Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I. François (okunuşu: , Fransızca: François Ier) (d. 12 Eylül 1494, Cognac – ö. 31 Mart 1547, Château de Rambouillet), 1515 ile 1547 yılları arasında hüküm süren Fransa Kralı. Valois Hanedanının Angoulême kolundan gelen beş hükümdardan ilkidir.
| I. François | |
|---|---|
 | |
| Fransa kralı | |
| Hüküm süresi | 1 Ocak 1515 – 31 Mart 1547 |
| Taç giymesi | 25 Ocak 1515, Reims |
| Önce gelen | XII. Louis |
| Sonra gelen | II. Henri |
| Doğum | 12 Eylül 1494 Cognac, Charente, Fransa |
| Ölüm | 31 Mart 1547 (52 yaşında) Château de Rambouillet |
| Defin | Saint-Denis Bazilikası, Fransa |
| Eş(ler)i | Claude de France (e.1514-öldü 1524) Habsburglu Eleanor(e.1530) |
| Çocuk(lar)ı | II. Henri |
| Hanedan | Valois Hanedanı |
| Babası | |
| Annesi | Louise de Savoie |
| İmza |  |
I. François sanat ve edebiyat alanlarındaki gelişmeleri teşvik ederek Fransa'da rönesans ve hümanizmin yayılmasında yardımcı oldu. Saray için yapılan mimari eserleri yetenekli İtalyan sanatçılara teslim etti. Yaptırdığı krallık sarayları ve konakları, burjuva konaklarına örnek olmuştur. Edebiyata da önem veren I. François, hümanist yazarların eserlerinin çevrilmesine ve yayılmasına katkıda bulundu. gibi yazarları koruması altına aldı. I. François sosyal bilimler üzerine araştırma yapan ilk Fransız üniversitelerinden biri olan Collège de France'ın kurucusudur.
I. François Batı Avrupa'da İngiltere ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ile rekabete girmişti. Bu ülkelere karşı Osmanlı İmparatoru Kanuni Sultan Süleyman ile ittifak yaptı.
Yaşamı
Gençliği ve Tahta Çıkışı
Angoulême kontu Charles d'Orléans ile Louise de Savoie'nın oğluydu. Babasının kuzeni XII. Louis'nin 1498'de tahta çıkması üzerine tahtın varisleri arasına girdi ve Valois dükü oldu. François'ya güvenmeyen XII. Louis, onu devlet işlerine karıştırmadı ve henüz 18 yaşındayken saldırı altındaki sınır bölgelerine gönderdi. Ölümünden kısa süre önce de François'yı 15 yaşındaki kızı Claude ile evlendirdi (1514). 1524'te dul kalan François, 1530'da V. Karl'ın kızkardeşi Habsburglu Eleanor ile evlendi. François, XII. Louis'nin ölümünden sonra, 1 Ocak 1515'te Fransa kralı oldu.
Hükümdarlığı
Devlet yönetimindeki deneyimsizliğini işlek ve keskin zekası, inanılmaz belleği ve öğrenme tutkusuyla kapattı. Ama dost canlısı olması, herkese güvenmesi ve düşüncelerini gizlemeyi becerememesi yüzünden iyi bir siyaset adamı olamadı.
İç Politika
François, XII. Louis ve oğlu II. Henri ile birlikte modern Fransız devletinin kurucularından sayılır; Fransa tarihinin dönüm noktalarından birine, XVI. yy.'ın ilk yarısına kişisel damgasını vurdu. Krallık dönemi bir bolluk ve büyüme evresi oldu. Bu zenginlik dönemini değerlendiren François, vergi sistemini geliştirerek, siyasal gücünü artırdı. XVI. yy.'ın başında oluşan merkantalist düşüncelerin etkisinde kalarak XI. Louis gibi o da, sanayi ve ticarete el attı. Yeni dökümhaneler ve demir atölyeleri kurdurarak topçu birliklerinin giderek artan isteklerini karşıladı. Saint-Étienne'de bir silah yapımevi kurdurdu, aynı dönemde egemen sınıfların lüks tüketim gereksinimlerini karşılayan bir dizi ipek ve cam imalathanesi kuruldu. Paris ve Lyon matbaa işçilerinin grevi (1539-1541) Kral'a işçi ayaklanmalarını bastırmak için önlemler alma fırsatı verdi. Villers-Cotterêts Fermanıyla (1539), işçilerin lonca ve birliklerde örgütlenmeleri yasaklandı. Bu önlemler efendilerin tüccar burjuvazisinin çıkarlarına uygun düşmekteydi.
François, bu refah döneminden yararlanarak, modern bir devletin merkezi yapısını oluşturma yönünde önemli adımlar attı. Var olan kurumların yapısını değiştirerek ve bir dizi reformla monarşinin otoritesini güçlendirdi, merkezci bir yönetim oluşturmak için gerekli önlemleri aldı. Tahtta kaldığı sürece États généraux'yu hiç toplamayan François, Parlamentonun siyasi gücünü de 24 Temmuz 1527 fermanıyla ortadan kaldırdı. Bourbon connétable'inin ihanetine onun fief'ini Fransa topraklarına katarak karşılık verdi (1531), Bretonya'yı kesin olarak krallığa bağladı (1532).
