Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kavurd Bey veya adına darp edilen sikkelerde adı Kara Arslan Bey veya tam adı Kara Arslan Ahmed Kavurd Bey (d.? - o. 1073). Selçuklu hanedanından Selçuk Bey'in büyük torunu, Çağrı Bey'in oğlu ve Alp Arslan'ın kardeşidir. Güney Fars'da Kirman meliki. Kirman'da 140 yıl hüküm sürecek olan Kirman Selçuklu Devleti kurucusu. Selçuklu Devleti tahtına çıkan yeğeni Melikşah'a karşı taht iddiası ile isyan etmesi ve bu isyanın bastırılması üzerine idam edilmiştir.
| Kavurd | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kirman Selçuklu Sultanı | |||||
| Hüküm süresi | 1037-1063 | ||||
| Sonra gelen | |||||
| Ölüm | 1073 Merv | ||||
| Çocuk(lar)ı | Turan Şah, , Sultan Şah | ||||
| |||||
| Hanedan | Selçuklu Hanedanı | ||||
| Babası | Çağrı Bey | ||||
| Dini | Sünni İslam | ||||
Kavurd Bey'in babası olan Çağrı Bey Büyük Selçuklu Devleti Horasan valiliği yapmakta iken doğmuştur. Doğum yeri ve doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Babası Çağrı Bey Selçuklu hanedanı kurucusu olan Selçuk Bey'in torunu ve Büyük Selçuklu Devleti kurucusu olan Tuğrul Bey'in ağabeyidir. Kavurd Bey Büyük Selçuklu Devleti ikinci sultanı olan Alp Arslan'ın ağabeyidir.
Kavurd Bey daha amcası Tuğrul Bey Büyük Selçuklu Devleti sultanı iken 1048'de güney İran'da bulunan Kirman'a vali tayin edilmişti. İdari kurumları kurulma safhasında bulunan Büyük Selçuklu Devleti'nde, bölgeler önce "amid" veya "amil" adı verilen sivil valiler ve sonra (özellikle Alp Arslan dönemi ve sonrasında) "şehna" adı verilen yarı askeri yarı sivil valiler tarafından idare edilmekte idi. Bölge valileri ya hanedan üyelerinden ya da hükümdara yakın gulam askeri olarak yetişip sivrilmiş kişiler arasından seçilip valiliğe atanmakta idiler. Bazı Selçuklu hanedanından olan bölge valilerine "melik (kral)" unvanı da verilmekte idi. Kavurd Bey Kirman Meliği ve valisi olarak hayatı sonuna kadar Kirman ve civarını idare etmiştir.
Kavurd Bey'in Kirman bölgesini Sultan Tuğrul Bey'in ve Sultan Alp Arslan'ın saltanat döneminde hemen hemen bağımsız olarak yönetiği bildirmektedirler. Bir melikin alameti olan özel tuğ ve otak=çadırı bulunmaktaydı. Kendine ait bir tuğra Kirman bölgesi belgelerinde kullanılmıştır. Kendi adına sikke bastırmıştır ve bu sikkeler üzerinde kendine lakap olarak seçtiği "İmad el-Devle" unvanı bulunmaktadır.
Kavurd Bey diğer Selçuklu yöneticileri gibi Kirman bölgesi ordusunda Türkmen asıllı "gulam" askerleri yetiştirmekte idi ve bu askeri görevde başarılı olan "gulam" askerlerine "ikta" adı verilen (Osmanlı tımar sisteminin öncüsü olarak) üst sahiplilik hakları dağıtmakta idi. Askerleri arasında, daha önce Tuğrul Bey'in Büveyhîler'i ortadan kaldırması ile bu devlette görev alıp rızklarını kaybetmiş olan çok sayıda Şii olan Daylam asıllı askerler de bulunmaktaydı. Kirman bölgesinde yönetiminde çok sayıda Farsça konuşan İranlı devlet memuru bulunmakta idi ve bunlar yıllarca geliştirilmiş olan İran devlet yönetimi şekillerini tabi "Kirman Selçuklu Devleti"'nde uygulamakta idiler. Kavurd Bey birçok müslüman devlet hükümdarı gibi idaresi altında bulunan bölgede yaşayan halkın refahını sağlamak ve Kirman bölgesinin ticaret zenginliğini artırmak için bölgesinde çok sayıda hanlar, hamamlar, kervansaraylar yaptırmış ve olanlara baktırmıştır. Kirman bölgesinde bulunan çöllerde kervan yollarının bakımı ve güvenliği için çöle yol işaretleri koydurmuş ve bu kervan yollarında koruma kuleleri yaptırmıştır. Bastırmış olduğu sikkeler, özellikle altın dinar sikkeleri, idare ettiği bölgede olduğu gibi yaygın olarak Selçuklu ülkesinde de tüccarların çok kullandığı inanılır değişim araçları olmuştu.
1055'te amcası Tuğrul Bey'in Bağdat'ta yönetimi idare eden ve Abbasi halifesini bir kukla olarak kullanan Büveyhîler'in idaresini ortadan kaldırmak için Bağdat'a girmesi ve Abbâsî halifesini himayesi altına almasından hemen sonra Kavurd Bey de Büveyhîlere tabi olan Basra Körfezi'nin güney batı ve güney kıyılarına ve ta Umman'a kadar uzanan bir askeri sefer yapmıştı.
