Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yaş (Rumence: Iași), Romanya'nın en büyük ikinci şehri ve Yaş ili'nin merkezidir. Yaş, Romanya'nın sosyal, kültürel, akademik ve sanatsal yaşamının önde gelen merkezlerinden biridir. Şehir, 1564'ten 1859'a kadar Boğdan Prensliği'nin, 1859'dan 1862'ye kadar Romanya Prensliği'nin ve 1916'dan 1918'e kadar Romanya Krallığı'nın başkentiydi.
| Yaş Iași | |
|---|---|
 | |
 Arma | |
  Yaş Yaş'ın Romanya'daki konumu | |
| Ülke |  Romanya |
| İl |  Yaş |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Mihai Chirica (PNL) |
| Yüzölçümü | |
| • Şehir | 93,9 km² |
| • Metropol | 1.159 km² (447 mil²) |
| Rakım | 60 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Şehir | 378,954 |
| • Yoğunluk | 3,092/km² |
| • Metropol | 500,668 |
| Zaman dilimi | (DAS) |
| • Yaz (YSU) | (DAYS) |
| Posta kodu | 700xxx |
| Alan kodu | +40 x32 |
| Plaka kodu | IS |
Resmî site primaria-iasi.ro | |
2011 nüfus sayımına göre şehrin nüfusu 290.422'dir. 2018 itibarıyla 500.668'lik nüfusuyla Romanya'nın Bükreş'ten sonraki en kalabalık ikinci şehridir.
Romanya'nın en eski üniversitesine ve ilk mühendislik okuluna ev sahipliği yapan Yaş, ülkenin en önemli eğitim ve araştırma merkezlerinden biri olup, beş devlet üniversitesinde toplam 60.000'den fazla öğrenciye ev sahipliği yapmaktadır.
Şehrin sosyal ve kültürel yaşamı, Vasile Alecsandri Ulusal Tiyatrosu, Moldova Devlet Filarmonisi, Opera Binası, Iași Athenaeum, Yaş Botanik Bahçesi, Merkez Üniversite Kütüphanesi, yüksek kaliteli kültür merkezleri ve festivalleri, çeşitli müzeler ve anıtlar etrafında döner. Şehir aynı zamanda her yıl Ekim ayında gerçekleşen Romanya hacının merkezi olarak da bilinir.
Osmanlı Devleti'nin 1792 yılında Rusya'yla yaptığı Yaş Antlaşması burada imzalanmıştır.
Tarih
Antik Çağlar
Arkeolojik araştırmalar, kentin mevcut topraklarında ve çevresinde tarih öncesi çağa kadar uzanan insan topluluklarının varlığını doğrulamaktadır.
Yaş bölgesinde 6. ila 7. yüzyıllar (Curtea Domnească) ve 7. ila 10. yüzyıllardan kalma insan yerleşimlerine dair arkeolojik kanıtlar bulunmuştur. Bu yerleşimlerde yarım daire biçimli fırınlı dikdörtgen evler bulunmaktadır. Ayrıca, Yaş'ta bulunan gemilerin çoğunda (9.-11. yüzyıllar) bir haç bulunmaktadır, bu da potansiyel olarak o dönemdeki şehir sakinlerin Hristiyan olduğunu göstermektedir.
Moldova Prensliği'nin başkenti oluşu
1564 yılı civarında, Prens Alexandru Lăpușneanu Moldava Prensliği'nin başkentini Suceava'dan Yaş'a taşımıştır. Bu dönemlerde 1561 ve 1563 yılları arasında, Yunan maceraperest Prens Ioan Iacob Heraclid tarafından şehirde bir okul ve bir de Lutheran kilisesi kurulmuştur.
1640 yılında Vasile Lupu, Rumen dilinin Yunancanın yerini aldığı ilk okulu ve Bizans Trei Ierarhi Manastırı'nda bir matbaa kurdu. 15 Eylül - 27 Ekim 1642 tarihleri arasında şehir, Yaş Konsili'ne ev sahipliği yaptı. 1643'te Moldova'da basılan ilk cilt Yaş'ta yayınlandı.
