Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Turfan Havzası (Uygurca: تۇرپان ئويمانلىغى, Turpan Oymanliği; Çince: 吐魯番盆地; Tǔlǔfán Péndì), Çin'in Doğu Sincan Bölgesi'nde bir çökelti havzadır.
Coğrafya
Turfan Havzası U şeklindeki doğu Tanrı Dağlarının uzantıları arasında kalan çukur'da ortalama 50.000 km² alanı kapsar - yani batısında esas ana Tanrı Dağları, kuzeyinde ve güneyinde dağları ile çevrilidir. En önemli nehri, batıdan havzaya akan ağızsız 'dır. Kuzeyindeki sıradağların arkasında , güneyindeki sıradağların ötesinde de Tarım Havzası konumlanır. Ayrıca Havzanın ortasında deniz yüzeyinden 154 metre altında Ayding Gölü (Ayışığı) bulunur.
Yerbilim yapısı
Turfan Havzası, kıvrılmalar sonucu oluşan bir çökelti, Hint kıta parçasının Asya anakarası ile çarpışması sonucu Himalaya Dağları'nın kıvrılması ve hala kıvrıldığı, ayrıca Avrasya kıtasının kayması sonucunda Permiyen döneminde oluşmuştur. Sonraları Senozoik dönemde de havzanın şekillenmesi sürmüştür. Son kaymalar sonucunda havzanın ortasında doğudan batıya doğru uzanan sıradağlar çok aşırı baskılar sonucunda kıvrılan "Yanan Dağlar" (Çince: 火焰山; pinyin: huǒyànshān) oluşmuştur. Bu dağlar, 98 km uzunlukta ve 9 km genişlikte olup, en fazla 831,7 metre yüksekliğe ulaşırlar.
Bitki örtüsü ve tarım
Bitki örtüsü Ayding Gölü kıyılarında, kamış (Phragmites australis Cav.), çoğunlukla düşük Anabasis brevifolia gibi çalılıklardan oluşur. Daha yüksek olan Haloxylon ammodendron ve Ephedra przewalskii gibi çalılıklara ve Ilgın (Tamarix sibirimosissima) ve Söğüt (Salix ledebouriana) ağaç türlerine rastlanır.
Tarımcılık, Tanrı Dağlarından eriyen kar suları, Kanat (Arapça: قناة veya Kanat Uygurca: Karez) denilen yer altı su kanalları ile mümkündür. Karez sulama kanalların sayıları bine yakın olup, toplam uzunluğu ortalama 5,000 kilometrenin üzerindedir. Turfan Havzasında tarımcılık özellikle meyve ürünleri ile ünlüdür. Kurak ve sıcak iklim koşullarından dolayı, havzada yetişen meyvelerin şeker oranı çok yüksektir. Dut (Morus australis, Morus alba, Morus nigra), Şeftali, Elma, Nar, Armut, İncir, Ceviz bunun yanında Üzüm, Karpuz ve Kavun gibi tarım ürünleri yetiştirilir. Meyveler arasında üzüm göze çarpar: Bölgede 100'den fazla üzüm türü yetiştirilmekte ve Çin'nin % 90 çekirdeksiz üzümü bu bölgede yetişir. Bu yörenin diğer önemli tarımsal ürünlerden Cucumis melo Inodorus grupundan Hami Donghu (Çince: 哈密瓜; pinyin: Hāmì guā) kavunları ve latince ismi Gossypium hirsutum olan uzun-lifli pamuktur.
Bu bölgede ve Kumul'da Cucumis melo var. reticulatus, Cucumis melo var. cantalupensis, Cucumis melo var. inodorus, Cucumis melo var. dudain, Cucumis melo var. chito, Cucumis melo var. flexuosus, Cucumis melo var. makuwa, Cucumis melo var. cocomon gibi sekiz kavun türleri yetişir.
Yerleşim yerleri
Turfan Havzasında veya kenarlarında bu yerleşim yerleri bulunur:
- (Sheng-chin-t'ai, Sengim, Sheng-chin-chuang, Seng-i-mu, Shindintay, Sheng-chin, Kish-Syngym, Syndym, Sheng-chin-pao),
- Piçan (Piçan Nahiyisi; Shànshàn xiàn),
- Toksun (Toksun Nahiyisi; Tuōkèxùn xiàn),
- Turfan (Turpan shehiri; Tǔlǔfān shì).
Ayrıca Turfan yöresinde dağ eteğinde () Xo¢o, Yarχoto, Murtuq/, ve Turfan vahasında Toyoq gibi eski çağlardan kalma yerleşim yerleri bulunur.
