Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
El-Cezire vilayeti (Arapça: الجزيرة; Süryanice: ܦܢܝܬܐ ܕܓܙܪܬܐ; Kürtçe: Cazire; Fransızca: Djézireh), Suriye ve Lübnan'daki Fransız Mandası sırasında Halep Devleti (1920-25), Suriye Devleti (1925-1930) ve Mandater Suriye Cumhuriyeti'nin ilk on yılında idari bir bölümdü. Aşağı yukarı bugünkü Haseke ilini ve 1857'de kurulan eski Osmanlı Zor Sancağı'nın bir kısmını kapsıyordu.
Demografi
Haseke Vilayeti (o zamanki adıyla Cezire Vilayeti) 20. yüzyılın başlarına kadar göçebe ve yarı yerleşik ,Tay, Baggarah, Cebur ve Şarabin Arap kabilelerinin otlakları için ayrılmış bir "sahipsiz toprak" idi (ayrıca bkz. Mark Sykes'ın 1907 tarihli haritası). Bu bozkır bölgesi, Şammar kabilesinden bedevi Arapların ve yarı yerleşik Tay kabilesinin alanı olarak kabul edilir. Fransız coğrafyacı Pierre Rondot bölgeyi şöyle tarif eder:
Ermenistan ve Kürdistan'ın sıradağları güneye, Mardin, Nusaybin ve Ceziret bin Ömer'in ötesine, Arap göçebelerin alanı olan Cezire bozkırlarına doğru oldukça keskin bir şekilde düşer. Burası iki dünyanın sınırıdır: Varlıkları deveye bağlı büyük göçebeler olan Araplar kayalık dağa giremezken, Kürtler koyunlarını güdebilecekleri ve bazı ekinler ekebilecekleri, nispeten iyi sulanan ve dağa göre daha kolay işlenebilen bozkırın kenarına imrenirler.
Birinci Dünya Savaşı ve Türkiye'den göçün başlaması
Birinci Dünya Savaşı sırasında ve daha sonraki yıllarda binlerce Süryani, katliamların ardından Anadolu'daki evlerini terk etti. Savaştan sonra karayolu ağlarının inşası ve demiryolunun Nusaybin'e kadar uzatılması, Anadolu dağlarından Suriye Cezires'ine Kürt göçünü yoğunlaştırdı. Bundan sonra, Kemalist otoritelerle yaşanan çatışmalar nedeniyle Türkiye dağlarındaki evlerinden kaçan büyük Kürt dalgaları Suriye'ye yerleşti. 1920'lerde Kemalist Türkiye'deki başarısız Kürt isyanlarının ardından Suriye'nin Cezire vilayetine büyük bir Kürt akını oldu. Bu dönemde 25.000 Kürt'ün, göçlerini teşvik eden ve onlara Suriye vatandaşlığı veren Fransız manda yönetimi altındaki Suriye'ye kaçtığı tahmin edilmektedir. Fransız resmi raporları 1927'den önce Cezire'de en fazla 45 Kürt köyünün varlığını göstermektedir. 1927 yılında, güçlü Kürt aşireti Havergan'ın reisi Haco Ağa, 600'den fazla aileyle birlikte Cubur el-Bid'e (daha sonra adı olarak değiştirildi) geldi. Manda yetkilileri Suriye'ye Kürt göçünü teşvik etmeye devam ettiler ve 1929'da yeni bir önemli mülteci dalgası geldi. 1920'lerde Cezire vilayetine yerleşen Kürtlerin sayısının 20.000 ile 25.000 arasında olduğu tahmin edilmektedir. Devam eden yoğun göçle birlikte 1939'da köylerin sayısı 700 ile 800 arasındaydı. Yeni mültecilere Fransız manda yetkilileri tarafından vatandaşlık verildi. Sonuç olarak, Kürtler Dicle (daha sonra el-Malikiye olarak yeniden adlandırıldı) ve Kamışlı ilçelerinde çoğunluk haline gelirken, Araplar Haseke ilçesinde çoğunluk olarak kaldılar.
Fransız yetkililer, çeşitli nedenlerle evlerini terk ederek Suriye'ye sığınan Süryani, Keldani, Ermeni veya Kürtlerin akınına karşı çıkmadılar. Fransız yetkililer genellikle mültecilerin yerleştirilmesini organize ettiler. Bu planların en önemlilerinden biri, Fransızların "dost" olarak gördükleri mültecileri yerleştirmek amacıyla yeni kasaba ve köyler (Kamışlı gibi) inşa ettikleri Kuzeydoğu Suriye'deki Yukarı Cezire'de gerçekleştirildi. Bu durum, Türkiye'nin baskısı altındaki Türk olmayan azınlıkları, atalarından kalma evlerini ve mülklerini terk etmeleri, komşu Suriye'ye sığınmaları ve göreceli bir güvenlik içinde hayatlarını yeniden kurmaları konusunda cesaretlendirdi. Sonuç olarak Haseke vilayetinin sınır bölgelerinde Kürtler çoğunlukta olmaya başlarken, nehir ovalarında ve diğer yerlerde Araplar çoğunlukta kalmaya devam ettiler.