19. ve 20. yüzyıl
Yaş, I. Dünya Savaşı sırasında, Merkezi Güçlerin 6 Aralık 1916'da Bükreş'i işgal etmesinin ardından iki yıl boyunca, çok küçülmüş olan Romanya'nın başkentliğini yaptı. Başkent, Alman İmparatorluğu'nun ve müttefiklerinin Kasım 1918'deki yenilgisinden sonra yeniden Bükreş oldu. Şehir, Kasım-Aralık 1918'de 'na ev sahipliği yaptı.
II. Dünya Savaşı
Yaş, Mayıs 1944'te Rumen-Alman güçleri ile Sovyet Kızıl Ordusu arasındaki şiddetli çatışmalarda büyük hasar aldı ve şehirdeki yapılar kısmen yıkıldı. Alman Großdeutschland Tümeni, Soğuk Savaş sırasında birçok NATO çalışmasına konu olan, Yaş yakınlarındaki 1. Târgu Frumos Muharebesi'nde savunma zaferi kazandı. Yaş, 20 Ağustos'ta Sovyet güçleri tarafından ele geçirildi.
Yaş sırasıyla Sovyet (Haziran-Temmuz 1941, Haziran 1944) ve Amerikan (Haziran 1944) hava saldırıları nedeniyle ağır hasar gördü. 20 Ağustos 1944'te Sovyet hava kuvvetlerinin ve topçularının bombalaması, 5.000'den fazla sivilin ölümüyle ve şehrin üçte ikisinin yıkılmasıyla sonuçlandı.
II. Dünya Savaşı sonrası dönem
Yaş, 1955-1989 yılları arasında büyük bir sanayileşme dalgası yaşadı. Bu süre zarfında şehir, kırsal bölgelerden çok sayıda göçmen aldı ve kentsel alan genişledi.Komünist dönemde, Yaş nüfusunda %235'lik bir artış gerçekleşti. 1989 yılına gelindiğinde Yaş, çeşitli endüstrilerde 46 büyük Kamu İktisadi Teşebbüsü'nde faaliyet gösteren 108.000 çalışanı ile yüksek düzeyde sanayileşti.
Komünist yönetimin sona ermesinden ve serbest piyasa ekonomisine geçişten sonra, eski sanayinin çoğu yavaş yavaş değer kaybederken, özel sektör istikrarlı bir şekilde büyüdü.
Coğrafya
Yaş, Romanya'nın Kuzey-Doğusunda, Jijia Ovası ile Bârlad Platosu arasındaki bağlantı noktasında bulunmaktadır.
Şehir, Jijia Nehri'nin bir kolu olan Bahlui Nehri vadisinde yer almaktadır. Yaş, üzüm bağları ve bahçelerin arasında kısmen tepelerde, kısmen vadide yer almaktadır. Yaş'ın yedi tepe üzerine kurulduğu yaygın bir inançtır. Bu tepeler: Breazu, Bucium, Cetățuia, Copou, Galata, Repedea ve Șorogari'dir. Yedi tepeye kurulması sebebiyle sık sık Roma ile karşılaştırılır.