François yaz kış Fransa'yı at sırtında dolaşarak, yaşamlarında hiç kral görmemiş olan halkının karşısına çıktı. Yolculukları sırasında cezaevlerini boşalttı, yargı gücünün soylularca kötüye kullanılmasını önlemeye çalıştı, cömert ihsanlarda bulundu. Yargı sistemini de ıslah ederek valilik ve derebeylik mahkemelerinin yetkilerini artırdı (1536 Crémieu Fermanı), ağır ceza hukukunu kurallara bağladı, kilise mahkemelerinin yetkilerini kısıtladı, tüm yargı hükümlerinin ve noter belgelerinin Fransızca yazılmasını zorunlu kıldı, papazlara vaftiz ve cenazeler için kayıt tutma zorunluluğunu getirdi. Devlet hazinesi yerini tutan Tasarruf Sandığı'nı kurdu (1523), ancak askeri giderler ve debdebeli bir saray yaşamının masrafları karşısında başka kaynaklara başvurmak zorunda kaldı.
Din Politikaları
Ülkeyi öbür Avrupa ülkelerinin hükümdarlarınınkinden çok daha güçlü bir otoriteyle yönetmeye başladı. (1516) ile Kilise'ye boyun eğdirdi, rahip, piskopos ve başpiskopos atama yetkisini aldı; soyluları sarayda denetimi altında tutarak onları iktidarının bir parçası durumuna getirdi, taşra beyliklerini de sıkı denetim altında tuttu.
Fransa'da din mücadeleleri baş gösterince, hoşgörülü dünya görüşünü sürdüren François, ülkede artan bağnazlığı yatıştırmaya çalıştı. Bakanlarının katı Katolik olmaları ve dinsel alanda kişisel seçimini kullanarak, Reform hareketine karşı çıktıysa da kız kardeşi Marguerite d’Angoulême'in etkisi ve Hristiyanlığın insancıl öğretisine olan inancıyla krallığın tüm bölgelerine ve toplumun tüm katmanlarına yayılmış olan Reform yanlılarına hoşgörü gösterdi.
Ancak dinsel inancın krallığın en önemli birleştirici öğesi olduğunu ve Reform hareketinin bölücü yanlarının ağır bastığını düşünerek sonunda sert bir baskı politikası uygulamaya başladı. Cumhuriyet yanlısı olarak görülen Reformcular çok geçmeden kazığa bağlanıp yakılmaya başladı. François, Valdocu Protestan tarikatın ortadan kaldırılmasını beş yıl geciktirdiyse de yok etme emrini ölüm döşeğinde, okumadan imzaladı.
Edebiyat'ın Hamisi
I. François sanat ve edebiyat alanlarında da kişisel etkisini göstererek Fransa'da Rönesans ve hümanizmin yayılmasına yardımcı oldu. Krallık debdebesi onun döneminde çok arttı, çeşitli saraylar ve konaklar yaptırıldı. Saray için yaptırılan veya onarılan tüm yapıları İtalyan sanatçılara teslim etti, krallık yapıları soyluların ve burjuvaların konaklarına örnek oldu. "Edebiyat'ın Hamisi" (Le protecteur des Lettres) olarak anılan François, hümanistlerin çevrilmesi ve yayımlanmasını (Guillaume Budé) destekledi ve geleceğin Collège de France'ını kurdu (1530).
Dış Politika
I. François'nın krallığının önemli bir bölümü dış politikayla geçti. Bu politikanın başlıca amacı; XII. Louis'in 1513'te kaybettiği Milano bölgesini yeniden ele geçirmekti. XII. Louis, Milano Dükalığı'nı geri almak üzere hazırlanmış bir ordu bırakmıştı. Büyükbabasının annesi 'den kalan ve durmaksızın el değiştiren bu mirası yeniden ele geçirme isteği François'yı sardı. Çevresindeki genç soyluların da yüreklendirdiği François, komşularıyla barışı güvence altına aldıktan sonra İtalya üzerine yürüdü. Kanlı Marignano Çarpışması'nda (1515) süvarilerinin başına geçerek Dük ve müttefiki Papa X. Leo'nun kiraladığı ve yenilmezliğiyle ün salmış paralı İsviçre askerlerini bozguna uğrattı. Papa, François'yı Bologna'da göz kamaştırıcı bir biçimde ağırlayarak değerli armağanlar verdi. Varılan anlaşma uyarınca Papa 'nin beneficium'larını (geliri belirli bir kilise kademesine ayrılmış toprak mülkü) yeniden elde ederken, piskoposların atanması krala kalıyordu. Böylece François, fazlasıyla mülk edinerek bağımsızlaşmış din adamları üzerindeki otoritesini güçlendirmeyi başarmış oluyordu.
Sarayını başyapıtlarıyla donatan, Leonardo da Vinci ve Sforza gibi sanatçılara cömertçe mülkler bağışlayan François, İsviçrelilerle bir sürekli barış anlaşması imzaladıktan sonra İsviçreliler paralı asker olarak kralın ordusuna katılmaya başladı. Bu antlaşmalar ilk İtalya Savaşlarına son verdi. İngiltere kralı VIII. Henry'den Tournai'yi geri aldı. 1516 yılında, 16 yaşındayken İspanya kralı olan, Felemenk topraklarının varisi Habsburglu Carlos'la (sonradan Kutsal Roma-Germen imparatoru ve François'nın baş düşmanı olan V. Karl) Noyon Antlaşması'nı imzaladı. Ayrıca tahta çıktıktan sonra doğan ilk kızı Prenses Louise'le nişanladı ve Napoli üzerindeki haklarını vermeyi vadetti.
