Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kindî veya tam adıyla Ebu Yusuf Yakub bin İshak el-Sebbah el-Kindî (Arapça: أبو يوسف يعقوب بن إسحاق الصبّاح الكندي; d. 801, Basra - ö. 873, Bağdat), felsefe, tıp, matematik astronomi, ilahiyat, psikoloji, fizik, kimya ve müziğe kadar pek çok bilim dalında eser yazan Arap bilim insanı.
Kindî الكندي | |
|---|---|
 Kindî'nin temsilî bir resmi. | |
| Doğum | Ebu Yusuf Yakub bin İshak el-Sebbah el-Kindî 801 Basra, Irak |
| Ölüm | 873 (72 Yaşlarında) Bağdat, Irak |
| Vatandaşlık |  Abbasi Devleti |
| Din | İslam |
| Kariyeri | |
| Dalı | Felsefe, Matematik, Fizik, Kimya, Psikoloji, Farmakoloji, Tıp, Kozmoloji, Müzik, Astronomi |
| Etkilendikleri | Platon, Aristoteles, Plotinus |
| Etkiledikleri | Ahmed bin Sehl el-Belhî, Dineverî, Robert Grosseteste, İbn Miskeveyh |
Abbasi halifelerinden özel ilgi ve destek gören Kindî, astronom ve astrolog olarak sarayda müneccimlik görevini de yürüttü. Ayrıca halife Mu'tasım'ın oğlu Ahmed'in eğitimini üstlendi. Kindî eserlerinin önemli bir kısmını aralarında hoca-talebe ilişkisinin ötesinde dostluğa dayanan bir yakınlık bulunan bu veliahdın isteği üzerine kaleme almış ve eserlerini de bu veliahda ithaf etmiştir. Orta Çağ Avrupası'nda "Alkindus" adıyla tanınan, ilk İslam filozofudur. Felsefesinde, Platon, Aristoteles ve Plotinus'un görüşlerinin bir sentezini yapmıştır. Felsefenin yönteminin kanıtlama, kanıtlamanın hedefinin maddeye biçim kazandıran özleri bilmek, felsefenin amacının ise Tanrı'ya erişmek olduğunu öne süren Kindî'ye göre, felsefi bilginin ilk basamağı akıl yürütmedir. İnsanın akıl yürütme yoluyla adım adım basitten bileşiğe ve en yetkin olana doğru yükseldiğini öne süren filozof, varlığa akılcı bir açıdan yaklaştığı için, Tanrı'nın özüne ait sıfatları inkâr etmiştir. Tanrı'nın sıfatlarının ancak olumsuz bir biçimde bilinebileceğini savunan El-Kindî'ye göre, Tanrı mutlak Bir'dir. Mutlak varlık olması nedeniyle, Mutlak Bir'in şekli, niteliği, niceliği, maddesi yoktur ve O göreli bir varlık değildir.
Soylu bir ailenin çocuğu olarak Kûfe'de doğdu. Dedesi Eş'as, Güney Arabistan'ın en büyük kabilelerinden biri olan Kinde'nin hükümdarıydı. Müslüman olduktan sonra kabilesinin ileri gelenleriyle Kûfe'ye yerleşmişti. Babası İshak b. es-Sabbah yıllarca Kûfe valiliği yaptı.
Kindî'nin doğum tarihi gibi ölüm tarihi konusunda net bir bilgi yoktur. Filozofun öldüğü tarih olarak 860, 869, 870 ve 873 gibi farklı tarihler ortaya çıkıyorsa da Mustafa Addurrâzık bazı gerekçeler göstererek Kindî'nin 866 tarihinde ölmüş olabileceğini belirtmiştir. Kimi kaynaklarda ölüme sebep olan hastalıkların olduğu ve filozofun kronik romatizmal rahatsızlığından dolayı vefat etmiş olabileceğini söylemektedirler. (Kaya, 2002:3-6)
Küçük yaşta babasını yitirdi. Çocukluk ve ilk gençlik yılları Kûfe ve Basra'da geçen Kindî, geleneksel temel eğitimden sonra dil ve edebiyat alanında eğitim gördü. Halife Me'mun'un 830'da kurduğu Beytü'l-hikme'deki bilginler topluluğu arasında yer aldı. Mutezili devlet yöneticilerinden destek gören Kindî Ehl-i Sünnet yanlısı Mütevekkil-Alellah'ın iktidarında saraydan uzak kaldı.