Fransız coğrafyacı Robert Montagne 1932 yılında durumu şu şekilde özetledi:
Ya Anadolu dağlarından (sınırın kuzeyinden) inen Kürtlerin tarım yapmak için inşa ettikleri ya da Arap grupların Ermeni ve Yezidi çiftçilerinin yardımıyla artan yerleşimlerinin bir işareti olarak köy kuruluşlarında bir artış görüyoruz.
1939 yılında Fransız manda yetkilileri Haseke vilayetindeki farklı etnik ve dini gruplar için aşağıdaki nüfus sayılarını bildirdiler.
| Semt | Arap | Kürt | Hristiyan | Ermeni | Yezidi | Süryani |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Haseke şehir merkezi | 7133 | 360 | 5700 | 500 | ||
| Tel Tamer | 8767 | |||||
| Resulayn | 2283 | 1025 | 2263 | |||
| Şaddadi | 2610 | 6 | ||||
| Tel Brak | 4509 | 905 | 200 | |||
| Kamışlı şehir merkezi | 7990 | 5892 | 14.140 | 3500 | 720 | |
| Amuda | 11.260 | 1500 | 720 | |||
| Derbesiyeh | 3011 | 7899 | 2382 | 425 | ||
| Şager Bazar | 380 | 3810 | 3 | |||
| Ayn Divar | 3608 | 900 | ||||
| Derik (daha sonra adı Malikiye olarak değiştirildi) | 44 | 1685 | 1204 | |||
| Mustafiyye | 344 | 959 | 50 | |||
| Deruna Agha | 570 | 5097 | 27 | |||
| Tel Koger (daha sonra adı olarak değiştirildi) | 165 | |||||
| Göçebe | 25.000 | |||||
| Toplamlar | 54.039 | 42.500 | 28.175 | 4200 | 1865 | 8767 |
Fransız Mandası'nın 1939'da yaptığı nüfus sayımına göre Cezire'deki Kürtlerin oranı toplam nüfusun %30'una ulaşmıştı. Bu oran, birbirini takip eden sürekli göçler nedeniyle artmaya devam etti. 1949'da vilayetin nüfusu 155.643'e ulaştı ve bu nüfusun 60.000'inin Kürt olduğu tahmin ediliyordu.
Göç dalgaları 1940-1960
Göç dalgaları manda yönetiminin son yıllarında ve Suriye Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra da devam etti.
| Tarihî nüfus | ||
|---|---|---|
| Yıl | Nüfus | %± |
| 1931 | 44.153 | — |
| 1933 | 64.886 | %+47.0 |
| 1935 | 94.596 | %+45.8 |
| 1937 | 98.144 | %+3.8 |
| 1938 | 103.514 | %+5.5 |
| 1939 | 106.052 | %+2.5 |
| 1940 | 126.508 | %+19.3 |
| 1942 | 136.107 | %+7.6 |
| 1943 | 146.001 | %+7.3 |
| 1946 | 151.137 | %+3.5 |
| 1950 | 159.300 | %+5.4 |
| 1953 | 232.104 | %+45.7 |
| 1960 | 351.661 | %+51.5 |
| 1970 | 468.506 | %+33.2 |
| 1981 | 669.756 | %+43.0 |
| 2004 | 1.275.118 | %+90.4 |
| 2011 | 1.512.000 | %+18.6 |
| Dini grup | Nüfus (1943) | Yüzde (1943) | Nüfus (1953) | Yüzde (1953) | |
|---|---|---|---|---|---|
| Müslümanlar | Sünni Müslümanlar | 99.665 | %68,26 | 171.058 | %73,70 |
| Diğer Müslümanlar | 437 | %0,30 | 503 | %0,22 | |
| Hristiyanlar | Süryani Ortodoks ve Süryani Katolik | 31.764 | %21,76 | 42.626 | %18,37 |
| Ermeniler | 9.788 | %6.70 | 12.535 | %5.40 | |
| Diğer kiliseler | 944 | %0,65 | 1.283 | %0,55 | |
| Toplam Hristiyan | 42.496 | %29,11 | 56.444 | %24,32 | |
| Yahudiler | 1.938 | %1,33 | 2.350 | %1.01 | |
| Yezidiler | 1.475 | %1.01 | 1.749 | %0,75 | |
| Tolam | El-Cezire vilayeti | 146.001 | %100.0 | 232.104 | %100.0 |
Çoğunluğu Kürt ve Arap olan Sünni Müslümanlar arasında 1938'de yaklaşık 1500 Çerkes vardı.
1949 yılında resmi olarak 155.643 kişi yaşıyordu. Fransız coğrafyacılar Fevret ve Gibert, yaklaşık 50.000 Arap, 60.000 Kürt, birkaç bin Yahudi ve Yezidi, geri kalanının ise çeşitli mezheplerden Hristiyanlar olduğunu tahmin etmektedir.