Halkının artık yakından tanıyıp bağlandığı François, Kutsal Roma-Germen imparatoru Maximillian'ın öldüğü 1519 yılında bütün Hristiyan dünyasının en güçlü hükümdarıydı. Maximilian'ın torunu Karl'ın imparator olması ise François için bir yıkım oldu; Zaten İspanya kralı olan Karl, şimdi elinde bulundurduğu topraklarla bütün Fransa'yı kuşatmış bulunuyordu.
V. Karl'ın (Şarlken) evrensel bir monarşi kurma projesinin karşısındaki en büyük engel ise Fransa kralıydı. Altın Çadırlı Ordugah görüşmelerinde (1520) İngiltere kralı VIII. Henry'nin desteğini sağlamaya çalışan ancak başaramayan I. François savaşı başlatan taraf oldu. V. Karl ile Fransa arasındaki çatışmalar 1521'de kuzeyde ve Pireneler'de başladı. Fransız ordusu, askerlerin ücretleri ödenemediği için dağılmak üzereydi. François danışmanlarına kulak vermiyor, emirlerinin yerine getirilip getirilmediğiyle de ilgilenmiyordu. Yolsuzlukların önüne geçmek için birkaç vekilharcının idam edilmesine karşın hazine durmadan boşalıyordu.
1523'te François, Bourbon 8. dükü III. Charles'ın karısının mirası olarak kabul edilen geniş Bourbon topraklarını dükten geri istedi. Bu isteğe uymadığı için topraklarına el konan Charles, krala ihanet ederek V. Karl'ın hizmetine girdi. Karl'ın imparatorluk ordusunun başına geçen Charles'ın, Provence'ı istila girişimi Marsilya yakınlarında durduruldu ve Charles İtalya'ya doğru geri çekilmek zorunda kaldı. Ama İngilizler ile Almanlar kuzeyde ilerliyordu. Sonunda François 1525'teki Pavia Çarpışması'nda yenilgiye uğrayarak yaralı durumda esir düştü.
Yavuz Sultan Selim'in saltanatı boyunca duraksayan Osmanlı'nın Avrupa'daki genişlemesi Kanuni Sultan Süleyman döneminde yeniden başlamıştı. Osmanlı İmparatorluğu için batıda en ciddi tehlike Kutsal-Roma Cermen (Habsburg) İmparatorluğu'dur. İmparator Şarlken (V. Karl) Macaristan'ı da nüfuzu altına almıştır.
Habsburg Hanedanının rakibi Fransa Kralı I. François'nın 1526'da Pavia'da Kutsal-Roma Cermen İmparatoru Şarlken'e yenilerek esir düşmesi ve Kanuni'nin Şarlken'in gücünü kırmak için François'ya yardım etmesi, gereken fırsatı doğuran etkenlerden biridir. Çünkü I. François'nın esareti, Roma-Germen İmparatorluğu'na Avrupa'da daha çok üstünlük sağlamış, Şarlken'in bu çabalarına Macaristan da destek vermiştir.
Tutsaklığı sırasında annesi, Osmanlı Sultanı Kanuni Sultan Süleyman'a bir elçiyle, kendi ve oğlu adına iki mektup göndererek V. Karl'a karşı savaşta yardım istedi; Macaristan'a sefer yapılmasını önerdi. Kanuni, gönderdiği yanıtta, François'ya, France Vilayeti kralı olarak hitap etti. Kralların yenilip tutsak olabileceklerini, gönlünü hoş tutmasını, düşmanı kovmak ve ülke fethetmek için her zaman hazır olduklarını yazdı. Ardından Mohaç Seferi'ne çıktı (1526).
François'yı serbest bırakmanın bedeli olarak V. Karl, Fransa'nın üçte birinin kendisine verilmesini, bu ülkenin İtalya üzerindeki hak iddiasından vazgeçmesini, Bourbon düküne topraklarının geri verilmesini ve bunlara Provence'nin de eklenmesini istedi. François buna, "krallığıma zarar verecek koşulları kabul etmektense Tanrı'nın layık gördüğü sürece hapiste kalmaya kararlıyım" biçiminde karşılık verdi. Madrid'de bir kuleye hapsedilen kral, ağır yenilgi, ülkesinin içinde bulunduğu tehlikeli durum, tutsaklık, vücudundaki eski yaralar ve yeni tutulduğu frengi yüzünden sağlığını yitirdi. Sonunda iyileşti ama kişiliğinde önemli tutarsızlıklar ortaya çıktı.
V. Karl sınır tanımayan isteklerinde ısrarlıydı. Hapishanede ölmeye kararlı olan François, en büyük oğlu lehine tahtta feragat etti. Bu karar Fransa'da kötü karşılandı. François'nın yurduna dönmesini sağlamak üzere onun adına hareket eden elçiler, Karl ile çok ağır koşullar taşıyan 'nı imzaladılar. Bu antlaşmayla Milano, Napoli, Cenova ve Asti üzerindeki haklarından, Flandre ve Artois üzerindeki hükümranlığından vazgeçiyor, Bourgogne'u V. Karl'a geri veriyordu. François ise Ocak 1526'da antlaşmayı onaylarken, tutsak bir şövalyenin imzasının geçersiz olduğunu ve krallığın parçalamaya kendi gücünün de yetmeyeceğini söyledi. Ama hasta yatağında yatarken, antlaşma hükümleri çerçevesinde iki hükümdarın uzlaşmasının bir göstergesi olarak, Portekiz kralının dul eşi ve Karl'ın kız kardeşi Eleanor'la nişanlandı. Antlaşmanın son koşulu olarak da yedi ve sekiz yaşlarındaki en büyük iki oğlunu rehine olarak bıraktı.