Ertesi yıl büyük oğlu ile birlikte güney-doğu İran'da bulunan Sistan bölgesi üzerine bir askeri sefer yaptı.
1059'de başlayan Sultan Tuğrul Bey'e karşı yapılan isyanı sırasında Kirman Meliği olan Kavurd Bey amcası Tuğrul Bey'in tarafını tutup ona askeri destek sağladı.
Kavurd Bey amcası olan Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey'in 4 Eylül 1063'te ölmesinden ve varisinin Çağrı Bey'in oğullarından birisi olmasını veraset etmesinden sonra ortaya çıkan taht kavgalarında kardeşi olan Alp Arslan'ın sultan olmasından yana oldu. Sultan Tuğrul Bey'in öldüğü haberini İsfahan'da iken aldı ve hemen Kirman'a geri döndü. Kardeşi Sultan Alp Arslan adına Şiraz'da hutbe okuttu ama bu hutbe arkasında kendi adı da verildi. Kavurd Bey Sultan Alp Arslan'a bir mektup yazarak ona tabi olduğunu bildirdi.
Kardeşi Alp Arslan sultanlık döneminde Kavurd Bey yine Kirman meliği ve valisi görevinde devam etmiştir. Tarihçiler Kavurd Bey'in kendini ağabeyinin mirasçısı olarak Büyük Selçuklu Devleti sultanlığına geçmeyi beklediğini bildirmektedirler. Buna bir gösterge olarak Kavurd Bey'in zaman zaman isyanlara karışması ve merkezi devletin, hatta Sultan'ın, bu karışıklıkları kaldırmak için Kirman bölgesine gelip tedbirler uygulaması gösterilmektedir.
1064'te Kavurd Bey Fars (veya Kürt) asıllı Șabankara devleti ve hükümdarı ile çatışmalara girişmişti. Fazlaveyh merkezi hükûmetin ve Sultan Alp Arslan'ın Gürcistan seferi ile meşgul olduğu bir sırada Kirman'da başkenti bulunan Kavurd Bey'in yönettiği melikliğe bir askeri saldırıda bulundu. Fakat Kavurd Bey Fazlaveyh'i mağlup edip geri püskürtü ve Şiraz'ı eline geçirdi. Bunun üzerine Fazlaveyh Sultan Alp Arslan'ın o vakit bulunduğu Hamedan'a gitti ve burada sultan huzuruna çıkıp kardeşi Kavurd Beyi ona şikayet etti. Sultan Alp Arslan Fazlaveyh'e destek için onun emrine bir miktar asker verip ona Kavurd Beyi Şiraz'dan çıkartması için yardım sağladı. Aralık 1064'te ise Alp Arslan kendi ordusu ile Şiraz'a geldi. Kavurd Bey Şiraz'da bulunan ağırlıkları, hazinesi ve haremini Kirman'a gönderdi. Kendisi ise Basra Körfezi kıyısında korunaklı bir kaleye çekildi. Fakat Alp Arslan ordusu saldırıya geçtiği zaman Kavurd Bey'in ordusu askerleri teslim olup Sultan'dan aman dilediler. Alp Arslan'ın ordusu bu seferde 5.000 deve ve katır yükü ganimet sağladı. Bunu yeterli bulan Sultan Alp Arslan ordusu ile başkenti İsfahan'a geri gitti.
Haziran 1067 Kırman meliki Kavurd Bey vezirinin teşviki ile kardeşi Sultan'a karşı tekrar isyan etti. Sultan Alp Arslan onun üzerine Kirman'a yürüdü. Vezirin Kavurd Beyi isyana teşvikinin nedenin eğer melik Sultana karşı isyan ederse kendi vezirine daha çok iyi davranacağını düşüncesiyle olduğu bildirilmektedir. Bu teşviklerle Kavurd Bey Kirman'da camilerde okunan Cuma hutbelerinden Sultan Tuğrul Bey ismini kaldırttı ve hutbeleri sadece kendi adına okuttu. Fakat Sultan Alp Arslan ordusu ile Kirman'a geldi. Önce Melik Kavurd Bey'in öncü güçleri Sultan'a mağlup oldular. Melik Kavurd Bey de iyi korunaklı "Berdesir" kalesine çekildi. Sultan Kirman'a girince onu karşılamak için Kavurd Bey Sultan'ın huzuruna gitmedi ve Sultan'ın kendini huzuruna çağrılarını yanıtsız bıraktı. Sultan, Altıntaş ve Çavlı adlı iki hacip komutasında bir öncü orduyu Kavurd Bey üzerine gönderdi. Kavurd Bey ordusu ile Sultan'ın öncü ordusu arasında yapılan muharebede Kavurd Bey mağlup düştü. Bir elçi göndererek Sultan Alp Arslan'dan kendini affetmesini istedi. Sultan bu isteği kabul edip kardeşi Kavurd Beyi affetti ve Kirman Meliki olarak kalmasına izin verdi. Ayrıca Kavurd Bey'in kızlarına (yani Alp Arslan'ın yeğenlerine) evlenmeleri için her birine 100.000'er dinar para, kıymetli elbiseler ve arazi iktaları bahşetti.