Kürt çalışmaları uzmanı David McDowall şunları ifade etmektedir:
Hükûmet, 1945 yılının başında Kürtlerin Haseke vilayetine sızmaya başladığına inanıyordu. Komşu ülkelerden, özellikle de Türkiye'den tek tek ya da gruplar halinde gelerek Rasulayn'dan el-Malikiye'ye kadar olan sınırı yasa dışı yollardan geçtiler. Yavaş yavaş ve yasa dışı yollarla sınır boyunca Dirbasiyye, Amuda ve Malikiyye gibi büyük nüfus merkezlerine yerleştiler. Bu Kürtlerin birçoğu kendilerini Suriye nüfus kayıtlarına yasadışı olarak kaydettirmeyi başardı. Ayrıca akrabalarının ve aşiret üyelerinin yardımıyla çeşitli yollarla Suriye kimlik kartları alabildiler. Bunu, özellikle tarım reformu yasasının çıkarılmasından sonra, toprağın yeniden dağıtımından faydalanmak için yerleşmek ve mülk edinmek amacıyla yaptılar. 1961'de mevcut olan resmi rakamlar, 1954 ve 1961 yılları arasında, sadece yedi yıllık bir süre içinde Haseke vilayetinin nüfusunun 240.000'den 305.000'e yükseldiğini gösteriyordu ki bu, sadece doğal artışla açıklanamayacak yüzde 27'lik bir artıştı. Hükûmet bu akın karşısında yeterince endişelenmiş olacak ki Haziran 1962'de gerçek nüfusun 340.000'e yakın olduğunu gösteren bir örnek nüfus sayımı gerçekleştirdi. Bu rakamlar abartılı olsa da gerçek koşullar göz önüne alındığında inandırıcıydı. 1914'ten önce kanunsuz ve neredeyse boş olan Cezire, Fransız Mandası tarafından düzen sağlandıktan ve tarım büyük ölçüde Kürt nüfus tarafından üstlenildikten sonra şaşırtıcı derecede verimli olduğunu kanıtlamıştı.... Suriye'ye çok sayıda göçmenin girdiğine dair güçlü bir şüphenin oluşması kaçınılmazdı. Türkiye'de tarımın hızla makineleşmesi 1950'lerden itibaren büyük bir işsizlik ve kitlesel işçi göçü yaratmıştı. Kuzey Cezire'nin verimli ama henüz işlenmemiş toprakları güçlü bir cazibe merkezi olmalıydı ve etkilenen sınır polis tarafından kontrol edilemeyecek kadar uzundu.
Mevcut nüfus
Haseke vilayetinin sakinleri farklı etnik ve kültürel gruplardan oluşmaktadır; en büyük gruplar Araplar ve Kürtler olmakla birlikte önemli sayıda Süryani ve daha az sayıda Ermeni de bulunmaktadır. Ülkenin resmi nüfus sayımına göre 1.275.118 olan vilayet nüfusunun 2007 yılında 1.377.000, 2011 yılında ise 1.512.000 olduğu tahmin edilmektedir. Arap Gençleri Ulusal Birliğine göre 2012 yılında Haseke vilayetinde 1717 köy bulunmaktaydı: 1161 Arap köyü, 453 Kürt köyü, 98 Süryani köyü ve 53'ü yukarıda belirtilen etnik gruplardan karışık nüfusa sahip köyler.
| Arap köyleri | 1161 |
| Kürt köyleri | 453 |
| Süryani köyleri | 98 |
| Karışık Arap-Kürt köyleri | 48 |
| Karma köyler | 3 |
| Karma köyler | 2 |
| Toplam | 1717 |
Siyaset
Şubat 1935'te İtalyan Konsolosu Alberto Rossi, Halep'te şunları yazdı:
- Yüksek Cezire'deki Süryanilerin göçü (...) devam etmekte ve gizli ama daha da görünür bir eğilimi kolaylaştırdığı için Manda gücü tarafından desteklenmektedir: mandanın birliği konusundaki teorik tartışmalara rağmen yeni bir özerk devletin kurulması. Aynı yetkililer (işlerine geldiğinde bu tür halk dilekçelerini nasıl kullanacaklarını bilenler) aracılığıyla azınlık nüfusları (Ermeniler ve Kürtler) arasında bazı 'mazbata'lar dolaşıma sokulmuştur. Deyrizor merkezli kendi yönetimlerini oluşturmak için Mandater Güç'ten Suriye'den ayrılma talebinde bulunuyorlar. Fransızların 'Bec de Canard'a olan ilgisi, Bağdat demiryolunun (Suriyelilerin sırtından inşa edilen) uzatılmasından sonra artmıştır...