Ancak François serbest kalınca sözünde durmadı. Teslim edilen eyaletler Fransa'dan ayrılmayı reddettiler. Papalık, Venedik, Floransa ve Milano ile Cognac Birliği'ni (1526) kurarak Avrupa'daki güç dengesini düzeltmeye çalıştı; VIII. Henry ile bir "ebedi barış" imzaladı (1527). Yemininden dönen krala öfkelenen V. Karl, çocukları dört yıl hapiste tuttu. Karl'ın ordusu İtalya'yı yağmalayarak Papa VII. Clemens'i tutsak aldı. François, V. Karl'a karşı her yerde patlak veren savaşlara açıkça katılabilecek ve örneğin Osmanlılar gibi gizli müttefiklerine verdiği sözleri yerine getirebilecek durumda değildi. Mohaç Savaşı'ndan sonra Avrupa'da Türkler'e karşı güçlenen tepkiden ve V. Karl'ın kendisini Hristiyan dünyasına karşı Müslüman Türklerle ittifak halinde göstermesinden çekinerek Osmanlılar'la anlaşmasını bir süre gizledi. Onların yolladıkları elçilerden kaçmak için ormanlarda uzun av gezilerine çıkıyor, ülke içindeki yolculukları sırasında yalnızca birkaç gün kalacağı şatolar yaptırıyordu. Collège de France da bu sırada kuruldu. Gönderdiği elçilerle Kanuni'nin Almanya Seferi'ne (1532) çıkmasını engellemeye çalıştı. Kanuni kendisini ve Papa'yı hapseden V. Karl'a karşı savaşmasını engellemeye çalışmasını şaşkınlıkla karşıladığını, üstelik Belgrad'a varmış ordunun geri dönmesine olanak bulunmadığını bildirdi.
Aralarındaki derin nefret, Karl ile François'nın birbirlerini düelloya çağırmalarına bile yol açtı, ama düello önlendi. Kralın sarayın uzağında olduğu bir sırada annesi, Karl'ın halası Margaret ile bu ölümcül mücadeleyi durdurmak üzere bir antlaşmaya vardı. Bunun sonucunda 1529'da imzalanan , Madrid Antlaşması'nın koşullarını hafifletiyordu. Çocuklarını geri alması için François'nın müttefiklerinden ayrılması, İtalya'dan vazgeçmesi ve 2 milyon altın kuron ödemesi gerekiyordu. François'nın hesapsız harcamaları yüzünden hazine boşaldığından tazminat bedeli zorla toplanabildi. Ama sonunda küçük prensler, babaları 1530'da Eleanor'la siyaset gereği evlenirken serbest kaldılar.
François, V. Karl'a karşı siyasal girişimlerini sürdürdü. 1532'de Scheyern Antlaşması ile Smalkade Birliği üyesi Alman Protestan prensleriyle ittifak kurdu. 1535'te Fransa ile Osmanlı Devleti arasında ilk ticari ve hukuki ayrıcalık anlaşmaları (kapitülasyonlar) imzalandı. Bu antlaşmalarla Osmanlı ülkesinde ticaret yapacak Fransızlar'a, Fransız bayrağı taşıyan gemilere ayrıcalık tanındı.
Osmanlılarla ilk ticaret antlaşmasının imzalanmasından (1535) sonra durumunu güçlendiren François, V. Karl'a karşı yeniden savaş açtı. Ancak 1536-38 ve 1542-44 yılları arasında yer alan iki yeni savaşta da önemli bir kazanç sağlayamadı. Crépy-en-Laonnois Antlaşması'yla (1544) Flandre ve Artois üzerindeki hükümdarlığından vazgeçtiğini onayladı; ancak Bourgogne'u geri aldı. François'nın son diplomatik başarılarından biri, 1525'ten beri ilişki içinde olduğu Osmanlılarla Karl'a karşı resmen ittifak kurmak oldu. Bu savaş sırasında Kaptan-ı derya Barbaros Hayreddin Paşa komutasında bir donanma, küçük Fransız donanmasıyla birlikte Nice kentini kuşattı ve ele geçirerek Fransa'ya bıraktı (1543).
Bu arada aile içindeki felaketler de birbirini izlemeye başlamıştı. Veliaht 18 yaşında öldü. Kralın en sevdiği üçüncü oğlu da vebadan öldü.
Ölümü
François'nın ölümünden önceki son önemli uygulamaları arasında Le Havre limanını kurmak, Jacques Cartier'yi Kanada'ya göndermek, yargı sistemini gözden geçirmek ve bütün yasal belgelerde Fransızca kullanılması için ferman çıkartmak sayılabilir. François, yaşamının son yıllarında Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun gücünü sınırlamış, ancak İtalya ile ilgili planlarını gerçekleştirememişti. Ardlı II. Henri de onun hedeflerini benimsedi ve V. Karl'la savaşı sürdürdü.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Mohaç Zaferi (29 Ağustos 1526) 11 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Genelkurmay Başkanlığı.