İklim
 Yaş iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 16,7 | 22,5 | 27,0 | 31,8 | 36,4 | 38,0 | 40,1 | 39,7 | 38,0 | 33,9 | 29,0 | 19,5 | 40,1 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 1,1 | 3,3 | 9,3 | 16,7 | 23,1 | 26,1 | 28,1 | 27,8 | 22,4 | 16,1 | 8,1 | 2,3 | 15,4 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | −2,3 | −0,9 | 3,9 | 10,5 | 16,7 | 19,9 | 21,7 | 20,9 | 15,9 | 10,2 | 4,0 | −0,9 | 10,0 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −5,2 | −4,2 | −0,1 | 5,4 | 10,6 | 14,2 | 15,9 | 15,2 | 10,8 | 5,9 | 0,9 | −3,7 | 5,5 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −30,6 | −36,3 | −22,7 | −9,4 | −3 | 3,5 | 6,3 | 4,6 | −3,5 | −9,6 | −21,1 | −29,5 | −36,3 |
| Ortalama yağış (mm) | 27,9 | 25,9 | 30,8 | 46,1 | 55,2 | 88,2 | 74,9 | 54,9 | 54,9 | 37,0 | 34,3 | 31,6 | 561,7 |
| Kaynak: Dünya Meteoroloji Organizasyonu | |||||||||||||
Yaş, dört ayrı mevsimi olan nemli, karasal bir iklime sahiptir. Yazlar sıcak geçer, sıcaklık bazen 35 °C'yi aşmaktadır. Kışlar soğuk ve rüzgarlı, orta derecede kar yağışlı ve geceleri sıcaklıklar bazen -15 °C'nin altına düşmektedir. Ortalama aylık yağış, Ekim'de yaklaşık 25 mm'den Haziran'da 100 mm'ye kadar değişmektedir.
Mimari
Yaş, birçoğu Ulusal Tarihi Anıtlar Sicilinde listelenen tarihi anıtlar, 500 yıllık kiliseler ve manastırlar ve çağdaş bir mimariye sahiptir. Önemli yapılar arasında UNESCO Dünya Mirası Listesi'nin geçici listesinin bir parçası olan Trei Ierarhi Manastırı veya Orta Çağ'dan kalma Moldova Prensliği Mahkemesi'nin eski kalıntıları üzerine inşa edilmiş neo-Gotik Kültür Sarayı'nı bulunur.
II. Dünya Savaşı ve Komünist dönem sırasında, eski şehir merkezindeki (Birlik Meydanı bölgesi ve çevresinde) birçok tarihi bina yıkıldı ve bunların yerini Uluslararası tarz binalar aldı.
Diğer önemli binalar şunlardır:
- Neoklasik ve Barok tarzların bir karışımı olan Alexandru Ioan Cuza Üniversitesi ana binası (1897).
- 1894-1896 yılları arasında Neoklasik tarzda inşa edilmiş, Barok ve Rokoko esintili boyalı ve yontulmuş süslemeli "Vasile Alecsandri" Ulusal Tiyatrosu.
- Dosoftei Evi, 17. yüzyılın ikinci yarısından kalma bir bina. Üç cephesi, kemerli ve dik açılı pencereleri olan yapı, 1966-1969 yılları arasında restore edilmiştir.
- Roznovanu Sarayı, I. Dünya Savaşı sırasında Rumen hükûmetine ev sahipliği yapmıştır.
- Birlik Müzesi (1806), Ampir üslup saray. 1859 ve 1862 yılları arasında Prens Alexandru Cuza'nın kraliyet ikametgâhı olarak ve 1917-1918'de I. Dünya Savaşı sırasında kral Ferdinand'ın kraliyet ikametgâhı olarak hizmet vermiştir.
- Pogor House (1850), şehir entelektüelleri için bir buluşma yeri, Literary Society Junimea ve Convorbiri Literare dergisinin genel merkezidir.
- Luceafărul Tiyatrosu (1987), Romanya'da benzersiz bir modern bina.
- Merkez Üniversite Kütüphanesi (1934), Yunan Revival unsurlarını içermektedir.
- Büyük Tren İstasyonu (1870), Venedik'teki Palazzo Ducale'den ilham alınmıştır.
Demografi
1 Ocak 2016 itibarıyla Yaş, şehir sınırları içinde kayıtlı 378.954 kişi ve metropol alanındaki 500.668'lik nüfusu ile Bükreş'ten sonra ülkenin en kalabalık ikinci şehridir.
Yaş, 2011 nüfus sayımında, 290.422 nüfusu ile Romanya'nın en kalabalık dördüncü şehriydi.