Kindî felsefeden tıbba, matematikten astronomiye, ilahiyattan siyasete, psikolojiden diyalektiğe, astrolojiden kehanete ve optikten kimyaya kadar yirmi ayrı dalda eser vererek sayıları 277'yi bulan bir külliyat oluşturmuştur.
Akla büyük bir yer veren Meşşaîlik felsefesini ilk başlatan kişi de olan Kindî'nin 17 eseri Latinceye, 4'ü İbraniceye tercüme edilmiştir. Mekân ve hareketin izafi olduğun-u, zamanın cisim ve hareketten ayrı düşünülemeyeceğini söylemiştir. "Yavaş dediğimiz şey, uzun zaman içinde belli bir mesafenin kat edilmesidir. Hızlılık ise kısa zaman içinde aynı mesafenin kat edilmesidir"
Kindî, kriptoloji biliminde Jül Sezar (MÖ 50) tarafından bulunan ve uygulanan tek alfabeli yerine koyma şifreleme yöntemini geliştirerek frekans analizini bulan ilk kişidir.
Hayatı
Kindî, Kinde kabilesinin büyüklerinden birinin evinde,801 yılında dünyaya geldi. İlk öğrenimini Kinde kabilesinin reisi olan babasından tamamladı. Sonra Bağdat'a gitti. Halife Memun ve Mutasım (Abbasi)'in dikkatini çekti ve Memun onu Beyt'ül Hikmet'e yönetici olarak atadı. Kindi'nin atanma nedeni, Bağdat'ta Eski Yunan Felsefesinden ve ilmi metinlerden yaptığı tercümelerdir. Kindî aynı zamanda güzel hitabeti ile de bilinir. Hatta Halife Mütevekkil (Abbasi) onu özel hatibi olarak seçmiştir.
Mutasım (Abbasi) kardeşi Memun yerine hilafete gelince, Kindî'yi çocuklarının eğitmeni olarak görevlendirmiştir. Ancak, Kindî, Beyt'ül Hikmet'te kalmak istemiştir. Bu olayın birçok yorumu vardır. Bazıları, bu durumu Beyt'ül Hikmet de olan rekabete yorumlasa da, bazıları bunu Kindî'nin din konusunda daha çok ihtisas yapması olarak yorumlamıştır hatta bu yüzden Kindî birtakım sıkıntılar ile karşılaşmış ve bir dönem yazıtlarına el koyulmuştur. Henry Corbin -İslami konular araştırmacısı- Kindî'nin Mutasım (Abbasi) döneminde Bağdat'ta Hicri 259 (Miladi 873) yılında tek başına öldüğünü söylemiştir.
Ölümünden sonra, Kindî'nin felsefe alanında birçok çalışması yok olmuştur ya da kaybolmuştur. Felix Klein Franke, bunun birçok nedeni olduğunu söylemiş, bunlar; Din alanında sert eleştirileri ile dikkat çekmesi, bir diğer sebep ise Moğolların Bağdat'ı istilası sırasında bu eserleri yok etmesi, bu sebeplere ek olarak, büyük ihtimal doğrultunda yazıtlarının kendinden sonra gelen meşhur Farabi ve İbn-i Sina gibi filozoflar tarafından kabul görmemesi olarak yorumlamıştır.
Bilime Katkıları
Kindî, düşünce alanından başka konularda da alim bir kişiydi. Farabi ve İbn-i Sina'nın çalışmalarına rağmen, kendisi de yaşadığı asrın Büyük Müslüman Filozofları arasında sayılmıştır. Tarihçi İbnünnedim Fihrist (Katalog) adlı kitabında ondan bahsetmiştir. Aynı şekilde Rönesans dönemi İtalyan araştırmacı Gerolamo Cardano ondan şöyle bahsetmiştir;" Orta Çağ'ın en büyük on iki akıl bilimcisinden biridir."