I. François Alt kolu Capet Hanedanı Doğumu: 12 Eylül 1494 Ölümü: 31 Mart 1547 | ||
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen XII. Louis |  Fransa kralı 1 Ocak 1515 – 31 Mart 1547 | Sonra gelen II. Henri |
| Önce gelen | 1515–1521 | Sonra gelen |
| Önce gelen | 18 Mayıs 1514 – 20 Temmuz 1524 Claude ile birlikte | Sonra gelen |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
I Francois okunusu fʁɑ swa Fransizca Francois Ier d 12 Eylul 1494 Cognac o 31 Mart 1547 Chateau de Rambouillet 1515 ile 1547 yillari arasinda hukum suren Fransa Krali Valois Hanedaninin Angouleme kolundan gelen bes hukumdardan ilkidir I FrancoisFransa kraliHukum suresi1 Ocak 1515 31 Mart 1547Tac giymesi25 Ocak 1515 ReimsOnce gelenXII LouisSonra gelenII HenriDogum12 Eylul 1494 1494 09 12 Cognac Charente FransaOlum31 Mart 1547 52 yasinda Chateau de RambouilletDefinSaint Denis Bazilikasi FransaEs ler iClaude de France e 1514 oldu 1524 Habsburglu Eleanor e 1530 Cocuk lar iII HenriHanedanValois HanedaniBabasiAnnesiLouise de SavoieImza I Francois sanat ve edebiyat alanlarindaki gelismeleri tesvik ederek Fransa da ronesans ve humanizmin yayilmasinda yardimci oldu Saray icin yapilan mimari eserleri yetenekli Italyan sanatcilara teslim etti Yaptirdigi krallik saraylari ve konaklari burjuva konaklarina ornek olmustur Edebiyata da onem veren I Francois humanist yazarlarin eserlerinin cevrilmesine ve yayilmasina katkida bulundu gibi yazarlari korumasi altina aldi I Francois sosyal bilimler uzerine arastirma yapan ilk Fransiz universitelerinden biri olan College de France in kurucusudur I Francois Bati Avrupa da Ingiltere ve Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu ile rekabete girmisti Bu ulkelere karsi Osmanli Imparatoru Kanuni Sultan Suleyman ile ittifak yapti YasamiGencligi ve Tahta Cikisi Angouleme kontu Charles d Orleans ile Louise de Savoie nin ogluydu Babasinin kuzeni XII Louis nin 1498 de tahta cikmasi uzerine tahtin varisleri arasina girdi ve Valois duku oldu Francois ya guvenmeyen XII Louis onu devlet islerine karistirmadi ve henuz 18 yasindayken saldiri altindaki sinir bolgelerine gonderdi Olumunden kisa sure once de Francois yi 15 yasindaki kizi Claude ile evlendirdi 1514 1524 te dul kalan Francois 1530 da V Karl in kizkardesi Habsburglu Eleanor ile evlendi Francois XII Louis nin olumunden sonra 1 Ocak 1515 te Fransa krali oldu Hukumdarligi I Francios 1515 Devlet yonetimindeki deneyimsizligini islek ve keskin zekasi inanilmaz bellegi ve ogrenme tutkusuyla kapatti Ama dost canlisi olmasi herkese guvenmesi ve dusuncelerini gizlemeyi becerememesi yuzunden iyi bir siyaset adami olamadi Ic Politika Francois XII Louis ve oglu II Henri ile birlikte modern Fransiz devletinin kurucularindan sayilir Fransa tarihinin donum noktalarindan birine XVI yy in ilk yarisina kisisel damgasini vurdu Krallik donemi bir bolluk ve buyume evresi oldu Bu zenginlik donemini degerlendiren Francois vergi sistemini gelistirerek siyasal gucunu artirdi XVI yy in basinda olusan merkantalist dusuncelerin etkisinde kalarak XI Louis gibi o da sanayi ve ticarete el atti Yeni dokumhaneler ve demir atolyeleri kurdurarak topcu birliklerinin giderek artan isteklerini karsiladi Saint Etienne de bir silah yapimevi kurdurdu ayni donemde egemen siniflarin luks tuketim gereksinimlerini karsilayan bir dizi ipek ve cam imalathanesi kuruldu Paris ve Lyon matbaa iscilerinin grevi 1539 1541 Kral a isci ayaklanmalarini bastirmak icin onlemler alma firsati verdi Villers Cotterets Fermaniyla 1539 iscilerin lonca ve birliklerde orgutlenmeleri yasaklandi Bu onlemler efendilerin tuccar burjuvazisinin cikarlarina uygun dusmekteydi Francois bu refah doneminden yararlanarak modern bir devletin merkezi yapisini olusturma yonunde onemli adimlar atti Var olan kurumlarin yapisini degistirerek ve bir dizi reformla monarsinin otoritesini guclendirdi merkezci bir yonetim olusturmak icin gerekli onlemleri aldi Tahtta kaldigi surece Etats generaux yu hic toplamayan Francois Parlamentonun siyasi gucunu de 24 Temmuz 1527 fermaniyla ortadan kaldirdi Bourbon connetable inin ihanetine onun fief ini Fransa topraklarina katarak karsilik verdi 1531 Bretonya yi kesin olarak kralliga bagladi 1532 Francois yaz kis Fransa yi at sirtinda dolasarak yasamlarinda hic kral gormemis olan