2002 nüfus sayımına göre, Yaş'ta şehir içinde yaşayan 320.888 kişi bulunmaktaydı. Bu nüfusun etnik olarak %98,5'i Rumen, %0,59'u etnik Roman, %0,13'ü Yahudi, %0,13'ü Yunan, %0,13'ü Lipovan, %0,08'i Macar, %0,05'i Alman ve %0,39'u diğer kişilerden oluşmaktaydı. Şu anda Yaş'da yaklaşık 10.000 Roma Katoliği yaşamaktadır. Katoliklerin aslen Rumen veya Macar kökenli olup olmadığı konusunda tarihçiler arasında bir tartışma vardır.
Ekonomi
Yaş, Romanya'nın önemli ekonomik merkezlerinden biridir. En önemli hizmet sektörleri eğitim, sağlık, bankacılık, araştırma, kültür, devlet ve turizm ile ilgilidir.
Şehir, birkaç büyük şirketin (Amazon, Oracle, Continental, Conduent, Xerox, Accenture, Capgemini, SCC) ve Bentley Systems, Bitdefender, Comodo gibi diğer birçok yerli ve yabancı şirketin varlığı ile önemli bir bilgi teknolojisi sektörü merkezidir.
Ulaşım
Yaş'ın toplu taşıma sistemi, 126 tramvay ve 150 otobüs kullanarak geniş bir ağ işleten CTP Yaş tarafından sunulmaktadır. CTP 2014 yılında, günde ortalama 140.000 yolcu olmak üzere toplam 50.358.000 yolcu taşımıştır.
Hava yolu
Yaş'ın şehir merkezinin 8 km doğusunda Yaş Uluslararası Havaalanı bulunmaktadır. Havaalanı, Romanya'nın en yoğun 4. havalimanıdır ve doğrudan yurt içi, Avrupa ve Orta Doğu tarifeli veya charter bağlantıları sunmaktadır. Kapsamlı modernizasyon çalışmalarının ardından, 2015 yılında bağlantı sayısı ve trafik hacimlerinde önemli bir artış görülmüştür.
Raylı sistem
Yaş-Paşcani demiryolu 1 Haziran 1870'te, Yaş-Ungheni demiryolu 1 Ağustos 1874'te ve Yaş-Kişinev demiryolu 1 Haziran 1875'te Rus İmparatorluğu tarafından 93 Harbi'ne (1877-1878) hazırlık amacıyla açılmıştır.
Günümüzde, Romanya Demiryolları (CFR) tarafından işletilen üç tren istasyonu, Grand Tren İstasyonu, Nicolina Uluslararası Tren İstasyonu ve Socola Tren İstasyonu şehre hizmet vermektedir. Moldova demiryolu da bu istasyonlara Moldova'ya seyahat için hizmet vermektedir.
Kara yolu
Yaş, Avrupa E583/E85 yolları ile bağlanmaktadır. E58 yolu ile Orta Avrupa, Kişinev ve Moldova'ya, DN Ulusal Karayolları ile Romanya'nın tüm büyük şehirlerine ulaşım sağlanır.
Galeri
-
![image]()
Anıt üzerindeki kabartmalar
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Yaş ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Resmî site
Kaynakça
- ^ a b c d . Eurostat. 23 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.
- ^ (Rumence). . 6 Haziran 2016. 27 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2017.
- ^ ionut@xtra-net.ro. . www.study-in-romania.ro. 11 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2015.
- ^ Metropolitan Area Iași 25 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rumence)
- ^ . 14 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Orașul Iași: monografie istorică și socială". 15 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2021.
- ^ C. Cihodaru, Gh. Platon, Istoria orașului Iași, Editura Junimea, 1980, pp 30–50
- ^ Dan Gh. Teodor, Creștinismul la est de Carpați, Editura Mitopoliei Moldovei și Bucovinei, Iași, 1984, p.91,93,136
- ^ John Anthony McGuckin (15 Aralık 2010). The Encyclopedia of Eastern Orthodox Christianity. John Wiley & Sons. ss. 325-. ISBN . 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2021.
- ^ The last day of the war in Iași[](Rumence)
- ^ [World War II: the bombings that mutilated Iasi] (Rumence). ieseanul.com. 25 Şubat 2020. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ General View-The historical and architectural Iași 3 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rumence)
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 1 Ocak 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 15 Temmuz 2021.