1936-1937 yıllarında vilayette Süryaniler ve Kürtler arasında, bazı Arap Bedeviler tarafından da desteklenen özerklik yanlısı bir istek vardı. Bu hareketin liderleri Kamışlı belediyesinin Ermeni Katolik başkanı Michel Dôme, Heverkan aşiret konfederasyonunun Kürt reisi ve Kürt milliyetçi partisi Hoybun'un (Xoybûn) liderlerinden Hajo Agha ve Süryani Katolik Patriği idi. Bu kişiler, milliyetçi Şam hükûmetinin azınlık memurlarını başkentten gelen Müslüman Araplarla değiştireceğinden korktukları için, Suriye'nin bağımsızlığı varsayımında Fransız birliklerinin vilayette kalmasını istiyorlardı.
Fransız yetkililer, İtalyan Konsolosu'nun da vurguladığı gibi, kendi içlerinden bazılarının daha önce Şam karşıtı bu hareketi teşvik etmiş olmasına rağmen, Suriye içinde yeni bir özerklik statüsü düşünmeyi reddetti ve hatta Nusayri Devleti ile Cebel el-Dürzi Devleti'ni Suriye Cumhuriyeti'ne ilhak etti. Halk Cephesinin zafer kazanmasının ardından Haziran 1936'dan itibaren Paris'te kurulan yeni hükûmet bir sosyalist olan Léon Blum tarafından yönetiliyordu ve Suriye'nin geleceği konusunda, Eylül 1936'da imzalanan (ancak hiçbir zaman onaylanmayan) Fransa-Suriye Bağımsızlık Antlaşması'na yol açan önceki sağcı hükûmetten farklı bir vizyona sahipti.
Kaynakça
- ^ a b c Altug, S. (21 Haziran 2011). "Sectarianism in the Syrian Jazira: community, land and violence in the memories of World War I and the French mandate (1915- 1939)". dspace.library.uu.nl (İngilizce). s. 18. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Şubat 2023.
- ^ a b c d e f La Djezireh syrienne et son réveil économique. André Gibert, Maurice Févret, 1953. La Djezireh syrienne et son réveil économique 9 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. In: Revue de géographie de Lyon, vol. 28, n°1, 1953. pp. 1-15; doi : https://doi.org/10.3406/geoca.1953.1294 Accessed on 8 December 2019.
- ^ Pierre Rondot (1936). "Les tribus montagnardes de l'asie antérieures. Quelques aspects sociaux des populations kurdes et assyriennes". Bulletin d'études orientales. 6: 1-50. JSTOR 41585290. 14 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Şubat 2023.
- ^ a b McDowall, David (2005). A Modern History of the Kurds (3. revised and upd. ed., repr. bas.). London [u.a.]: Tauris. s. 469. ISBN .
- ^ Kreyenbroek, Philip G.; Sperl, Stefan (1992). The Kurds: A Contemporary Overview. Londra: Routledge. ss. 147. ISBN .
- ^ a b Tejel, Jordi (2009). Syria's Kurds: History, Politics and Society. Londra: Routledge. s. 144. ISBN .
- ^ Simpson, John Hope (1939). The Refugee Problem: Report of a Survey (First bas.). Londra: Oxford University Press. s. 458. ASIN B0006AOLOA. 15 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Şubat 2023.
- ^ (2010). Displacement and Dispossession in the Modern Middle East. Cambridge University Press. ss. 230-232. ISBN . 15 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Şubat 2023.
- ^ "The expulsion of non-Turkish ethnic and religious groups from Turkey to Syria during the 1920s and early 1930s | Sciences Po Mass Violence and Resistance - Research Network". www.sciencespo.fr (İngilizce). 15 Nisan 2019. 11 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Şubat 2023.
- ^ De Vaumas Étienne. Population actuelle de la Djézireh 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. In: Annales de Géographie, t. 65, n°347, 1956. pp. 72-74; doi : https://doi.org/10.3406/geo.1956.14375 11 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Hourani, Albert Habib (1947). Minorities in the Arab World. Londra: Oxford University Press. ss. 76.
- ^ Etienne, de Vaumas (1956). "La Djézireh". (Fransızca). 65 (347): 64-80. doi:10.3406/geo.1956.14367. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2012.
- ^ M. Proux, "Les Tcherkesses", La France méditerranéenne et africaine, IV, 1938
- ^ Fevret, Maurice; Gibert, André (1953). "La Djezireh syrienne et son réveil économique". Revue de géographie de Lyon (Fransızca). 28 (28): 1-15. doi:10.3406/geoca.1953.1294. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2012.
- ^ McDowall, David. Modern History of the Kurds, I. B. Tauris & Company, Limited, 2004. pp. 473-474.
- ^ "Syria - Sunnis". www.country-data.com. 23 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Şubat 2023.
- ^ "دراسة التوزع السكاني في محافظة الحسكة السورية". www.asharqalarabi.org.uk. 8 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Şubat 2023.
- ^ Galletti, Mirella (July 2007). (PDF). Kervan – Rivista Internazionale di studii afroasiatici (6). 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Heverkan aşiret konfederasyonu Sünni Müslüman Kürtleri, Ermenileri, Süryani Ortodoksları ve Yezidileri içeriyordu.