Astronomi
Kindî, Batlamyus'un "Güneş Sistemi" teorisini desteklemiştir. Bu teori; Dünyanın değişik sistemlerin merkezi olduğu ve bilinen gezegenler; Ay, Merkür, Mars, Venüs, Güneş, Jüpiter'in bu yörüngede döndüğünü söyler. Kindî bu teori hakkında; "Rasyonel varlıklar bir yörünge içerisinde döner, dönüşü ise Allah'a itaati ve ona boyun eğmesi şeklinde olur." Ancak ne var ki bu sözü, semai varlıkların etkisinin maddi dünyaya tesiri ile bir gizem haline gelmiştir.
Ancak Kindî, ruhsal varlıklar tarafından gerçek dünyaya tesirinin nasıl olduğu konusunda belirsizliğe düşmüştür. Kindî, Aristo'dan esinlendiği bir teoride, bu cisimlerin hareketleri ayın alt bölümünde sürtünmeye neden olduğu ve ilk aşamada toprak, ateş, su ve havayı oluşturdu düşünülen bu teoride, bu birleşmenin maddi dünyada her şeyi ürettiğini tasarlamaktadır.
Kindî astronomi konusundaki açık düşüncelerini, içerisinde soruların ve cevapların, "Hava değişimi", "Güneş Tutulması", "Yıldızların Işınları" tezlerinin bulunduğu 40 bölümden oluşan "Yıldızlardaki Kanun" adlı kitabında toplamıştır.
Eserleri
- Risale fil Akl Manaslk
- Risale fi Mahiyyetin Nevmi ver hayali beser.
- Risale fil Cevahiril Hamse.
- Risale fil illetis Selci vel Berdi vel Berki ves Savaiki ver Radi vez Zemherir.
- Risale fiş Şubat.
- Risale fi Vel Elel Hesana İhtiyaratil Eyyam.
- De İntellecto Secondum Aristoteles et Platonem.
- Risale fi İhtilafil Manazır.
- Fi Marifeti Kuval Edviyetil Murekkebe.
- Risale fi'l-İlleti'i-Levni'l-Lazeverdi
- Risale fi´l-hile li-def´i´l-ahzan.
- Risaletü Eflatun ila Furfuriyus fi hakikati nefyi´l-hem.
Kaynakça
- Özel
- Genel
- Mahmut Kaya: Felsefe Metinleri, İstanbul: Klasik Yayınları, 2005.
- Atiyeh, G. N. (1966). Al-Kindi: The Philosopher of the Arabs, Rawalpindi
- İbn Rüşt, (2007). "Fa'âl Akıl Cisimle İçiçe Bulunan Heyûlânî Akıl İle İttisâl Eder mi?", Çeviren H. Sarıoğlu. (M. Kaya, İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri içinde), İstanbul. sf. 495-500
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kindi veya tam adiyla Ebu Yusuf Yakub bin Ishak el Sebbah el Kindi Arapca أبو يوسف يعقوب بن إسحاق الصب اح الكندي d 801 Basra o 873 Bagdat felsefe tip matematik astronomi ilahiyat psikoloji fizik kimya ve muzige kadar pek cok bilim dalinda eser yazan Arap bilim insani Kindi الكنديKindi nin temsili bir resmi DogumEbu Yusuf Yakub bin Ishak el Sebbah el Kindi 801 Basra IrakOlum873 72 Yaslarinda Bagdat IrakVatandaslikAbbasi DevletiDinIslamKariyeriDaliFelsefe Matematik Fizik Kimya Psikoloji Farmakoloji Tip Kozmoloji Muzik AstronomiEtkilendikleriPlaton Aristoteles PlotinusEtkiledikleriAhmed bin Sehl el Belhi Dineveri Robert Grosseteste Ibn Miskeveyh Abbasi halifelerinden ozel ilgi ve destek goren Kindi astronom ve astrolog olarak sarayda muneccimlik gorevini de yuruttu Ayrica halife Mu tasim in oglu Ahmed in egitimini ustlendi Kindi eserlerinin onemli bir kismini aralarinda hoca talebe iliskisinin otesinde dostluga dayanan bir yakinlik bulunan bu veliahdin istegi uzerine kaleme almis ve eserlerini de bu veliahda ithaf etmistir Orta Cag Avrupasi nda Alkindus adiyla taninan ilk Islam filozofudur Felsefesinde Platon Aristoteles ve Plotinus un goruslerinin bir sentezini