Levni adiyla Topkapi Sarayi nda sergilenmistir KaynakcaWikimedia Commons ta Jean Baptiste Vanmour ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir a b c d e f g h Izyilmaz Gulnur Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Yuksek Lisans Tezi 2010 20 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Agustos 2016 Van Mour ve Levni sergisi acildi NTVMSNBC com 19 Aralik 2003 7 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2016 Lale Devrinin Tanigi Van Mour Antikalar com sites 16 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2016 Vural Didem Ustun PDF Turkiye Sosyal Arastirmalar Dergisi Yil 8 Sayi 2 3 Agustos Aralik 2004 18 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Agustos 2016 Kucukhaskoylu Nurdan PDF Akademik Sosyal Arastirmalar Dergisi Yil 3 Sayi 9 Mart 2015 14 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Agustos 2016 Renda Gursel Osmanli Bankasi Arsiv ve Arastirma Merkezi Voyvoda Caddesi Toplantilari 2005 2006 7 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Agustos 2016 Cetin Okkes Hakan Ankara Etnografya Muzesi 8283 Nolu Kiyafet Albumu Osmanli Modasindan Izler 3 PDF Turkish Studies Cilt 9 10 Fall 2014 20 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 20 Agustos 2016 Istanbulkitapcisi com sitesi 17 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Agustos 2016 Kultus A S web sitesi Basin Odasi 19 Mart 2014 20 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Agustos 2016 Er Dilek Himam Sipahioglu Oya Ataturk Universitesi GSF Sanat Dergisi Sayi 26 2014 20 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Agustos 2016 Oguz Dilmac in hazirladigi Avrupa da egitim goren sanatcilarimizin cagdas Turk sanatinin gelisimindeki rolu baslikli makalesi INONU UNIVERSITESI SANAT VE TASARIM DERGISI Inonu University Journal of Art and Design Cilt Vol 2 Sayi No 4 2012 85 101 Osman Ondes ve Erol Makzume nin 2000 yilinda kaleme aldigi Aksoy Yayincilik tan yayinlanan Lale Devri Ressami Jean Baptiste Van Mour 6 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde kitabi Sinanlar Seza Akin Gunkut Pera da resim uretim ortami 1844 1916 itudergisi b sosyal bilimler Cilt 5 Sayi 1 Aralik 2008 20 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2006 Konuyla ilgili yayinlarAhmet Ozel Dunden Bugune Istanbul Ansiklopedisi cilt 7 s 366 367 Encyclopaedia Britannica Fifteenth Edition