- ^ "La situation des chrétiens de Syrie après les affaires de Djézireh", Centre d'études et d'administration musulmanes (CHEAM), November 1937,
- ^ V. Vacca, "La questione dell'el-Gezirâh secondo il memoriale del Partito Communista Siriano", Oriente Moderno, 1938, 18, pp.197-211
- ^ Gorgas, Jordi Tejel (27 Kasım 2009). "Les territoires de marge de la Syrie mandataire : le mouvement autonomiste de la Haute Jazîra, paradoxes et ambiguïtés d'une intégration « nationale » inachevée (1936-1939)". Revue des mondes musulmans et de la Méditerranée (Fransızca) (126): 205-222. doi:10.4000/remmm.6481. ISSN 0997-1327. 28 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Şubat 2023.
- ^ Gorgas, Jordi Tejel (29 Mart 2010). "Un territoire de marge en haute Djézireh syrienne (1921-1940)". Études rurales (Fransızca) (186): 61-76. doi:10.4000/etudesrurales.9232. ISSN 1777-537X. 30 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Şubat 2023.
- ^ Gunter, Michael (2010). Historical dictionary of the Kurds. Scarecrow Press. s. 114. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
El Cezire vilayeti Arapca الجزيرة Suryanice ܦܢܝܬܐ ܕܓܙܪܬܐ Kurtce Cazire Fransizca Djezireh Suriye ve Lubnan daki Fransiz Mandasi sirasinda Halep Devleti 1920 25 Suriye Devleti 1925 1930 ve Mandater Suriye Cumhuriyeti nin ilk on yilinda idari bir bolumdu Asagi yukari bugunku Haseke ilini ve 1857 de kurulan eski Osmanli Zor Sancagi nin bir kismini kapsiyordu DemografiHaseke Vilayeti o zamanki adiyla Cezire Vilayeti 20 yuzyilin baslarina kadar gocebe ve yari yerlesik Tay Baggarah Cebur ve Sarabin Arap kabilelerinin otlaklari icin ayrilmis bir sahipsiz toprak idi ayrica bkz Mark Sykes in 1907 tarihli haritasi Bu bozkir bolgesi Sammar kabilesinden bedevi Araplarin ve yari yerlesik Tay kabilesinin alani olarak kabul edilir Fransiz cografyaci Pierre Rondot bolgeyi soyle tarif eder Ermenistan ve Kurdistan in siradaglari guneye Mardin Nusaybin ve Ceziret bin Omer in otesine Arap gocebelerin alani olan Cezire bozkirlarina dogru oldukca keskin bir sekilde duser Burasi iki dunyanin siniridir Varliklari deveye bagli buyuk gocebeler olan Araplar kayalik daga giremezken Kurtler koyunlarini gudebilecekleri ve bazi ekinler ekebilecekleri nispeten iyi sulanan ve daga gore daha kolay islenebilen bozkirin kenarina imrenirler Birinci Dunya Savasi ve Turkiye den gocun baslamasi Birinci Dunya Savasi sirasinda ve daha sonraki yillarda binlerce Suryani katliamlarin ardindan Anadolu daki evlerini terk etti Savastan sonra karayolu aglarinin insasi ve demiryolunun Nusaybin e kadar uzatilmasi Anadolu daglarindan Suriye Cezires ine Kurt gocunu yogunlastirdi Bundan sonra Kemalist otoritelerle yasanan catismalar nedeniyle Turkiye daglarindaki evlerinden kacan buyuk Kurt dalgalari Suriye ye yerlesti 1920 lerde Kemalist Turkiye deki basarisiz Kurt isyanlarinin ardindan Suriye nin Cezire vilayetine buyuk bir Kurt akini oldu Bu donemde 25 000 Kurt un goclerini tesvik eden ve onlara Suriye vatandasligi veren Fransiz manda yonetimi altindaki Suriye ye kactigi tahmin edilmektedir Fransiz resmi raporlari 1927 den once Cezire de en fazla 45 Kurt koyunun varligini gostermektedir 1927 yilinda guclu Kurt asireti Havergan in reisi Haco Aga 600 den fazla aileyle birlikte Cubur el Bid e daha sonra adi olarak degistirildi geldi Manda yetkilileri Suriye ye Kurt gocunu tesvik etmeye devam ettiler ve 1929 da yeni bir onemli multeci dalgasi geldi 1920 lerde Cezire vilayetine yerlesen Kurtlerin sayisinin 20 000 ile 25 000 arasinda oldugu tahmin edilmektedir Devam eden yogun gocle birlikte 1939 da koylerin sayisi 700 ile 800 arasindaydi Yeni multecilere Fransiz manda yetkilileri tarafindan vatandaslik verildi Sonuc olarak Kurtler Dicle daha sonra el Malikiye olarak yeniden adlandirildi ve Kamisli ilcelerinde cogunluk haline gelirken Araplar Haseke ilcesinde cogunluk olarak kaldilar Mark Sykes icin 1907 yilinda cizilen ve Yukari Mezopotamya daki Cezire vilayeti dahil Arap ve Kurt asiretlerinin dagilimini gosteren harita ile Turkiye