- ^ (PDF). 8 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2013.
- ^ Studiu comparativ de caz despre industria ieșeană 25 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rumence)
- ^ . Dünya Meteoroloji Organizasyonu. 25 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2017.
- ^ . 29 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . The Ethnocultural Diversity Resource Center. 7 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2011.
- ^ . Recensamant.referinte.transindex.ro. 26 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2009.
- ^ . 14 Ekim 2007. 14 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2009.
- ^ HITECH Iași sau cum devine Iașul un magnet pentru investițiile din IT&C 11 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rumence)
- ^ About CTP Iași 15 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rumence)
- ^ Tot mai puțini ieșeni merg cu RATP-ul 16 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rumence)
- ^ Aeroportul Iasi doboara un nou record propriu 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rumence)
 | Romanya'daki bir yerleşim yeri ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yas Rumence Iași Romanya nin en buyuk ikinci sehri ve Yas ili nin merkezidir Yas Romanya nin sosyal kulturel akademik ve sanatsal yasaminin onde gelen merkezlerinden biridir Sehir 1564 ten 1859 a kadar Bogdan Prensligi nin 1859 dan 1862 ye kadar Romanya Prensligi nin ve 1916 dan 1918 e kadar Romanya Kralligi nin baskentiydi Yas IașiSehirArmaYasYas in Romanya daki konumuUlkeRomanyaIlYasIdare Belediye BaskaniMihai Chirica PNL Yuzolcumu Sehir93 9 km Metropol1 159 km 447 mil Rakim60 mNufus 2018 Sehir378 954 Yogunluk3 092 km Metropol500 668Zaman dilimiUTC 02 00 DAS Yaz YSU UTC 03 00 DAYS Posta kodu700xxxAlan kodu 40 x32Plaka koduISResmi site primaria iasi ro 2011 nufus sayimina gore sehrin nufusu 290 422 dir 2018 itibariyla 500 668 lik nufusuyla Romanya nin Bukres ten sonraki en kalabalik ikinci sehridir Romanya nin en eski universitesine ve ilk muhendislik okuluna ev sahipligi yapan Yas ulkenin en onemli egitim ve arastirma merkezlerinden biri olup bes devlet universitesinde toplam 60 000 den fazla ogrenciye ev sahipligi yapmaktadir Sehrin sosyal ve kulturel yasami Vasile Alecsandri Ulusal Tiyatrosu Moldova Devlet Filarmonisi Opera Binasi Iași Athenaeum Yas Botanik Bahcesi Merkez Universite Kutuphanesi yuksek kaliteli kultur merkezleri ve festivalleri cesitli muzeler ve anitlar etrafinda doner Sehir ayni zamanda her yil Ekim ayinda gerceklesen Romanya hacinin merkezi olarak da bilinir Osmanli Devleti nin 1792 yilinda Rusya yla yaptigi Yas Antlasmasi burada imzalanmistir TarihAntik Caglar Arkeolojik arastirmalar kentin mevcut topraklarinda ve cevresinde tarih oncesi caga kadar uzanan insan topluluklarinin varligini dogrulamaktadir Yas bolgesinde 6 ila 7 yuzyillar Curtea Domnească ve 7 ila 10 yuzyillardan kalma insan yerlesimlerine dair arkeolojik kanitlar bulunmustur Bu yerlesimlerde yarim daire bicimli firinli dikdortgen evler bulunmaktadir Ayrica Yas ta bulunan gemilerin cogunda 9 11 yuzyillar bir hac bulunmaktadir bu da potansiyel olarak o donemdeki sehir sakinlerin Hristiyan oldugunu gostermektedir Moldova Prensligi nin baskenti olusu 1564 yili civarinda Prens Alexandru Lăpușneanu Moldava Prensligi nin baskentini Suceava dan Yas a tasimistir Bu donemlerde 1561 