1068 yılında ise tekrar Kavurd Bey Fars (veya Kürt) asıllı Şabankara devleti ve hükümdarı Fazlaveyh ile anlaşıp Sultan Alp Arslan'a isyan etti. Sultan Alp Arslan Fazlaveyh'le uğraşmayı ünlü Veziri Nizam ül-Mülk'e bıraktı. Kirman Meliki olan Kavurd Bey ise yine Berdesir kalesine kaçmıştı. Sultan Alp Arslan şahsen ordusu ile Berdesir kalesi önüne gidip bu kaleyi ve Kavurd Bey'i kuşatma altına aldı. Nizam'ül-Mülk ise Fevlaveyh'i yakaladı ve onun aman dilemesinden sonra onu affetti. Şabankara devleti meliği Fazlaveyh'e Sultan Alp Arslan eskiden Kavurd Bey'in melikliği içinde bulunan Fars bölgesini de verdi. Bunun haberini alan kalede bulunan Kavurd Bey kardeşi Sultan'a bir mektup yazarak kendinin de affedilmesini istedi. Sultan Alp Arslan bunu kabul etmek üzereydi fakat kaledeki casuslarından yeni haber aldı.Kavurd Bey gizlice Alp Arslan'ın ordusu içinde bulunan yandaşları ile irtibata geçmişti ve onlara vaatlerde bulunup onların Sultan'a karşı bir suikast düzenlemelerini planlamakta idi. Sultan Alp Arslan bu komplocuları bulup öldürttü. Fakat yapılan araştıramalar Sultan'in merkezi ordusundaki geniş bir asker kitlesinin arasında gayet büyük hoşnutsuzluk olduğu öğrenildi. Kavurd Bey'e karşı bir müstahkem kaleye hücum etmenin Sultan'ın ordusunun askerleri arasında istenmediği ortaya çıktı.Kavurd Bey'e karşı savaşmak istemedikleri ve bu hoşnutsuzluğun genellikle Türk asıllı gulam askerler arasında yaygın olduğu anlaşıldı. Bunun üzerine Ekim 1069'de Sultan Alp Arslan Berdesir kalesi kuşatmasını bırakıp önce Rey'e sonra başkenti İsfahan'a geri döndü.
Sultan Alp Arslan kardeşi Kavurd Bey ile anlaşmazlığının baş sebebinin Kavurd Bey'in oğlu Sultan-Şah olduğuna inanmıştı. Bunun için Sultan Alp Arslan kardeşine bir mektup yazıp oğlu Sultan-Şah'ı amcası olan Sultan Alp Arslan'a teslim etmesini istedi. Fakat Kavurd Bey bunu kabul etmedi. Bunun üzerine Sultan, o zamana kadar Kirman Meliğinin arazilerinde bulunan Fars bölgesi ve hatta Kirman'ın bir kısmını Kirman Melikliği'nden ayırdı ve bu arazileri ve iktalarını başka bölgelere bağladı.
1070 başında hiç beklenmedik bir gelişme oldu. Kavurd Bey'in büyük oğlu Sultan-Şah bir mektup yazıp amcası Sultan Alp Arslan huzuruna çıkıp ona bir maruzat arz etmek istediğini bildirdi. Sultan bunu kabul etti ve huzuruna gelen yeğenine at, elbise 10.000 dinar değerinde diğer hediyeler ikram etti. Sultan-Şah amcası olan Sultan Alp Arslan'dan askeri yardım isteyerek bu askerlerle babası Kirman Meliği Kavurd Bey üzerine yürüyerek onu mağlup ederek Kirman bölgesi arazilerinin yönetimini kendi üzerine almak istediğini açıkladı. Sultan Alp Arslan yeğeninin bu teklifini kabul etti ve birkaç bin Türkmen askerden oluşan bir orduyu onun emrine verdi ve Sultan-Şah bu ordu ile Kirman üzerine yürüdü. Fakat Kavurd Bey ile oğlu Sultan-Şah orduları arasında yapılan savaşta Sultan-Şah ordusu yenik düştü ve Sultan-Şah'ın bu girişimi boşa çıktı.
1072'de Sultan Alp Arslan doğuya Orta Asya'ya bir askeri sefere çıktığı zaman önce Merv ve sonra 'a geldi. Burada büyük bir ordugah kurup Veliaht ilan etmek için bir tören yaptı. Bu tören için kendinin hakimiyetinde bulunan tüm bölge ve ülkeler liderlerine mektuplar gönderdi ve yapılan bu törende oğlu Melikşah'i veliaht gösterdiğini bildirdi ve bu mektup giden her ülkede camilerde verilen hutbelerde oğlu Melikşah'ın isminin zikredilmesini istedi. Bu bildiri Sultan Alp Arslan'ın kardeşi olan ve uzun bir zamandan beri kendisini Sultanlık için kardeşi Alp Arslan'ın vârisi olarak görmekte olan Kirman meliği Kavurd Bey tarafından gayet olumsuz karşılandı.
