Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mihail Sergeyeviç Gorbaçov (Rusça: Михаи́л Серге́евич Горбачёв; 2 Mart 1931 - 30 Ağustos 2022), 1985'ten 1991'de ülkenin dağılmasına kadar Sovyetler Birliği'nin son lideri olarak görev yapan Rus siyasetçidir. 1985'ten itibaren Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri ve ayrıca 1988'den itibaren devlet başkanı, 1988'den 1989'a kadar Yüksek Sovyet Prezidyumu Başkanı, 1989'dan 1990'a kadar Yüksek Sovyet Başkanı ve 1990'dan 1991'e kadar Sovyetler Birliği'nin tek devlet başkanı olarak görev yaptı. İdeolojik olarak Gorbaçov, başlangıçta Marksizm-Leninizm'e bağlıydı ancak 1990'ların başında sosyal demokrasiye yöneldi.
| Mihail Gorbaçov Михаи́л Горбачёв | |
|---|---|
 | |
| Mikhail Gorbachev in 1987 | |
| Sovyetler Birliği Cumhurbaşkanı | |
| Görev süresi 15 Mart 1990 - 25 Aralık 1991 | |
| Başkan Yardımcısı | Gennadi Yanayev |
| Yerine geldiği | Makam oluşturuldu |
| Yerine gelen | Makam kaldırıldı |
| Yüksek Sovyet Meclisi Başkanı | |
| Görev süresi 25 Mayıs 1989 - 15 Mart 1990 | |
| Yerine geldiği | Makam oluşturuldu |
| Yerine gelen | Makam kaldırıldı |
| Yüksek Sovyet Prezidyumu Başkanı | |
| Görev süresi 1 Ekim 1988 - 25 Mayıs 1989 | |
| Yerine geldiği | Andrey Gromiko |
| Yerine gelen | Makam kaldırıldı |
| Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri | |
| Görev süresi 11 Mart 1985 - 24 Ağustos 1991 | |
| Yerine geldiği | Konstantin Çernenko |
| Yerine gelen | Makam kaldırıldı |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Mihail Sergeyeviç Gorbaçov 2 Mart 1931 Stavropol, Sovyetler Birliği |
| Ölüm | 30 Ağustos 2022 (91 yaşında) Moskova, Rusya |
| Partisi | Sovyetler Birliği Komünist Partisi |
| Evlilik(ler) | Raisa Gorbaçova(1953-1999) |
| Çocuk(lar) | 1 |
| Bitirdiği okul | Moskova Devlet Üniversitesi |
| Mesleği | Siyasetçi, Avukat |
| Dini | Yok (Ateist) |
| Ödüller |        |
| Ödülleri |  Nobel Barış Ödülü (1990) |
| İmzası |  |
| Resmî site | gorby.ru |
Gorbaçov, Rus ve Ukrayna kökenli yoksul bir köylü ailesinin çocuğu olarak Privolnoye, Rusya SFSC'de dünyaya geldi. Gençliğinde Josef Stalin'in yönetimi altında büyüyen Gorbaçov, Sovyetler Birliği'ni tek partili bir devlet olarak yöneten Komünist Parti'ye katılmadan önce kolektif bir çiftlikte biçerdöver işletti. Moskova Devlet Üniversitesi'nde okurken, 1953 yılında öğrenci arkadaşı Raisa Titarenko ile evlendi ve 1955 yılında hukuk diplomasını aldı. Stavropol'e taşınarak Komsomol gençlik örgütü için çalıştı ve Stalin'in ölümünden sonra Sovyet lideri Nikita Kruşçev'in Stalinizasyon karşıtı reformlarının ateşli bir savunucusu oldu. 1970'te Stavropol Bölge Komitesi'nin Birinci Parti Sekreteri olarak atandı ve Büyük Stavropol Kanalı'nın inşasını denetledi. 1978'de Moskova'ya dönerek partinin Merkez Komitesi Sekreteri oldu; 1979'da oy hakkı olmayan, 1980'de ise oy hakkı olan bir üye olarak iktidardaki Politbüro'ya (25. dönem) katıldı. Sovyet lideri Leonid Brejnev'in ölümünden üç yıl sonra -Yuri Andropov ve Konstantin Çernenko'nun kısa süreli görev sürelerinin ardından- 1985'te Politbüro, Gorbaçov'u genel sekreter, yani fiili lider olarak seçti.
Gorbaçov, Sovyet devletini ve Marksist-Leninist ideallerini korumaya kararlı olsa da, hayatta kalması için önemli reformların gerekli olduğuna inanıyordu. Sovyet-Afgan Savaşı'ndan askerlerini çekti ve nükleer silahların sınırlandırılması ve Soğuk Savaş'ın sona erdirilmesi için ABD Başkanı Ronald Reagan ile zirvelere başladı. Ülke içinde glasnost ("açıklık") politikası ile ifade ve ifade özgürlüğünü genişletirken, perestroyka ("yeniden yapılanma") ile ekonomik karar alma mekanizmasını merkezden uzaklaştırarak verimliliği artırmaya çalıştı. Demokratikleşme önlemleri ve seçilmiş Halk Vekilleri Kongresi'nin kurulması, tek parti devletinin altını oydu. Bazı Varşova Paktı ülkeleri, 1989'da Marksist-Leninist yönetimi terk ettiğinde Gorbaçov, askeri müdahalede bulunmayı reddetti. Kurucu cumhuriyetlerde artan milliyetçi duygular, Sovyetler Birliği'ni parçalama tehdidinde bulundu ve Komünist Parti içindeki sertlik yanlılarının Ağustos 1991'de Gorbaçov'a karşı başarısız bir darbe başlatmasına yol açtı. Darbenin ardından Sovyetler Birliği, Gorbaçov'un isteği dışında dağıldı. Başkanlıktan istifa ettikten sonra Gorbaçov Vakfı'nı kurdu, Rusya devlet başkanları Boris Yeltsin ve Vladimir Putin'i sert bir dille eleştirdi ve Rusya'nın sosyal demokrat hareketi için kampanya yürüttü.
Gorbaçov, 20. yüzyılın ikinci yarısının en önemli figürlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Nobel Barış Ödülü de dahil olmak üzere çok sayıda ödülün sahibi olan Gorbaçov, Batı'da Soğuk Savaş'ın sona erdirilmesinde oynadığı rol, Sovyetler Birliği'ne yeni siyasi ve ekonomik özgürlükler getirmesi ve hem Doğu ve Orta Avrupa'daki Marksist-Leninist yönetimlerin yıkılmasına hem de Almanya'nın yeniden birleşmesine göz yumması nedeniyle övgüyle anılmaktadır. Gorbaçov'un Rusya'da karmaşık bir mirası vardır. İktidardayken, bir reformcu ve değişimci olarak görüldüğü için net pozitif onay oranlarına sahipti. Ancak işler kontrolünden çıktıkça ve Sovyetler Birliği çöktükçe onaylanma oranı da düştü; günümüz Rusları, Rusya'nın küresel etkisini zayıflattığı ve ülkedeki ekonomik çöküşü hızlandırdığı için onunla sık sık alay etmektedir.
İlk yılları ve gençliği
2 Mart 1931'de Kuzey Kafkasya'nın Stavropol bölgesinde Privolnoye köyünde doğdu. İlk öğrenimini köyünde yaptı. 1952 senesinde Sovyetler Birliği Komünist Partisi'ne (SBKP) girdi. 1955'te Moskova Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdi. Stavropol, Genç Komünistler Birliğinde görev aldı. 1970'te Stavropol teşkilatı birinci sekreteri oldu. 1971'de SBKP Merkez Komitesi üyeliğine seçildi. 1978'de tarım sorumlusu olarak sekretaryaya girdi. 1979'da politbüro yedek üyesi, 1980'de de asil üyesi seçildi. Çernenko'nun 1985'te ölümü üzerine SBKP Genel Sekreteri oldu. Glasnost (açıklık) ve perestroika (yeniden yapılanma) politikalarıyla dünyada büyük yankılar uyandırdı. Ekim 1988'de devlet başkanlığı görevini de üstlendi.