halkinin karsisina cikti Yolculuklari sirasinda cezaevlerini bosaltti yargi gucunun soylularca kotuye kullanilmasini onlemeye calisti comert ihsanlarda bulundu Yargi sistemini de islah ederek valilik ve derebeylik mahkemelerinin yetkilerini artirdi 1536 Cremieu Fermani agir ceza hukukunu kurallara bagladi kilise mahkemelerinin yetkilerini kisitladi tum yargi hukumlerinin ve noter belgelerinin Fransizca yazilmasini zorunlu kildi papazlara vaftiz ve cenazeler icin kayit tutma zorunlulugunu getirdi Devlet hazinesi yerini tutan Tasarruf Sandigi ni kurdu 1523 ancak askeri giderler ve debdebeli bir saray yasaminin masraflari karsisinda baska kaynaklara basvurmak zorunda kaldi Din Politikalari Ulkeyi obur Avrupa ulkelerinin hukumdarlarininkinden cok daha guclu bir otoriteyle yonetmeye basladi 1516 ile Kilise ye boyun egdirdi rahip piskopos ve baspiskopos atama yetkisini aldi soylulari sarayda denetimi altinda tutarak onlari iktidarinin bir parcasi durumuna getirdi tasra beyliklerini de siki denetim altinda tuttu Fransa da din mucadeleleri bas gosterince hosgorulu dunya gorusunu surduren Francois ulkede artan bagnazligi yatistirmaya calisti Bakanlarinin kati Katolik olmalari ve dinsel alanda kisisel secimini kullanarak Reform hareketine karsi ciktiysa da kiz kardesi Marguerite d Angouleme in etkisi ve Hristiyanligin insancil ogretisine olan inanciyla kralligin tum bolgelerine ve toplumun tum katmanlarina yayilmis olan Reform yanlilarina hosgoru gosterdi Ancak dinsel inancin kralligin en onemli birlestirici ogesi oldugunu ve Reform hareketinin bolucu yanlarinin agir bastigini dusunerek sonunda sert bir baski politikasi uygulamaya basladi Cumhuriyet yanlisi olarak gorulen Reformcular cok gecmeden kaziga baglanip yakilmaya basladi Francois Valdocu Protestan tarikatin ortadan kaldirilmasini bes yil geciktirdiyse de yok etme emrini olum doseginde okumadan imzaladi Edebiyat in Hamisi I Francios Leonardo da Vinci nin son nefesini 1519 da alirken Ingres tarafindan 1818 de boyanmistir I Francois sanat ve edebiyat alanlarinda da kisisel etkisini gostererek Fransa da Ronesans ve humanizmin yayilmasina yardimci oldu Krallik debdebesi onun doneminde cok artti cesitli saraylar ve konaklar yaptirildi Saray icin yaptirilan veya onarilan tum yapilari Italyan sanatcilara teslim etti krallik yapilari soylularin ve burjuvalarin konaklarina ornek oldu Edebiyat in Hamisi Le protecteur des Lettres olarak anilan Francois humanistlerin cevrilmesi ve yayimlanmasini Guillaume Bude destekledi ve gelecegin College de France ini kurdu 1530 Dis Politika I Francois Marignano Carpismasi nda I Francois nin kralliginin onemli bir bolumu dis politikayla gecti Bu politikanin baslica amaci XII Louis in 1513 te kaybettigi Milano bolgesini yeniden ele gecirmekti XII Louis Milano Dukaligi ni geri almak uzere hazirlanmis bir ordu birakmisti Buyukbabasinin annesi den kalan ve durmaksizin el degistiren bu mirasi yeniden ele gecirme istegi Francois yi sardi Cevresindeki genc soylularin da yureklendirdigi Francois komsulariyla barisi guvence altina aldiktan sonra Italya uzerine yurudu Kanli Marignano Carpismasi nda 1515 suvarilerinin basina gecerek Duk ve muttefiki Papa X Leo nun kiraladigi ve yenilmezligiyle un salmis parali Isvicre askerlerini bozguna ugratti Papa Francois yi Bologna da goz kamastirici bir bicimde agirlayarak degerli armaganlar verdi Varilan anlasma uyarinca Papa nin beneficium larini geliri belirli bir kilise kademesine ayrilmis toprak mulku yeniden elde ederken piskoposlarin atanmasi krala kaliyordu Boylece Francois fazlasiyla mulk edinerek bagimsizlasmis din adamlari uzerindeki otoritesini guclendirmeyi basarmis oluyordu Sarayini basyapitlariyla donatan Leonardo da Vinci ve Sforza gibi sanatcilara comertce mulkler bagislayan Francois Isvicrelilerle bir surekli baris anlasmasi imzaladiktan sonra Isvicreliler parali asker olarak kralin ordusuna katilmaya basladi Bu antlasmalar ilk Italya Savaslarina son verdi Ingiltere krali VIII Henry den Tournai yi geri aldi 1516 yilinda 16 yasindayken Ispanya krali olan Felemenk topraklarinin varisi Habsburglu Carlos la sonradan Kutsal Roma Germen imparatoru ve Francois nin bas dusmani olan V Karl Noyon Antlasmasi ni imzaladi Ayrica tahta ciktiktan sonra dogan ilk kizi Prenses Louise le nisanladi