Notlar
Kaynakça
- Shao Leia, Karl Statteggerb, Wenhou LI, and Bernd J. Haupt (1999), "Depositional style and subsidence history of the Turpan Basin (NW China)", Sedimentary Geology, Vol. 128, No. 1-2, pp. 155–169
- Allen MB, AMC Scedilengör, BA Natal'in (1995), "Junggar, Turfan and Alakol basins as Late Permian to ?Early Triassic extensional structures in a sinistral shear zone in the Altaid orogenic collage, Central Asia", Journal of the Geological Society, Vol. 152, No. 2, pp. 327–338
Dış bağlantılar
- Turfan Havzası için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
- Flora of China: Morus5 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Çin'de Dut türleri (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turfan Havzasi Uygurca تۇرپان ئويمانلىغى Turpan Oymanligi Cince 吐魯番盆地 Tǔlǔfan Pendi Cin in Dogu Sincan Bolgesi nde bir cokelti havzadir Tanri Daglari ve ortada Yanan daglarCografyaTurfan Havzasi U seklindeki dogu Tanri Daglarinin uzantilari arasinda kalan cukur da ortalama 50 000 km alani kapsar yani batisinda esas ana Tanri Daglari kuzeyinde ve guneyinde daglari ile cevrilidir En onemli nehri batidan havzaya akan agizsiz dir Kuzeyindeki siradaglarin arkasinda guneyindeki siradaglarin otesinde de Tarim Havzasi konumlanir Ayrica Havzanin ortasinda deniz yuzeyinden 154 metre altinda Ayding Golu Ayisigi bulunur Yerbilim yapisiYanan daglarMorus australisPrunus armeniacaMalus domesticaGossypium hirsutum Turfan Havzasi kivrilmalar sonucu olusan bir cokelti Hint kita parcasinin Asya anakarasi ile carpismasi sonucu Himalaya Daglari nin kivrilmasi ve hala kivrildigi ayrica Avrasya kitasinin kaymasi sonucunda Permiyen doneminde olusmustur Sonralari Senozoik donemde de havzanin sekillenmesi surmustur Son kaymalar sonucunda havzanin ortasinda dogudan batiya dogru uzanan siradaglar cok asiri baskilar sonucunda kivrilan Yanan Daglar Cince 火焰山 pinyin huǒyanshan olusmustur Bu daglar 98 km uzunlukta ve 9 km genislikte olup en fazla 831 7 metre yukseklige ulasirlar Bitki ortusu ve tarimBitki ortusu Ayding Golu kiyilarinda kamis Phragmites australis Cav cogunlukla dusuk Anabasis brevifolia gibi caliliklardan olusur Daha yuksek olan Haloxylon ammodendron ve Ephedra przewalskii gibi caliliklara ve Ilgin Tamarix sibirimosissima ve Sogut Salix ledebouriana agac turlerine rastlanir Tarimcilik Tanri Daglarindan eriyen kar sulari Kanat Arapca قناة veya Kanat Uygurca Karez denilen yer alti su kanallari ile mumkundur Karez sulama kanallarin sayilari bine yakin olup toplam uzunlugu ortalama 5 000 kilometrenin uzerindedir Turfan Havzasinda tarimcilik ozellikle meyve urunleri ile unludur Kurak ve sicak iklim kosullarindan dolayi havzada yetisen meyvelerin seker orani cok yuksektir Dut Morus australis Morus alba Morus nigra Seftali Elma Nar Armut Incir Ceviz bunun yaninda Uzum Karpuz ve Kavun gibi tarim urunleri yetistirilir Meyveler arasinda uzum goze carpar Bolgede 100 den fazla uzum turu yetistirilmekte ve Cin nin 90 cekirdeksiz uzumu bu bolgede yetisir Bu yorenin diger onemli tarimsal urunlerden Cucumis melo Inodorus grupundan Hami Donghu Cince 哈密瓜 pinyin Hami gua kavunlari ve latince ismi Gossypium hirsutum olan uzun lifli pamuktur Bu bolgede ve Kumul da Cucumis melo var reticulatus Cucumis melo var cantalupensis Cucumis melo var inodorus Cucumis melo var dudain Cucumis melo var chito Cucumis melo var flexuosus Cucumis melo var makuwa Cucumis melo var cocomon gibi sekiz kavun turleri yetisir Yerlesim yerleriTurfan Havzasinda veya kenarlarinda bu yerlesim yerleri bulunur Sheng chin t ai Sengim Sheng chin chuang Seng i mu Shindintay Sheng chin Kish Syngym Syndym Sheng chin pao Pican Pican Nahiyisi Shanshan xian Toksun Toksun Nahiyisi Tuōkexun xian Turfan Turpan shehiri Tǔlǔfan shi Ayrica Turfan yoresinde dag eteginde Xo o Yarxoto Murtuq ve Turfan vahasinda Toyoq gibi eski caglardan kalma yerlesim yerleri bulunur Notlar Anlami Kuru dagKaynakcaShao Leia Karl Statteggerb Wenhou LI and Bernd J Haupt 1999 Depositional style and subsidence history of the Turpan Basin NW China Sedimentary Geology Vol 128 No 1 2 pp 155 169 Allen MB AMC Scedilengor BA Natal in 1995 Junggar Turfan and Alakol basins as Late Permian to Early Triassic extensional structures in a sinistral shear zone in the Altaid orogenic collage Central Asia Journal of the Geological Society Vol 152 No 2 pp 327 338Dis baglantilarTurfan Havzasi icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft Flora of China Morus5 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cin de Dut turleri Ingilizce