Sultan Alp Arslan bu sefere devam etti ve büyük ordusu ile Ceyhun Nehrini güvenlikle geçebilmesi için bu nehir kenarında kurulu olan bazı kalelerin eline geçmesi gerekmekteydi. Bu kaleler Karahanlılar'a aitti ve kale komutanı olan Harezmli Yusuf El-Harezmi kaleleri teslim etmeyip çok ciddi bir direniş gösterdi. Fakat sonunda kaleler düştü ve esir düşen kale savunma komutanı olan Yusuf El-Harezmi, Sultan Alp Arslan'ın önüne getirildi. Sultan onun idam edilmesi yargısına vardı. Bu yargıyı duyan Yusuf El-Harezmi elbisesi/ayakkabısı içinde sakladığı bir kama/hançer ile Sultan'a hücum etti. Sultanı ölümcül olarak yaraladı. Bundan dört gün sonra 25 Kasım 1072'de Sultan Alp Arslan 42 yasında iken öldü.
Sultan Alp Arslan'ın ölümü ile Büyük Selçuklu Devleti Veziri olan Nizam-ül Mülk gayet dirayetli bir organizasyon ile yeni sultanın tahta geçmesini sağladı. Alp Aslan'ın sefere gitmeden önceki gönderdiği mektuplar yaptığı törenlere uyularak oğlu olan Melikşah Büyük Selçuklu Devleti sultanı olarak devlet idaresini eline aldı. Alp Aslan'ın küçük oğlu yukarı Ceyhun'daki Selçuklu bölgelerine melik tayin edildi. Alp Aslan'ın ağabeyi olan Kavurd Bey Kirman Meliği olarak tekrar hükümdarlığına devam etti. Vezir Nizam-ül-Mülk gayet çabuk olarak bu değişiklerin Bağdat'ta bulunan Abbâsî Halifesi tarafından kabul edilmesini sağladı. Nişabur'da bulunan Büyük Selçuklu Devleti hazinesi de kontrol altına alındı.
KavurdbBey bunu kabul etmedi. Türk hanedanları kurallarına göre Sultanlığın babadan oğla değil de en yaşlı ve en yetenekli hanedan üyesinin eline geçmesi kuralını ileri sürerek Melikşah'ın değil de kendinin Büyük Selçuklu Devleti Sultanı olduğu iddiasını öne sürdü.
Kavurd Bey'in Kirman Melikliği ordusu ile yeni sulatan Melikşah'ın merkezi sultanlık ordusu Ocak 1074'te Hamedan yakınlarında bir muharebeye giriştiler. Melikşah emrinde bulunan orduda Türkmen asıllı gulam askerlerinin orduya İranlı, Kürt ve Arab asıllı askerinin alınmış olduğundan tedirgin olup kendi tarafında savaşmayacaklarından ve taraf değiştireceklerinden korkmaktaydı. Babasının Ekim 1069'de Berdesir kalesi kuşatmasında Kavurd Bey'in sultanlık ordusunda yandaşlar bulmasını ve bu nedenle kale kuşatmasını bırakmasının hatırından çıkartmamıştı. Fakat amcasının Kirman ordusunda bulunan çok sayıda İranlıların ve özellikle Daylamlı Şiilerin çok sayıda bulunması Melikşah sultanlık ordusunda toptan olarak taraf değiştirme olmasına bir bakıma engel oldu. Ayrıca sultanlık ordusunda bulunan gulamlıktan yetişme Türkmen emirler ve subaylar Melikşah'a sadık kaldılar. Bu muharebeyi Kavurd Bey tarafı kaybetti. Kavurd Bey yeni sultan yeğeni Melikşah'ın otağına getirildi. Kavurd Bey orada yeğeninden aman diledi ve yeğeni hayatını bağışlarsa ülkeden çok uzaklara Umman'a gidebileceğini yeğenine bildirdi. Melikşah amcasını affedip onu Umman'a emir olarak göndermeye razı olur gibi idi. Fakat Vezir Nizam-ül-Mülk buna gayet ısrarla itiraz etti. Sultana hele yakın akrabası olan bir sultan ihanet edenlerin af edilemeyeceğinde ısrar etti. Bunun üzerine Kavurd Bey idam edildi. Bazı tarihçiler bu idamın boğulma şeklinde diğerleri zehirlenme şeklinde olduğunu bildirmektedirler.
Fakat Melikşah Kavurd Bey'in oğullarına daha merhametli davrandı. Sultan-Şah Rukn-ül-Devle idam edilmiş babasının yerine tabi Kirman Selçuklu Devleti meliki yapıldı. Birkaç yıl sonra Melikşah Kavurt Bey'in diğer oğlu olan Turanşah'a Fars eyalet valiliği verdi.
Popüler kültürde yeri
2023 yılında TRT 1'de yayınlanan Alparslan: Büyük Selçuklu dizisinde tarafından canlandırılmıştır.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i Köymen, Mehmed Altay (1972 4.baş. 2001) Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi Cilt.III Alp Arslan ve Zamanı, Ankara:Türk Tarih Kurumu Basımevi
- ^ a b c Bosworth, C. E. (1968). "The Political and Dynaştic History of the İranian World (A.D. 1000–1217)". İn Frye, R. N. (ed) The Cambridge History of Iran, Volume 5: The Saljuq and Mongol periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 1–202. . (İngilizce)
- ^ Bazı tarihçiler bu muharebenin Nisan 1074'te olduğunu bildirirler.
Dış bağlantılar
- Köymen, Mehmet Altay, (2004), Selçuklu Devri Türk Tarihi, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları .
- Merçil, Erdoğan (2000). Müslüman Türk devletleri tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınevi. ss. 52. .
- Bosworth, C. E. (1968). "The Political and Dynastic History of the Iranian World (A.D. 1000–1217)". In Frye, R. N. (ed) The Cambridge History of Iran, Volume 5: The Saljuq and Mongol periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 1–202. . (İngilizce)
Kavurd Ölümü: 1073 | ||
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Önce gelen yoktur. | Kerman Selçuklu Devleti Sultanı 1037 - 1063 | Sonra gelen: |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kavurd Bey veya adina darp edilen sikkelerde adi Kara Arslan Bey veya tam adi Kara Arslan Ahmed Kavurd Bey d o 1073 Selcuklu hanedanindan Selcuk Bey in buyuk torunu Cagri Bey in oglu ve Alp Arslan in kardesidir Guney Fars da Kirman meliki Kirman da 140 yil hukum surecek olan Kirman Selcuklu Devleti kurucusu Selcuklu Devleti tahtina cikan yegeni Meliksah a karsi taht iddiasi ile isyan etmesi ve bu isyanin bastirilmasi uzerine idam edilmistir KavurdKirman Selcuklu SultaniHukum suresi1037 1063Sonra gelenOlum1073 MervCocuk lar iTuran Sah Sultan SahTam adiKara Arslan Ahmed KavurdHanedanSelcuklu HanedaniBabasiCagri BeyDiniSunni Islam Kavurd Bey in babasi olan Cagri Bey Buyuk Selcuklu Devleti Horasan valiligi yapmakta iken dogmustur Dogum yeri ve dogum tarihi kesin olarak bilinmemektedir Babasi Cagri Bey Selcuklu hanedani kurucusu olan Selcuk Bey in torunu ve Buyuk Selcuklu Devleti kurucusu olan Tugrul Bey in agabeyidir Kavurd Bey Buyuk Selcuklu Devleti ikinci sultani olan Alp Arslan in agabeyidir Kavurd Bey daha amcasi Tugrul Bey Buyuk Selcuklu Devleti sultani iken 1048 de guney Iran da bulunan Kirman a vali tayin edilmisti Idari kurumlari kurulma safhasinda bulunan Buyuk Selcuklu Devleti nde bolgeler once amid veya amil adi verilen sivil valiler ve sonra ozellikle Alp Arslan donemi ve sonrasinda sehna adi verilen yari askeri yari sivil valiler tarafindan idare edilmekte idi Bolge valileri ya hanedan uyelerinden ya da hukumdara yakin gulam askeri olarak yetisip sivrilmis kisiler arasindan secilip valilige atanmakta idiler Bazi Selcuklu hanedanindan olan bolge valilerine melik kral unvani da verilmekte idi Kavurd Bey Kirman Meligi ve valisi olarak hayati sonuna kadar Kirman ve civarini idare etmistir Kavurd Bey in Kirman bolgesini Sultan Tugrul Bey in ve Sultan Alp Arslan in saltanat doneminde hemen hemen bagimsiz olarak yonetigi bildirmektedirler Bir melikin alameti olan ozel tug ve otak cadiri bulunmaktaydi Kendine ait bir tugra Kirman bolgesi belgelerinde kullanilmistir Kendi adina sikke bastirmistir ve bu sikkeler uzerinde kendine lakap olarak sectigi Imad el Devle unvani bulunmaktadir Kavurd Bey diger Selcuklu yoneticileri gibi Kirman bolgesi ordusunda Turkmen asilli gulam askerleri yetistirmekte idi ve bu askeri gorevde basarili olan gulam askerlerine ikta adi verilen Osmanli timar sisteminin oncusu olarak ust sahiplilik haklari dagitmakta idi Askerleri arasinda daha once Tugrul Bey in Buveyhiler i ortadan kaldirmasi ile bu devlette gorev alip rizklarini kaybetmis olan cok sayida Sii olan Daylam asilli askerler de bulunmaktaydi Kirman bolgesinde yonetiminde cok sayida Farsca konusan Iranli devlet memuru bulunmakta idi ve bunlar yillarca gelistirilmis olan Iran devlet yonetimi sekillerini tabi Kirman Selcuklu Devleti nde uygulamakta idiler Kavurd Bey bircok musluman devlet hukumdari gibi idaresi altinda bulunan bolgede yasayan halkin refahini saglamak ve Kirman bolgesinin ticaret zenginligini artirmak icin bolgesinde cok sayida hanlar hamamlar kervansaraylar yaptirmis ve olanlara baktirmistir Kirman bolgesinde bulunan collerde kervan yollarinin bakimi ve guvenligi icin cole yol isaretleri koydurmus ve bu kervan yollarinda koruma kuleleri yaptirmistir Bastirmis oldugu sikkeler ozellikle altin dinar sikkeleri idare ettigi bolgede oldugu gibi yaygin olarak Selcuklu ulkesinde de tuccarlarin cok kullandigi inanilir degisim araclari olmustu 1055 te amcasi Tugrul Bey in Bagdat ta yonetimi