ve Napoli uzerindeki haklarini vermeyi vadetti Halkinin artik yakindan taniyip baglandigi Francois Kutsal Roma Germen imparatoru Maximillian in oldugu 1519 yilinda butun Hristiyan dunyasinin en guclu hukumdariydi Maximilian in torunu Karl in imparator olmasi ise Francois icin bir yikim oldu Zaten Ispanya krali olan Karl simdi elinde bulundurdugu topraklarla butun Fransa yi kusatmis bulunuyordu V Karl in Sarlken evrensel bir monarsi kurma projesinin karsisindaki en buyuk engel ise Fransa kraliydi Altin Cadirli Ordugah gorusmelerinde 1520 Ingiltere krali VIII Henry nin destegini saglamaya calisan ancak basaramayan I Francois savasi baslatan taraf oldu V Karl ile Fransa arasindaki catismalar 1521 de kuzeyde ve Pireneler de basladi Fransiz ordusu askerlerin ucretleri odenemedigi icin dagilmak uzereydi Francois danismanlarina kulak vermiyor emirlerinin yerine getirilip getirilmedigiyle de ilgilenmiyordu Yolsuzluklarin onune gecmek icin birkac vekilharcinin idam edilmesine karsin hazine durmadan bosaliyordu 1523 te Francois Bourbon 8 duku III Charles in karisinin mirasi olarak kabul edilen genis Bourbon topraklarini dukten geri istedi Bu istege uymadigi icin topraklarina el konan Charles krala ihanet ederek V Karl in hizmetine girdi Karl in imparatorluk ordusunun basina gecen Charles in Provence i istila girisimi Marsilya yakinlarinda durduruldu ve Charles Italya ya dogru geri cekilmek zorunda kaldi Ama Ingilizler ile Almanlar kuzeyde ilerliyordu Sonunda Francois 1525 teki Pavia Carpismasi nda yenilgiye ugrayarak yarali durumda esir dustu Fransiz Krali I Francois solda ve Kanuni Sultan Suleyman sagda Fransa Osmanli Muttefikligini baslatmislardir Her ikisi de ayri ayri Titian tarafindan resmedilmistir 1530 Yavuz Sultan Selim in saltanati boyunca duraksayan Osmanli nin Avrupa daki genislemesi Kanuni Sultan Suleyman doneminde yeniden baslamisti Osmanli Imparatorlugu icin batida en ciddi tehlike Kutsal Roma Cermen Habsburg Imparatorlugu dur Imparator Sarlken V Karl Macaristan i da nufuzu altina almistir Habsburg Hanedaninin rakibi Fransa Krali I Francois nin 1526 da Pavia da Kutsal Roma Cermen Imparatoru Sarlken e yenilerek esir dusmesi ve Kanuni nin Sarlken in gucunu kirmak icin Francois ya yardim etmesi gereken firsati doguran etkenlerden biridir Cunku I Francois nin esareti Roma Germen Imparatorlugu na Avrupa da daha cok ustunluk saglamis Sarlken in bu cabalarina Macaristan da destek vermistir Tutsakligi sirasinda annesi Osmanli Sultani Kanuni Sultan Suleyman a bir elciyle kendi ve oglu adina iki mektup gondererek V Karl a karsi savasta yardim istedi Macaristan a sefer yapilmasini onerdi Kanuni gonderdigi yanitta Francois ya France Vilayeti krali olarak hitap etti Krallarin yenilip tutsak olabileceklerini gonlunu hos tutmasini dusmani kovmak ve ulke fethetmek icin her zaman hazir olduklarini yazdi Ardindan Mohac Seferi ne cikti 1526 Francois yi serbest birakmanin bedeli olarak V Karl Fransa nin ucte birinin kendisine verilmesini bu ulkenin Italya uzerindeki hak iddiasindan vazgecmesini Bourbon dukune topraklarinin geri verilmesini ve bunlara Provence nin de eklenmesini istedi Francois buna kralligima zarar verecek kosullari kabul etmektense Tanri nin layik gordugu surece hapiste kalmaya kararliyim biciminde karsilik verdi Madrid de bir kuleye hapsedilen kral agir yenilgi ulkesinin icinde bulundugu tehlikeli durum tutsaklik vucudundaki eski yaralar ve yeni tutuldugu frengi yuzunden sagligini yitirdi Sonunda iyilesti ama kisiliginde onemli tutarsizliklar ortaya cikti V Karl sinir tanimayan isteklerinde israrliydi Hapishanede olmeye kararli olan Francois en buyuk oglu lehine tahtta feragat etti Bu karar Fransa da kotu karsilandi Francois nin yurduna donmesini saglamak uzere onun adina hareket eden elciler Karl ile cok agir kosullar tasiyan ni imzaladilar Bu antlasmayla Milano Napoli Cenova ve Asti uzerindeki haklarindan Flandre ve Artois uzerindeki hukumranligindan vazgeciyor Bourgogne u V Karl a geri veriyordu Francois ise Ocak 1526 da antlasmayi onaylarken tutsak bir sovalyenin imzasinin gecersiz oldugunu ve kralligin parcalamaya kendi gucunun de yetmeyecegini soyledi Ama hasta yataginda yatarken antlasma hukumleri cercevesinde iki hukumdarin uzlasmasinin bir gostergesi olarak Portekiz kralinin dul esi ve Karl