yi kuzeyde Suriye den guneyde ayiran tren raylari Fransiz yetkililer cesitli nedenlerle evlerini terk ederek Suriye ye siginan Suryani Keldani Ermeni veya Kurtlerin akinina karsi cikmadilar Fransiz yetkililer genellikle multecilerin yerlestirilmesini organize ettiler Bu planlarin en onemlilerinden biri Fransizlarin dost olarak gordukleri multecileri yerlestirmek amaciyla yeni kasaba ve koyler Kamisli gibi insa ettikleri Kuzeydogu Suriye deki Yukari Cezire de gerceklestirildi Bu durum Turkiye nin baskisi altindaki Turk olmayan azinliklari atalarindan kalma evlerini ve mulklerini terk etmeleri komsu Suriye ye siginmalari ve goreceli bir guvenlik icinde hayatlarini yeniden kurmalari konusunda cesaretlendirdi Sonuc olarak Haseke vilayetinin sinir bolgelerinde Kurtler cogunlukta olmaya baslarken nehir ovalarinda ve diger yerlerde Araplar cogunlukta kalmaya devam ettiler Fransiz cografyaci Robert Montagne 1932 yilinda durumu su sekilde ozetledi Ya Anadolu daglarindan sinirin kuzeyinden inen Kurtlerin tarim yapmak icin insa ettikleri ya da Arap gruplarin Ermeni ve Yezidi ciftcilerinin yardimiyla artan yerlesimlerinin bir isareti olarak koy kuruluslarinda bir artis goruyoruz 1939 yilinda Fransiz manda yetkilileri Haseke vilayetindeki farkli etnik ve dini gruplar icin asagidaki nufus sayilarini bildirdiler Semt Arap Kurt Hristiyan Ermeni Yezidi SuryaniHaseke sehir merkezi 7133 360 5700 500Tel Tamer 8767Resulayn 2283 1025 2263Saddadi 2610 6Tel Brak 4509 905 200Kamisli sehir merkezi 7990 5892 14 140 3500 720Amuda 11 260 1500 720Derbesiyeh 3011 7899 2382 425Sager Bazar 380 3810 3Ayn Divar 3608 900Derik daha sonra adi Malikiye olarak degistirildi 44 1685 1204Mustafiyye 344 959 50Deruna Agha 570 5097 27Tel Koger daha sonra adi olarak degistirildi 165Gocebe 25 000Toplamlar 54 039 42 500 28 175 4200 1865 8767 Fransiz Mandasi nin 1939 da yaptigi nufus sayimina gore Cezire deki Kurtlerin orani toplam nufusun 30 una ulasmisti Bu oran birbirini takip eden surekli gocler nedeniyle artmaya devam etti 1949 da vilayetin nufusu 155 643 e ulasti ve bu nufusun 60 000 inin Kurt oldugu tahmin ediliyordu Goc dalgalari 1940 1960 Goc dalgalari manda yonetiminin son yillarinda ve Suriye Cumhuriyeti nin kurulmasindan sonra da devam etti Tarihi nufusYilNufus 1931 44 153 1933 64 886 47 01935 94 596 45 81937 98 144 3 81938 103 514 5 51939 106 052 2 51940 126 508 19 31942 136 107 7 61943 146 001 7 31946 151 137 3 51950 159 300 5 41953 232 104 45 71960 351 661 51 51970 468 506 33 21981 669 756 43 02004 1 275 118 90 42011 1 512 000 18 6El Cezire vilayetinde 1943 ve 1953 Suriye nufus sayimlari Dini grup Nufus 1943 Yuzde 1943 Nufus 1953 Yuzde 1953 Muslumanlar Sunni Muslumanlar 99 665 68 26 171 058 73 70Diger Muslumanlar 437 0 30 503 0 22Hristiyanlar Suryani Ortodoks ve Suryani Katolik 31 764 21 76 42 626 18 37Ermeniler 9 788 6 70 12 535 5 40Diger kiliseler 944 0 65 1 283 0 55Toplam Hristiyan 42 496 29 11 56 444 24 32Yahudiler 1 938 1 33 2 350 1 01Yezidiler 1 475 1 01 1 749 0 75Tolam El Cezire vilayeti 146 001 100 0 232 104 100 0 Cogunlugu Kurt ve Arap olan Sunni Muslumanlar arasinda 1938 de yaklasik 1500 Cerkes vardi 1949 yilinda resmi olarak 155 643 kisi yasiyordu Fransiz cografyacilar Fevret ve Gibert yaklasik 50 000 Arap 60 000 Kurt birkac bin Yahudi ve Yezidi geri kalaninin ise cesitli mezheplerden Hristiyanlar oldugunu tahmin etmektedir Kurt calismalari uzmani David McDowall sunlari ifade etmektedir Hukumet 1945 yilinin basinda Kurtlerin Haseke vilayetine sizmaya basladigina inaniyordu Komsu ulkelerden ozellikle de Turkiye den tek tek ya da gruplar halinde gelerek Rasulayn dan el Malikiye ye kadar olan siniri yasa disi yollardan gectiler Yavas yavas ve yasa disi yollarla sinir boyunca Dirbasiyye Amuda ve Malikiyye gibi buyuk nufus merkezlerine yerlestiler Bu Kurtlerin bircogu kendilerini Suriye nufus kayitlarina yasadisi olarak kaydettirmeyi basardi Ayrica akrabalarinin ve asiret uyelerinin yardimiyla cesitli yollarla Suriye kimlik kartlari alabildiler Bunu ozellikle tarim