idare eden ve Abbasi halifesini bir kukla olarak kullanan Buveyhiler in idaresini ortadan kaldirmak icin Bagdat a girmesi ve Abbasi halifesini himayesi altina almasindan hemen sonra Kavurd Bey de Buveyhilere tabi olan Basra Korfezi nin guney bati ve guney kiyilarina ve ta Umman a kadar uzanan bir askeri sefer yapmisti Ertesi yil buyuk oglu ile birlikte guney dogu Iran da bulunan Sistan bolgesi uzerine bir askeri sefer yapti 1059 de baslayan Sultan Tugrul Bey e karsi yapilan isyani sirasinda Kirman Meligi olan Kavurd Bey amcasi Tugrul Bey in tarafini tutup ona askeri destek sagladi Kavurd Bey amcasi olan Selcuklu Sultani Tugrul Bey in 4 Eylul 1063 te olmesinden ve varisinin Cagri Bey in ogullarindan birisi olmasini veraset etmesinden sonra ortaya cikan taht kavgalarinda kardesi olan Alp Arslan in sultan olmasindan yana oldu Sultan Tugrul Bey in oldugu haberini Isfahan da iken aldi ve hemen Kirman a geri dondu Kardesi Sultan Alp Arslan adina Siraz da hutbe okuttu ama bu hutbe arkasinda kendi adi da verildi Kavurd Bey Sultan Alp Arslan a bir mektup yazarak ona tabi oldugunu bildirdi Kardesi Alp Arslan sultanlik doneminde Kavurd Bey yine Kirman meligi ve valisi gorevinde devam etmistir Tarihciler Kavurd Bey in kendini agabeyinin mirascisi olarak Buyuk Selcuklu Devleti sultanligina gecmeyi bekledigini bildirmektedirler Buna bir gosterge olarak Kavurd Bey in zaman zaman isyanlara karismasi ve merkezi devletin hatta Sultan in bu karisikliklari kaldirmak icin Kirman bolgesine gelip tedbirler uygulamasi gosterilmektedir 1064 te Kavurd Bey Fars veya Kurt asilli Șabankara devleti ve hukumdari ile catismalara girismisti Fazlaveyh merkezi hukumetin ve Sultan Alp Arslan in Gurcistan seferi ile mesgul oldugu bir sirada Kirman da baskenti bulunan Kavurd Bey in yonettigi meliklige bir askeri saldirida bulundu Fakat Kavurd Bey Fazlaveyh i maglup edip geri puskurtu ve Siraz i eline gecirdi Bunun uzerine Fazlaveyh Sultan Alp Arslan in o vakit bulundugu Hamedan a gitti ve burada sultan huzuruna cikip kardesi Kavurd Beyi ona sikayet etti Sultan Alp Arslan Fazlaveyh e destek icin onun emrine bir miktar asker verip ona Kavurd Beyi Siraz dan cikartmasi icin yardim sagladi Aralik 1064 te ise Alp Arslan kendi ordusu ile Siraz a geldi Kavurd Bey Siraz da bulunan agirliklari hazinesi ve haremini Kirman a gonderdi Kendisi ise Basra Korfezi kiyisinda korunakli bir kaleye cekildi Fakat Alp Arslan ordusu saldiriya gectigi zaman Kavurd Bey in ordusu askerleri teslim olup Sultan dan aman dilediler Alp Arslan in ordusu bu seferde 5 000 deve ve katir yuku ganimet sagladi Bunu yeterli bulan Sultan Alp Arslan ordusu ile baskenti Isfahan a geri gitti Haziran 1067 Kirman meliki Kavurd Bey vezirinin tesviki ile kardesi Sultan a karsi tekrar isyan etti Sultan Alp Arslan onun uzerine Kirman a yurudu Vezirin Kavurd Beyi isyana tesvikinin nedenin eger melik Sultana karsi isyan ederse kendi vezirine daha cok iyi davranacagini dusuncesiyle oldugu bildirilmektedir Bu tesviklerle Kavurd Bey Kirman da camilerde okunan Cuma hutbelerinden Sultan Tugrul Bey ismini kaldirtti ve hutbeleri sadece kendi adina okuttu Fakat Sultan Alp Arslan ordusu ile Kirman a geldi Once Melik Kavurd Bey in oncu gucleri Sultan a maglup oldular Melik Kavurd Bey de iyi korunakli Berdesir kalesine cekildi Sultan Kirman a girince onu karsilamak icin Kavurd Bey Sultan in huzuruna gitmedi ve Sultan in kendini huzuruna cagrilarini yanitsiz birakti Sultan Altintas ve Cavli adli iki hacip komutasinda bir oncu orduyu Kavurd Bey uzerine gonderdi Kavurd Bey ordusu ile Sultan in oncu ordusu arasinda yapilan muharebede Kavurd Bey maglup dustu Bir elci gondererek Sultan Alp Arslan dan kendini affetmesini istedi Sultan bu istegi kabul edip kardesi Kavurd Beyi affetti ve Kirman Meliki olarak kalmasina izin verdi Ayrica Kavurd Bey in kizlarina yani Alp Arslan in yegenlerine evlenmeleri icin her birine 100 000 er dinar para kiymetli elbiseler ve arazi iktalari bahsetti 1068 yilinda ise tekrar Kavurd Bey Fars veya Kurt asilli Sabankara devleti ve hukumdari Fazlaveyh