Sovyet lideri
Mihail Gorbaçov, ülke ekonomisinde gözle görülür bir ilerleme sağlayamadığı için SBKP'nin reformcu üyeleri tarafından eleştirilmeye başlandı. Ancak çeşitli ülkelere yaptığı gezilerle dıştaki itibarını artırdı. Çin'e giderek bu ülkeyi 30 yıl sonra ziyaret eden ilk Sovyet lideri oldu. Ayrıca Batı Almanya, Birleşik Krallık ve Finlandiya'yı da ziyaret etti.
Gorbaçov iktidara gelince aşırı alkol tüketimine ve yolsuzluklara karşı kampanya başlattı. Halk ve Sovyet yöneticileri ile ilişkileri daha sıklaştırdı. Yönetici kadroyu gençleştirdi. Dış siyasette Batı ile daha yakın ilişkiler kurdu. ABD Başkanı Reagan ile Cenevre'de zirve toplantısı yaptı. Silahsızlanma, bilim, kültür ve eğitim alanlarında bilgi alış verişi için anlaştı (1985).
1986'da Reykjavik'te, yeniden yapılan zirve görüşmesinde, silahların denetimi görüşüldü. Fakat ABD Başkanı Reagan, Yıldız Savaşları projesinden taviz vermediği için silahsızlanma görüşmesinden bir netice alınamadı.
1987'de iktisadi reformlardan ve dış siyasette izlenecek politikalardan bahsetti. Glasnost ve perestroika adı verilen reformlar Yüksek Sovyet meclisinde oy birliğiyle kabul edildi. Temmuz 1987'de Avrupa ve Asya'da yerleştirilmiş olan orta ve kısa menzilli füzelerin imha edilmesini kabul etti. 1987'de yayımladığı kitabında reformları geniş kapsamlı olarak açıkladı. Büyük Ekim Sosyalist Devrimi'nin 70. yıl dönümündeki konuşmasında, Josef Stalin'i ve Lev Troçki'yi eleştirdi. 8 Aralık 1987 tarihinde ABD Başkanı Reagan ile orta menzilli füzelerin imhası anlaşmasını imzaladı.
En önemli meseleleri SSCB'ye bağlı Cumhuriyetlerdeki milliyetçi hareketler ve bağımsızlıklarını ilan etmeleri ile maden işçilerinin grevleri oldu. Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan ve Türkistan'da silahlı çatışmalar oldu. Doğu ve Batı Almanya birleşmesini kabul ederek ses çıkarmadı.
Dağılma süreci
ABD Başkanı George H. W. Bush ile 2-3 Aralık'ta Malta açıklarındaki bir savaş gemisinde görüştü. 9 Eylül 1990'da Helsinki'de Bush ile tekrar görüştü ve Amerika Birleşik Devletleri'nden ekonomik yardım istedi. Aralık 1990'da Nobel Barış Ödülü'nü kazandı.
1990 yılının sonlarında Sovyetler Birliği'nin tüm Cumhuriyetlerine 'Yenilenmiş Birlik Federasyonu' için referandum çağrısında bulundu. Sovyet liderinin bu çağrısına, 9 Cumhuriyet olumlu yanıt verdi. 17 Mart 1991 tarihinde Rusya SFSC, Belarus SSC, Ukrayna SSC, Kazakistan SSC, Kırgızistan SSC, Tacikistan SSC, Türkmenistan SSC, Özbekistan SSC ve Azerbaycan SSC'nde, Sovyetler Birliği'nin korunması konusunda referandum (Sovyetler Birliği Referandumu 1991) düzenlendi. %80 katılımın olduğu referandumda, halkın %77'si Sovyetler Birliği'nin korunması yönünde oy kullandı. Diğer altı Cumhuriyette ise Merkezi Hükûmetler oylamayı reddetmesine rağmen, yerel Sovyet konseyleri seçim sandıkları kurdu ve bu ülkelerde de birlik lehine sonuç çıktı.
Sosyalist rejimi isteyenler ile kapitalist rejimi isteyenler arasında zor günler geçirmekteydi. 19 Ağustos 1991 tarihinde Birliğin dağılmasına karşı KGB ve ordunun desteğini alan en yakın arkadaşı olan Gennadi Yanayev ve 8 arkadaşından meydana gelen İhtilal Komitesi, Gorbaçov'a karşı darbe yaptı. Yapılan darbe başarısızlıkla sonuçlandı. Darbecilerin bazıları yurt dışına kaçtı. Darbe girişimi Mart 1991'de yapılan referanduma göre, 20 Ağustos'ta yapılması planlanan Yenilenmiş Birlik Anlaşmasının iptal edilmesine sebep oldu. 22 Ağustos 1991 tarihinde Gorbaçov, Devlet Başkanlığını tekrar eline geçirdi. Daha önce kendisine karşı en büyük rakip olarak bilinen Rusya'ya seçilen Yeltsin ise, darbede Gorbaçov'u en çok destekleyenlerden olarak darbenin kısa sürede bastırılmasına yardımcı oldu. Ancak bu durum Yeltsin'in güçlenmesine, Gorbaçov'un gücünü kaybetmesine yol açtı. Bu durum 1991 yılı sonuna doğru hız kazandı. Sovyetlerden ayrılan 11 devlet, 8 Aralık'ta bir araya gelerek Bağımsız Devletler Topluluğu'nu (BDT) oluşturdu. Bu durum Gorbaçov'u tamamen yetkisiz bıraktı. Bunun üzerine 25 Aralık 1991 tarihinde televizyona çıkarak; Görevimi kaygı içinde ama umutla bırakıyorum. Herkese iyi şanslar diliyorum. diyerek görevinden istifa etti. Bundan sonra emekliye ayrılarak çeşitli basın yayın organlarında yorumculukla meşgul oldu.
Sosyal-Demokrat Parti'yi kurarak birkaç kez parlamento seçimleri ile devlet başkanlığı seçimlerine katıldıysa da başarılı olamadı.
Ölmeden önce Novaya Gazeta adlı gazetenin sahibiydi.
Kişisel yaşamı
Gorbaçov'un başının üstünde belirgin bir doğum lekesi vardır. 1955'e gelindiğinde saçları seyrelmişti, ve 1960'ların sonunda keldi. 1960'lar boyunca obeziteye karşı mücadele etti. Doder ve Branson onu "tıknaz ama şişman değil" olarak nitelendirmiştir. Güney Rus aksanıyla konuşur, ve hem halk hem de pop şarkıları söylediği bilinir.
Hayatı boyunca modaya uygun giyinmeye çalıştı. Az miktarda içki içerdi ama sert içkilerden hoşlanmazdı. Sigara içmezdi. Özel hayatına karşı korumacıydı ve insanları evine davet etmekten kaçınırdı. Gorbaçov karısına çok değer veriyordu, o da kocasına değer veriyordu. Tek çocuğu olan kızını, siyasetçilerin çocukları için ayrılmış bir okul yerine Stavropol'deki yerel bir devlet okuluna gönderdi. Sovyet yönetimindeki birçok çağdaşının aksine, kadın düşkünü değildi ve kadınlara saygılı davranmasıyla tanınıyordu.
