Toju Tuvaları (kendilerince: Тугалар Tugalar ya da Тухалар Tuhalar; Rusça Тувинцы-тоджинцы Tuvintsı-tocintsı, Тоджинцы Tocintsı), Rusya'da Tuva Cumhuriyetinin kuzeydoğu bölgesindeki Toju kojuununda (Тожу кожуун, Toju kojuun) yaşayan Türk halklarından Tuvaların bir boyu.
Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
---|---|
Rusya (Tuva Cumhuriyeti) | 4.435 |
Diller | |
Din | |
Nüfus
Yerleşim merkezlerine göre Toju Tıvalarının nüfusu 2002 yılında:
Tıva'da: ortalama 4000'den fazla bir nüfusa sahiptirler.
- Kungurtug beldesi — 1785 kişi;
- Adırkejik köyünde — 1096 kişi;
- İy beldesinde — 1077 kişi;
- Sıstıg-Hem beldesinde — 155 kişi;
- beldesinde — 119 kişi.
Tarih
Günümüzde Toju Tuvalarının yaşadığı Toju kojuununda eskiden Samoyed halkları ile Yenisey dillerini konuşan halklar yaşardı ve bunların bir kısmı Tuva adı altında Türkleşmiştir
Dil
Toju Tuvalarının dili Sayan dilleri grubunun Tayga alt grubundan Tuvacanın Doğu (Kuzeydoğu) lehçeleri grubuna girer ve İrkutsk oblastındaki Tofalar ile Moğolistan'daki Duhalar ve Buryatya'daki Soyotların dillerine yakındır.
Edebiyat
Toju Tuva edebiyatının sözlü gelenekleri arasında destanlar, masallar, şarkılar, atasözü ve deyimler sayılabilir. Şiirleri değişik türlerdedir. Tuva müziği epiktir.
Ekonomi
Toju Tuvaları diğer Batı ve Merkezi Tuvaların aksine taygada yaşarlar ve burada rengeyiği yetiştiriciliği yaparlar. Bunun yanı sıra avcılık, balıkçılık ve yabani bitki toplayıcılık da yaparlar. Toju Tuva kadınları sarana adı verilen Türk zambağı (Lilium martagon) soğanlarını da toplarlar ve bu toplama aile başına 100 kilo veya daha fazla tutar ve bu soğanlar kurutulup deri çanta içinde muhafaza edilir. (Pinus sibirica) adı verilen çam türünün fıstıkları da toplanır. Huş ağacı kabuğu üretimi ve deri ve post işleme evde yapılan uğraşlardandır. En bilinen meslekleri arasında demircilik ile marangozluk gelir.
Barınak
Geleneksel Toju Tuva barınağı tipinde çadırlardır ve bunlar huş ağacı kabuğuyla kaplı sırıklara sığın geyiğinin derisiyle kaplanmasıyla yapılır.
Şenlikler
Yılbaşı (шагаа şagaa), keçe alışveriş festivalleri, düğün, doğum töreni, saç kesme töreni ve Lamaizm (Tibet Budizmi) gerekleri ile güreş (хуреш hureş), at yarışı gibi şenlikler Toju tuvalarının bir araya gelip eğlendikleri etkinliklerdir.
Kaynakça
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;perepis
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ a b c d e http://www.severcom.ru/nations/item32.html 25 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Информация о тоджинцах на сайте Совета Федерации РФ
Bibliyografya
- Chadamba, Z. B. Тоджинский диалект тувинского языка (Tuva dilinin Toju dialekti). Kızıl: Tuvknigoizdat, 1974
- Вайнштейн 1961 – Вайнштейн С.И. Тувинцы-тоджинцы. Историко-этнографические очерки. - М., 1961.
- Donahoe 2002 - Donahoe B. "Hey, You! Get offa my Taiga!" : comparing the sense of property rights among the Tofa and Tozhu-Tyva. – Halle/Saale: Max Planck Inst. for Social Anthropology Working Paper Series No. 38, 2002.
- Donahoe 2004 - Donahoe B. A line in the Sayans: history and divergent perceptions of property among the Tozhu and Tofa of South Siberia. - Bloomington : Indiana University, 2004.
- Donahoe 2006 - Donahoe B. Who owns the Taiga?: inclusive vs. exclusive senses of property among the Tozhu and Tofa of southern Siberia. - In Sibirica (5:1), 2006. - P.87-116.