ile anlasip Sultan Alp Arslan a isyan etti Sultan Alp Arslan Fazlaveyh le ugrasmayi unlu Veziri Nizam ul Mulk e birakti Kirman Meliki olan Kavurd Bey ise yine Berdesir kalesine kacmisti Sultan Alp Arslan sahsen ordusu ile Berdesir kalesi onune gidip bu kaleyi ve Kavurd Bey i kusatma altina aldi Nizam ul Mulk ise Fevlaveyh i yakaladi ve onun aman dilemesinden sonra onu affetti Sabankara devleti meligi Fazlaveyh e Sultan Alp Arslan eskiden Kavurd Bey in melikligi icinde bulunan Fars bolgesini de verdi Bunun haberini alan kalede bulunan Kavurd Bey kardesi Sultan a bir mektup yazarak kendinin de affedilmesini istedi Sultan Alp Arslan bunu kabul etmek uzereydi fakat kaledeki casuslarindan yeni haber aldi Kavurd Bey gizlice Alp Arslan in ordusu icinde bulunan yandaslari ile irtibata gecmisti ve onlara vaatlerde bulunup onlarin Sultan a karsi bir suikast duzenlemelerini planlamakta idi Sultan Alp Arslan bu komploculari bulup oldurttu Fakat yapilan arastiramalar Sultan in merkezi ordusundaki genis bir asker kitlesinin arasinda gayet buyuk hosnutsuzluk oldugu ogrenildi Kavurd Bey e karsi bir mustahkem kaleye hucum etmenin Sultan in ordusunun askerleri arasinda istenmedigi ortaya cikti Kavurd Bey e karsi savasmak istemedikleri ve bu hosnutsuzlugun genellikle Turk asilli gulam askerler arasinda yaygin oldugu anlasildi Bunun uzerine Ekim 1069 de Sultan Alp Arslan Berdesir kalesi kusatmasini birakip once Rey e sonra baskenti Isfahan a geri dondu Sultan Alp Arslan kardesi Kavurd Bey ile anlasmazliginin bas sebebinin Kavurd Bey in oglu Sultan Sah olduguna inanmisti Bunun icin Sultan Alp Arslan kardesine bir mektup yazip oglu Sultan Sah i amcasi olan Sultan Alp Arslan a teslim etmesini istedi Fakat Kavurd Bey bunu kabul etmedi Bunun uzerine Sultan o zamana kadar Kirman Meliginin arazilerinde bulunan Fars bolgesi ve hatta Kirman in bir kismini Kirman Melikligi nden ayirdi ve bu arazileri ve iktalarini baska bolgelere bagladi 1070 basinda hic beklenmedik bir gelisme oldu Kavurd Bey in buyuk oglu Sultan Sah bir mektup yazip amcasi Sultan Alp Arslan huzuruna cikip ona bir maruzat arz etmek istedigini bildirdi Sultan bunu kabul etti ve huzuruna gelen yegenine at elbise 10 000 dinar degerinde diger hediyeler ikram etti Sultan Sah amcasi olan Sultan Alp Arslan dan askeri yardim isteyerek bu askerlerle babasi Kirman Meligi Kavurd Bey uzerine yuruyerek onu maglup ederek Kirman bolgesi arazilerinin yonetimini kendi uzerine almak istedigini acikladi Sultan Alp Arslan yegeninin bu teklifini kabul etti ve birkac bin Turkmen askerden olusan bir orduyu onun emrine verdi ve Sultan Sah bu ordu ile Kirman uzerine yurudu Fakat Kavurd Bey ile oglu Sultan Sah ordulari arasinda yapilan savasta Sultan Sah ordusu yenik dustu ve Sultan Sah in bu girisimi bosa cikti 1072 de Sultan Alp Arslan doguya Orta Asya ya bir askeri sefere ciktigi zaman once Merv ve sonra a geldi Burada buyuk bir ordugah kurup Veliaht ilan etmek icin bir toren yapti Bu toren icin kendinin hakimiyetinde bulunan tum bolge ve ulkeler liderlerine mektuplar gonderdi ve yapilan bu torende oglu Meliksah i veliaht gosterdigini bildirdi ve bu mektup giden her ulkede camilerde verilen hutbelerde oglu Meliksah in isminin zikredilmesini istedi Bu bildiri Sultan Alp Arslan in kardesi olan ve uzun bir zamandan beri kendisini Sultanlik icin kardesi Alp Arslan in varisi olarak gormekte olan Kirman meligi Kavurd Bey tarafindan gayet olumsuz karsilandi Sultan Alp Arslan bu sefere devam etti ve buyuk ordusu ile Ceyhun Nehrini guvenlikle gecebilmesi icin bu nehir kenarinda kurulu olan bazi kalelerin eline gecmesi gerekmekteydi Bu kaleler Karahanlilar a aitti ve kale komutani olan Harezmli Yusuf El Harezmi kaleleri teslim etmeyip cok ciddi bir direnis gosterdi Fakat sonunda kaleler dustu ve esir dusen kale savunma komutani olan Yusuf El Harezmi Sultan Alp Arslan in onune getirildi Sultan onun idam edilmesi yargisina vardi Bu yargiyi duyan Yusuf El Harezmi elbisesi ayakkabisi icinde sakladigi bir kama hancer ile Sultan a hucum etti Sultani olumcul olarak