yapmistir Felsefenin yonteminin kanitlama kanitlamanin hedefinin maddeye bicim kazandiran ozleri bilmek felsefenin amacinin ise Tanri ya erismek oldugunu one suren Kindi ye gore felsefi bilginin ilk basamagi akil yurutmedir Insanin akil yurutme yoluyla adim adim basitten bilesige ve en yetkin olana dogru yukseldigini one suren filozof varliga akilci bir acidan yaklastigi icin Tanri nin ozune ait sifatlari inkar etmistir Tanri nin sifatlarinin ancak olumsuz bir bicimde bilinebilecegini savunan El Kindi ye gore Tanri mutlak Bir dir Mutlak varlik olmasi nedeniyle Mutlak Bir in sekli niteligi niceligi maddesi yoktur ve O goreli bir varlik degildir Soylu bir ailenin cocugu olarak Kufe de dogdu Dedesi Es as Guney Arabistan in en buyuk kabilelerinden biri olan Kinde nin hukumdariydi Musluman olduktan sonra kabilesinin ileri gelenleriyle Kufe ye yerlesmisti Babasi Ishak b es Sabbah yillarca Kufe valiligi yapti Kindi nin dogum tarihi gibi olum tarihi konusunda net bir bilgi yoktur Filozofun oldugu tarih olarak 860 869 870 ve 873 gibi farkli tarihler ortaya cikiyorsa da Mustafa Addurrazik bazi gerekceler gostererek Kindi nin 866 tarihinde olmus olabilecegini belirtmistir Kimi kaynaklarda olume sebep olan hastaliklarin oldugu ve filozofun kronik romatizmal rahatsizligindan dolayi vefat etmis olabilecegini soylemektedirler Kaya 2002 3 6 Kucuk yasta babasini yitirdi Cocukluk ve ilk genclik yillari Kufe ve Basra da gecen Kindi geleneksel temel egitimden sonra dil ve edebiyat alaninda egitim gordu Halife Me mun un 830 da kurdugu Beytu l hikme deki bilginler toplulugu arasinda yer aldi Mutezili devlet yoneticilerinden destek goren Kindi Ehl i Sunnet yanlisi Mutevekkil Alellah in iktidarinda saraydan uzak kaldi Kindi felsefeden tibba matematikten astronomiye ilahiyattan siyasete psikolojiden diyalektige astrolojiden kehanete ve optikten kimyaya kadar yirmi ayri dalda eser vererek sayilari 277 yi bulan bir kulliyat olusturmustur Akla buyuk bir yer veren Messailik felsefesini ilk baslatan kisi de olan Kindi nin 17 eseri Latinceye 4 u Ibraniceye tercume edilmistir Mekan ve hareketin izafi oldugun u zamanin cisim ve hareketten ayri dusunulemeyecegini soylemistir Yavas dedigimiz sey uzun zaman icinde belli bir mesafenin kat edilmesidir Hizlilik ise kisa zaman icinde ayni mesafenin kat edilmesidir Kindi kriptoloji biliminde Jul Sezar MO 50 tarafindan bulunan ve uygulanan tek alfabeli yerine koyma sifreleme yontemini gelistirerek frekans analizini bulan ilk kisidir HayatiKindi Kinde kabilesinin buyuklerinden birinin evinde 801 yilinda dunyaya geldi Ilk ogrenimini Kinde kabilesinin reisi olan babasindan tamamladi Sonra Bagdat a gitti Halife Memun ve Mutasim Abbasi in dikkatini cekti ve Memun onu Beyt ul Hikmet e yonetici olarak atadi Kindi nin atanma nedeni Bagdat ta Eski Yunan Felsefesinden ve ilmi metinlerden yaptigi tercumelerdir Kindi ayni zamanda guzel hitabeti ile de bilinir Hatta Halife Mutevekkil Abbasi onu ozel hatibi olarak secmistir Mutasim Abbasi kardesi Memun yerine hilafete gelince Kindi yi cocuklarinin egitmeni olarak gorevlendirmistir Ancak Kindi Beyt ul Hikmet te kalmak istemistir Bu olayin bircok yorumu vardir Bazilari bu durumu Beyt ul