ve 1563 yillari arasinda Yunan maceraperest Prens Ioan Iacob Heraclid tarafindan sehirde bir okul ve bir de Lutheran kilisesi kurulmustur 1640 yilinda Vasile Lupu Rumen dilinin Yunancanin yerini aldigi ilk okulu ve Bizans Trei Ierarhi Manastiri nda bir matbaa kurdu 15 Eylul 27 Ekim 1642 tarihleri arasinda sehir Yas Konsili ne ev sahipligi yapti 1643 te Moldova da basilan ilk cilt Yas ta yayinlandi 19 ve 20 yuzyil Birlik Meydani Piața Unirii Yas I Dunya Savasi sirasinda Merkezi Guclerin 6 Aralik 1916 da Bukres i isgal etmesinin ardindan iki yil boyunca cok kuculmus olan Romanya nin baskentligini yapti Baskent Alman Imparatorlugu nun ve muttefiklerinin Kasim 1918 deki yenilgisinden sonra yeniden Bukres oldu Sehir Kasim Aralik 1918 de na ev sahipligi yapti II Dunya Savasi Yas Mayis 1944 te Rumen Alman gucleri ile Sovyet Kizil Ordusu arasindaki siddetli catismalarda buyuk hasar aldi ve sehirdeki yapilar kismen yikildi Alman Grossdeutschland Tumeni Soguk Savas sirasinda bircok NATO calismasina konu olan Yas yakinlarindaki 1 Targu Frumos Muharebesi nde savunma zaferi kazandi Yas 20 Agustos ta Sovyet gucleri tarafindan ele gecirildi Yas sirasiyla Sovyet Haziran Temmuz 1941 Haziran 1944 ve Amerikan Haziran 1944 hava saldirilari nedeniyle agir hasar gordu 20 Agustos 1944 te Sovyet hava kuvvetlerinin ve topcularinin bombalamasi 5 000 den fazla sivilin olumuyle ve sehrin ucte ikisinin yikilmasiyla sonuclandi II Dunya Savasi sonrasi donem Yas 1955 1989 yillari arasinda buyuk bir sanayilesme dalgasi yasadi Bu sure zarfinda sehir kirsal bolgelerden cok sayida gocmen aldi ve kentsel alan genisledi Komunist donemde Yas nufusunda 235 lik bir artis gerceklesti 1989 yilina gelindiginde Yas cesitli endustrilerde 46 buyuk Kamu Iktisadi Tesebbusu nde faaliyet gosteren 108 000 calisani ile yuksek duzeyde sanayilesti Komunist yonetimin sona ermesinden ve serbest piyasa ekonomisine gecisten sonra eski sanayinin cogu yavas yavas deger kaybederken ozel sektor istikrarli bir sekilde buyudu CografyaCopou Tepesi nin panoramik goruntusu Yas Romanya nin Kuzey Dogusunda Jijia Ovasi ile Barlad Platosu arasindaki baglanti noktasinda bulunmaktadir Sehir Jijia Nehri nin bir kolu olan Bahlui Nehri vadisinde yer almaktadir Yas uzum baglari ve bahcelerin arasinda kismen tepelerde kismen vadide yer almaktadir Yas in yedi tepe uzerine kuruldugu yaygin bir inanctir Bu tepeler Breazu Bucium Cetățuia Copou Galata Repedea ve Șorogari dir Yedi tepeye kurulmasi sebebiyle sik sik Roma ile karsilastirilir Iklim Yas iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara YilEn yuksek sicaklik C 16 7 22 5 27 0 31 8 36 4 38 0 40 1 39 7 38 0 33 9 29 0 19 5 40 1Ortalama en yuksek sicaklik C 1 1 3 3 9 3 16 7 23 1 26 1 28 1 27 8 22 4 16 1 8 1 2 3 15 4Ortalama sicaklik C 2 3 0 9 3 9 10 5 16 7 19 9 21 7 20 9 15 9 10 2 4 0 0 9 10 0Ortalama en dusuk sicaklik C 5 2 4 2 0 1 5 4 10 6 14 2 15 9 15 2 10 8 5 9 0 9 3 7 5 5En dusuk sicaklik C 30 6 36 3 22 7 9 4 3 3 5 6 3 4 6 3 5 9 6 21 1 29 5 36 3Ortalama yagis mm 27 9 25 9 30 8 46 1 55 2 88 2 74 9 54 9 54 9 37 0 34 3 31 6 561 7Kaynak Dunya Meteoroloji Organizasyonu Yas dort ayri mevsimi olan nemli karasal bir iklime sahiptir Yazlar sicak gecer sicaklik bazen 35 C yi asmaktadir Kislar soguk ve ruzgarli orta derecede kar yagisli ve geceleri sicakliklar bazen 15 C nin altina dusmektedir Ortalama aylik yagis Ekim de yaklasik 25 mm