yaraladi Bundan dort gun sonra 25 Kasim 1072 de Sultan Alp Arslan 42 yasinda iken oldu Sultan Alp Arslan in olumu ile Buyuk Selcuklu Devleti Veziri olan Nizam ul Mulk gayet dirayetli bir organizasyon ile yeni sultanin tahta gecmesini sagladi Alp Aslan in sefere gitmeden onceki gonderdigi mektuplar yaptigi torenlere uyularak oglu olan Meliksah Buyuk Selcuklu Devleti sultani olarak devlet idaresini eline aldi Alp Aslan in kucuk oglu yukari Ceyhun daki Selcuklu bolgelerine melik tayin edildi Alp Aslan in agabeyi olan Kavurd Bey Kirman Meligi olarak tekrar hukumdarligina devam etti Vezir Nizam ul Mulk gayet cabuk olarak bu degisiklerin Bagdat ta bulunan Abbasi Halifesi tarafindan kabul edilmesini sagladi Nisabur da bulunan Buyuk Selcuklu Devleti hazinesi de kontrol altina alindi KavurdbBey bunu kabul etmedi Turk hanedanlari kurallarina gore Sultanligin babadan ogla degil de en yasli ve en yetenekli hanedan uyesinin eline gecmesi kuralini ileri surerek Meliksah in degil de kendinin Buyuk Selcuklu Devleti Sultani oldugu iddiasini one surdu Kavurd Bey in Kirman Melikligi ordusu ile yeni sulatan Meliksah in merkezi sultanlik ordusu Ocak 1074 te Hamedan yakinlarinda bir muharebeye giristiler Meliksah emrinde bulunan orduda Turkmen asilli gulam askerlerinin orduya Iranli Kurt ve Arab asilli askerinin alinmis oldugundan tedirgin olup kendi tarafinda savasmayacaklarindan ve taraf degistireceklerinden korkmaktaydi Babasinin Ekim 1069 de Berdesir kalesi kusatmasinda Kavurd Bey in sultanlik ordusunda yandaslar bulmasini ve bu nedenle kale kusatmasini birakmasinin hatirindan cikartmamisti Fakat amcasinin Kirman ordusunda bulunan cok sayida Iranlilarin ve ozellikle Daylamli Siilerin cok sayida bulunmasi Meliksah sultanlik ordusunda toptan olarak taraf degistirme olmasina bir bakima engel oldu Ayrica sultanlik ordusunda bulunan gulamliktan yetisme Turkmen emirler ve subaylar Meliksah a sadik kaldilar Bu muharebeyi Kavurd Bey tarafi kaybetti Kavurd Bey yeni sultan yegeni Meliksah in otagina getirildi Kavurd Bey orada yegeninden aman diledi ve yegeni hayatini bagislarsa ulkeden cok uzaklara Umman a gidebilecegini yegenine bildirdi Meliksah amcasini affedip onu Umman a emir olarak gondermeye razi olur gibi idi Fakat Vezir Nizam ul Mulk buna gayet israrla itiraz etti Sultana hele yakin akrabasi olan bir sultan ihanet edenlerin af edilemeyeceginde israr etti Bunun uzerine Kavurd Bey idam edildi Bazi tarihciler bu idamin bogulma seklinde digerleri zehirlenme seklinde oldugunu bildirmektedirler Fakat Meliksah Kavurd Bey in ogullarina daha merhametli davrandi Sultan Sah Rukn ul Devle idam edilmis babasinin yerine tabi Kirman Selcuklu Devleti meliki yapildi Birkac yil sonra Meliksah Kavurt Bey in diger oglu olan Turansah a Fars eyalet valiligi verdi Populer kulturde yeri2023 yilinda TRT 1 de yayinlanan Alparslan Buyuk Selcuklu dizisinde tarafindan canlandirilmistir Kaynakca a b c d e f g h i Koymen Mehmed Altay 1972 4 bas 2001 Buyuk Selcuklu Imparatorlugu Tarihi Cilt III Alp Arslan ve Zamani Ankara Turk Tarih Kurumu Basimevi ISBN 975 16 0116 9 a b c Bosworth C E 1968 The Political and Dynastic History of the Iranian World A D 1000 1217 In Frye R N ed The Cambridge History of Iran Volume 5 The Saljuq and Mongol periods Cambridge Cambridge University Press pp 1 202 ISBN 0 521 06936 X Ingilizce Bazi tarihciler bu muharebenin Nisan 1074 te oldugunu bildirirler Dis baglantilarKoymen Mehmet Altay 2004 Selcuklu Devri Turk Tarihi Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari ISBN 9789751601193 Mercil Erdogan 2000 Musluman Turk devletleri tarihi Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinevi ss 52 ISBN 9751602319 Bosworth C E 1968 The Political and Dynastic History of the Iranian World A D 1000 1217 In Frye R N ed The Cambridge History of Iran Volume 5 The Saljuq and Mongol periods Cambridge Cambridge University Press pp 1 202 ISBN 0 521 06936 X Ingilizce KavurdSelcuklu HanedaniOlumu 1073Resmi unvanlarOnce gelen Once gelen yoktur Kerman Selcuklu Devleti Sultani 1037 1063 Sonra gelen