Hikmet de olan rekabete yorumlasa da bazilari bunu Kindi nin din konusunda daha cok ihtisas yapmasi olarak yorumlamistir hatta bu yuzden Kindi birtakim sikintilar ile karsilasmis ve bir donem yazitlarina el koyulmustur Henry Corbin Islami konular arastirmacisi Kindi nin Mutasim Abbasi doneminde Bagdat ta Hicri 259 Miladi 873 yilinda tek basina oldugunu soylemistir Olumunden sonra Kindi nin felsefe alaninda bircok calismasi yok olmustur ya da kaybolmustur Felix Klein Franke bunun bircok nedeni oldugunu soylemis bunlar Din alaninda sert elestirileri ile dikkat cekmesi bir diger sebep ise Mogollarin Bagdat i istilasi sirasinda bu eserleri yok etmesi bu sebeplere ek olarak buyuk ihtimal dogrultunda yazitlarinin kendinden sonra gelen meshur Farabi ve Ibn i Sina gibi filozoflar tarafindan kabul gormemesi olarak yorumlamistir Bilime KatkilariKindi dusunce alanindan baska konularda da alim bir kisiydi Farabi ve Ibn i Sina nin calismalarina ragmen kendisi de yasadigi asrin Buyuk Musluman Filozoflari arasinda sayilmistir Tarihci Ibnunnedim Fihrist Katalog adli kitabinda ondan bahsetmistir Ayni sekilde Ronesans donemi Italyan arastirmaci Gerolamo Cardano ondan soyle bahsetmistir Orta Cag in en buyuk on iki akil bilimcisinden biridir Astronomi Kindi Batlamyus un Gunes Sistemi teorisini desteklemistir Bu teori Dunyanin degisik sistemlerin merkezi oldugu ve bilinen gezegenler Ay Merkur Mars Venus Gunes Jupiter in bu yorungede dondugunu soyler Kindi bu teori hakkinda Rasyonel varliklar bir yorunge icerisinde doner donusu ise Allah a itaati ve ona boyun egmesi seklinde olur Ancak ne var ki bu sozu semai varliklarin etkisinin maddi dunyaya tesiri ile bir gizem haline gelmistir Ancak Kindi ruhsal varliklar tarafindan gercek dunyaya tesirinin nasil oldugu konusunda belirsizlige dusmustur Kindi Aristo dan esinlendigi bir teoride bu cisimlerin hareketleri ayin alt bolumunde surtunmeye neden oldugu ve ilk asamada toprak ates su ve havayi olusturdu dusunulen bu teoride bu birlesmenin maddi dunyada her seyi urettigini tasarlamaktadir Kindi astronomi konusundaki acik dusuncelerini icerisinde sorularin ve cevaplarin Hava degisimi Gunes Tutulmasi Yildizlarin Isinlari tezlerinin bulundugu 40 bolumden olusan Yildizlardaki Kanun adli kitabinda toplamistir EserleriRisale fil Akl Manaslk Risale fi Mahiyyetin Nevmi ver hayali beser Risale fil Cevahiril Hamse Risale fil illetis Selci vel Berdi vel Berki ves Savaiki ver Radi vez Zemherir Risale fis Subat Risale fi Vel Elel Hesana Ihtiyaratil Eyyam De Intellecto Secondum Aristoteles et Platonem Risale fi Ihtilafil Manazir Fi Marifeti Kuval Edviyetil Murekkebe Risale fi l Illeti i Levni l Lazeverdi Risale fi l hile li def i l ahzan Risaletu Eflatun ila Furfuriyus fi hakikati nefyi l hem KaynakcaOzel a b Corbin p154 Klein Franke sayfa 166 George Satron Introduction to the History of Science Adamson sayfa 42 Adamson sayfa 43 GenelMahmut Kaya Felsefe Metinleri Istanbul Klasik Yayinlari 2005 Atiyeh G N 1966 Al Kindi The Philosopher of the Arabs Rawalpindi Ibn Rust 2007 Fa al Akil Cisimle Icice Bulunan Heyulani Akil Ile Ittisal Eder mi Ceviren H Sarioglu M Kaya Islam Filozoflarindan Felsefe Metinleri icinde Istanbul sf 495 500