den Haziran da 100 mm ye kadar degismektedir MimariKultur SarayiYas Ulusal Tiyatrosu Yas bircogu Ulusal Tarihi Anitlar Sicilinde listelenen tarihi anitlar 500 yillik kiliseler ve manastirlar ve cagdas bir mimariye sahiptir Onemli yapilar arasinda UNESCO Dunya Mirasi Listesi nin gecici listesinin bir parcasi olan Trei Ierarhi Manastiri veya Orta Cag dan kalma Moldova Prensligi Mahkemesi nin eski kalintilari uzerine insa edilmis neo Gotik Kultur Sarayi ni bulunur II Dunya Savasi ve Komunist donem sirasinda eski sehir merkezindeki Birlik Meydani bolgesi ve cevresinde bircok tarihi bina yikildi ve bunlarin yerini Uluslararasi tarz binalar aldi Diger onemli binalar sunlardir Neoklasik ve Barok tarzlarin bir karisimi olan Alexandru Ioan Cuza Universitesi ana binasi 1897 1894 1896 yillari arasinda Neoklasik tarzda insa edilmis Barok ve Rokoko esintili boyali ve yontulmus suslemeli Vasile Alecsandri Ulusal Tiyatrosu Dosoftei Evi 17 yuzyilin ikinci yarisindan kalma bir bina Uc cephesi kemerli ve dik acili pencereleri olan yapi 1966 1969 yillari arasinda restore edilmistir Roznovanu Sarayi I Dunya Savasi sirasinda Rumen hukumetine ev sahipligi yapmistir Birlik Muzesi 1806 Ampir uslup saray 1859 ve 1862 yillari arasinda Prens Alexandru Cuza nin kraliyet ikametgahi olarak ve 1917 1918 de I Dunya Savasi sirasinda kral Ferdinand in kraliyet ikametgahi olarak hizmet vermistir Pogor House 1850 sehir entelektuelleri icin bir bulusma yeri Literary Society Junimea ve Convorbiri Literare dergisinin genel merkezidir Luceafărul Tiyatrosu 1987 Romanya da benzersiz bir modern bina Merkez Universite Kutuphanesi 1934 Yunan Revival unsurlarini icermektedir Buyuk Tren Istasyonu 1870 Venedik teki Palazzo Ducale den ilham alinmistir DemografiRoznovanu Sarayi gunumuzde Yas Belediye Binasi olarak kullanilmaktadir 1 Ocak 2016 itibariyla Yas sehir sinirlari icinde kayitli 378 954 kisi ve metropol alanindaki 500 668 lik nufusu ile Bukres ten sonra ulkenin en kalabalik ikinci sehridir Yas 2011 nufus sayiminda 290 422 nufusu ile Romanya nin en kalabalik dorduncu sehriydi 2002 nufus sayimina gore Yas ta sehir icinde yasayan 320 888 kisi bulunmaktaydi Bu nufusun etnik olarak 98 5 i Rumen 0 59 u etnik Roman 0 13 u Yahudi 0 13 u Yunan 0 13 u Lipovan 0 08 i Macar 0 05 i Alman ve 0 39 u diger kisilerden olusmaktaydi Su anda Yas da yaklasik 10 000 Roma Katoligi yasamaktadir Katoliklerin aslen Rumen veya Macar kokenli olup olmadigi konusunda tarihciler arasinda bir tartisma vardir EkonomiYas Romanya nin onemli ekonomik merkezlerinden biridir En onemli hizmet sektorleri egitim saglik bankacilik arastirma kultur devlet ve turizm ile ilgilidir Sehir birkac buyuk sirketin Amazon Oracle Continental Conduent Xerox Accenture Capgemini SCC ve Bentley Systems Bitdefender Comodo gibi diger bircok yerli ve yabanci sirketin varligi ile onemli bir bilgi teknolojisi sektoru merkezidir UlasimYas in toplu tasima sistemi 126 tramvay ve 150 otobus kullanarak genis bir ag isleten CTP Yas tarafindan sunulmaktadir CTP 2014 yilinda gunde ortalama 140 000 yolcu olmak uzere toplam 50 358 000 yolcu tasimistir Hava yolu Yas Uluslararasi Havaalani Yas in sehir merkezinin 8 km dogusunda Yas Uluslararasi Havaalani bulunmaktadir Havaalani Romanya nin en yogun 4 havalimanidir ve dogrudan yurt ici Avrupa ve Orta Dogu tarifeli veya charter baglantilari sunmaktadir Kapsamli modernizasyon