reformu yasasinin cikarilmasindan sonra topragin yeniden dagitimindan faydalanmak icin yerlesmek ve mulk edinmek amaciyla yaptilar 1961 de mevcut olan resmi rakamlar 1954 ve 1961 yillari arasinda sadece yedi yillik bir sure icinde Haseke vilayetinin nufusunun 240 000 den 305 000 e yukseldigini gosteriyordu ki bu sadece dogal artisla aciklanamayacak yuzde 27 lik bir artisti Hukumet bu akin karsisinda yeterince endiselenmis olacak ki Haziran 1962 de gercek nufusun 340 000 e yakin oldugunu gosteren bir ornek nufus sayimi gerceklestirdi Bu rakamlar abartili olsa da gercek kosullar goz onune alindiginda inandiriciydi 1914 ten once kanunsuz ve neredeyse bos olan Cezire Fransiz Mandasi tarafindan duzen saglandiktan ve tarim buyuk olcude Kurt nufus tarafindan ustlenildikten sonra sasirtici derecede verimli oldugunu kanitlamisti Suriye ye cok sayida gocmenin girdigine dair guclu bir suphenin olusmasi kacinilmazdi Turkiye de tarimin hizla makinelesmesi 1950 lerden itibaren buyuk bir issizlik ve kitlesel isci gocu yaratmisti Kuzey Cezire nin verimli ama henuz islenmemis topraklari guclu bir cazibe merkezi olmaliydi ve etkilenen sinir polis tarafindan kontrol edilemeyecek kadar uzundu Mevcut nufus Haseke vilayetinin sakinleri farkli etnik ve kulturel gruplardan olusmaktadir en buyuk gruplar Araplar ve Kurtler olmakla birlikte onemli sayida Suryani ve daha az sayida Ermeni de bulunmaktadir Ulkenin resmi nufus sayimina gore 1 275 118 olan vilayet nufusunun 2007 yilinda 1 377 000 2011 yilinda ise 1 512 000 oldugu tahmin edilmektedir Arap Gencleri Ulusal Birligine gore 2012 yilinda Haseke vilayetinde 1717 koy bulunmaktaydi 1161 Arap koyu 453 Kurt koyu 98 Suryani koyu ve 53 u yukarida belirtilen etnik gruplardan karisik nufusa sahip koyler Arap koyleri 1161Kurt koyleri 453Suryani koyleri 98Karisik Arap Kurt koyleri 48Karma koyler 3Karma koyler 2Toplam 1717SiyasetSubat 1935 te Italyan Konsolosu Alberto Rossi Halep te sunlari yazdi Yuksek Cezire deki Suryanilerin gocu devam etmekte ve gizli ama daha da gorunur bir egilimi kolaylastirdigi icin Manda gucu tarafindan desteklenmektedir mandanin birligi konusundaki teorik tartismalara ragmen yeni bir ozerk devletin kurulmasi Ayni yetkililer islerine geldiginde bu tur halk dilekcelerini nasil kullanacaklarini bilenler araciligiyla azinlik nufuslari Ermeniler ve Kurtler arasinda bazi mazbata lar dolasima sokulmustur Deyrizor merkezli kendi yonetimlerini olusturmak icin Mandater Guc ten Suriye den ayrilma talebinde bulunuyorlar Fransizlarin Bec de Canard a olan ilgisi Bagdat demiryolunun Suriyelilerin sirtindan insa edilen uzatilmasindan sonra artmistir 1936 1937 yillarinda vilayette Suryaniler ve Kurtler arasinda bazi Arap Bedeviler tarafindan da desteklenen ozerklik yanlisi bir istek vardi Bu hareketin liderleri Kamisli belediyesinin Ermeni Katolik baskani Michel Dome Heverkan asiret konfederasyonunun Kurt reisi ve Kurt milliyetci partisi Hoybun un Xoybun liderlerinden Hajo Agha ve Suryani Katolik Patrigi idi Bu kisiler milliyetci Sam hukumetinin azinlik memurlarini baskentten gelen Musluman Araplarla degistireceginden korktuklari icin Suriye nin bagimsizligi varsayiminda Fransiz birliklerinin vilayette kalmasini istiyorlardi Fransiz yetkililer Italyan Konsolosu nun da vurguladigi gibi kendi iclerinden bazilarinin daha once Sam karsiti bu hareketi tesvik etmis olmasina ragmen Suriye icinde yeni bir ozerklik statusu dusunmeyi reddetti ve hatta Nusayri Devleti ile Cebel el Durzi Devleti ni Suriye Cumhuriyeti ne ilhak etti Halk Cephesinin zafer kazanmasinin ardindan Haziran 1936 dan itibaren Paris te kurulan yeni hukumet bir sosyalist olan Leon Blum tarafindan yonetiliyordu ve Suriye nin gelecegi konusunda Eylul 1936 da imzalanan ancak hicbir zaman onaylanmayan Fransa Suriye Bagimsizlik Antlasmasi na yol acan onceki sagci hukumetten farkli bir vizyona sahipti Kaynakca a b c Altug S 21 Haziran 2011 Sectarianism in the Syrian Jazira community land and violence in the memories of World War I and the French mandate 1915 