Gorbaçov Rus Ortodoks olarak vaftiz edilmişti ve büyürken büyükanne ve büyükbabası Hristiyanlık inancına sahipti. 2008 yılında, Assisili Fransis'in mezarını ziyaret ettikten sonra basında Hristiyan olduğuna dair bazı spekülasyonlar çıkmış, bunun üzerine ateist olduğunu açıklamıştır. Üniversitede okuduğundan beri Gorbaçov kendisini bir entelektüel olarak görüyordu; Doder ve Branson, Gorbaçov'un çoğu Rus entelijansiyasının aksine "bilim, kültür, sanat veya eğitim dünyasıyla" yakından bağlantılı olmadığına dikkat çekerek, "entelektüelliğinin biraz öz-bilinçli" olduğunu düşündüler. Stavropol'de yaşarken eşiyle birlikte yüzlerce kitap toplamıştır. En sevdiği yazarlar arasında Arthur Miller, Dostoyevski ve Cengiz Aytmatov yer alırken, polisiye okumaktan da hoşlanıyordu. Yürüyüşe çıkmaktan hoşlanırdı, doğal ortamları severdi, ve aynı zamanda futbol hayranıydı. Sovyet yetkilileri arasında yaygın olan büyük, alkollü partiler yerine, toplananların sanat ve felsefe gibi konuları tartıştığı küçük toplantıları tercih etti.
Kişiliği
Gorbaçov'un üniversite arkadaşı Mlynář, onu "sadık ve dürüst" olarak tanımladı. Kendine güvenen, kibar, ve nazikti; mutlu ve iyimser bir mizacı vardı. Kendini küçümseyen mizah, ve bazen küfürler, kullandı ve sık sık kendisinden üçüncü şahıs olarak bahsetti. Yetenekli bir yöneticiydi, ve iyi bir hafızası vardı. Çok çalışan ya da işkolik olan Genel Sekreter olarak sabah 7:00 ya da 8:00'de kalkar ve 1:00 ya da 2:00'ye kadar yatmazdı. Batı banliyölerinden sabah 9 ila 10 arasında işe gidip akşam 8 civarında eve dönüyordu. Taubman, Gorbaçov'u "son derece düzgün bir adam" olarak nitelendirdi; Gorbaçov'un "yüksek ahlaki standartlara" sahip olduğunu düşünüyordu.
Zhores Medvedev onun yetenekli bir hatip olduğunu düşünüyordu ve 1986'da Leon Troçki'den bu yana "Gorbaçov muhtemelen Parti'nin üst kademelerindeki en iyi konuşmacıdır" demişti. Medvedev ayrıca Gorbaçov'u Brejnev, Andropov ve Çernenko'da olmayan "karizmatik bir lider" olarak değerlendirdi. Doder ve Branson onu "şüphecileri entelektüel olarak baştan çıkarabilen, her zaman onları kendi tarafına çekmeye çalışan ya da en azından eleştirilerini köreltmeye çalışan bir büyücü" olarak nitelendirmiştir. McCauley, Gorbaçov'un liderlik döneminin büyük bölümünde sertlik yanlısı Marksist-Leninistler ile liberaller arasında başarılı bir şekilde manevra yaparak "büyük bir taktik beceri" sergilediğini düşünmekle birlikte, kısmen "ayaküstü politika yapmaya yatkın" olduğu için "stratejik, uzun vadeli düşünmekten ziyade taktiksel, kısa vadeli politikada çok daha yetenekli" olduğunu da sözlerine ekledi.
Kişisel eleştirilere karşı duyarlıydı ve kolayca alınabiliyordu. İş arkadaşları, görevlerini yarım bıraktığı için sık sık hayal kırıklığına uğruyorlardı, ve bazen de onun tarafından takdir edilmediklerini ve gözden çıkarıldıklarını hissediyorlardı. Biyografi yazarları Doder ve Branson, Gorbaçov'un "kişisel yaşamında düzene eğilimi olan" bir "püriten" olduğunu düşünüyorlardı. Doder ve Branson, Gorbaçov'un "özünde bir Rus, sadece sınır bölgelerinde yaşayan insanların olabileceği kadar yoğun bir vatansever" olduğunu düşünüyorlardı. Taubman eski Sovyet liderinin "kendini beğenmişlik ve kendini haklı görme duygusu" ile bazı meslektaşlarını rahatsız eden "ilgi ve hayranlık ihtiyacı" olduğunu belirtmiştir. Ayrıca Gorbaçov'un, ülke içindeki popülaritesinin azaldığı 1990'da, Sovyetler Birliği'nde eleştirildiği bir özellik olan "yurtdışında aslanlaştırılmaya psikolojik olarak bağımlı" hale geldiğini düşünüyordu. McCauley, "onun zayıf yönlerinden birinin eylemlerinin sonuçlarını öngörememesi olduğu" görüşündeydi.
Siyasi görüşü
Üniversite arkadaşı Zdeněk Mlynář'a göre, 1950'lerin başında "Gorbaçov, o dönemdeki herkes gibi Stalinistti." Ancak Mlynář, diğer Sovyet öğrencilerinin çoğunun aksine Gorbaçov'un Marksizmi sadece "ezberlenmesi gereken diğer tüm önermelerin temeli" olarak görmediğini belirtmiştir. Biyografi yazarları Doder ve Branson, Stalin'in ölümünden sonra Gorbaçov'un "ideolojisinin bir daha asla doktriner olmayacağını", ancak Sovyet sistemine "gerçek bir inanan" olarak kaldığını belirtmişlerdir. Doder ve Branson 1986'daki Sovyetler Birliği Komünist Partisi 27. Kongresi'nde Gorbaçov'un Ortodoks bir Marksist-Leninist olarak görüldüğünü belirtmiş; o yıl biyografi yazarı Zhores Medvedev "Gorbaçov ne liberal ne de cesur bir reformisttir" demiştir.
Gorbaçov'un iktidara geldiği 1980'lerin ortalarında bazı analistler Sovyetler Birliği'nin bir Üçüncü dünya ülkesi statüsüne gerilediğini savunuyordu. Bu bağlamda Gorbaçov, Lenin'in Karl Marx ve Friedrich Engels'in yazılarını yaratıcı bir şekilde yorumlayıp 20. yüzyılın başlarındaki Rusya'nın durumuna uyarladığı gibi, Komünist Parti'nin de uyum sağlaması ve yaratıcı düşünmesi gerektiğini savundu. Örneğin, Leninist siyasetin ayrılmaz bir parçası olan dünya devrimi ve burjuvazinin devrilmesi retoriğinin, nükleer savaşın insanlığı yok edebileceği bir çağda çok tehlikeli hale geldiğini düşünüyordu. Siyasi değişimin motoru olarak sınıf mücadelesine olan Marksist-Leninist inançtan uzaklaşmaya başladı, bunun yerine siyaseti tüm sınıfların çıkarlarını koordine etmenin bir yolu olarak gördü. Ancak Gooding'in de belirttiği gibi, Gorbaçov'un önerdiği değişiklikler "tamamen Marksist-Leninist ideolojinin terimleriyle ifade edildi"
Doder ve Branson'a göre Gorbaçov aynı zamanda "yurtiçi askeri masrafları kısmak ve yurtdışına yapılan askeri yardım ve desteği kesmek" istiyordu. Ancak Jonathan Steele, Gorbaçov'un Baltık uluslarının neden bağımsızlık istediğini anlayamadığını ve "özünde bir Rus emperyalisti olduğunu ve olmaya devam ettiğini" savundu. İktidardayken Gorbaçov'un sosyalizmi komünizme giden yolda bir yer olarak değil, kendi içinde bir hedef olarak görmeye başladığını öne sürmüştür.