- Донахо 2008 – Донахо Б. Тувинцы-тоджинцы: очерк современной культуры // Тюркские народы Восточной Сибири / Отв. ред. Д.А. Функ, Н.А. Алексеев. М., 2008. С. 186-204.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Toju Tuvalari kendilerince Tugalar Tugalar ya da Tuhalar Tuhalar Rusca Tuvincy todzhincy Tuvintsi tocintsi Todzhincy Tocintsi Rusya da Tuva Cumhuriyetinin kuzeydogu bolgesindeki Toju kojuununda Tozhu kozhuun Toju kojuun yasayan Turk halklarindan Tuvalarin bir boyu Toju Tuvalari Tugalar Tuhalar Iy Ij Nehri civarinda bir Toju Tuva erkegi 1897Onemli nufusa sahip bolgelerRusya Tuva Cumhuriyeti 4 435DillerTuvacaDinTengricilik Lamaizmadi verilen gocebelige uygun Sibirya Turk cadiriNufusYerlesim merkezlerine gore Toju Tivalarinin nufusu 2002 yilinda Tiva da ortalama 4000 den fazla bir nufusa sahiptirler Kungurtug beldesi 1785 kisi Adirkejik koyunde 1096 kisi Iy beldesinde 1077 kisi Sistig Hem beldesinde 155 kisi beldesinde 119 kisi TarihGunumuzde Toju Tuvalarinin yasadigi Toju kojuununda eskiden Samoyed halklari ile Yenisey dillerini konusan halklar yasardi ve bunlarin bir kismi Tuva adi altinda TurklesmistirDilToju Tuvalarinin dili Sayan dilleri grubunun Tayga alt grubundan Tuvacanin Dogu Kuzeydogu lehceleri grubuna girer ve Irkutsk oblastindaki Tofalar ile Mogolistan daki Duhalar ve Buryatya daki Soyotlarin dillerine yakindir EdebiyatToju Tuva edebiyatinin sozlu gelenekleri arasinda destanlar masallar sarkilar atasozu ve deyimler sayilabilir Siirleri degisik turlerdedir Tuva muzigi epiktir EkonomiToju Tuvalari diger Bati ve Merkezi Tuvalarin aksine taygada yasarlar ve burada rengeyigi yetistiriciligi yaparlar Bunun yani sira avcilik balikcilik ve yabani bitki toplayicilik da yaparlar Toju Tuva kadinlari sarana adi verilen Turk zambagi Lilium martagon soganlarini da toplarlar ve bu toplama aile basina 100 kilo veya daha fazla tutar ve bu soganlar kurutulup deri canta icinde muhafaza edilir Pinus sibirica adi verilen cam turunun fistiklari da toplanir Hus agaci kabugu uretimi ve deri ve post isleme evde yapilan ugraslardandir En bilinen meslekleri arasinda demircilik ile marangozluk gelir BarinakGeleneksel Toju Tuva barinagi tipinde cadirlardir ve bunlar hus agaci kabuguyla kapli siriklara sigin geyiginin derisiyle kaplanmasiyla yapilir SenliklerYilbasi shagaa sagaa kece alisveris festivalleri dugun dogum toreni sac kesme toreni ve Lamaizm Tibet Budizmi gerekleri ile gures huresh hures at yarisi gibi senlikler Toju tuvalarinin bir araya gelip eglendikleri etkinliklerdir Kaynakca Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi perepis isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme a b c d e http www severcom ru nations item32 html 25 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Informaciya o todzhincah na sajte Soveta Federacii RFBibliyografyaChadamba Z B Todzhinskij dialekt tuvinskogo yazyka Tuva dilinin Toju dialekti Kizil Tuvknigoizdat 1974 Vajnshtejn 1961 Vajnshtejn S I Tuvincy todzhincy Istoriko etnograficheskie ocherki M 1961 Donahoe 2002 Donahoe B Hey You Get offa my Taiga comparing the sense of property rights among the Tofa and Tozhu Tyva Halle Saale Max Planck Inst for Social Anthropology Working Paper Series No 38 2002 Donahoe 2004 Donahoe B A line in the Sayans history and divergent perceptions of property among the Tozhu and Tofa of South Siberia Bloomington Indiana University 2004 Donahoe 2006 Donahoe B Who owns the Taiga inclusive vs exclusive senses of property among the Tozhu and Tofa of southern Siberia In Sibirica 5 1 2006 P 87 116 Donaho 2008 Donaho B Tuvincy todzhincy ocherk sovremennoj kultury Tyurkskie narody Vostochnoj Sibiri Otv red D A Funk N A Alekseev M 2008 S 186 204