1939 dspace library uu nl Ingilizce s 18 9 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Subat 2023 a b c d e f La Djezireh syrienne et son reveil economique Andre Gibert Maurice Fevret 1953 La Djezireh syrienne et son reveil economique 9 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde In Revue de geographie de Lyon vol 28 n 1 1953 pp 1 15 doi https doi org 10 3406 geoca 1953 1294 Accessed on 8 December 2019 Pierre Rondot 1936 Les tribus montagnardes de l asie anterieures Quelques aspects sociaux des populations kurdes et assyriennes Bulletin d etudes orientales 6 1 50 JSTOR 41585290 14 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Subat 2023 a b McDowall David 2005 A Modern History of the Kurds 3 revised and upd ed repr bas London u a Tauris s 469 ISBN 1 85043 416 6 Kreyenbroek Philip G Sperl Stefan 1992 The Kurds A Contemporary Overview Londra Routledge ss 147 ISBN 0 415 07265 4 a b Tejel Jordi 2009 Syria s Kurds History Politics and Society Londra Routledge s 144 ISBN 978 0 203 89211 4 Simpson John Hope 1939 The Refugee Problem Report of a Survey First bas Londra Oxford University Press s 458 ASIN B0006AOLOA 15 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Subat 2023 2010 Displacement and Dispossession in the Modern Middle East Cambridge University Press ss 230 232 ISBN 978 1 139 48693 4 15 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Subat 2023 The expulsion of non Turkish ethnic and religious groups from Turkey to Syria during the 1920s and early 1930s Sciences Po Mass Violence and Resistance Research Network www sciencespo fr Ingilizce 15 Nisan 2019 11 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Subat 2023 De Vaumas Etienne Population actuelle de la Djezireh 24 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde In Annales de Geographie t 65 n 347 1956 pp 72 74 doi https doi org 10 3406 geo 1956 14375 11 Subat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hourani Albert Habib 1947 Minorities in the Arab World Londra Oxford University Press ss 76 Etienne de Vaumas 1956 La Djezireh Fransizca 65 347 64 80 doi 10 3406 geo 1956 14367 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2012 M Proux Les Tcherkesses La France mediterraneenne et africaine IV 1938 Fevret Maurice Gibert Andre 1953 La Djezireh syrienne et son reveil economique Revue de geographie de Lyon Fransizca 28 28 1 15 doi 10 3406 geoca 1953 1294 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2012 McDowall David Modern History of the Kurds I B Tauris amp Company Limited 2004 pp 473 474 Syria Sunnis www country data com 23 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Subat 2023 دراسة التوزع السكاني في محافظة الحسكة السورية www asharqalarabi org uk 8 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Subat 2023 Galletti Mirella July 2007 PDF Kervan Rivista Internazionale di studii afroasiatici 6 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Heverkan asiret konfederasyonu Sunni Musluman Kurtleri Ermenileri Suryani Ortodokslari ve Yezidileri iceriyordu La situation des chretiens de Syrie apres les affaires de Djezireh Centre d etudes et d administration musulmanes CHEAM November 1937 V Vacca La questione dell el Gezirah secondo il memoriale del Partito Communista Siriano Oriente Moderno 1938 18 pp 197 211 Gorgas Jordi Tejel 27 Kasim 2009 Les territoires de marge de la Syrie mandataire le mouvement autonomiste de la Haute Jazira paradoxes et ambiguites d une integration nationale inachevee 1936 1939 Revue des mondes musulmans et de la Mediterranee Fransizca 126 205 222 doi 10 4000 remmm 6481 ISSN 0997 1327 28 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Subat 2023 Gorgas Jordi Tejel 29 Mart 2010 Un territoire de marge en haute Djezireh syrienne 1921 1940 Etudes rurales Fransizca 186 61 76 doi 10 4000 etudesrurales 9232 ISSN 1777 537X 30 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Subat 2023 Gunter Michael 2010 Historical dictionary of the Kurds Scarecrow Press s 114 ISBN 9780810867512