Gorbaçov'un siyasi görüşü Stavropol'de parti yetkilisi olarak görev yaptığı 23 yıl boyunca şekillenmiştir. Doder ve Branson, genel sekreter olmadan önceki siyasi kariyerinin büyük bölümünde, "kamuya açık olarak ifade ettiği görüşlerinin kişisel felsefesinden ziyade bir siyasetçinin ne söylenmesi gerektiğine dair anlayışını yansıttığı neredeyse kesindir. Aksi takdirde siyasi olarak hayatta kalamazdı." Birçok Rus gibi Gorbaçov da bazen Sovyetler Birliği'nin büyük ölçüde Rusya ile eşanlamlı olduğunu düşünüyor ve çeşitli konuşmalarında onu "Rusya" olarak tanımlıyordu; bir olayda Kiev'de bir konuşma yaparken SSCB'ye "Rusya" dedikten sonra kendini düzeltmek zorunda kalmıştı.
Tarihçi Martin McCauley, perestroyka'nın "anlaşılması zor bir kavram" olduğunu, "zaman içinde gelişen ve sonunda kökten farklı bir anlam ifade eden" bir kavram olduğunu belirtti. McCauley, kavramın başlangıçta Gorbaçov'un işgücünü motive etme ve yönetimi daha etkili hale getirme girişiminin bir parçası olarak "ekonomik ve politik sistemde radikal reform" anlamına geldiğini belirtti. Gorbaçov, ancak bunu başarmaya yönelik ilk önlemlerin başarısız olduğunu anladıktan sonra, devlet sektörü baskın kalsa da piyasa mekanizmalarını ve kooperatifleri oluşturma fikrini dikkate almaya başladı. Siyaset bilimci John Gooding, perestroyka reformları başarılı olsaydı, Sovyetler Birliği'nin "Batılı anlamda demokratik" olmasa da "totaliter kontrolleri daha hafif otoriter kontrollerle yönetileceğini" öne sürdü. Gorbaçov, perestroyka ile mevcut Marksist-Leninist sistemi geliştirmek istedi ancak sonunda onu yok etti. Böylece Sovyetler Birliği'nde devlet sosyalizmine son verdi ve liberal demokrasiye geçişin yolunu açtı.
Siyaset bilimci William Taubman yine de Gorbaçov'un bir sosyalist olarak kaldığını düşünüyordu. Gorbaçov'u "1985'te işlediği (ya da işlemediği) haliyle Sovyet sistemine değil, onun orijinal idealleri olarak gördüğü şeyi yaşama potansiyeline gerçek bir inanan" olarak tanımladı. "Gorbaçov sonuna kadar sosyalizme olan inancını yineledi ve gerçekten demokratik olmadığı sürece bu isme layık olmadığı konusunda ısrar etti" diye ekledi. Sovyet lideri olarak Gorbaçov radikal bir dönüşümden ziyade aşamalı bir reforma inanıyordu; daha sonra bunu "evrimsel yollarla devrim" olarak adlandırdı. Doder ve Branson, 1980'ler boyunca Gorbaçov'un düşüncesinin "radikal bir evrim" geçirdiğini belirtmiştir. Taubman, 1989 ya da 1990'da Gorbaçov'un bir sosyal demokrata dönüştüğünü belirtmiştir. McCauley, en azından Haziran 1991'de Gorbaçov'un Marksizm-Leninizm'den "kendini kurtarmış" bir "post-Leninist" olduğunu öne sürmüştür. Sovyetler Birliği'nin çöküşünden sonra, yeni kurulan Rusya Federasyonu Komünist Partisi'nin onunla hiçbir ilgisi olmayacaktı. Ancak 2006'da Lenin'in fikirlerine olan inancının devam ettiğini ifade etti: "O zamanlar ona güveniyordum ve hala güveniyorum." "Lenin'in özünün" "kitlelerin yaşayan yaratıcı faaliyetini" geliştirme arzusu olduğunu iddia etti. Taubman, Gorbaçov'un Lenin'le psikolojik düzeyde özdeşleştiğine inanıyordu.
Ölümü
Mihail Gorbaçov, 30 Ağustos 2022 Salı günü Moskova'da hayatını kaybetmiştir. Moskova Merkez Klinik Hastanesi'ne göre, ölümü "ağır ve uzun süreli bir hastalık" sonrası gerçekleşti. Gorbaçov, Moskova'daki Novodevichy Mezarlığı'na, 1999'da ölen eşi Raisa'nın yanına defnedildi.
Kaynakça
- ^ "Gorbachev Dispels Closet Christian Rumors; Says He is Atheist". gorby.ru. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ağustos 2022.
- ^ Medvedev 1986, s. 160.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 50; Taubman 2017, s. 7.
- ^ Taubman 2017, s. 77.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 32; Taubman 2017, s. 121.
- ^ Taubman 2017, s. 116.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 50.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 50; Taubman 2017, s. 44.
- ^ Taubman 2017, s. 94.
- ^ Taubman 2017, s. 179.
- ^ McCauley 1998, s. 18.
- ^ a b c Taubman 2017, s. 142.
- ^ Taubman 2017, s. 153.
- ^ a b Taubman 2017, s. 4.
- ^ Taubman 2017, s. 157.
- ^ Taubman 2017, s. 155.
- ^ a b Taubman 2017, s. 102.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 290.
- ^ Rodriguez, Alex (23 Mart 2008). . Chicago Tribune. 11 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2019.
- ^ Taubman 2017, s. 44.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 16.
- ^ Taubman 2017, ss. 114-115.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 17.
- ^ Taubman 2017, s. 137.
- ^ Taubman 2017, s. 163.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 347.
- ^ Taubman 2017, ss. 136-137.
- ^ Medvedev 1986, s. 37; Doder & Branson 1990, s. 13.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 22; McCauley 1998, ss. 23, 273; Taubman 2017, ss. 5, 689.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 38; Taubman 2017, s. 8.
- ^ a b Doder & Branson 1990, s. 32.
- ^ Taubman 2017, s. 1.
- ^ McCauley 1998, s. 51.
- ^ McCauley 1998, s. 270; Taubman 2017, s. 229.
- ^ Taubman 2017, s. 229.
- ^ Rick Smolan ve David Cohen. (1988). Sovyetler Birliği'nin hayatında bir gün : dünyanın önde gelen 100 foto muhabiri tarafından bir günde fotoğraflandı, 15 Mayıs 1987. New York: Collins. s. 124. .
- ^ a b Taubman 2017, s. 134.
- ^ Medvedev 1986, s. 43.
- ^ Medvedev 1986, s. 165.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 287.
- ^ McCauley 1998, ss. 268-269.
- ^ McCauley 1998, s. 161; Taubman 2017, ss. 134, 135.
- ^ Taubman 2017, s. 117.
- ^ McCauley 1998, s. 273.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 14.
- ^ a b c Doder & Branson 1990, s. 22.
- ^ Taubman 2017, s. 541.
- ^ McCauley 1998, s. 161.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 11.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 13.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 12.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 25.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 116.
- ^ Medvedev 1986, s. 245.
- ^ Bunce 1992, s. 201.
- ^ Doder & Branson 1990, ss. 116–117.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 117.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 250.
- ^ Gooding 1990, s. 197.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 288.
- ^ a b Gooding 1990, s. 195.
- ^ Gooding 1990, s. 202.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 9.
- ^ McCauley 1998, ss. 262–263.
- ^ a b McCauley 1998, s. 264.
- ^ McCauley 1998, s. 265.
- ^ Bunce 1992, s. 205.
- ^ a b c d Taubman 2017, s. 215.
- ^ Taubman 2017, s. 690.
- ^ a b Taubman 2017, s. 218.
- ^ Doder & Branson 1990, s. 386.
- ^ Taubman 2017, s. 678.
- ^ McCauley 1998, s. 220.
- ^ McCauley 1998, s. 259.
- ^ Taubman 2017, s. 216.
- ^ . Sözcü. 30 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2022.
- ^ CNN, Susannah Cullinane and Laura Smith-Spark. . CNN. 30 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2022.
- ^ . Президент России (Rusça). 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2022.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Gorbaçov Vakfı resmi web sitesi2 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 10 Ocak 2015 tarihinde erişilmiştir
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Konstantin Çernenko | Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri 1985 - 1991 | Sonra gelen: Vladimir İvaşko |
| Önce gelen: Andrey Gromiko | Yüksek Sovyet Prezidyumu Başkanı (1988-1989) Yüksek Sovyet Meclisi Başkanı (1989-1990) Sovyetler Birliği Cumhurbaşkanı (1990-1991) 1988 - 1991 | Sonra gelen: Makam kaldırıldı |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mihail Sergeyevic Gorbacov Rusca Mihai l Serge evich Gorbachyov 2 Mart 1931 30 Agustos 2022 1985 ten 1991 de ulkenin dagilmasina kadar Sovyetler Birligi nin son lideri olarak gorev yapan Rus siyasetcidir 1985 ten itibaren Sovyetler Birligi Komunist Partisi Genel Sekreteri ve ayrica 1988 den itibaren devlet baskani 1988 den 1989 a kadar Yuksek Sovyet Prezidyumu Baskani 1989 dan 1990 a kadar Yuksek Sovyet Baskani ve 1990 dan 1991 e kadar Sovyetler Birligi nin tek devlet baskani olarak gorev yapti Ideolojik olarak Gorbacov baslangicta Marksizm Leninizm e bagliydi ancak 1990 larin basinda sosyal demokrasiye yoneldi Mihail Gorbacov Mihai l GorbachyovMikhail Gorbachev in 1987Sovyetler Birligi CumhurbaskaniGorev suresi 15 Mart 1990 25 Aralik 1991Baskan Yardimcisi Gennadi YanayevYerine geldigi Makam olusturulduYerine gelen Makam kaldirildiYuksek Sovyet Meclisi BaskaniGorev suresi 25 Mayis 1989 15 Mart 1990Yerine geldigi Makam olusturulduYerine gelen Makam kaldirildiYuksek Sovyet Prezidyumu BaskaniGorev suresi 1 Ekim 1988 25 Mayis 1989Yerine geldigi Andrey GromikoYerine gelen Makam kaldirildiSovyetler Birligi Komunist Partisi Genel SekreteriGorev suresi 11 Mart 1985 24 Agustos 1991Yerine geldigi Konstantin CernenkoYerine gelen Makam kaldirildiKisisel bilgilerDogum Mihail Sergeyevic Gorbacov 2 Mart 1931 1931 03 02 Stavropol Sovyetler BirligiOlum 30 Agustos 2022 91 yasinda Moskova RusyaPartisi Sovyetler Birligi Komunist PartisiEvlilik ler Raisa Gorbacova 1953 1999 Cocuk lar 1Bitirdigi okul Moskova Devlet UniversitesiMeslegi Siyasetci AvukatDini Yok Ateist OdullerOdulleri Nobel Baris Odulu 1990 ImzasiResmi site gorby ru Gorbacov Rus ve Ukrayna kokenli yoksul bir koylu ailesinin cocugu olarak Privolnoye Rusya SFSC de dunyaya geldi Gencliginde Josef Stalin in yonetimi altinda buyuyen Gorbacov Sovyetler Birligi ni tek partili bir devlet olarak yoneten Komunist Parti ye katilmadan once kolektif bir ciftlikte bicerdover isletti Moskova Devlet Universitesi nde okurken 1953 yilinda ogrenci arkadasi Raisa Titarenko ile evlendi ve 1955 yilinda hukuk diplomasini aldi Stavropol e tasinarak Komsomol genclik orgutu icin calisti ve Stalin in olumunden sonra Sovyet lideri Nikita Kruscev in Stalinizasyon karsiti reformlarinin atesli bir savunucusu oldu 1970 te Stavropol Bolge Komitesi nin Birinci Parti Sekreteri olarak atandi ve Buyuk Stavropol Kanali nin insasini denetledi 1978 de Moskova ya donerek partinin Merkez Komitesi Sekreteri oldu 1979 da oy hakki olmayan 1980 de ise oy hakki olan bir uye olarak iktidardaki Politburo ya 25 donem katildi Sovyet lideri Leonid Brejnev in olumunden uc yil sonra Yuri Andropov ve Konstantin Cernenko nun kisa sureli gorev surelerinin ardindan 1985 te Politburo Gorbacov u genel sekreter yani fiili lider olarak secti Gorbacov Sovyet devletini ve Marksist Leninist ideallerini korumaya kararli olsa da hayatta kalmasi icin onemli reformlarin gerekli olduguna inaniyordu Sovyet Afgan Savasi ndan askerlerini cekti ve nukleer silahlarin sinirlandirilmasi ve Soguk Savas in sona erdirilmesi icin ABD Baskani Ronald Reagan ile zirvelere basladi Ulke icinde glasnost aciklik politikasi ile ifade ve ifade ozgurlugunu genisletirken perestroyka yeniden yapilanma ile ekonomik karar alma mekanizmasini merkezden uzaklastirarak verimliligi artirmaya calisti Demokratiklesme onlemleri ve secilmis Halk Vekilleri Kongresi nin kurulmasi tek parti devletinin altini oydu Bazi Varsova Pakti ulkeleri 1989 da Marksist Leninist yonetimi terk ettiginde Gorbacov askeri mudahalede bulunmayi reddetti Kurucu cumhuriyetlerde artan milliyetci duygular Sovyetler Birligi ni parcalama tehdidinde bulundu ve Komunist Parti icindeki sertlik yanlilarinin Agustos 1991 de Gorbacov a karsi basarisiz bir darbe baslatmasina yol acti Darbenin ardindan Sovyetler Birligi Gorbacov un istegi disinda dagildi Baskanliktan istifa ettikten sonra Gorbacov Vakfi ni kurdu Rusya devlet baskanlari Boris Yeltsin ve Vladimir Putin i sert bir dille elestirdi ve Rusya nin sosyal demokrat hareketi icin kampanya yuruttu Gorbacov 20 yuzyilin ikinci yarisinin en onemli figurlerinden biri olarak kabul edilmektedir Nobel Baris Odulu de dahil olmak uzere cok sayida odulun sahibi olan Gorbacov Bati da Soguk Savas in sona erdirilmesinde oynadigi rol Sovyetler Birligi ne yeni siyasi ve ekonomik ozgurlukler getirmesi ve hem Dogu ve Orta Avrupa daki Marksist Leninist yonetimlerin yikilmasina hem de Almanya nin yeniden birlesmesine goz yummasi nedeniyle ovguyle anilmaktadir Gorbacov un Rusya da karmasik bir mirasi vardir Iktidardayken bir reformcu ve degisimci olarak goruldugu icin net pozitif onay oranlarina sahipti Ancak isler kontrolunden ciktikca ve Sovyetler Birligi coktukce onaylanma orani da dustu gunumuz Ruslari Rusya nin kuresel etkisini zayiflattigi ve ulkedeki ekonomik cokusu hizlandirdigi icin onunla sik sik alay etmektedir Mihail Gorbacov 2007 Ilk yillari ve gencligi2 Mart 1931 de Kuzey Kafkasya nin Stavropol bolgesinde Privolnoye koyunde dogdu Ilk ogrenimini koyunde yapti 1952 senesinde Sovyetler Birligi Komunist Partisi ne SBKP girdi 1955 te Moskova Universitesi Hukuk Fakultesini bitirdi Stavropol Genc Komunistler Birliginde gorev aldi 1970 te Stavropol teskilati birinci sekreteri oldu 1971 de SBKP Merkez Komitesi uyeligine secildi 1978 de tarim sorumlusu olarak sekretaryaya girdi 1979 da politburo yedek uyesi 1980 de de asil uyesi secildi Cernenko nun 1985 te olumu uzerine SBKP Genel Sekreteri oldu Glasnost aciklik ve perestroika yeniden yapilanma politikalariyla dunyada buyuk yankilar uyandirdi Ekim 1988 de devlet baskanligi gorevini de ustlendi Sovyet lideriMihail Gorbacov ulke ekonomisinde gozle gorulur bir ilerleme saglayamadigi icin SBKP nin reformcu uyeleri tarafindan elestirilmeye baslandi Ancak cesitli ulkelere yaptigi gezilerle distaki itibarini artirdi Cin e giderek bu ulkeyi 30 yil sonra ziyaret eden ilk Sovyet lideri oldu Ayrica Bati Almanya Birlesik Krallik ve Finlandiya yi da ziyaret etti Gorbacov iktidara gelince asiri alkol tuketimine ve yolsuzluklara karsi kampanya baslatti Halk ve Sovyet yoneticileri ile iliskileri daha siklastirdi Yonetici kadroyu genclestirdi Dis siyasette Bati ile daha yakin iliskiler kurdu ABD Baskani Reagan ile Cenevre de zirve toplantisi yapti Silahsizlanma bilim kultur ve egitim alanlarinda bilgi alis verisi icin anlasti 1985 Ronald Reagan ve Mihail Gorbacov 1986 Reykjavik zirvesinde 1986 da Reykjavik te yeniden yapilan zirve gorusmesinde silahlarin denetimi gorusuldu Fakat ABD Baskani Reagan Yildiz Savaslari projesinden taviz vermedigi icin silahsizlanma gorusmesinden bir netice alinamadi 1987 de iktisadi reformlardan ve dis siyasette izlenecek politikalardan bahsetti Glasnost ve perestroika adi verilen reformlar Yuksek Sovyet meclisinde oy birligiyle kabul edildi Temmuz 1987 de Avrupa ve Asya da yerlestirilmis olan orta ve kisa menzilli fuzelerin imha edilmesini kabul etti 1987 de yayimladigi kitabinda reformlari genis kapsamli olarak acikladi Buyuk Ekim Sosyalist Devrimi nin 70 yil donumundeki konusmasinda Josef Stalin i ve Lev Trocki yi elestirdi 8 Aralik 1987 tarihinde ABD Baskani Reagan ile orta menzilli fuzelerin imhasi anlasmasini imzaladi En onemli meseleleri SSCB ye bagli Cumhuriyetlerdeki milliyetci hareketler ve bagimsizliklarini ilan etmeleri ile maden iscilerinin grevleri oldu Azerbaycan Ermenistan Gurcistan ve Turkistan da silahli catismalar oldu Dogu ve Bati Almanya birlesmesini kabul ederek ses cikarmadi Dagilma sureci ABD Baskani George H W Bush ile 2 3 Aralik ta Malta aciklarindaki bir savas gemisinde gorustu 9 Eylul 1990 da Helsinki de Bush ile tekrar gorustu ve Amerika Birlesik Devletleri nden ekonomik yardim istedi Aralik 1990 da Nobel Baris Odulu nu kazandi 1990 yilinin sonlarinda Sovyetler Birligi nin tum Cumhuriyetlerine Yenilenmis Birlik Federasyonu icin referandum cagrisinda bulundu Sovyet liderinin bu cagrisina 9 Cumhuriyet olumlu yanit verdi 17 Mart 1991 tarihinde Rusya SFSC Belarus SSC Ukrayna SSC Kazakistan SSC Kirgizistan SSC Tacikistan SSC Turkmenistan SSC Ozbekistan SSC ve Azerbaycan SSC nde Sovyetler Birligi nin korunmasi konusunda referandum Sovyetler Birligi Referandumu 1991 duzenlendi 80 katilimin oldugu referandumda halkin 77 si Sovyetler Birligi nin korunmasi yonunde oy kullandi Diger alti Cumhuriyette ise Merkezi Hukumetler oylamayi reddetmesine ragmen yerel Sovyet konseyleri secim sandiklari kurdu ve bu ulkelerde de birlik lehine sonuc cikti Mihail Gorbacov 2013 Sosyalist rejimi isteyenler ile kapitalist rejimi isteyenler arasinda zor gunler gecirmekteydi 19 Agustos 1991 tarihinde Birligin dagilmasina karsi KGB ve ordunun destegini alan en yakin arkadasi olan Gennadi Yanayev ve 8 arkadasindan meydana gelen Ihtilal Komitesi Gorbacov a karsi darbe yapti Yapilan darbe basarisizlikla sonuclandi Darbecilerin bazilari yurt disina kacti Darbe girisimi Mart 1991 de yapilan referanduma gore 20 Agustos ta yapilmasi planlanan Yenilenmis Birlik Anlasmasinin iptal edilmesine sebep oldu 22 Agustos 1991 tarihinde Gorbacov Devlet Baskanligini tekrar eline gecirdi Daha once kendisine karsi en buyuk rakip olarak bilinen Rusya ya secilen Yeltsin ise darbede Gorbacov u en cok destekleyenlerden olarak darbenin kisa surede bastirilmasina yardimci oldu Ancak bu durum Yeltsin in guclenmesine Gorbacov un gucunu kaybetmesine yol acti Bu durum 1991 yili sonuna dogru hiz kazandi Sovyetlerden ayrilan 11 devlet 8 Aralik ta bir araya gelerek Bagimsiz Devletler Toplulugu nu BDT olusturdu Bu durum Gorbacov u tamamen yetkisiz birakti Bunun uzerine 25 Aralik 1991 tarihinde televizyona cikarak Gorevimi kaygi icinde ama umutla birakiyorum Herkese iyi sanslar diliyorum diyerek gorevinden istifa etti Bundan sonra emekliye ayrilarak cesitli basin yayin organlarinda yorumculukla mesgul oldu Sosyal Demokrat Parti yi kurarak birkac kez parlamento secimleri ile devlet baskanligi secimlerine katildiysa da basarili olamadi Olmeden once Novaya Gazeta adli gazetenin sahibiydi Kisisel yasamiGorbacov un resmi Sovyet portresi Gorbacov un bircok resmi fotografinda ve gorsel tasvirinde kafasindaki dogum lekesi cikartilmistir Gorbacov un basinin ustunde belirgin bir dogum lekesi vardir 1955 e gelindiginde saclari seyrelmisti ve 1960 larin sonunda keldi 1960 lar boyunca obeziteye karsi mucadele etti Doder ve Branson onu tiknaz ama sisman degil olarak nitelendirmistir Guney Rus aksaniyla konusur ve hem halk hem de pop sarkilari soyledigi bilinir Hayati boyunca modaya uygun giyinmeye calisti Az miktarda icki icerdi ama sert ickilerden hoslanmazdi Sigara icmezdi Ozel hayatina karsi korumaciydi ve insanlari evine davet etmekten kacinirdi Gorbacov karisina cok deger veriyordu o da kocasina deger veriyordu Tek cocugu olan kizini siyasetcilerin cocuklari icin ayrilmis bir okul yerine Stavropol deki yerel bir devlet okuluna gonderdi Sovyet yonetimindeki bircok cagdasinin aksine kadin duskunu degildi ve kadinlara saygili davranmasiyla taniniyordu Gorbacov Rus Ortodoks olarak vaftiz edilmisti ve buyurken buyukanne ve buyukbabasi Hristiyanlik inancina sahipti 2008 yilinda Assisili Fransis in mezarini ziyaret ettikten sonra basinda Hristiyan olduguna dair bazi spekulasyonlar cikmis bunun uzerine ateist oldugunu aciklamistir Universitede okudugundan beri Gorbacov kendisini bir entelektuel olarak goruyordu Doder ve Branson Gorbacov un cogu Rus entelijansiyasinin aksine bilim kultur sanat veya egitim dunyasiyla yakindan baglantili olmadigina dikkat cekerek entelektuelliginin biraz oz bilincli oldugunu dusunduler Stavropol de yasarken esiyle birlikte yuzlerce kitap toplamistir En sevdigi yazarlar arasinda Arthur Miller Dostoyevski ve Cengiz Aytmatov yer alirken polisiye okumaktan da hoslaniyordu Yuruyuse cikmaktan hoslanirdi dogal ortamlari severdi ve ayni zamanda futbol hayraniydi Sovyet yetkilileri arasinda yaygin olan buyuk alkollu partiler yerine toplananlarin sanat ve felsefe gibi konulari tartistigi kucuk toplantilari tercih etti Kisiligi Gorbacov un universite arkadasi Mlynar onu sadik ve durust olarak tanimladi Kendine guvenen kibar ve nazikti mutlu ve iyimser bir mizaci vardi Kendini kucumseyen mizah ve bazen kufurler kullandi ve sik sik kendisinden ucuncu sahis olarak bahsetti Yetenekli bir yoneticiydi ve iyi bir hafizasi vardi Cok calisan ya da iskolik olan Genel Sekreter olarak sabah 7 00 ya da 8 00 de kalkar ve 1 00 ya da 2 00 ye kadar yatmazdi Bati banliyolerinden sabah 9 ila 10 arasinda ise gidip aksam 8 civarinda eve donuyordu Taubman Gorbacov u son derece duzgun bir adam olarak nitelendirdi Gorbacov un yuksek ahlaki standartlara sahip oldugunu dusunuyordu Gorbacov Kudus teki Bati Duvari nda 16 Haziran 1992 Zhores Medvedev onun yetenekli bir hatip oldugunu dusunuyordu ve 1986 da Leon Trocki den bu yana Gorbacov muhtemelen Parti nin ust kademelerindeki en iyi konusmacidir demisti Medvedev ayrica Gorbacov u Brejnev Andropov ve Cernenko da olmayan karizmatik bir lider olarak degerlendirdi Doder ve Branson onu suphecileri entelektuel olarak bastan cikarabilen her zaman onlari kendi tarafina cekmeye calisan ya da en azindan elestirilerini koreltmeye calisan bir buyucu olarak nitelendirmistir McCauley Gorbacov un liderlik doneminin buyuk bolumunde sertlik yanlisi Marksist Leninistler ile liberaller arasinda basarili bir sekilde manevra yaparak buyuk bir taktik beceri sergiledigini dusunmekle birlikte kismen ayakustu politika yapmaya yatkin oldugu icin stratejik uzun vadeli dusunmekten ziyade taktiksel kisa vadeli politikada cok daha yetenekli oldugunu da sozlerine ekledi Kisisel elestirilere karsi duyarliydi ve kolayca alinabiliyordu Is arkadaslari gorevlerini yarim biraktigi icin sik sik hayal kirikligina ugruyorlardi ve bazen de onun tarafindan takdir edilmediklerini ve gozden cikarildiklarini hissediyorlardi Biyografi yazarlari Doder ve Branson Gorbacov un kisisel yasaminda duzene egilimi olan bir puriten oldugunu dusunuyorlardi Doder ve Branson Gorbacov un ozunde bir Rus sadece sinir bolgelerinde yasayan insanlarin olabilecegi kadar yogun bir vatansever oldugunu dusunuyorlardi Taubman eski Sovyet liderinin kendini begenmislik ve kendini hakli gorme duygusu ile bazi meslektaslarini rahatsiz eden ilgi ve hayranlik ihtiyaci oldugunu belirtmistir Ayrica Gorbacov un ulke icindeki popularitesinin azaldigi 1990 da Sovyetler Birligi nde elestirildigi bir ozellik olan yurtdisinda aslanlastirilmaya psikolojik olarak bagimli hale geldigini dusunuyordu McCauley onun zayif yonlerinden birinin eylemlerinin sonuclarini ongorememesi oldugu gorusundeydi Siyasi gorusuUniversite arkadasi Zdenek Mlynar a gore 1950 lerin basinda Gorbacov o donemdeki herkes gibi Stalinistti Ancak Mlynar diger Sovyet ogrencilerinin cogunun aksine Gorbacov un Marksizmi sadece ezberlenmesi gereken diger tum onermelerin temeli olarak gormedigini belirtmistir Biyografi yazarlari Doder ve Branson Stalin in olumunden sonra Gorbacov un ideolojisinin bir daha asla doktriner olmayacagini ancak Sovyet sistemine gercek bir inanan olarak kaldigini belirtmislerdir Doder ve Branson 1986 daki Sovyetler Birligi Komunist Partisi 27 Kongresi nde Gorbacov un Ortodoks bir Marksist Leninist olarak goruldugunu belirtmis o yil biyografi yazari Zhores Medvedev Gorbacov ne liberal ne de cesur bir reformisttir demistir Gorbacov un iktidara geldigi 1980 lerin ortalarinda bazi analistler Sovyetler Birligi nin bir Ucuncu dunya ulkesi statusune geriledigini savunuyordu Bu baglamda Gorbacov Lenin in Karl Marx ve Friedrich Engels in yazilarini yaratici bir sekilde yorumlayip 20 yuzyilin baslarindaki Rusya nin durumuna uyarladigi gibi Komunist Parti nin de uyum saglamasi ve yaratici dusunmesi gerektigini savundu Ornegin Leninist siyasetin ayrilmaz bir parcasi olan dunya devrimi ve burjuvazinin devrilmesi retoriginin nukleer savasin insanligi yok edebilecegi bir cagda cok tehlikeli hale geldigini dusunuyordu Siyasi degisimin motoru olarak sinif mucadelesine olan Marksist Leninist inanctan uzaklasmaya basladi bunun yerine siyaseti tum siniflarin cikarlarini koordine etmenin bir yolu olarak gordu Ancak Gooding in de belirttigi gibi Gorbacov un onerdigi degisiklikler tamamen Marksist Leninist ideolojinin terimleriyle ifade edildi Doder ve Branson a gore Gorbacov ayni zamanda yurtici askeri masraflari kismak ve yurtdisina yapilan askeri yardim ve destegi kesmek istiyordu Ancak Jonathan Steele Gorbacov un Baltik uluslarinin neden bagimsizlik istedigini anlayamadigini ve ozunde bir Rus emperyalisti oldugunu ve olmaya devam ettigini savundu Iktidardayken Gorbacov un sosyalizmi komunizme giden yolda bir yer olarak degil kendi icinde bir hedef olarak gormeye basladigini one surmustur Gorbacov un siyasi gorusu Stavropol de parti yetkilisi olarak gorev yaptigi 23 yil boyunca sekillenmistir Doder ve Branson genel sekreter olmadan onceki siyasi kariyerinin buyuk bolumunde kamuya acik olarak ifade ettigi goruslerinin kisisel felsefesinden ziyade bir siyasetcinin ne soylenmesi gerektigine dair anlayisini yansittigi neredeyse kesindir Aksi takdirde siyasi olarak hayatta kalamazdi Bircok Rus gibi Gorbacov da bazen Sovyetler Birligi nin buyuk olcude Rusya ile esanlamli oldugunu dusunuyor ve cesitli konusmalarinda onu Rusya olarak tanimliyordu bir olayda Kiev de bir konusma yaparken SSCB ye Rusya dedikten sonra kendini duzeltmek zorunda kalmisti Tarihci Martin McCauley perestroyka nin anlasilmasi zor bir kavram oldugunu zaman icinde gelisen ve sonunda kokten farkli bir anlam ifade eden bir kavram oldugunu belirtti McCauley kavramin baslangicta Gorbacov un isgucunu motive etme ve yonetimi daha etkili hale getirme girisiminin bir parcasi olarak ekonomik ve politik sistemde radikal reform anlamina geldigini belirtti Gorbacov ancak bunu basarmaya yonelik ilk onlemlerin basarisiz oldugunu anladiktan sonra devlet sektoru baskin kalsa da piyasa mekanizmalarini ve kooperatifleri olusturma fikrini dikkate almaya basladi Siyaset bilimci John Gooding perestroyka reformlari basarili olsaydi Sovyetler Birligi nin Batili anlamda demokratik olmasa da totaliter kontrolleri daha hafif otoriter kontrollerle yonetilecegini one surdu Gorbacov perestroyka ile mevcut Marksist Leninist sistemi gelistirmek istedi ancak sonunda onu yok etti Boylece Sovyetler Birligi nde devlet sosyalizmine son verdi ve liberal demokrasiye gecisin yolunu acti Siyaset bilimci William Taubman yine de Gorbacov un bir sosyalist olarak kaldigini dusunuyordu Gorbacov u 1985 te isledigi ya da islemedigi haliyle Sovyet sistemine degil onun orijinal idealleri olarak gordugu seyi yasama potansiyeline gercek bir inanan olarak tanimladi Gorbacov sonuna kadar sosyalizme olan inancini yineledi ve gercekten demokratik olmadigi surece bu isme layik olmadigi konusunda israr etti diye ekledi Sovyet lideri olarak Gorbacov radikal bir donusumden ziyade asamali bir reforma inaniyordu daha sonra bunu evrimsel yollarla devrim olarak adlandirdi Doder ve Branson 1980 ler boyunca Gorbacov un dusuncesinin radikal bir evrim gecirdigini belirtmistir Taubman 1989 ya da 1990 da Gorbacov un bir sosyal demokrata donustugunu belirtmistir McCauley en azindan Haziran 1991 de Gorbacov un Marksizm Leninizm den kendini kurtarmis bir post Leninist oldugunu one surmustur Sovyetler Birligi nin cokusunden sonra yeni kurulan Rusya Federasyonu Komunist Partisi nin onunla hicbir ilgisi olmayacakti Ancak 2006 da Lenin in fikirlerine olan inancinin devam ettigini ifade etti O zamanlar ona guveniyordum ve hala guveniyorum Lenin in ozunun kitlelerin yasayan yaratici faaliyetini gelistirme arzusu oldugunu iddia etti Taubman Gorbacov un Lenin le psikolojik duzeyde ozdeslestigine inaniyordu OlumuMihail Gorbacov 30 Agustos 2022 Sali gunu Moskova da hayatini kaybetmistir Moskova Merkez Klinik Hastanesi ne gore olumu agir ve uzun sureli bir hastalik sonrasi gerceklesti Gorbacov Moskova daki Novodevichy Mezarligi na 1999 da olen esi Raisa nin yanina defnedildi Kaynakca Gorbachev Dispels Closet Christian Rumors Says He is Atheist gorby ru 11 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Agustos 2022 Medvedev 1986 s 160 Doder amp Branson 1990 s 50 Taubman 2017 s 7 Taubman 2017 s 77 Doder amp Branson 1990 s 32 Taubman 2017 s 121 Taubman 2017 s 116 Doder amp Branson 1990 s 50 Doder amp Branson 1990 s 50 Taubman 2017 s 44 Taubman 2017 s 94 Taubman 2017 s 179 McCauley 1998 s 18 a b c Taubman 2017 s 142 Taubman 2017 s 153 a b Taubman 2017 s 4 Taubman 2017 s 157 Taubman 2017 s 155 a b Taubman 2017 s 102 Doder amp Branson 1990 s 290 Rodriguez Alex 23 Mart 2008 Chicago Tribune 11 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Aralik 2019 Taubman 2017 s 44 Doder amp Branson 1990 s 16 Taubman 2017 ss 114 115 Doder amp Branson 1990 s 17 Taubman 2017 s 137 Taubman 2017 s 163 Doder amp Branson 1990 s 347 Taubman 2017 ss 136 137 Medvedev 1986 s 37 Doder amp Branson 1990 s 13 Doder amp Branson 1990 s 22 McCauley 1998 ss 23 273 Taubman 2017 ss 5 689 Doder amp Branson 1990 s 38 Taubman 2017 s 8 a b Doder amp Branson 1990 s 32 Taubman 2017 s 1 McCauley 1998 s 51 McCauley 1998 s 270 Taubman 2017 s 229 Taubman 2017 s 229 Rick Smolan ve David Cohen 1988 Sovyetler Birligi nin hayatinda bir gun dunyanin onde gelen 100 foto muhabiri tarafindan bir gunde fotograflandi 15 Mayis 1987 New York Collins s 124 ISBN 9780002179720 a b Taubman 2017 s 134 Medvedev 1986 s 43 Medvedev 1986 s 165 Doder amp Branson 1990 s 287 McCauley 1998 ss 268 269 McCauley 1998 s 161 Taubman 2017 ss 134 135 Taubman 2017 s 117 McCauley 1998 s 273 Doder amp Branson 1990 s 14 a b c Doder amp Branson 1990 s 22 Taubman 2017 s 541 McCauley 1998 s 161 Doder amp Branson 1990 s 11 Doder amp Branson 1990 s 13 Doder amp Branson 1990 s 12 Doder amp Branson 1990 s 25 Doder amp Branson 1990 s 116 Medvedev 1986 s 245 Bunce 1992 s 201 Doder amp Branson 1990 ss 116 117 Doder amp Branson 1990 s 117 Doder amp Branson 1990 s 250 Gooding 1990 s 197 Doder amp Branson 1990 s 288 a b Gooding 1990 s 195 Gooding 1990 s 202 Doder amp Branson 1990 s 9 McCauley 1998 ss 262 263 a b McCauley 1998 s 264 McCauley 1998 s 265 Bunce 1992 s 205 a b c d Taubman 2017 s 215 Taubman 2017 s 690 a b Taubman 2017 s 218 Doder amp Branson 1990 s 386 Taubman 2017 s 678 McCauley 1998 s 220 McCauley 1998 s 259 Taubman 2017 s 216 Sozcu 30 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Agustos 2022 CNN Susannah Cullinane and Laura Smith Spark CNN 30 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Agustos 2022 Prezident Rossii Rusca 8 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Agustos 2022 Ayrica bakinizSovyetler Birligi nin dagilmasiDis baglantilarGorbacov Vakfi resmi web sitesi2 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 10 Ocak 2015 tarihinde erisilmistirSiyasi goreviOnce gelen Konstantin Cernenko Sovyetler Birligi Komunist Partisi Genel Sekreteri 1985 1991 Sonra gelen Vladimir IvaskoOnce gelen Andrey Gromiko Yuksek Sovyet Prezidyumu Baskani 1988 1989 Yuksek Sovyet Meclisi Baskani 1989 1990 Sovyetler Birligi Cumhurbaskani 1990 1991 1988 1991 Sonra gelen Makam kaldirildi