in kiz kardesi Eleanor la nisanlandi Antlasmanin son kosulu olarak da yedi ve sekiz yaslarindaki en buyuk iki oglunu rehine olarak birakti Ancak Francois serbest kalinca sozunde durmadi Teslim edilen eyaletler Fransa dan ayrilmayi reddettiler Papalik Venedik Floransa ve Milano ile Cognac Birligi ni 1526 kurarak Avrupa daki guc dengesini duzeltmeye calisti VIII Henry ile bir ebedi baris imzaladi 1527 Yemininden donen krala ofkelenen V Karl cocuklari dort yil hapiste tuttu Karl in ordusu Italya yi yagmalayarak Papa VII Clemens i tutsak aldi Francois V Karl a karsi her yerde patlak veren savaslara acikca katilabilecek ve ornegin Osmanlilar gibi gizli muttefiklerine verdigi sozleri yerine getirebilecek durumda degildi Mohac Savasi ndan sonra Avrupa da Turkler e karsi guclenen tepkiden ve V Karl in kendisini Hristiyan dunyasina karsi Musluman Turklerle ittifak halinde gostermesinden cekinerek Osmanlilar la anlasmasini bir sure gizledi Onlarin yolladiklari elcilerden kacmak icin ormanlarda uzun av gezilerine cikiyor ulke icindeki yolculuklari sirasinda yalnizca birkac gun kalacagi satolar yaptiriyordu College de France da bu sirada kuruldu Gonderdigi elcilerle Kanuni nin Almanya Seferi ne 1532 cikmasini engellemeye calisti Kanuni kendisini ve Papa yi hapseden V Karl a karsi savasmasini engellemeye calismasini saskinlikla karsiladigini ustelik Belgrad a varmis ordunun geri donmesine olanak bulunmadigini bildirdi Aralarindaki derin nefret Karl ile Francois nin birbirlerini duelloya cagirmalarina bile yol acti ama duello onlendi Kralin sarayin uzaginda oldugu bir sirada annesi Karl in halasi Margaret ile bu olumcul mucadeleyi durdurmak uzere bir antlasmaya vardi Bunun sonucunda 1529 da imzalanan Madrid Antlasmasi nin kosullarini hafifletiyordu Cocuklarini geri almasi icin Francois nin muttefiklerinden ayrilmasi Italya dan vazgecmesi ve 2 milyon altin kuron odemesi gerekiyordu Francois nin hesapsiz harcamalari yuzunden hazine bosaldigindan tazminat bedeli zorla toplanabildi Ama sonunda kucuk prensler babalari 1530 da Eleanor la siyaset geregi evlenirken serbest kaldilar Francois V Karl a karsi siyasal girisimlerini surdurdu 1532 de Scheyern Antlasmasi ile Smalkade Birligi uyesi Alman Protestan prensleriyle ittifak kurdu 1535 te Fransa ile Osmanli Devleti arasinda ilk ticari ve hukuki ayricalik anlasmalari kapitulasyonlar imzalandi Bu antlasmalarla Osmanli ulkesinde ticaret yapacak Fransizlar a Fransiz bayragi tasiyan gemilere ayricalik tanindi Osmanlilarla ilk ticaret antlasmasinin imzalanmasindan 1535 sonra durumunu guclendiren Francois V Karl a karsi yeniden savas acti Ancak 1536 38 ve 1542 44 yillari arasinda yer alan iki yeni savasta da onemli bir kazanc saglayamadi Crepy en Laonnois Antlasmasi yla 1544 Flandre ve Artois uzerindeki hukumdarligindan vazgectigini onayladi ancak Bourgogne u geri aldi Francois nin son diplomatik basarilarindan biri 1525 ten beri iliski icinde oldugu Osmanlilarla Karl a karsi resmen ittifak kurmak oldu Bu savas sirasinda Kaptan i derya Barbaros Hayreddin Pasa komutasinda bir donanma kucuk Fransiz donanmasiyla birlikte Nice kentini kusatti ve ele gecirerek Fransa ya birakti 1543 Bu arada aile icindeki felaketler de birbirini izlemeye baslamisti Veliaht 18 yasinda oldu Kralin en sevdigi ucuncu oglu da vebadan oldu Olumu Francois nin olumunden onceki son onemli uygulamalari arasinda Le Havre limanini kurmak Jacques Cartier yi Kanada ya gondermek yargi sistemini gozden gecirmek ve butun yasal belgelerde Fransizca kullanilmasi icin ferman cikartmak sayilabilir Francois yasaminin son yillarinda Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu nun gucunu sinirlamis ancak Italya ile ilgili planlarini gerceklestirememisti Ardli II Henri de onun hedeflerini benimsedi ve V Karl la savasi surdurdu Ayrica bakinizFransa Osmanli ittifaki Italya Savaslari College de FranceKaynakca Mohac Zaferi 29 Agustos 1526 11 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Genelkurmay Baskanligi I FrancoisValois Hanedani Orleans Angouleme koluAlt kolu Capet HanedaniDogumu 12 Eylul 1494 Olumu 31 Mart 1547Resmi unvanlarOnce gelen XII Louis Fransa krali 1 Ocak 1515 31 Mart 1547 Sonra gelen II HenriOnce gelen 1515 1521 Sonra gelenOnce gelen 18 Mayis 1514 20 Temmuz 1524 Claude ile birlikte Sonra gelen