calismalarinin ardindan 2015 yilinda baglanti sayisi ve trafik hacimlerinde onemli bir artis gorulmustur Rayli sistem Yas Pascani demiryolu 1 Haziran 1870 te Yas Ungheni demiryolu 1 Agustos 1874 te ve Yas Kisinev demiryolu 1 Haziran 1875 te Rus Imparatorlugu tarafindan 93 Harbi ne 1877 1878 hazirlik amaciyla acilmistir Gunumuzde Romanya Demiryollari CFR tarafindan isletilen uc tren istasyonu Grand Tren Istasyonu Nicolina Uluslararasi Tren Istasyonu ve Socola Tren Istasyonu sehre hizmet vermektedir Moldova demiryolu da bu istasyonlara Moldova ya seyahat icin hizmet vermektedir Kara yolu Yas Avrupa E583 E85 yollari ile baglanmaktadir E58 yolu ile Orta Avrupa Kisinev ve Moldova ya DN Ulusal Karayollari ile Romanya nin tum buyuk sehirlerine ulasim saglanir GaleriAnit uzerindeki kabartmalarDis baglantilarWikimedia Commons ta Yas ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Resmi siteKaynakca a b c d Eurostat 23 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Mayis 2020 Rumence 6 Haziran 2016 27 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Ekim 2017 ionut xtra net ro www study in romania ro 11 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Temmuz 2015 Metropolitan Area Iași 25 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rumence 14 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Orașul Iași monografie istorică și socială 15 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2021 C Cihodaru Gh Platon Istoria orașului Iași Editura Junimea 1980 pp 30 50 Dan Gh Teodor Creștinismul la est de Carpați Editura Mitopoliei Moldovei și Bucovinei Iași 1984 p 91 93 136 John Anthony McGuckin 15 Aralik 2010 The Encyclopedia of Eastern Orthodox Christianity John Wiley amp Sons ss 325 ISBN 978 1 4443 9254 8 11 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2021 The last day of the war in Iași olu kirik baglanti Rumence World War II the bombings that mutilated Iasi Rumence ieseanul com 25 Subat 2020 28 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi General View The historical and architectural Iași 3 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rumence Arsivlenmis kopya PDF 1 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 15 Temmuz 2021 PDF 8 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Mart 2013 Studiu comparativ de caz despre industria ieșeană 25 Kasim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rumence Dunya Meteoroloji Organizasyonu 25 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Temmuz 2017 29 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi The Ethnocultural Diversity Resource Center 7 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Ocak 2011 Recensamant referinte transindex ro 26 Subat 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Haziran 2009 14 Ekim 2007 14 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Temmuz 2009 HITECH Iași sau cum devine Iașul un magnet pentru investițiile din IT amp C 11 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rumence About CTP Iași 15 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rumence Tot mai puțini ieșeni merg cu RATP ul 16 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rumence Aeroportul Iasi doboara un nou record propriu 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rumence Romanya daki bir yerlesim yeri ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz