Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti,Azerbaycan Halk Cumhuriyeti veya kısaca Azerbaycan Cumhuriyeti (Azerice: Azərbaycan Demokratik Respublikası, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti), Doğu Kafkasya'da yerleşmiş ve yüzölçümü 147.629 km2 olan, Müslüman ve Türk toplumlarında kurulan ilklaik ve demokratik devlet. Nüfusu 2 milyon kişiye ulaşan cumhuriyetin sınırları kuzeyde Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti, kuzeybatıda Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, batıda Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve güneyde İran'la belirlenmiştir. Azerbaycan'da en büyük şehir olan Bakü'nün Bolşevik Bakü Sovyeti'nin kontrolünde olması nedeniyle, AHC'nin geçici başkenti Gence olmuştur.
Azerbaycan Halk Cumhuriyeti آزربایجان خلق جومهوریتی Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1918-1920 | |||||||||
 Arma | |||||||||
Slogan !بیر کره یوکسلن بایراق، بیر داها ائنمز Bir kərə yüksələn bayraq bir daha enməz! Bir kere yükselen bayrak bir daha inmez! | |||||||||
 Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tarafından 1919 Paris Barış Konferansında sunulan resmi haritanın renkli versiyonu. | |||||||||
| Başkent | Gence (Eylül 1918'e kadar) Bakü | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Türkçe | ||||||||
| Demonim | Azerbaycanlı | ||||||||
| Hükûmet | Üniter parlamenter cumhuriyet | ||||||||
| Başbakan | |||||||||
| |||||||||
| Meclis Başkanı | |||||||||
| |||||||||
| Yasama organı | Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Millî Şûrası | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||
| 1918 | 99.908,87 km2 | ||||||||
| Nüfus | |||||||||
| |||||||||
| Para birimi | Azerbaycan manatı | ||||||||
| |||||||||
| Günümüzdeki durumu | Azerbaycan Ermenistan Gürcistan | ||||||||
Millî Şûra'nın ilk toplantısı 28 Mayıs 1918'de yapıldı ve Azerbaycan'ın bağımsız bir devlet ilan edilmesi için tarihi bir karar alındı. Böylece, 100 yılı aşkın bir aradan sonra, Doğu ve Güney Kafkasya'da Azerbaycan'ın millî devleti yeniden tesis edildi. Aynı toplantıda, yeni bir demokratik devletin kurulması gerçeğini yasal olarak belirleyen "Azerbaycan'ın Bağımsızlığı Yasası" kabul edildi.
Devlet gücü üç koldan oluşuyordu: Azerbaycan parlamentosu, hükûmet ve yargı. Devlet, kanunlar ve parlamento tarafından kabul edilen kararlarla yönetiliyordu. Çok az sayıda halk da dâhil olmak üzere Azerbaycan topraklarında yaşayan tüm halklar, milletvekilleri tarafından parlamentoda temsil edildi. Yürütme gücü hükûmete aitti. Hükûmet parlamentoya karşı sorumluydu. Azerbaycan Halk Cephesi hükûmeti 28 Mayıs - 16 Haziran 1918 tarihleri arasında Tiflis'te (Gürcistan), 16 Haziran - 17 Eylül tarihleri arasında Gence'de ve 17 Eylül - 28 Nisan 1920 tarihleri arasında Bakü'de faaliyet gösterdi. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Paris Barış Konferansı kararıyla bağımsız bir devlet olarak tanındı. Dünyanın birçok ülkesiyle büyükelçilik ve misyon düzeyinde diplomatik ilişkiler kurdu, ikili ve çok taraflı anlaşmalar yaptı. Halk Cephesi de bağımsız bir yargının kurulması için önemli adımlar attı.
Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, uluslararası hukuk normlarını büyük ölçüde ihlal eden RSFSR'nin askerî müdahalesi sonucunda 28 Nisan 1920'de ortadan kaldırıldı. Kuzey Azerbaycan Bolşevik birlikleri tarafından işgal edildi ve tekrar Rusya'ya boyun eğdirildi. 1991 yılında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin dağılması sonucunda Azerbaycan halkı Kuzey Azerbaycan'da devlet bağımsızlığına kavuşmuştur. Azerbaycan Cumhuriyeti, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin halefi ve varisidir.
Tarih
Rus İmparatorluğu'nda 1917'nin Şubat Devrimi'nden sonra Transkafkasya'da iktidar Özel Transkafkasya Komitesi oldu, fakat Ekim Devrimi ile Rusya'da egemenliğin Bolşeviklerin eline geçmesi sonucu 11 Kasım 1917'de Tiflis'te Gürcü, Ermeni ve Türk temsilcilerinden oluşan Bolşevik karşıtı Transkafkasya Komiserliği (Maveray-i Kafkas Konfederasyonu) karma hükûmeti kuruldu ve Bakü dışında tüm Transkafkasya'de egemenliği ele aldı. Bakü'de ise 2 Kasım 1917 tarihinde Bakü Sovyeti hükûmeti kurulmuştu. Ocak 1918'de Transkafkasya Komiserliği Tiflis'te oluşturulan Transkafkasya Seymi'ni yasama organı olarak ilan etti ve 1918'in Şubat ayında Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti kuruldu.
Osmanlı Devleti, 18 Aralık 1917 yılında Erzincan Mütarekesi ile Maveray-i Kafkas Konfederasyonu'nu tanıdı, fakat Gürcü ve Ermeni temsilcileriyle sınır ihtilaflarını çözemedi. Osmanlı Ordusu taarruza başladıktan sonra Maveray-i Kafkas Konfederasyonunda nasıl bir politika takip edilmesi gerektiği hususunda fikir ayrılığı oluştu. Gürcü ve Ermeni temsilciler silahlı mücadele kararı verirken Azerbaycan temsilcileri Türkiye ile dostane politika takibinden yana idi. 3 Mart 1918'de imzalanmış olan Brest-Litovsk Antlaşması ile o dönemde Maverayı Kafkasya içerisinde yer alan Kars, Ardahan ve Batum Osmanlı devletine verilmişti ve Gürcü tarafı buna yoğun tepki göstermiş, fakat Türk askerî harekâtı üzerine 28 Mart 1918'de antlaşmayı tanımak zorunda kalmıştı.
Kafkasya Müslümanlarının bağımsızlık taleplerinin giderek artması üzerine, Stepan Şaumyan 31 Mart 1918'de Bakü'de 14 bin Müslüman'ın katliamı ile neticelenen büyük bir tedhiş eylemi gerçekleştirdi. Baküdeki Mart Olayları'ndan sonra 3 Nisan tarihinde Seymin Müslüman grubu istifa etti. 9 Nisan tarihinde ise Seym hükûmeti istifa etti.
Osmanlı Devleti ile ihtilafları çözmek için önce Trabzon Konferansı yapıldı, arkasından da 11 Mayıs 1918'de Batum Konferansı'na başlandı.Almanya'nın Gürcistan'ı himayesine alması üzerine 26 Mayıs 1918'de Gürcistan Kafkasya birliğinden çıkmaya karar verdi ve 26 Mayıs’ta Seym son kez toplanarak kendini feshetti.
28 Mayıs 1918 tarihinde Tiflis'te Azerbaycan Millî Şurası tarafından Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti ilan edildi. Meclis açılıncaya kadar geçici şura ilan edilerek, başkanlığa Mehmed Emin Resulzade seçildi. 9 kişilik icra heyetinin başkanlığına da Fetali Han Hoyski getirildi, H.Agayev ve M.Seyidov başkan yardımcısı oldu
4 Haziran'da Osmanlı İmparatorluğu ile Azerbaycan Millî Şurası arasında Batum Antlaşması imzalandı. 12 Haziran tarihinde Bakü Sovyeti ordusu Bakü'den Gence'ye harekete başladı ve bu nedenle Azerbaycan hükûmeti Osmanlı Devleti'nden yardım isteğinde bulundu. 16 Haziran'da hükûmet Tiflis'ten Gence'ye taşındı, 17 Haziran'da Fetali Han Hoyski başkanlığında ikinci hükûmet kuruldu, 19 Haziran'da Azerbaycan'da savaş durumu ilan edildi.
Hükûmetin 27 Haziran 1918 tarihli kararı ile Azerice Azerbaycan Halk Cumhuriyetinin devlet dili oldu.
1 Ağustos'ta Azerbaycan Savunma Bakanlığı kuruldu.
Almanlar, Bolşevikler, Ermeniler ve İngilizler petrol bakımından zengin olan Bakü'nün Türklerin eline geçmesine karşı idiler. 25 Temmuz'da Bakü'de Şaumyan hükûmeti devrilmiş ve Menşevik ve Taşnaklardan oluşan Sentrokaspi hükûmeti İran'da bulunan İngilizleri yardıma çağırmıştı. O tarihte Bakü'de 18 bin silahlı Ermeni, 1200 İngiliz ve 1500 Rus birlikleri, yani 20 ile 30 bin kişilik kuvvet bulunmakta idi. Bakü cephesinde savaşa hazırlanan Kafkas İslam Ordusunda Anadolu'dan gelen 8 bin Türk askeri, 7 bin Azerilerden milis kuvveti vardır.Bakü Muharebesi'nin ardından Nuri Paşanın komuta ettiği Kafkas İslam Ordusu 15 Eylül 1918'de Bakü şehrini almayı başardı.Bakü'nün ele geri alınması sırasında 1130 Türk askeri öldü.
17 Eylül tarihinde hükûmetin Gence'den Bakü'ye taşınması ile Azerbaycan Halk Cumhuriyetinin Başkenti Bakü şehri oldu.
Osmanlı Devletinin savaşı kaybetmesiyle, 30 Ekim 1918’de Mondros mütarekesini imzalayarak, 16 Kasım'da Bakü'yü, 15 Aralık'ta ise Azerbaycan'ı tümüyle terk etti, 17 Kasım'da İngiliz kuvvetleriyle beraber Rus ve Ermeni askerleri Bakü'ye girdi.
9 Kasım 1918'de Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Hükûmeti tarafından üç renk üzerine ay ve sekiz köşeli yıldızdan oluşan Azerbaycan bayrağı kabul edildi. Bu renkler üstte Türkçülüğü temsil eden mavi, ortada çağdaşlaşmayı temsil eden kırmızı ve altta İslamcılığı temsil eden yeşilden oluşmaktadır.
Kasım 1918'de Aras Cumhuriyeti kuruldu. Başkenti Nahçıvan şehri olan bu cumhuriyetin arazisi 16.000 kilometrekare, nüfusu ise 1 milyona yakındı. Sınırları Nahçıvan, Şerur-Daralagez, Ordubad kazalarını ayrıca Uluhanlı, Vedibasar, Kemerli, Meğri vb. arazileri birleştirirdi.
7 Aralık'ta Azerbaycan Parlamentosu açıldı, Alimerdan Topçubaşov Azerbaycan Parlamentosunun ilk başkanı seçildi. 26 Aralık'ta Fetali Han Hoyski başkanlığında üçüncü kabine kuruldu. Cumhuriyetin Meclisi nispi temsil sistemi ile evrensel oylama sonuçlarına dayanarak seçilmiştir. Meclis devlet yönetiminin en yüksek organı olmuş, Bakanlar Kurulu ise Meclise sorumlu olmuştur.
Şubat 1919'da İngilizler Bakü'yü terk etti.
14 Nisan 1919'da Nasib Bey Yusufbeyli’nin ilk ve Aralık 1919'da ise ikinci kabinesi kuruldu. Bu beşinci kabine Azerbaycan Halk Cumhuriyetinin son hükûmeti oldu.
12 Ocak 1920 tarihinde Rusya dışında dünyanın 23 devleti Azerbaycan Cumhuriyeti'nin varlığını resmen tanıdı.
1920 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi hükûmeti Birinci Dünya Savaşında galip gelen devletlerle tekrar savaşa girmiş bulunuyordu. Aynı düşmanlarla savaşmakta olan Sovyet Rusya Türkiye için bir müttefik olarak görülüyordu. Sovyet Rusya da bunu kullanarak, Türkiye’ye yardım etmek istediklerini, ancak Müsavat hükûmetinin buna engel olduğunu öne sürüyordu.
Moskova, Türk subaylar aracılığıyla, Ermenistan’la savaşmakta olan Azerbaycan'da var olan hükûmeti yıkarak, Komünist Partisi hükûmetinin oluşmasını sağladı. Türkiye'ye yardım gerektiği bahanesini öne sürerek, bu yeni hükûmetin daveti üzerine Kızıl Ordu 26 Nisan'da sınırı geçerek Azerbaycan'a girdi ve ardından 28 Nisan 1920'de Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu.
Galeri
-
![image]()
Ülkeye ait bir posta pulu -
![image]()
Azerbaycan Halk Cumhuriyeti delegasyonu tarafından 1919 Paris Barış Konferansı'na sunulan harita -
![image]()
AHC ordusunun geçit töreni, 29 Ekim 1919 -
![image]()
Azerbaycan parlamentosu -
![image]()
Bakü Muharebesi'nde Kafkas İslam Ordusu askerleri
Kaynakça
- ^ ASAM[]
- ^ Hasan Kanbolat, "Türiye-Azerbaycan-KKTC", Stratejik Analiz Kasım '05[]
- ^ Yüceer, Nâsır (1996). Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı ordusu'nun Azerbaycan ve Dağıstan harekâtı: Azerbaycan ve Dağıstan'ın bağımsızlığını kazanması, 1918. Genelkurmay Basımevi. s. 31. , . 22 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2009.
...bir devlet olarak ortaya çikan Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nde...
- ^ Azerbaijan, Republic of., page 866 // Collier's New Encyclopedia: A Loose–leaf and Self–revising Reference Work. In ten volumes with 515 Illustrations and Ninety–six Maps. Volume one. Editor in Chief: Francis J. Reynolds. New York: P. F. Collier & Son Company, 1921, 498 pages.
- ^ Swietochowski, Tadeusz (1995). Russia and Azerbaijan: A Borderland in Transition (İngilizce). Columbia University Press. , . 3 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2009.
- ^ "Üçüncü Uluslararası Atatürk Sempozyumu. Atatürk Araştırma Merkezi". 3 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ Swietochowski, Tadeusz (2004). Russian Azerbaijan, 1905-1920: The Shaping of a National Identity in a Muslim Community (İngilizce). Cambridge University Press. , . 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mayıs 2009.
- ^ "Qrandükün sarayı". jurnal.meclis.gov.az. meclis.gov.az.
- ^ Cümhuriyyət: Tiflisdən Bakıya gedən yol". metbuat.az. metbuat.az.
- ^ Kurat.,Türkiye ve Rusya..., s.464
- ^ Hasanlı,Cemil. Azerbaycan Tarihi, Ankara. 1998.
- ^ Nasır Yüceer, Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı Ordusu'nun Azerbaycan ve Dağıstan Harekatı, Ankara, 1996
- ^ Kazemzadeh, Firuz (1981). The Struggle for Transcaucasia: 1917 - 1921 (İngilizce). Hyperion Press. , .[]
- ^ Mehmetzade, Mirza Bala. Millî Azerbaycan Hareketi, Ankara, 1991
- ^ Kafkas İslam Ordusu'nun Bakü'yü Fethi
- ^ Süleymanov, Mehman. Qafgaz İslam Ordusu və Azərbaycan, Bakı, 1999
- ^ . 25 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2009.
- ^ Swietochowski, Tadeusz, Müslüman Cemaatten Ulusal Kimliğe Rus Azerbaycanı 1905-1920, İstanbul, 1988.
- ^ "DHO Öğrenci Dergisi". 2 Ekim 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ekim 2009.
- ^ "Szadtribun.net". 26 Ekim 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ekim 2009.
- ^ Bala, Mehmetzade Mirza, Millî Azerbaycan Hareketi-Millî Azerbaycan ‘‘Müsavat’’ Halk Fırkası Tarihi, Berlin, 1938.
- ^ Resulzade, Mehmet Emin, Esrimizin Seyavuşu, Çağdaş Azerbaycan Edebiyatı, Çağdaş Azerbaycan Tarihi, Bakı, Gençlik, 1991. s.92
- ^ Swietochowski, Tadeusz, Müslüman Cemaatten Ulusal Kimliğe Rus Azerbaycanı 1905-1920, İstanbul, Bağlam, 1988. s.239-240
- ^ Akhundov, Fuad (Bahar 1998). "Democratic Republic of Azerbaijan: Chronology of Major Events (1918-1920)" (İngilizce). Azerbaijan İnternational. ss. 26-29. 27 Mart 2015 tarihinde kaynağından .
Map of the Republic of Azerbaijan as presented to the Paris Peace Conference in 1919.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Azerbaycan Halk Cumhuriyeti veya kisaca Azerbaycan Cumhuriyeti Azerice Azerbaycan Demokratik Respublikasi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Dogu Kafkasya da yerlesmis ve yuzolcumu 147 629 km2 olan Musluman ve Turk toplumlarinda kurulan ilklaik ve demokratik devlet Nufusu 2 milyon kisiye ulasan cumhuriyetin sinirlari kuzeyde Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti kuzeybatida Gurcistan Demokratik Cumhuriyeti batida Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve guneyde Iran la belirlenmistir Azerbaycan da en buyuk sehir olan Baku nun Bolsevik Baku Sovyeti nin kontrolunde olmasi nedeniyle AHC nin gecici baskenti Gence olmustur Azerbaycan Halk Cumhuriyetiآزربایجان خلق جومهوریتی Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti1918 1920Bayrak ArmaSlogan بیر کره یوکسلن بایراق بیر داها ائنمز Bir kere yukselen bayraq bir daha enmez Bir kere yukselen bayrak bir daha inmez Milli mars آذربایجان مارشی Azerbaycan marsi Azerbaycan Ulusal Marsi source source track track track track track track track track track Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Disisleri Bakanligi tarafindan 1919 Paris Baris Konferansinda sunulan resmi haritanin renkli versiyonu BaskentGence Eylul 1918 e kadar BakuYaygin dil ler TurkceDemonimAzerbaycanliHukumetUniter parlamenter cumhuriyetBasbakan 1918 1919Fetali Han Hoyski 1919 1920Nesib Bey Yusufbeyli 1920Memmedhasan HacinskiMeclis Baskani 1918Mehmed Emin Resulzade 1918 1920Alimerdan Bey TopcubasovYasama organiAzerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Milli SurasiTarihce Kurulusu28 Mayis 1918 Kizil Ordu nun Azerbaycan i isgali28 Nisan 1920Yuzolcumu191899 908 87 km2Nufus 19194 617 671Para birimiAzerbaycan manatiOnculler ArdillarTranskafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti Azerbaycan Sovyet Sosyalist CumhuriyetiGunumuzdeki durumuAzerbaycan Ermenistan Gurcistan Milli Sura nin ilk toplantisi 28 Mayis 1918 de yapildi ve Azerbaycan in bagimsiz bir devlet ilan edilmesi icin tarihi bir karar alindi Boylece 100 yili askin bir aradan sonra Dogu ve Guney Kafkasya da Azerbaycan in milli devleti yeniden tesis edildi Ayni toplantida yeni bir demokratik devletin kurulmasi gercegini yasal olarak belirleyen Azerbaycan in Bagimsizligi Yasasi kabul edildi Devlet gucu uc koldan olusuyordu Azerbaycan parlamentosu hukumet ve yargi Devlet kanunlar ve parlamento tarafindan kabul edilen kararlarla yonetiliyordu Cok az sayida halk da dahil olmak uzere Azerbaycan topraklarinda yasayan tum halklar milletvekilleri tarafindan parlamentoda temsil edildi Yurutme gucu hukumete aitti Hukumet parlamentoya karsi sorumluydu Azerbaycan Halk Cephesi hukumeti 28 Mayis 16 Haziran 1918 tarihleri arasinda Tiflis te Gurcistan 16 Haziran 17 Eylul tarihleri arasinda Gence de ve 17 Eylul 28 Nisan 1920 tarihleri arasinda Baku de faaliyet gosterdi Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Paris Baris Konferansi karariyla bagimsiz bir devlet olarak tanindi Dunyanin bircok ulkesiyle buyukelcilik ve misyon duzeyinde diplomatik iliskiler kurdu ikili ve cok tarafli anlasmalar yapti Halk Cephesi de bagimsiz bir yarginin kurulmasi icin onemli adimlar atti Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti uluslararasi hukuk normlarini buyuk olcude ihlal eden RSFSR nin askeri mudahalesi sonucunda 28 Nisan 1920 de ortadan kaldirildi Kuzey Azerbaycan Bolsevik birlikleri tarafindan isgal edildi ve tekrar Rusya ya boyun egdirildi 1991 yilinda Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birligi nin dagilmasi sonucunda Azerbaycan halki Kuzey Azerbaycan da devlet bagimsizligina kavusmustur Azerbaycan Cumhuriyeti Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti nin halefi ve varisidir TarihRus Imparatorlugu nda 1917 nin Subat Devrimi nden sonra Transkafkasya da iktidar Ozel Transkafkasya Komitesi oldu fakat Ekim Devrimi ile Rusya da egemenligin Bolseviklerin eline gecmesi sonucu 11 Kasim 1917 de Tiflis te Gurcu Ermeni ve Turk temsilcilerinden olusan Bolsevik karsiti Transkafkasya Komiserligi Maveray i Kafkas Konfederasyonu karma hukumeti kuruldu ve Baku disinda tum Transkafkasya de egemenligi ele aldi Baku de ise 2 Kasim 1917 tarihinde Baku Sovyeti hukumeti kurulmustu Ocak 1918 de Transkafkasya Komiserligi Tiflis te olusturulan Transkafkasya Seymi ni yasama organi olarak ilan etti ve 1918 in Subat ayinda Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti kuruldu Osmanli Devleti 18 Aralik 1917 yilinda Erzincan Mutarekesi ile Maveray i Kafkas Konfederasyonu nu tanidi fakat Gurcu ve Ermeni temsilcileriyle sinir ihtilaflarini cozemedi Osmanli Ordusu taarruza basladiktan sonra Maveray i Kafkas Konfederasyonunda nasil bir politika takip edilmesi gerektigi hususunda fikir ayriligi olustu Gurcu ve Ermeni temsilciler silahli mucadele karari verirken Azerbaycan temsilcileri Turkiye ile dostane politika takibinden yana idi 3 Mart 1918 de imzalanmis olan Brest Litovsk Antlasmasi ile o donemde Maverayi Kafkasya icerisinde yer alan Kars Ardahan ve Batum Osmanli devletine verilmisti ve Gurcu tarafi buna yogun tepki gostermis fakat Turk askeri harekati uzerine 28 Mart 1918 de antlasmayi tanimak zorunda kalmisti Kafkasya Muslumanlarinin bagimsizlik taleplerinin giderek artmasi uzerine Stepan Saumyan 31 Mart 1918 de Baku de 14 bin Musluman in katliami ile neticelenen buyuk bir tedhis eylemi gerceklestirdi Bakudeki Mart Olaylari ndan sonra 3 Nisan tarihinde Seymin Musluman grubu istifa etti 9 Nisan tarihinde ise Seym hukumeti istifa etti Osmanli Devleti ile ihtilaflari cozmek icin once Trabzon Konferansi yapildi arkasindan da 11 Mayis 1918 de Batum Konferansi na baslandi Almanya nin Gurcistan i himayesine almasi uzerine 26 Mayis 1918 de Gurcistan Kafkasya birliginden cikmaya karar verdi ve 26 Mayis ta Seym son kez toplanarak kendini feshetti 28 Mayis 1918 tarihinde Tiflis te Azerbaycan Milli Surasi tarafindan Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti ilan edildi Meclis acilincaya kadar gecici sura ilan edilerek baskanliga Mehmed Emin Resulzade secildi 9 kisilik icra heyetinin baskanligina da Fetali Han Hoyski getirildi H Agayev ve M Seyidov baskan yardimcisi oldu 4 Haziran da Osmanli Imparatorlugu ile Azerbaycan Milli Surasi arasinda Batum Antlasmasi imzalandi 12 Haziran tarihinde Baku Sovyeti ordusu Baku den Gence ye harekete basladi ve bu nedenle Azerbaycan hukumeti Osmanli Devleti nden yardim isteginde bulundu 16 Haziran da hukumet Tiflis ten Gence ye tasindi 17 Haziran da Fetali Han Hoyski baskanliginda ikinci hukumet kuruldu 19 Haziran da Azerbaycan da savas durumu ilan edildi Hukumetin 27 Haziran 1918 tarihli karari ile Azerice Azerbaycan Halk Cumhuriyetinin devlet dili oldu 1 Agustos ta Azerbaycan Savunma Bakanligi kuruldu Almanlar Bolsevikler Ermeniler ve Ingilizler petrol bakimindan zengin olan Baku nun Turklerin eline gecmesine karsi idiler 25 Temmuz da Baku de Saumyan hukumeti devrilmis ve Mensevik ve Tasnaklardan olusan Sentrokaspi hukumeti Iran da bulunan Ingilizleri yardima cagirmisti O tarihte Baku de 18 bin silahli Ermeni 1200 Ingiliz ve 1500 Rus birlikleri yani 20 ile 30 bin kisilik kuvvet bulunmakta idi Baku cephesinde savasa hazirlanan Kafkas Islam Ordusunda Anadolu dan gelen 8 bin Turk askeri 7 bin Azerilerden milis kuvveti vardir Baku Muharebesi nin ardindan Nuri Pasanin komuta ettigi Kafkas Islam Ordusu 15 Eylul 1918 de Baku sehrini almayi basardi Baku nun ele geri alinmasi sirasinda 1130 Turk askeri oldu 17 Eylul tarihinde hukumetin Gence den Baku ye tasinmasi ile Azerbaycan Halk Cumhuriyetinin Baskenti Baku sehri oldu Osmanli Devletinin savasi kaybetmesiyle 30 Ekim 1918 de Mondros mutarekesini imzalayarak 16 Kasim da Baku yu 15 Aralik ta ise Azerbaycan i tumuyle terk etti 17 Kasim da Ingiliz kuvvetleriyle beraber Rus ve Ermeni askerleri Baku ye girdi 9 Kasim 1918 de Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Hukumeti tarafindan uc renk uzerine ay ve sekiz koseli yildizdan olusan Azerbaycan bayragi kabul edildi Bu renkler ustte Turkculugu temsil eden mavi ortada cagdaslasmayi temsil eden kirmizi ve altta Islamciligi temsil eden yesilden olusmaktadir Kasim 1918 de Aras Cumhuriyeti kuruldu Baskenti Nahcivan sehri olan bu cumhuriyetin arazisi 16 000 kilometrekare nufusu ise 1 milyona yakindi Sinirlari Nahcivan Serur Daralagez Ordubad kazalarini ayrica Uluhanli Vedibasar Kemerli Megri vb arazileri birlestirirdi 7 Aralik ta Azerbaycan Parlamentosu acildi Alimerdan Topcubasov Azerbaycan Parlamentosunun ilk baskani secildi 26 Aralik ta Fetali Han Hoyski baskanliginda ucuncu kabine kuruldu Cumhuriyetin Meclisi nispi temsil sistemi ile evrensel oylama sonuclarina dayanarak secilmistir Meclis devlet yonetiminin en yuksek organi olmus Bakanlar Kurulu ise Meclise sorumlu olmustur Subat 1919 da Ingilizler Baku yu terk etti 14 Nisan 1919 da Nasib Bey Yusufbeyli nin ilk ve Aralik 1919 da ise ikinci kabinesi kuruldu Bu besinci kabine Azerbaycan Halk Cumhuriyetinin son hukumeti oldu 12 Ocak 1920 tarihinde Rusya disinda dunyanin 23 devleti Azerbaycan Cumhuriyeti nin varligini resmen tanidi 1920 yilinda Turkiye Buyuk Millet Meclisi hukumeti Birinci Dunya Savasinda galip gelen devletlerle tekrar savasa girmis bulunuyordu Ayni dusmanlarla savasmakta olan Sovyet Rusya Turkiye icin bir muttefik olarak goruluyordu Sovyet Rusya da bunu kullanarak Turkiye ye yardim etmek istediklerini ancak Musavat hukumetinin buna engel oldugunu one suruyordu Moskova Turk subaylar araciligiyla Ermenistan la savasmakta olan Azerbaycan da var olan hukumeti yikarak Komunist Partisi hukumetinin olusmasini sagladi Turkiye ye yardim gerektigi bahanesini one surerek bu yeni hukumetin daveti uzerine Kizil Ordu 26 Nisan da siniri gecerek Azerbaycan a girdi ve ardindan 28 Nisan 1920 de Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu GaleriUlkeye ait bir posta pulu Azerbaycan Halk Cumhuriyeti delegasyonu tarafindan 1919 Paris Baris Konferansi na sunulan harita AHC ordusunun gecit toreni 29 Ekim 1919 Azerbaycan parlamentosu Baku Muharebesi nde Kafkas Islam Ordusu askerleriKaynakca ASAM olu kirik baglanti Hasan Kanbolat Turiye Azerbaycan KKTC Stratejik Analiz Kasim 05 olu kirik baglanti Yuceer Nasir 1996 Birinci Dunya Savasi nda Osmanli ordusu nun Azerbaycan ve Dagistan harekati Azerbaycan ve Dagistan in bagimsizligini kazanmasi 1918 Genelkurmay Basimevi s 31 ISBN 975 409 075 0 ISBN 978 975 409 075 8 22 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2009 bir devlet olarak ortaya cikan Azerbaycan Halk Cumhuriyeti nde Azerbaijan Republic of page 866 Collier s New Encyclopedia A Loose leaf and Self revising Reference Work In ten volumes with 515 Illustrations and Ninety six Maps Volume one Editor in Chief Francis J Reynolds New York P F Collier amp Son Company 1921 498 pages Swietochowski Tadeusz 1995 Russia and Azerbaijan A Borderland in Transition Ingilizce Columbia University Press ISBN 0 231 07068 3 ISBN 978 0 231 07068 3 3 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2009 Ucuncu Uluslararasi Ataturk Sempozyumu Ataturk Arastirma Merkezi 3 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2009 Swietochowski Tadeusz 2004 Russian Azerbaijan 1905 1920 The Shaping of a National Identity in a Muslim Community Ingilizce Cambridge University Press ISBN 0 521 52245 5 ISBN 978 0 521 52245 8 13 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mayis 2009 Qrandukun sarayi jurnal meclis gov az meclis gov az Cumhuriyyet Tiflisden Bakiya geden yol metbuat az metbuat az Kurat Turkiye ve Rusya s 464 Hasanli Cemil Azerbaycan Tarihi Ankara 1998 Nasir Yuceer Birinci Dunya Savasi nda Osmanli Ordusu nun Azerbaycan ve Dagistan Harekati Ankara 1996 Kazemzadeh Firuz 1981 The Struggle for Transcaucasia 1917 1921 Ingilizce Hyperion Press ISBN 0 8305 0076 6 ISBN 978 0 8305 0076 5 olu kirik baglanti Mehmetzade Mirza Bala Milli Azerbaycan Hareketi Ankara 1991 Kafkas Islam Ordusu nun Baku yu Fethi Suleymanov Mehman Qafgaz Islam Ordusu ve Azerbaycan Baki 1999 25 Ekim 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Ekim 2009 Swietochowski Tadeusz Musluman Cemaatten Ulusal Kimlige Rus Azerbaycani 1905 1920 Istanbul 1988 DHO Ogrenci Dergisi 2 Ekim 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ekim 2009 Szadtribun net 26 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ekim 2009 Bala Mehmetzade Mirza Milli Azerbaycan Hareketi Milli Azerbaycan Musavat Halk Firkasi Tarihi Berlin 1938 Resulzade Mehmet Emin Esrimizin Seyavusu Cagdas Azerbaycan Edebiyati Cagdas Azerbaycan Tarihi Baki Genclik 1991 s 92 Swietochowski Tadeusz Musluman Cemaatten Ulusal Kimlige Rus Azerbaycani 1905 1920 Istanbul Baglam 1988 s 239 240 Akhundov Fuad Bahar 1998 Democratic Republic of Azerbaijan Chronology of Major Events 1918 1920 Ingilizce Azerbaijan International ss 26 29 27 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Map of the Republic of Azerbaijan as presented to the Paris Peace Conference in 1919 Ayrica bakiniz11 Ordu SSCB Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti Gurcistan Demokratik Cumhuriyeti Azerbaycan in katildigi savaslar listesi